چگونه ماساژ درمانی می‌تواند گرفتگی عضلات را تسکین دهد

گرفتگی عضلانی یا اسپاسم چیست

هر ورزشکاری یا حتی افرادی که فعالیت‌های سنگین یا طولانی مدت دارند، در برهه‌ای از زندگی خود، درجات مختلفی از اسپاسم یا گرفتگی عضلانی را تجربه کرده اند. اسپاسم یا گرفتگی عضله، انقباض غیرارادی عضله است که گرفتگی‌ عضلات منجر به اسپاسم‌های شدید، دردناک و معمولاً کوتاه‌مدت می‌گردند. اسپاسم‌ها در لحظه دردناک و غیرقابل کنترل هستند و گاهی اوقات حتی می‌توانند تنفس شما را سخت کنند. ماساژ درمانی، که معمولا توصیه شده بصورت ماهانه انجام شود، به عنوان یک رویکرد مؤثر برای تسکین گرفتگی عضلات، افزایش آرامش و جلوگیری از تنش عضلانی شناخته شده است. 

امروزه روش‌ها و تکنیک‌های متنوعی در زمینه ماساژ درمانی معرفی شده‌ که هرکدام مزایای خاصی داشته و با اهداف مختلفی مورداستفاده قرار می‌گیرند؛ مانند ماساژ بافت عمیق، ماساژ نقطه ماشه‌ای، ماساژ سوئدی، ماساژ شیاتسو و ماساژ میوفاشیال، تکنیک‌های تایید شده‌ای هستند که توسط افراد متخصص در این زمینه برای رفع گرفتگی و اسپاسم‌های مزمن عضلانی مورداستفاده قرار می‌گیرند و تسکین درد ناگهانی را فراهم می‌کنند. 

در میان افرادی که بصورت حرفه ای در زمینه ماساژ درمانی فعالیت دارند، ماساژ نوع بافت نرم، به عنوان بهترین ماساژ برای تسکین اسپاسم‌ها و گرفتگی عضلات و درد ناشی از آنها شناخته شده است. برای آشنایی بیشتر با نحوه تاثیر ماساژ درمانی بر گرفتگی عضلات، ابتدا شما را با عارضه گرفتگی عضلات آشنا خواهیم کرد و در ادامه مطالب توضیحاتی در مورد نحوه تاثیر ماساژ درمانی و روش‌های صحیح ماساژ درمانی برای گرفتگی نقاط مختلف بدن ارائه خواهد شد.

علل اسپاسم یا گرفتگی عضلانی

گرفتگی عضلات شایع است و دلایل زیادی وجود دارد که افراد دچار اسپاسم عضلانی می‌شوند؛ برخی علت شایع آن کمبودهای تغذیه‌ای(مانند منیزیم و کلسیم)، ایسکمی(کاهش دریافت اکسیژن توسط عضله و محدود شدن جریان خون در محل)،و گرفتگی عضلات مرتبط با ورزش است. همچنین می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله کم‌آبی بدن، فشار عضلانی و عدم تعادل الکترولیت باشد. گرفتگی‌ها اغلب به صورت درد ناگهانی، شدید در عضله‌ای که در لمس سفت یا منقبض به نظر می‌رسد، بروز می‌کنند. 

مکانیسم ماساژ درمانی برای گرفتگی عضلانی چیست

ماساژ درمانی یکی از موثرترین درمان‌ها برای تسکین و پیشگیری از گرفتگی عضلات است. ماساژ با هدف قرار دادن نواحی آسیب‌دیده، گردش خون را بهبود می‌بخشد، عضلات منقبض را شل می‌کند و تعادل را به بدن بازمی‌گرداند.

ماساژ می‌تواند راهی عالی برای تسکین درد فیزیکی و گرفتگی عضلات باشد. عضله‌ای را که دچار اسپاسم شده است به آرامی مالش دهید. به‌عنوان مثال برای اسپاسم مداوم کمر، سعی کنید ناحیه اطراف عضله هدف را محکم نیشگون بگیرید و چند دقیقه آن را نگه دارید.

