انواع قطره آهن نوزاد + دستورالعمل مصرف صحیح

چرا قطره اهن نوزاد و کودکان ضروری است؟

آهن بعنوان یکی از مواد معدنی ضروری برای بدن شناخته شده که در تولید گلبول‌های قرمز خون و انتقال اکسیژن به سلول‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کند. آهن برای رشد و نمو طبیعی کودکان بسیار مهم است. کمبود آهن می‌تواند باعث کم خونی و مشکلات دیگری در رشد کودک شود. کمبود آهن در کودکان می‌تواند عواقب جدی مانند کم‌خونی، اختلال در رشد و تکامل، کاهش توانایی یادگیری و ضعف سیستم ایمنی داشته باشد. به همین دلیل، مصرف قطره اهن به عنوان مکمل غذایی برای نوزادان و کودکانی که نیاز به آن دارند، بسیار ضروری است. 

سازمان بهداشت جهانی (WHO) مصرف مکمل آهن معادل با 2 میلی گرم بر کیلوگرم در روز را برای کودکان 6 تا 23 ماهه توصیه می‌کند که رژیم غذایی آنها شامل غذاهای غنی شده با آهن نیست یا در مناطقی (مانند کشورهای در حال توسعه) زندگی می‌کنند که شیوع کم خونی بالاتر از 40 درصد است.

فواید قطره آهن برای نوزاد

قطره اهن نوزاد جزء مکمل‌های موردنیاز برای رشد و نمو طبیعی کودکان محسوب می‌شود. بنابراین اطلاع از فواید و تاثیرات این مکمل به‌عنوان بهترین مکمل غذایی برای نوزادان و کودکانی که نیاز به آن دارند، بسیار ضروری است. در ادامه به برخی از فواید قطره آهن برای نوزاد اشاره می‌کنیم: 

• قطره اهن نوزاد در پیشگیری و درمان کم‌خونی: شایع‌ترین نوع کم‌‌خونی در کودکان، کم‌خونی ناشی از کمبود آهن است. مصرف قطره اهن باعث افزایش سطح هموگلوبین خون و بهبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن می‌شود. 
• قطره اهن نوزاد در تقویت رشد و تکامل: آهن بعنوان از عناصر مهم برای رشد سلول‌های جدید و تولید انرژی برای بدن ضروری است. کمبود آهن منجر به کند شدن روند رشد، کاهش اشتها و تأخیر در رشد شناختی و حرکتی می‌شود.
• قطره اهن نوزاد در تقویت سیستم ایمنی: نقش آهن در عملکرد سیستم ایمنی بدن و تاثیر بر مقاومت بدن بسیار چشمگیر است. در نتیجه، کمبود و فقدان آهن در بدن می‌تواند باعث افزایش بروز عفونت‌ها شود.
• قطره اهن نوزاد در افزایش انرژی و بهبود عملکرد: آهن با انرژی‌دهی به سلول‌های بدن، به بهبود عملکرد آن‌ها کمک می‌کند. کودکانی که دچار کمبود آهن می‌شوند، احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنند.
• قطره اهن نوزاد در بهبود عملکرد شناختی: آهن بعنوان یکی از ترکیبات ضروری بدن نقش مهمی در عملکرد مغز و حافظه دارد. کمبود آهن می‌تواند باعث اختلال در یادگیری و تمرکز شود.

بهترین زمان مصرف قطره آهن نوزاد

نوزادان: به نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، بطور معمول از سن 6 ماهگی به بالا و همزمان با شروع تغذیه تکمیلی، مکمل‌های آهن داده می‌شود. همچنین بهترین زمان مصرف قطره اهن برای کودکان زمانی است که معده کودک پر نباشد.

بنابراین توصیه می‌شود یک ساعت قبل از غذا یا 2 ساعت بعد از غذا از این قطره برای کودک خود استفاده کنید.

دوز موردنیاز روزانه برای مصرف قطره اهن نوزاد

برای تامین کمبود آهن موردنیاز بدن نوزادان، والدین باید توجه داشته باشند که پزشک با توجه به شرایط کودک، نوع قطره آهن مناسب و دوز آن را تعیین می‌کند. اما مقدار تعیین شده براساس مقیاس بین المللی میزان نیاز روزانه آهن در:

نوزادان 7 تا 12 ماهه:11 میلی گرم آهن در روز

کودکان  1 تا 3 ساله: 7 میلی گرم آهن در روز

کودکان  4 تا 8 ساله: 10 میلی‌گرم آهن در روز 

کودکان 9 تا 13 ساله: 8 میلی‌گرم آهن در روز

 انواع قطره آهن نوزاد با ویژگی‌های مختلفی در دسترس هستند، اما برای انتخاب بهترین قطره آهن نوزاد برای فرزند خود، چندین مورد حائز اهمیت هستند و بدین علت باید محصول انتخابی، مورد تایید پزشک باشد. مواردی که باید بدان توجه داشته باشید شامل موارد ذیل می‌باشد:

