فشار خون پایین چیست | علائم فشار خون پایین + راه‌کارهای درمانی

فشار خون چیست

فشار خون نیرویی است که خون به دیواره‌های عروق خونی وارد می‌کند و توسط پمپاژ قلب ایجاد می‌شود. این فشار به دو صورت اندازه‌گیری می‌شود: فشار خون سیستولیک، که فشار خون هنگام پمپاژ قلب است و فشار خون دیاستولیک، که فشار خون هنگام استراحت قلب بین ضربان‌هاست. فشار خون نرمال به طور معمول حدود 120/80 میلی‌متر جیوه است. حفظ فشار خون در محدوده نرمال اهمیت زیادی دارد، زیرا فشار خون بالا می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و مشکلات کلیوی شود، در حالی که فشار خون پایین می‌تواند باعث سرگیجه، غش و خستگی مزمن شود. مدیریت و کنترل فشار خون برای حفظ سلامت عمومی بسیار مهم است.

فشار خون پایین چگونه اتفاق می افتد؟

فشار خون پایین زمانی اتفاق می‌افتد که خون در رگ‌های خونی شما با فشارهای پایین‌تر از حد طبیعی جریان می‌یابد. اصطلاح پزشکی معادل با فشار خون پایین، افت فشار خون است. فشار خون نیرویی است که هنگام پمپاژ خون توسط قلب، خون به دیواره شریان‌های شما فشار می‌آورد. برای اکثر بزرگسالان، فشار خون طبیعی معمولا کمتر از 120/80 میلی متر جیوه است. فشار خون پایین فشار خونی است که کمتر از 90/60 میلی متر جیوه باشد. برخی افراد دائماً فشار خون پایینی دارند و این برای آنها طبیعی است. با وجود اینکه یک مقدار استاندارد پذیرفته شده برای کاهش فشار خون وجود ندارد، فشارهای کمتر از 90/60 به عنوان افت فشار خون شناخته می‌شوند. افت فشار خون یک وضعیت نسبتاً خوش خیم است که عمدتاً به دلیل اینکه عارضه بدون علائم است، کمتر شناخته شده است. 

افت فشار خون تغییرات متعددی در جریان خون بدن ایجاد می‌کند که می‌تواند بر عملکرد ارگان‌ها و بافت‌ها تاثیر بگذارد. برخی از این تغییرات عبارتند از: کاهش جریان خون به مغز، کاهش اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها، کاهش گردش خون محیطی، تأثیر بر عملکرد کلیه‌ها و تأثیر بر قلب. فشار خون پایین به شدت می تواند سطح اکسیژن بدن را کاهش دهد که می تواند منجر به آسیب قلب و مغز شود.

انواع افت فشار خون

افت فشار خون یا فشار خون پایین را می‌توان بر اساس علت زمینه ای و موقعیت‌هایی که این عارضه رخ می‌دهد، به چندین نوع طبقه بندی کرد. در اینجا انواع اصلی وجود دارد:

افت فشار خون وضعیتی (هیپوتانسیون ارتواستاتیک)

 این نوع افت فشارخون زمانی رخ می‌دهد که شما به سرعت از حالت نشسته یا دراز کشیده، بایستید و می‌تواند باعث سرگیجه، سبکی سر و حتی غش شود. اغلب به دلیل کم آبی بدن، استراحت طولانی مدت در بستر یا برخی داروها اتفاق می‌افتد. افت فشار خون ارتواستاتیک (OH) به شدت وابسته به سن است و شیوع آن از 5٪ تا 11٪ در میانسالی تا 30٪ یا بیشتر در افراد مسن است. همچنین ارتباط نزدیکی با سایر بیماری‌های مزمن رایج از جمله فشار خون بالا، نارسایی احتقانی قلب، دیابت شیرین و بیماری پارکینسون دارد.

افت فشار خون با واسطه عصبی

 این نوع فشار خون پایین، معمولاً جوانان را مبتلا می‌کند و پس از ایستادن طولانی مدت رخ می‌دهد. علت آن ارتباط نادرست قلب و مغز است.

افت فشار خون پس از غذا

این افت فشار خون که با خوردن غذا رخ می‌دهد و در افراد مسن بیشتر دیده می‌شود، زمانی اتفاق می افتد که فشار خون پس از خوردن غذا به دلیل افزایش جریان خون در دستگاه گوارش به طور ناگهانی کاهش می‌یابد.

افت فشار خون شدید

 افت فشار خون شدید با عنوان شوک شناخته می‌شود که یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و می‌تواند ناشی از از دست دادن شدید خون، عفونت، واکنش های آلرژیک یا مشکلات قلبی باشد. نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

افت فشار خون مزمن 

این نوع افت فشار خون، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات زمینه‌ای سلامتی باشد و ممکن است بدون هیچ علامت مشخصی رخ دهد. همچنین برخی افراد به دلیل بیماری‌های طولانی مدت، عدم تعادل هورمونی یا سایر شرایط مزمن دچار افت فشار خون مزمن شوند.

