اسپیرولینا چیست و چه تأثیری روی بدن دارد؟

اسپیرولینا چیست؟

اسپیرولینا نوعی جلبک آبی–سبز است که در آب‌های شیرین و شور رشد می‌کند و همچنین به طور تجاری برای استفاده در غذاها و مکمل‌ها تولید می‌شود.

به دلیل اینکه حدود ۶۰% وزن خشک آن پروتئین است و سرشار از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است، در برخی مناطق مانند مکزیک و آفریقا به عنوان منبع غذایی رایج استفاده می‌شود.

علاوه‌براین، اسپیرولینا منبع خوبی از چربی‌های مفید غیراشباع و آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند سی-فیکوسیانین (C-phycocyanin) و بتاکاروتن است. به همین دلیل، این مکمل به طور گسترده به دلیل خواص زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:

• خاصیت ضدباکتری
• اثر آنتی‌اکسیدانی قوی
• خاصیت ضدالتهابی
• کمک به تقویت سیستم ایمنی
• کمک به کاهش کلسترول

تفاوت اسپیرولینا و کلرلا

کلرلا نیز مانند اسپیرولینا یک جلبک مغذی و غنی از مواد ضروری بدن است که به عنوان مکمل غذایی مصرف می‌شود؛ اما میان این دو تفاوت‌هایی وجود دارد.

اسپیرولینا رنگ آبی‌ـ‌سبز دارد، در حالی که کلرلا به خاطر رنگ سبز پررنگ خود شناخته می‌شود. کلرلا مقدار بیشتری ویتامین A و اسیدهای چرب امگا-۳ دارد، در حالی که اسپیرولینا سرشار از پروتئین و ویتامین‌های E و K است.

ارزش غذایی اسپیرولینا

یک قاشق غذاخوری اسپیرولینا شامل موارد زیر است:

• کالری: 20
• پروتئین: 4 گرم
• چربی: 1 گرم
• کربوهیدرات: 2 گرم
• فیبر: 0 گرم
• قند: 0 گرم

اسپیرولینا منبع خوبی از مواد مغذی زیر است:

• تیامین (ویتامین B1)
• ریبوفلاوین (ویتامین B2)
• نیاسین (ویتامین B3)
• مس
• آهن

اسپیرولینا همچنین حاوی منیزیم است؛ ماده معدنی مهمی که نقش کلیدی در عملکردهای ضروری بدن از جمله حرکت عضلات و ضربان طبیعی قلب دارد. منیزیم همچنین برای تولید پروتئین و تولید انرژی در بدن ضروری است، با این حال بسیاری از افراد مقدار کافی از آن را از رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنند.

پروتئین موجود در اسپیرولینا

اسپیرولینا یکی از غنی‌ترین منابع پروتئین گیاهی است. حدود 65 تا 70 درصد ترکیبات این جلبک را پروتئین تشکیل می‌دهد. بخش عمده این پروتئین از فیکوسیانین به‌دست می‌آید؛ رنگدانه‌ای طبیعی که رنگ آبی‌ـ‌سبز خاص اسپیرولینا نیز از آن سرچشمه می‌گیرد.

پودر اسپیرولینا آر ان جی ریحان نقش جهان

فواید اسپیرولینا برای سلامت بدن

اسپیرولینا منبعی غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری است. این جلبک همچنین حاوی مقدار قابل‌توجهی از فیکوسیانین، پروتئین گیاهی مهمی است که خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد. ترکیبات ارزشمند موجود در اسپیرولینا با فواید متعددی برای سلامت بدن ارتباط دارند. در ادامه، برخی از این فواید را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

خواص ضدسرطان

بسیاری از آنتی‌اکسیدان‌های موجود در اسپیرولینا اثرات ضدالتهابی قدرتمندی در بدن دارند. التهاب مزمن یک عامل مهم در بروز سرطان و بسیاری از بیماری‌های دیگر است. مطالعات نشان می‌دهند که فیکوسیانین التهاب را در بدن کاهش می‌دهد، رشد تومورها را مهار می‌کند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. این پروتئین تقویت کننده سیستم ایمنی به طور فعال در تحقیقات مرتبط با درمان سرطان مورد بررسی قرار دارد.