•  تنوع در محصولات: انواع مختلف قطره آهن با غلظت‌های متفاوت آهن وجود دارد.
• سن و وزن کودک: مقدار آهن مورد نیاز هر کودک با توجه به سن، وزن و شرایط سلامتی او متفاوت است.
• دلیل تجویز: اینکه قطره اهن به چه علتی (پیشگیری از کم‌خونی، درمان کم‌خونی و ...) تجویز شده است، بر میزان مصرف آن موثر است.
• تداخلات دارویی: برخی داروها ممکن است با قطره اهن تداخل داشته باشند.

اینفوگرافیک فواید قطره آهن نوزادان

انواع قطره آهن نوزاد و نحوه مصرف

• از آنجایی که اغلب شب تا صبح در بدن خونسازی انجام میشود، توصیه میشود که مکمل آهن، شب ها مصرف گردد که بهتر به خونسازی کمک کند.
• قبل از غذا: مصرف مکمل‌های آهن قبل از غذا، باعث افزایش جذب آن می‌شود؛ زیرا در این حالت، آهن با غذا به میزان کمتری تداخل دارد. اما از آنجایی که ممکن است مشکلات گوارشی مانند معده درد و رفلاکس و… رخ دهد، توصیه میشود که مکمل آهن، یک ساعت بعد از وعده غذایی صرف شود تاهم جذب خوبی داشته باشد و هم مشکل گوارشی ایجاد نکند.
• با فاصله از سایر داروها: بهتر است قطره اهن را با فاصله زمانی دو ساعت از سایر داروهای مصرفی کودک، بدهید. زیرا برخی داروها ممکن است میزان جذب آهن را کاهش دهند.
• مصرف در زمان مشخص: توصیه می‌شود که قطره آهن را هر روز در یک زمان مشخص به کودک بدهید. این کار کمک می کند تا مطمئن شوید که کودک دوز مورد نیاز روزانه خود را دریافت می‌کند.
• توصیه میشود که برای جذب بیشتر مکمل آهن، همزمان ویتامین سی مصرف گردد. لذا چنانچه کودک ما بالای 2 سال باشد میتوانیم همزمان با مصرف قطره آهن، یک چهارم یا نصف قرص جوشان 500 میلی گرم را در نصف لیوان آب به کودک بدهیم.
• توجه به دستور پزشک: مهمترین نکته این است که همیشه طبق دستور پزشک عمل کنید. پزشک با توجه به شرایط کودک، نوع قطره اهن مناسب و دوز آن را تعیین می‌کند. مصرف بیش از دوز تجویز شده میتواند موجب مسمومیت آهن در بدن شود.
• طعم قطره آهن: برخی از انواع قطره اهن ممکن است طعم نامطبوعی داشته باشند. برای اینکه کودک شما با قطره آهن سازگازی پیدا کند، می‌توانید آن را با کمی آب یا شیر مخلوط کنید.
• یبوست: یکی از عوارض جانبی شایع مصرف مکمل‌های آهن، بروز یبوست است. برای جلوگیری از حالت یبوست، به کودک خود آب کافی بدهید و از غذاهای فیبردار استفاده کنید. در صورت لزوم برای رفع یبوست میتوان از یک ملین بی عارضه مانند شربت پی ای جی(PEG) استفاده نمود.
• حالت تهوع و درد معده یکی دیگر از عوارض مصرف مکمل آهن است که به دلیل افزایش ترشح اسید معده در برخی افراد بروز میکند. در صورت مشاهده این علائم باید آهن را با معده پر به نوزاد خود بدهیم و دو ساعت قبل از مصرف مکمل آهن، جهت جلوگیری از افزایش اسید معده، به نوزاد خود ساشه اس امپرازول بدهیم.
• تداخلات دارویی: برخی از غذاها و داروها ممکن است جذب آهن را کاهش دهند مانند لبنیات و مکمل کلسیم و… . بنابراین، قبل از مصرف هر داروی جدیدی، با پزشک کودک خود مشورت کنید.
• مکمل آهن ممکن است باعث سیاه شدن دندان یا لثه نوزاد شود. لذا برای جلوگیری از سیاه شدن دندان یا لثه باید:

1. استفاده از قطره‌های آهن لیپوزومال که در آنها ملکول آهن در یک لیپوزوم قرار گرفته و با دندان و لثه تماس مستقیم ندارد. مانند قطره آهن سیدرال و… بنابراین نه تنها دندان و لثه سیاه نمیشود، از بروز درد معده و حالت تهوع نیز جلوگیری میشود.
2. قطره آهن را سعی کنید روی زبان بچکانید نه لثه و دندان.
3. پس از مصرف قطره آهن دهان نوزاد خود را با آب بشویید یا به نوزاد خود آب بدهید یا با یک پنبه خیس روی لثه و دندان ها را تمیز کنید.