هنگام ماساژ دادن، عمل کشیدن و فشردن در محل گرفتگی، اصطکاک ایجاد شده را افزایش داده و جریان خون را بهبود می‌بخشد. بهبود جریان خون از طریق مالش، گردش خون را افزایش می‌دهد، سفتی عضلات را کاهش می‌دهد، تنش عضلانی را تسکین می‌دهد و خستگی عضلات را کم می‌کند. تمام شرایطی که مالش می‌تواند کاهش دهد، همگی از علل شایع اسپاسم عضلات هستند.

همانگونه که گفته شد، ماساژ بافت عمیق یک راه حل با تاثیرگذاری طولانی مدت برای اسپاسم عضلات است. این یک درمان فیزیولوژیکی جامع است که با مشکلات اسکلتی عضلانی مقابله می‌کند و با نفوذ عمیق به بافت عضلانی و کاهش درد، درد و گرفتگی مزمن را تسکین می‌دهد. این روش با استفاده از ضربات آهسته و فشار محکم برای رسیدن به گره‌ها و نواحی سفت و شل کردن آنها انجام می‌شود. از اصطکاک ایجادشده، سر خوردن و حرکات کف دست و شست برای انتقال فشار خاص و هدف قرار دادن عضلات خاص استفاده می‌شود. با کاهش چسبندگی‌ها و سفتی عضله، تحرک و گردش خون را افزایش می‌یابد و در نتیجه گرفتگی و درد عضلات تسکین می‌یابد.

ماساژ درمانی می‌تواند گرفتگی عضلات را از طریق مکانیسم‌های زیر کاهش دهد:

افزایش گردش خون

 ماساژ درمانی گردش خون را بهبود می‌بخشد، خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی حیاتی را به عضلات می‌رساند و در عین حال مواد زائد را دفع می‌کند. این فرآیند تبادل می‌تواند با کاهش تجمع اسید لاکتیک که اغلب در گرفتگی عضلات نقش دارد، اسپاسم‌ها را کاهش دهد و از گرفتگی‌های ناشی از جریان خون ضعیف جلوگیری کند و گرفتگی عضلات را تسکین دهد . 

آرامش عضلات

 استرس و خستگی می‌توانند گرفتگی عضلات را بدتر کنند. ماساژ درمانی مستقیماً به عضلات فشار وارد می‌کند، سیستم عصبی را آرام می‌کند، تنش را آزاد می‌کند و عضلات را شل می‌کند. این آزادسازی تنش، هم بدن و هم ذهن را آرام می‌کند و می‌تواند به کاهش گرفتگی عضلات کمک کند. 

تحریک سیستم عصبی ( تسکین تنش عضلانی)

 عضلات سفت و بیش از حد کارکرده، بیشتر مستعد گرفتگی هستند. ماساژ درمانی می‌تواند سیستم عصبی، به ویژه سیستم عصبی پاراسمپاتیک (PNS) را که مسئول پاسخ‌های آرامش و بهبودی است، تحریک کند. فعال شدن PNS می‌تواند به آرامش عضلات و تسکین گرفتگی کمک کند. بنابراین  تکنیک‌های ماساژ مانند مالش دادن و درمان نقاط ماشه‌ای، تنش انباشته شده را آزاد می‌کنند.

 افزایش انعطاف‌پذیری

ماساژ منظم، عضلات را انعطاف‌پذیر نگه می‌دارد و خطر انقباضات ناگهانی و غیرارادی را کاهش می‌دهد.

بهبودی بافت عضلانی

اگر گرفتگی عضلات ناشی از فعالیت بدنی شدید باشد، ماساژ درمانی از طریق کاهش درد و سفتی، بهبودی را تسریع می‌کند.

