علائم تومور مغزی | تشخیص + راه‌های درمان

علائم تومور مغزی چیست

بسیاری از انواع مختلف تومورها می‌توانند در مغز یا نخاع شروع به شکل گیری کنند. این تومورها بسته به اینکه کجا هستند و با چه سرعتی در حال رشد هستند، ممکن است علائم و نشانه‌های مختلفی ایجاد کنند. علائم و نشانه‌های تومورهای مغزی یا نخاعی ممکن است به تدریج ایجاد شده و با گذشت زمان وخیم‌ترشوند، یا ممکن است با علائم ناگهانی ( مانند تشنج) رخ دهند.

علائم عمومی

تومورها در هر قسمت از مغز ممکن است فشار داخل جمجمه را افزایش دهند (معروف به فشار داخل جمجمه). این فشار می‌تواند به دلیل رشد خود تومور، تورم در مغز، یا انسداد جریان مایع مغزی نخاعی (CSF) باشد. افزایش فشار می تواند منجر به علائم عمومی شود؛ مانند:

• سردرد: معمولا در صبح ها شدیدتر است و با گذشت زمان بدتر میشود.
• حالت تهوع و استفراغ: نشان دهنده افزایش فشار داخل جمجمه است.
• اختلالات بینایی: تاری دید یا دوبینی یا کاهش میدان دید
• مشکلات تعادل یا ضعف یا بی حسی: معمولا در یک طرف بدن، بسته به موقعیت تومور و اختلال در راه رفتن و تعادل مخصوصا زمانی که تومور در مخچه باشد.
• تغییر در رفتار یا شخصیت: کاهش تمرکز، تحریک پذیری، رفتارهای غیر عادی
• تشنج: که قبلا سابقه نداشته است.
• خواب آلودگی یا بی حالی یا گیجی
• اختلال در گفتار یا حافظه: مخصوصا زمانی که لوب پیشانی یا گیجگاهی را درگیر کند.
• اختلال شنوایی یا وزوز گوش: مخصوصا زمانی که تومور نزدیک اعصاب شنوایی یا گوش باشد.

سردردهایی که با گذشت زمان بدتر می‌شوند، یکی از علائم شایع تومورهای مغزی هستند که در حدود نیمی از بیماران دیده می‌شود. (البته بیشتر سردردها ناشی از تومور نیستند.) تقریباً نیمی از افراد مبتلا به تومورهای مغزی در برخی مواقع دچار تشنج می‌شوند. نوع تشنج ممکن است به محل تومور بستگی داشته باشد. گاهی اوقات این اولین علامت تومور است، اما کمتر از 1 مورد از هر 10 تشنج اولیه، ناشی از تومورهای مغزی است.

علائم تومور در قسمت‌های مختلف مغز یا نخاع

تومورها در قسمت‌های مختلف مغز یا نخاع می‌توانند علائم مختلفی ایجاد کنند. اما این علائم می‌تواند ناشی از هر گونه ناهنجاری در آن مکان خاص باشد و در واقع همیشه به این معنی نیست که فرد دارای تومور مغز یا نخاع است.

• تومورها در بخش‌هایی از مغز (قسمت بزرگ و بیرونی مغز) که حرکت یا حس را کنترل می‌کنند، می‌توانند باعث ضعف یا بی‌حسی بخشی از بدن، اغلب فقط در یک طرف بدن شوند.
• تومورها در قسمت‌هایی از مغز که مسئول بخش زبان یا نزدیک آن‌ هستند، می‌توانند باعث مشکلاتی در گفتار یا حتی درک کلمات شوند.
• تومورهای قسمت جلویی مغز گاهی اوقات می‌توانند بر تفکر، شخصیت و زبان تأثیر بگذارند.
• اگر تومور در مخچه قرا داشته باشد (قسمت تحتانی و پشتی مغز که هماهنگی را کنترل می‌کند)، ممکن است فرد در راه رفتن دچار مشکل شود. مشکل در حرکات دقیق دست‌ها، بازوها، پاها، مشکلات بلع یا همگام سازی حرکات چشم و تغییر در ریتم گفتار
• تومورها در قسمت پشتی مغز، یا اطراف غده هیپوفیز، عصب بینایی یا برخی دیگر از اعصاب جمجمه ای می‌توانند باعث مشکلات بینایی شوند.
• تومورها در داخل یا نزدیک دیگر اعصاب جمجمه ای ممکن است منجر به کاهش شنوایی (در یک یا هر دو گوش)، مشکلات تعادلی، ضعف برخی از عضلات صورت، بی حسی یا درد صورت یا مشکل در بلع شوند.
• تومورهای نخاعی می توانند باعث بی حسی، ضعف یا عدم هماهنگی در بازوها یا پاها (معمولاً در هر دو طرف بدن) و همچنین مشکلات مثانه یا روده شوند.