سلامت قلب

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که پروتئین موجود در اسپیرولینا می‌تواند جذب کلسترول را در بدن کاهش دهد و در نتیجه سطح کلسترول را پایین بیاورد. این ویژگی به پاک ماندن رگ‌ها کمک می‌کند و از فشار اضافه بر قلب جلوگیری می‌کند؛ عاملی که می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و لخته‌های خونی عامل سکته را کاهش دهد. فیکوسیانین همچنین سطح تری‌گلیسریدها را پایین می‌آورد؛ چربی‌هایی که در صورت افزایش می‌توانند باعث سخت شدن دیواره رگ‌ها و افزایش خطر بیماری قلبی، دیابت و پانکراتیت شوند. از طرفی دیگر، اسپیرولینا باعث افزایش تولید نیتریک اکسید در بدن می‌شود؛ ترکیبی که باعث گشاد شدن رگ‌ها و کاهش فشار خون می‌گردد. مطالعات نشان می‌دهند این اثر می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.

کاهش علائم آلرژی

خاصیت ضدالتهابی آنتی‌اکسیدان‌های اسپیرولینا می‌تواند به کاهش علائم آلرژی ناشی از گرده گل، موی حیوانات و گرد و غبار کمک کند. یک مطالعه نشان داد که علائمی مانند آبریزش بینی، عطسه و خارش در افرادی که اسپیرولینا مصرف کرده‌اند به طور قابل توجهی کاهش یافته است. این یافته نشان می‌دهد که اسپیرولینا می‌تواند جایگزین طبیعی مناسبی برای داروهای آلرژی باشد.

تقویت سیستم ایمنی بدن

اسپیرولینا سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای حفظ عملکرد صحیح سیستم ایمنی است؛ از جمله ویتامین‌های E، C و B6. تحقیقات نشان می‌دهد که اسپیرولینا تولید گلبول‌های سفید و آنتی‌بادی‌ها را افزایش می‌دهد؛ سلول‌هایی که وظیفه مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها را بر عهده دارند. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که اسپیرولینا می‌تواند با ویروس‌های هرپس، آنفلوآنزا و HIV مقابله کند؛ اگرچه برای بررسی این اثرات در انسان به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است.

سلامت چشم و دهان

اسپیرولینا حاوی مقدار بالایی زآگزانتین است؛ رنگدانه‌ای گیاهی که ممکن است خطر آب‌مروارید و کاهش بینایی ناشی از افزایش سن را کاهش دهد. خواص ضدباکتریایی اسپیرولینا نیز می‌تواند نقش مهمی در سلامت دهان داشته باشد. در یک مطالعه مشخص شد که دهانشویه حاوی اسپیرولینا باعث کاهش پلاک دندانی و کاهش خطر التهاب لثه شده است. مطالعه دیگری نیز نشان داد که اسپیرولینا می‌تواند خطر سرطان دهان را در افرادی که تنباکو می‌جوند کاهش دهد.

کاهش وزن

اسپیرولینا منبعی غنی از پروتئین است؛ ماده‌ای که زمان بیشتری برای هضم نیاز دارد و می‌تواند به کاهش احساس گرسنگی کمک کند. در یک مطالعه، افرادی که رژیم کم‌کالری داشتند و همزمان اسپیرولینا مصرف می‌کردند، در مقایسه با گروهی که دارونما دریافت کرده بودند، وزن بیشتری کم کردند و چربی بدنشان نیز بیشتر کاهش یافت. اسپیرولینا همچنین می‌تواند باعث افزایش احساس سیری و پیشگیری از تجمع چربی در کبد شود؛ دو عاملی که به تسریع روند کاهش وزن کمک می‌کنند.