انواع ماساژ درمانی برای گرفتگی عضلانی

عملکرد همه روش‌های ماساژ درمانی یکسان نیست و تکنیک‌های خاصی به طور ویژه برای تسکین گرفتگی مؤثر هستند:

ماساژ بافت عمیق

لایه‌های عمیق‌تر عضله را هدف قرار می‌دهد تا تنش و سفتی مزمن را آزاد کند.

ماساژ ورزشی

این روش که برای ورزشکاران ایده‌آل است، بر نواحی تحت فشار ناشی از حرکات تکراری یا فعالیت شدید تمرکز دارد.

ماساژ سوئدی

در این روش، از ضربات طولانی و لغزنده برای بهبود گردش خون و افزایش آرامش کلی استفاده می‌شود.

ماساژ نقاط ماشه ای

در این نوع ماساژ، به طور مستقیم گره‌ها یا "نقاط ماشه ای" (نقاطی با حساسیت بسیار شدید و گره‌های قابل لمس در عضلات می باشند) را که ممکن است باعث گرفتگی شوند، هدف قرار می‌دهد.

ماساژ بافت عمیق چیست ؟(Deep Tissue)

ماساژ بافت عمیق یا دیپ تیشو، تنش مزمن در نوعی از عضلات را هدف قرار می‌دهد که بسیار پایین‌تر از سطح بدن قرار دارند. تکنیک‌های روش “ماساژ دیپ تیشو” شامل ضربات آهسته، فشار مستقیم یا حرکات اصطکاکی است که در سراسر بافت عضله امتداد می‌یابند.

با توجه به مطالب فوق، ماساژ بافت عمیق برای افرادی که مشکلات مزمن عضلانی مانند درد، آسیب یا عدم تعادل دارند، انتخاب خوبی است. ماساژ بافت عمیق به کاهش تنش عضلانی، درد مزمن عضلانی و اضطراب کمک می‌کند. بنابراین در صورتی‌که دچار اسپام عضلانی شده‌اید توصیه می‌شود از ماساژ درمانی برای بهبود درد و تنش در بافت عضلانی استفاده کنید. در ادامه مطالب تاثیرات ماساژ بر گرفتگی عضلانی بخش های مختلف بدن آورده شده است.

ماساژ گرفتگی گردن

درد گردن ناشی از تنش یا کشیدگی عضلات اغلب ظرف چند روز به خودی خود بهبود می‌یابد. درد گردنی که بیش از چند هفته ادامه یابد، اغلب با انجام ورزش، حرکات کششی، فیزیوتراپی و ماساژ بهبود می‌یابد. ماساژ گردن و بافت اطراف آن می‌تواند به کاهش تنش در عضلات شما که ممکن است باعث سفتی گردن شما شود، کمک کند. همچنین می‌تواند جریان خون به گردن شما را بهبود بخشد که این امر نیز می‌تواند تنش عضلانی را تسکین دهد.

ماساژ گرفتگی عضله پا

تکنیک‌های ماساژ به آرامش و رهایی از تنش در عضلات پا کمک می‌کند و احتمال گرفتگی عضلات را کاهش می‌دهد. ماساژ دادن، گردش خون را افزایش می‌دهد و باعث انتقال بهتر اکسیژن و مواد مغذی به عضلات می‌شود که می‌تواند از گرفتگی عضلات پا جلوگیری کند.

ماساژ گرفتگی کمر

اعمال فشار ملایم به پایین کمر می‌تواند به کاهش تنش در عضلات کمر و کاهش درد در ناحیه کمر و لگن کمک کند. ماساژ بافت عمیق به شل شدن گره‌ها و چسبندگی‌ها کمک می‌کند، در حالی که ماساژ سوئدی به شل شدن عضلات سفت کمک می‌کند و آرامش را تقویت می‌کند. ماساژ سنگ داغ، گرما را با ماساژ ترکیب می‌کند.