مغز همچنین عملکرد برخی از اندام‌های دیگر از جمله تولید هورمون را کنترل می‌کند، بنابراین تومورهای مغزی می‌توانند باعث بسیاری از علائم دیگر شوند. داشتن یک یا چند مورد از علائم بالا لزوماً به معنای ابتلا به تومور مغزی یا نخاعی نیست. همه این علائم می‌توانند دلایل دیگری داشته باشند. با این حال، اگر هر یک از این علائم را دارید، به خصوص اگر با گذشت زمان تشدید شدند، به پزشک خود مراجعه کنید تا در صورت نیاز روش‌های درمانی تجویز شود. 

تشخیص بیماری

فقط تصویربرداری مغز می‌تواند به تشخیص توده مغزی کمک کند. به منظور تشخیص اولیه، متخصص ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را تجویز کند.

مراحل تشخیص تومور مغزی:

• معاینه فیزیکی: بررسی وضعیت بینایی و شنوایی و تکلم و بلع و قدرت عضلات اندام ها و تعادل و لرزش در بدن و رفلاکس اندام ها و…
• تصویربرداریMRI: دقیق ترین روش برای تشخیص محل و اندازه و نوع تومور مغزی.
• تصویربرداریCT SCAN: بررسی سریع ضایعات مغزی
• نوار مغزی(EEG): بررسی امواج مغزی مخصوصا در صورت وجود تشنج
• بیوپسی: نمونه برداری از بافت مغزی جهت تشخیص خوش خیم یا بدخیم بودن تومور
• آزمایش مایع مغزی نخاعی: بررسی مایع مغزی نخاعی از نظر وجود سلول های غیر طبیعی یا نشانه هایی از سرطان
• آزمایش خون: بررسی فاکتورهای التهابی و توموری و سلول های ایمنی بدن

پیشرفت در مراقبت‌ها و درمان تومور مغزی

تشخیص تومور یک رویداد تغییر دهنده زندگی و استرس زا است. اگر توده مغزی دارید، برای انجام معاینات و پیگیری روش‌های درمان تومور مغزی فوراً به متخصص مراجعه کنید. پزشکان با تشکیل یک تیم مراقبتی و  یک برنامه درمانی، روند درمان بیماری را آغاز می‌کنند. پزشک شما ممکن است به سادگی معاینات منظم را برای توده‌های غیرسرطانی که علائمی را ایجاد نمی‌کنند، توصیه کند. علاوه بر آن، برای موارد عود بیماری از درمان‌های پیشرفته برای کمک به بیمار استفاده می‌کنند. متخصصان تاکید می‌کنند که درمان تومور مغزی در سال‌های اخیر به طور چشمگیری تکامل یافته است.روش‌های درمانی توصیه شده عبارتند از:

• اسکن تصویربرداری دقیق: یعنی جراحی به کمک تصاویر دقیق MRI حین عمل 
• جراحی کم خطر و ایمن با نورفلورسنت: با تابش نور خاص، تومورها به رنج صورتی میدرخشند و دید واضحی برای جراح ایجاد میشود.
• تکنیک‌های پرتودرمانی پیشرفته که بافت سالم مغز را حفظ می‌کند و با دقت میلی متری فقط روی بافت تومور تمرکز میکند.
• روش‌های درمانی و تجویز داروهای سرطان جدید، مانند :
  • ایمونوتراپی: تقویت سیستم ایمنی بدن جهت شناسایی و حمله به سلول های سرطانی
  • درمان هدفمند: داروهایی که فقط سلول های سرطانی را مورد هدف قرار میدهند ؛ با عارضه کمتر از شیمی درمانی ؛ 
  • درمان ژنتیکی و اصلاح ژن های عامل تومور
  • تحویل دارو به بدن درون نانو ذرات، جهت کاهش عوارض جانبی و افزایش جذب و اثر دارو

مثالی از انواع داروها:

• ویال پمبلیزوماب: برای درمان سرطان سلول سنگفرشی سر و گردن: هر سه هفته یک تزریق وریدی طی 30 دقیقه
• ویال و کپسول تموزولامید: روزانه یک مرتبه
• ویال بواسیزوماب (آواستین): هر 2 یا 3 هفته تزریق وریدی
• ویال کارموستین: درمان تومور مغزی اولیه - تزریق وریدی هر 6 هفته یکبار
• کپسول لوموستین 10 و 40 و 100 میلی گرم : هر 6 هفته یکبار
• آمپول متوترکسات (ترکسوما 7.5 و 10 و 15 و 20 و 25 و 30 میلی گرم): هر هفته یکبار زیر جلدی
• قرص اورولیموس 0/25 و 0/75 میلی گرم: روزانه یک عدد

نکته: تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم:

نتیجه گیری

تومور مغزی، به وضعیتی گفته می‌شود که رشد سلول‌های غیر طبیعی در مغز یا نزدیک آن شکل می‌گیرد. بسته به محل شکل گیری و میزان سرعت رشد این تومورها، ممکن است علائم و نشانه‌های مختلفی در بدن بروز یابند. ضعف یا بی‌حسی بخشی از بدن، مشکلات گفتاری و مشکلات بینایی، از شایع‌ترین علائم هستند. متخصصان با روش‌های نوین درمان تومور مغزی مانند جراحی کم خطر و ایمن، تکنیک‌های پرتودرمانی پیشرفته و تجویز داروهای سرطان جدید به بهبود بیماری کمک می‌کنند.

پرسش و پاسخ

1. چگونه با تغییر سبک زندگی احتمال تومور مغزی کاهش می‌یابد؟

عادات غذایی: ایجاد یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل بسیار مهم است. اجتناب از غذاهای فرآوری شده و قندها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

فعالیت بدنی منظم: ورزش باعث افزایش وزن سالم و افزایش جریان خون به مغز می‌شود، بنابراین عملکرد شناختی کلی را ارتقا می‌دهد.

مواد مضر: محدود کردن مصرف الکل و خودداری از محصولات تنباکو، گام‌های مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف از جمله سرطان‌هایی هستند که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند، مانند تومورهای مغزی.

2. تفاوت سردرد مرتبط تومور مغزی با سردردهای معمولی چیست؟

برخی از افرادی که تومور مغزی دارند، ممکن است سردرد بسیار بدی تجربه کنند. اما سردرد به ندرت تنها علامت توده مغزی است. در عوض، سردردهای تومور مغزی معمولاً: 

- احساس متفاوتی نسبت به سردرد معمولی خود داشته باشید.

- با حالت تهوع و استفراغ اتفاق می افتد.

- بصورت طولانی مدت ادامه داشته و بهبود نمی‌یابد.

- صبح شما را از خواب بیدار کند.

- هنگام سرفه یا عطسه بدتر می‌شود.

3. چرا تومور مغزی ایجاد میشود؟

علت اصلی تومور مغزی هنوز بطور دقیق شناخته نشده، اما پژوهشگران براین باورند که عواملی مانند سابقه خانوادگی، سن، نژاد، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و قرار گرفتن در معرض تشعشع یونیزکننده در بروز این بیماری موثرند.

منبع

Brain Tumor Symptoms and Treatment