قرص جلبک اسپیرویال آرین گستر

عوارض و خطرات احتمالی مصرف اسپیرولینا

همیشه پیش از مصرف هر نوع مکمل غذایی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. هرچند اسپیرولینا فواید زیادی دارد، اما ممکن است برخی خطرات احتمالی نیز به همراه داشته باشد.

آلودگی‌ها و سموم

اسپیرولینایی که از منابع طبیعی و برداشت شده از محیط‌های وحشی تهیه می‌شود، ممکن است به فلزات سنگین، باکتری‌ها یا سموم آلوده باشد. مصرف مقادیر زیاد از این نوع اسپیرولینا می‌تواند موجب فشار یا آسیب کبدی شود.

نگرانی‌های مربوط به دوران بارداری

تحقیقات کافی برای تعیین بی‌خطر بودن جلبک‌های آبی-سبز، از جمله اسپیرولینا، در دوران بارداری یا شیردهی وجود ندارد. بنابراین توصیه می‌شود زنان باردار یا شیرده پیش از مصرف آن حتماً با پزشک مشورت کنند.

اختلالات خونی و خطر خونریزی

از آنجایی که اسپیرولینا می‌تواند از لخته شدن خون جلوگیری کند، در افراد مبتلا به برخی اختلالات خونی ممکن است خطر کبودی یا خونریزی را افزایش دهد.

دیابت

اسپیرولینا ممکن است روی سطح قند خون تأثیر بگذارد. به همین دلیل، افرادی که دیابت دارند باید هنگام مصرف اسپیرولینا، قند خون خود را با دقت بیشتری کنترل کنند.

بیماری‌های خودایمنی

اگرچه اسپیرولینا عملکرد سیستم ایمنی را تقویت می‌کند، اما این اثر ممکن است در افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، ام‌اس (MS) یا آرتریت باعث تشدید علائم شود. اگر به بیماری خودایمنی مبتلا هستید، پیش از اضافه کردن اسپیرولینا به رژیم غذایی‌تان، با پزشک خود مشورت کنید.

تداخل دارویی

اسپیرولینا ممکن است با برخی داروها تداخل ایجاد کند یا اثر آن‌ها را کاهش دهد؛ از جمله:

• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
• داروهای رقیق کننده خون
• داروهای کاهنده قند خون

بنابراین اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، پیش از استفاده از اسپیرولینا نظر پزشک را جویا شوید.

چطور اسپیرولینا را به رژیم غذایی خود اضافه کنیم؟

اضافه کردن اسپیرولینا به برنامه غذایی کار سختی نیست؛ فقط کافی است شیوه‌ای را انتخاب کنید که با ذائقه و سبک زندگی شما هماهنگ باشد. متخصصان توصیه می‌کنند مصرف روزانه اسپیرولینا بیشتر از ۸ گرم (حدود دو قاشق چای‌خوری) نباشد تا بهترین نتیجه را بدون عوارض احتمالی تجربه کنید.

• استفاده از پودر اسپیرولینا در غذا: پودر اسپیرولینا را می‌توانید به انواع غذاها اضافه کنید؛ از هوموس و سس پستو  گرفته تا سالاد، پاپ‌کورن و گرانولا. فقط کافی است مقدار کمی از آن را با مواد غذایی ترکیب کنید تا بدون تأثیر زیاد بر طعم، ارزش غذایی وعده‌تان بالا برود.
• مصرف اسپیرولینا به‌صورت قرص یا کپسول: اگر با طعم خاکی و کمی دریایی اسپیرولینا سازگار نیستید، قرص یا کپسول اسپیرولینا بهترین انتخاب است. این روش ساده، بدون طعم و ایده‌آل برای افرادی است که می‌خواهند از فواید اسپیرولینا بهره‌مند شوند اما طعم آن را نمی‌پسندند.
• اضافه کردن اسپیرولینا به نوشیدنی‌ها: اسپیرولینا یک تقویت کننده عالی برای اسموتی‌هاست و می‌تواند نوشیدنی شما را به یک بمب انرژی و مواد مغذی تبدیل کند. همچنین می‌توانید مقدار کمی پودر اسپیرولینا را در آبمیوه حل کنید؛ شیرینی طبیعی آبمیوه معمولاً طعم اسپیرولینا را خنثی می‌کند و مصرف آن را بسیار راحت‌تر می‌سازد.