عمل کشیدن و فشردن عضله هدف، اصطکاک ایجاد شده را افزایش داده و جریان خون را بهبود می‌بخشد. از طریق ماساژ دادن، گردش خون را افزایش می‌دهد، سفتی عضلات را کاهش می‌دهد، تنش عضلانی را تسکین می‌دهد و خستگی عضلات را کم می‌کند. تمام شرایطی که با ماساژ درمانی می‌تواند کاهش دهد، همگی از علل شایع اسپاسم عضلات هستند.

ماساژ گرفتگی عضلات شکم

مواقعی که دچار اسپاسم یا گرفتگی عضلات شکم بنابه دلایل مختلفی مانند دردهای قاعدگی، نفخ، یبوست، اسهال و ناراحتی عمومی شکم می‌شوید، ماساژ گرفتن یا انجام ماساژ شکم توسط خودتان می‌تواند به شل شدن عضلات لگن و کاهش گرفتگی کمک کند. ماساژ درمانی می‌تواند با شل کردن عضلات منقبض و افزایش جریان خون به ناحیه آسیب‌دیده، در کاهش ناراحتی ناشی از گرفتگی‌های قاعدگی مفید باشد. افراد می‌توانند برای اینکه از ماساژ درمانی نتیجه بهتری دریافت کنند، از روغن ماساژ، لوسیون بدن یا روغن نارگیل را به آرامی روی پوست خود استفاده کنند.

ماساژ گرفتگی عضلات دست

ماساژ دست با افزایش دمای بافت‌های عضلانی، گرفتگی را کاهش می‌دهد تا به آنها اجازه دهد شل شوند و خاصیت ارتجاعی خود را افزایش دهند. افزایش خاصیت ارتجاعی، گرفتگی عضلات و درد را کاهش می‌دهد. تنش ناشی از انقباض مداوم عضله است.

ماساژ آرام عضلات گرفته، گردش خون را بهبود می‌بخشد و باعث آرامش عضلات می‌شود. می‌توانید با استفاده از دست مخالف خود، فشار کمی روی ناحیه آسیب‌دیده وارد کنید تا تنش کاهش یابد و جریان خون افزایش یابد.

آیا استفاده از دستگاه ماساژور برای گرفتگی عضلانی موثر است؟

علاوه بر استفاده از روش‌های مختلف ماساژ سنتی برای بهبود دردهای عضلانی، در زندگی مدرن امروزه، با پیشرفت تکنولوژی بویژه در حوزه پزشکی و درمانی، دستگاه‌های ماساژور برای بهبود اسپاسم عضلانی و کاهش درد عضله به‌طور گسترده‌ای محبوب شده‌اند و به راحتی می‌توان آنها را تهیه کرد. برخی از تفاوت‌های بین این دو روش ماساژ سنتی و ماساژورها وجود دارد که به اختصار توضیح داده می‌شود:

ماساژ سنتی

• درک بهتر بدن توسط فرد ماساژور: در روش ماساژ سنتی، فرد ماساژور می‌تواند شدت، فشار و نوع ماساژ را با توجه به نوع واکنش بدن تنظیم کند.
• اثر درمانی عمیق‌تر: در روش ماساژ درمانی، بدلیل لمس بدن توسط دستان ماساژور، تحریک گیرنده‌های عصبی به میزان بیشتری تحریک شده و ترشح اندورفین (هورمون ضد درد طبیعی بدن)افزایش می‌شود.
• توجه به وضعیت عمومی: در ماساژ سنتی اغلب وضعیت عمومی فرد، تنفس و حتی حالت روحی  نیز در نظر گرفته می‌شود.
• افزایش گردش خون و آرامش روانی: ایجاد تماس دستان فرد ماساژور با بدن، باعث کاهش استرس و اضطراب می‌شود.