علت فشار خون پایین

دلایل زیادی برای فشار خون پایین وجود دارد، به خصوص اگر افراد علائمی را مشاهده کنند. برخی افراد که شرایط پزشکی مانند مشکلات قلبی. عدم تعادل هورمونی (مانند بیماری تیروئید، بیماری پاراتیروئید یا بیماری آدیسون) دارند، ممکن است دچار افت فشار خون شوند. بنابراین فشار خون پایین، یا هیپوتانسیون، ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از علل رایج عبارتند از:

• تغذیه نامناسب: کمبود مواد مغذی در بدن مانند آهن و ویتامین‌ها می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود.
• خونریزی: افرادی که دچار خونریزی شدید می‌شوند، می‌تواند باعث کاهش حجم خون شده و در نتیجه به کاهش فشار خون منجر شود.
• کم خوابی: کمبود خواب می‌تواند باعث کاهش و افت فشار خون شود.
• مصرف دارو: افرادی که برخی داروها مانند داروهای ضد افتراق و داروهای قلبی مصرف می‌کنند، ممکن است این داروها، فشار خون آنها را کاهش دهند.
• بیماری‌های قلب و عروق: برخی عارضه و بیماری‌ها مانند فشار خون پایین وضعیتی (ارتواستاتیک) و بیماری‌های عصبی می‌توانند باعث بروز فشار خون پایین  در افراد باشند.
• عوامل محیطی و روانی: استرس و عوامل محیطی نیز از عواملی هستند که ممکن است باعث کاهش فشار خون شوند.

اگر فشار خون پایین شما منجر به علائمی نظیر سرگیجه، غش، خستگی یا تاری دید شده است، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا علت دقیق و درمان مناسب آن را تشخیص دهند.

علائم فشار خون پایین

افرادی که دچار افت فشار خون می‌شوند، اغلب با علائمی مانند تاری دید یا محو شدن. احساس سرگیجه یا سبکی سر و غش کردن مواجه می‌شوند. رایج‌ترین علائم فشار خون پایین (هیپوتانسیون) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرگیجه و لرزش: احساس سرگیجه و عدم تعادل شایع‌ترین علامت است.
• خستگی و ضعف: ممکن است احساس ضعف و خستگی مزمن داشته باشید.
• تاری دید: فشار خون پایین می‌تواند باعث تاری دید یا دوبینی شود.
• غش و بی‌هوشی: در موارد شدید، فرد ممکن است غش کند.
• تنگی نفس: احساس تنگی نفس و کاهش تحمل انجام حرکات ورزشی.
• حالت تهوع: ممکن است علائم با حالت تهوع و حتی استفراغ همراه باشد.
• تعریق زیاد: تعریق بیش از حد نیز یکی دیگر از علائم است.
• تشنگی شدید: احساس عطش بیش از حد نیز ممکن است در برخی افراد رخ دهد.
• افزایش ضربان قلب: ضربان قلب سریع یا نامنظم می‌تواند نشانه افت فشار خون باشد.

اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا علت دقیق و روش درمان مناسب تعیین شود.

 در ادامه مطالب، جدول مقایسه فشار خون طبیعی و فشار خون پایین آورده شده است:

این مقادیر به طور کلی به عنوان مقیاسی برای تشخیص فشار خون نرمال و غیرطبیعی استفاده می‌شوند. اگر فشار غیرطبیعی یا پایین‌تر از محدوده‌های نرمال داشته باشید، توصیه می‌شود با پزشک مشورت کنید.

کنترل و درمان فشار خون پایین

درمان فشار خون پایین (هیپوتانسیون) می‌تواند شامل تغییرات در سبک زندگی، مصرف داروها و رعایت توصیه‌های پزشکی باشد. برای بسیاری از افراد، فشار خون پایین مزمن را می توان به طور موثر با تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی درمان کرد. برخی دیگر برای مدیریت علائم خود به دارو نیاز دارند. بسته به علت علائم، پزشک ممکن است به شما بگوید فشار خون خود را با انجام این تغییرات ساده مانند رژیم غذایی حاوی نمک بیشتر، افزایش دهید. در اینجا چند راهکار برای درمان فشار خون پایین آورده شده است:

تغییرات در سبک زندگی

• افزایش مصرف نمک: مصرف کمی بیشتر نمک می‌تواند به افزایش فشار خون کمک کند، اما این کار باید تحت نظر پزشک انجام شود.
• نوشیدن آب بیشتر: هیدراته نگه‌داشتن بدن با نوشیدن مقدار کافی آب می‌تواند به حفظ حجم خون و جلوگیری از کاهش فشار خون کمک کند.
• وعده‌های غذایی کمتر و مکرر: مصرف وعده‌های کمتر و مکرر به جای وعده‌های غذایی سنگین می‌تواند به جلوگیری از افت فشار خون پس از غذا کمک کند.
• تغییر وضعیت بدن به آرامی: از تغییرات ناگهانی وضعیت بدن مانند ایستادن سریع خودداری کنید تا از سرگیجه و افت فشار خون جلوگیری شود.
• پوشیدن جوراب‌های واریس: جوراب‌های  واریس می‌توانند به بهبود جریان خون و کاهش علائم فشار خون پایین کمک کنند.