دیدگاه نهادهای معتبر جهانی

سازمان‌های معتبر جهانی مانند مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH)،سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و سازمان بهداشت جهانی(WHO) اسپیرولینا را به عنوان یک مکمل غذایی با ارزش تغذیه‌ای بالا می‌شناسند، اما همگی بر یک نکته مشترک تأکید دارند:

اسپیرولینا جایگزین درمان پزشکی نیست و اثربخشی درمانی قطعی آن برای بیماری‌ها به طور کامل اثبات نشده است. ایمنی مصرف آن به شدت به کیفیت محصول، منبع تولید و رعایت دوز مصرفی بستگی دارد.

بنابراین، استفاده آگاهانه از اسپیرولینا و انتخاب محصولات معتبر، شرط اصلی بهره‌مندی از فواید این سوپرفود طبیعی است.

نتیجه‌گیری

اسپیرولینا به عنوان یک سوپرفود طبیعی و سرشار از مواد مغذی، می‌تواند نقش مؤثری در ارتقای سلامت عمومی بدن داشته باشد. این جلبک آبی–سبز با داشتن مقدار قابل‌توجهی پروتئین گیاهی، آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی به تقویت سیستم ایمنی، بهبود سلامت قلب، کاهش التهاب و افزایش سطح انرژی کمک می‌کند. به همین دلیل، اسپیرولینا در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در میان مکمل‌های غذایی پیدا کرده و توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده است.

با این حال، مصرف اسپیرولینا باید آگاهانه و اصولی باشد. انتخاب محصولی با کیفیت از برندهای معتبر و رعایت دوز توصیه شده، نقش مهمی در بهره‌مندی از فواید آن و پیشگیری از عوارض احتمالی دارد. همچنین افرادی که دچار بیماری‌های خاص مانند مشکلات خودایمنی، اختلالات انعقادی یا حساسیت‌های غذایی هستند، بهتر است پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند.

در مجموع، اگر به دنبال راهی طبیعی برای تقویت سلامت بدن، افزایش انرژی روزانه و بهبود کیفیت تغذیه خود هستید، اسپیرولینا می‌تواند گزینه‌ای ارزشمند باشد؛ به شرطی که با شناخت کافی و متناسب با شرایط بدنی خود از آن استفاده کنید.

پرسش و پاسخ (FAQ)

1. اسپیرولینا چه تأثیری روی بدن دارد؟

به دلیل داشتن مقدار بالای آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی، اسپیرولینا می‌تواند التهاب بدن را کاهش دهد، سلامت قلب و سیستم ایمنی را بهبود بخشد و خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را کمتر کند.

2. آیا مصرف روزانه اسپیرولینا بی‌خطر است؟

مصرف اسپیرولینا حتی در دوزهای نسبتاً بالا نیز معمولاً بی‌خطر است. با این حال، متخصصان توصیه می‌کنند بیش از ۸ گرم در روز مصرف نشود.

3. اسپیرولینا در چه خوراکی‌هایی وجود دارد؟

اسپیرولینا یک نوع جلبک است، اما گاهی به برخی غذاها و نوشیدنی‌ها اضافه می‌شود، مانند:

• اسموتی‌ها
• پاپ‌کورن
• بارهای انرژی (Energy Bars)

4. آیا اسپیرولینا برای کاهش وزن مفید است؟

اسپیرولینا کم‌کالری و سرشار از پروتئین است؛ این ویژگی به کاهش اشتها کمک می‌کند و مدت بیشتری حس سیری ایجاد می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند اسپیرولینا می‌تواند به کاهش وزن و کاهش چربی بدن کمک کند.

منبع:

What is Spirulina and its effects