چرا مراجعه به پزشک ضروری است؟

• تعیین دقیق دوز: پزشک با توجه به شرایط کودک شما، مناسب‌ترین نوع و مقدار قطره آهن را تجویز می‌کند.
• تشخیص علت کم‌خونی: اگر کودک شما کم‌خونی دارد، پزشک با انجام معاینات لازم، علت اصلی آن را بررسی می‌کند و روش‌های درمانی مناسب را انجام می‌دهد.
• بررسی روند درمان: پزشک در طول درمان، وضعیت کودک شما را بررسی می‌کند و در صورت نیاز، دوز یا نوع قطره آهن را تغییر می‌دهد.

انواع قطره آهن نوزاد

شناخت قطره‌های آهن نوزاد و آگاهی داشتن نسبت به تاثیرات هر مکمل می‌تواند در انتخاب بهترین گزینه مناسب برای کودک شما بسیار موثر باشد. چرا که هر مکمل ممکن است مخصوص کودک در سنین خاص یا وضعیت عمومی نوزاد تهیه شده باشد و همچنین بسته به شرایط نوزاد، پزشک قطره مناسب را تجویز می‌کند. در ادامه مطالب، بهترین قطره آهن نوزاد و خواص آنها معرفی شده‌اند:

قطره اهن لیپیفر

قطره آهن سیدرال 

قطره آهن فروزومال

قطره آهن آویفر 

عوارض جانبی مصرف قطره اهن نوزاد

قطره آهن نوزاد ممکن است برای فرزند شما مشکلات گوارشی ایجاد کند که شایع‌ترین عوارض جانبی شامل یبوست، اسهال، ناراحتی معده، حالت تهوع و سیاه شدن مدفوع می‌باشد که ممکن است برای نوزاد شما رخ دهد. این اثرات معمولا موقتی هستند و ممکن است با سازگاری بدن نوزاد با این دارو ناپدید شوند. اگر هر یک از این اثرات ادامه داشته یا وخیم شد، فوراً به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.

نتیجه گیری

 بدلیل تاثیرات انواع قطره آهن نوزاد در فرایند رشد جسمانی و عملکرد شناختی کودکان، تامین مقدار کافی آن در دوران کودکی اهمیت زیادی دارد. آهن یک ماده معدنی ضروری برای بدن است که نقش مهمی در بسیاری از فرآیندهای حیاتی ایفا می‌کند. زمانی که بدن کودکان با کمبود آهن مواجه شود، بنابر تشخیص پزشک مصرف مکمل‌ها و قطره اهن برای نوزادان و کودکان تجویز می‌شود. بطور کلی قطره اهن در پیشگیری و درمان کم‌خونی، تقویت رشد و تکامل، تقویت سیستم ایمنی بدن، افزایش انرژی و بهبود عملکرد و ..موثر است. پزشک با توجه به شرایط کودک شما، مناسب‌ترین نوع و مقدار قطره آهن را تجویز می‌کند.

پرسش و پاسخ

1. قطره اهن از کی به نوزاد بدهیم؟

طبق توصیه پزشکان و متخصصان از پایان 6 ماهگی و همزمان با شروع غذای کمکی بهتر است مصرف قطره آهن نیز برای کودک آغاز شود. اما در برخی موارد استثنا، مثلا زمانی که کودک نارس باشد یا با وزن کم یا کم‌خونی مادرزادی متولد شود، مصرف قطره اهن متفاوت می‌باشد. در این صورت ممکن است با تایید پزشک مصرف قطره آهن نیاز باشد از چهار ماهگی یا حتی زودتر آغاز شود.

2. قطره آهن نوزاد تا کی به کودک بدهیم؟

به طور کلی پزشکان مصرف قطره اهن را از پایان 6 ماهگی تا پایان 24 ماهگی برای اطفال توصیه می‌کنند.

3. چرا قطره اهن دندان کودک را سیاه میکند؟

مصرف قطره آهن نوزاد می‌‌تواند باعث ایجاد لکه‌‌های سیاه روی دندان‌‌های کودکان شود، اما معمولاً باعث پوسیدگی یا آسیب دائمی نمی‌‌شوند. لکه سیاه بعلت آهن موجود در قطره و رسیدن آنها به دندان‌ها ایجاد شده و منجر به تغییر رنگ می‌شود.

منبع

Iron Drops For Babies