مصرف داروها

• فلودروکورتیزون: این دارو می‌تواند به افزایش حجم خون و در نتیجه افزایش فشار خون کمک کند. این داروی استروئیدی که برای درمان بیماری آدیسون استفاده می‌شود، حجم سدیم و آب را در بدن افزایش می‌دهد.
• میدودرین: این دارو که به عنوان منقبض کننده عروق طبقه بندی می‌شود، عروق خونی را برای افزایش فشار خون منقبض می‌کند. معمولاً برای درمان افت فشار خون ارتواستاتیک تجویز می‌شود.

چه افرادی بیشتر در معرض افت فشار خون قرار دارند؟

برخی شرایط و عوامل محیطی و همچنین بیماری‌ها می‌تواند احتال افت فشار خون در افراد را افزایش دهید و بنابراین این افراد نسبت به سایریت بیشتر در معرض افت فشار خون قرار دارند، این گروه افراد شامل موارد زیر هستند:

• میانسالان: کاهش قوای بدنی و کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند باعث افت فشار خون شود.
• افرادی که به طور ارثی فشار خون پایین دارند: این افراد ممکن است به بیماری افت فشار خون مبتلا شوند.
• افراد در شرایط بیماری‌هایی مانند بیماری پارکینسون و سکته قلبی: برخی مشکلات قلبی مانند سکته قلبی و همچنین بیماری پارکینسون می‌توانند سبب افت فشار خون شوند.
• افراد دارای مشکلات قلبی: مشکلات قلبی می‌توانند نیز علت افت فشار خون باشند.
• افراد دچار کم آبی بدن: کمبود آب می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود.
• افرادی که در شرایط استرس قرا دارند: استرس و فشارهای روحی می‌تواند نیز علت افت فشار خون باشد.
• افراد دارای واکنش‌های آلرژیک: واکنش‌های آلرژیک می‌توانند نیز باعث افت فشار خون شوند.
• افرادی که با کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مواجه هستند: کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن می‌تواند باعث افت فشار خون شود.

نتیجه گیری

فشار خون پایین (هیپوتانسیون) یک وضعیت پزشکی است که می‌تواند علائم ناخوشایندی مانند سرگیجه، ضعف و خستگی به همراه داشته باشد. در حالی که این وضعیت معمولاً خطرناک نیست، اما در برخی موارد می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود و نیاز به مداخله پزشکی دارد. شناخت علل، علائم و راهکارهای پیشگیری از فشار خون پایین می‌تواند به مدیریت بهتر این مشکل کمک کند. تغییرات در سبک زندگی، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک و پیگیری منظم وضعیت سلامت می‌تواند به حفظ فشار خون در محدوده نرمال و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به فشار خون پایین کمک کند. با آگاهی و اقدام به موقع، می‌توان از عوارض جدی‌تر این وضعیت جلوگیری کرد و زندگی سالم‌تری داشت.

پرسش و پاسخ

1. چرا فشار خون پایین است؟

برخی شرایط مانند کم خونی، اختلالات سیستم عصبی خودمختار، کمبود آب بدن، رژیم غذایی، خوردن یک وعده غذایی سنگین، اختلالات غدد درون ریز، واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) می‌تواند باعث فشارخون پایین در افراد شود.

2. اگر فشار خون پایین دارید، چگونه می توان فشار خون خود را بالا برد؟

•  برای جلوگیری از احساس سبکی سر در هنگام برخاستن از جای خود، به آرامی حرکت کنید.
• فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.
• در برنامه غذایی خود، وعده‌های غذایی کمتر و  با تعداد دفعات بیشتر داشته باشید. 
• مایعات فراوان بنوشید.
• غذاهایی با کمی نمک بیشتر را انتخاب کنید.

3. درمان فوری فشار خون پایین چیست؟

نوشیدن آب و افزایش مصرف مایعات می‌تواند حجم خون را افزایش دهد که به افزایش فشار خون کمک می‌کند. از طرفی می تواند از کم آبی که یکی از دلایل فشار خون پایین است نیز جلوگیری کند. همچنین، آب حاوی مواد معدنی مختلفی مانند پتاسیم است که به بازیابی فوری فشار طبیعی کمک می‌کند.

منبع

Low Blood Pressure Hypotension