دستگاه ماساژور

• امکان دسترسی راحت و سریع: در هر زمان قابل استفاده است.
•  قابلیت استفاده روزمره: برای استفاده روزانه برای گرفتگی‌های خفیف یا عضلات خاص (گردن، شانه، کمر، پا) مناسب است.
• قابلیت تنظیم شدت و نوع حرکت دستگاه: برخی مدل‌های ماساژورها دارای قابلیت حرارت یا ویبره می‌باشند که به شل شدن عضلات کمک می‌کند.

انواع دستگاه ماساژور

کاربرد دستگاه ماساژور

دستگاه‌های ماساژور می‌توانند به تسکین انقباضات عمیق عضلانی که باعث گرفتگی می‌شوند، کمک کنند تا بتوانید تنش عضله را کاهش داده و آرامش را در بافت عضلانی تقویت کنید و احساس بهتری داشته باشید. انواع مختلف ماساژورها مانند ماساژور برقی، ماساژور تفنگی، صندلی ماساژور، ماساژور بدن، ماساژور گردن، ماساژور پا، ماساژور قاعدگی و … در دسترس هستند که از محبوب ترین نوع آن می‌توان به ماساژور تفنگی اشاره کرد.

 ماساژور تفنگی می‌تواند استقامت عضلات را تا حد زیادی بهبود بخشد، قدرت را افزایش داده و آگاهی حرکتی را بهبود بخشد. این اثرات شامل کاهش درد، بهبود تون عضلانی، دامنه حرکتی و گردش خون می‌شود. این دستگاه‌های دستی کوچک، پالس‌هایی را به داخل و خارج ارسال می‌کند، به بافت ضربه می‌زند (و عمیق‌تر تحریک می‌کند). این ابزارهای ریکاوری توسط فیزیوتراپیست‌ها، ورزشکاران و افرادی که برای تسکین درد و بهبود گردش خون ورزش می‌کنند، استفاده می‌شود.

داروها و مکمل های مفید برای درمان گرفتگی عضلات در کنار ماساژ

گرفتگی عضلات معمولا در اثر تمرینات باشگاهی یا یک فعالیت سنگین ناگهانی یا فعالیت بعد از عدم تحرک طولانی مدت یا در اثر بد خوابیدن مانند قرار دادن نامناسب گردن روی بالشت و یا سرد شدن و برخورد باد یخ به بدن رخ می دهد؛ درد گرفتگی و سفتی عضلات بسیار آزار دهنده بوده و برای درمان سریع گرفتگی عضلات معمولا توصیه به مصرف سه گروه دارو به طور همزمان میگردد.

استفاده همزمان از مسکن و داروی شل کننده عضلانی و مکمل آرام بخش عضله، سریع ترین راه ممکن برای درمان گرفتگی عضلات می باشد.

مسکن خوراکی و موضعی و تزریقی

جهت تسکین سریع درد نیاز به مصرف مسکن می باشد؛ برای درد خفیف مسکن موضعی و متوسط یا شدید مسکن خوراکی و برای درد فوق شدید فرم تزریقی تجویز میگردد.

مسکن خوراکی مانند:

• قرص آلفن ایکس 100 میلی گرم: در صورت درد هر 12 ساعت یک عدد با معده پر
• کپسول سلبرکس 200 میلی گرم: در صورت درد روزانه یک عدد با معده پر
• قرص موبیک 15 میلی گرم: در صورت درد روزانه یک عدد با معده پر

مسکن موضعی (روزانه 3 مرتبه هر بار 5 دقیقه ماساژ دورانی) مانند:

• کرم ژل موضعی بدن کامفورت
• ژل بدن کنورت پرو
• ژل ماساژ بدن ریلنس
• پماد رهامین
• کرم ژل سرد و گرم ماساژ بدن نوکس
• اسپری خنک کننده بدن ضد درد پاور
• کرم کپکس باریج

مسکن تزریقی (برای گرفتگی های شدید، با اجازه پزشک) مانند:

• آمپول پیروکسیکام
• آمپول کتورولاک
• گاها برای دردهای فوق شدید، در کنار مسکن تزریقی، یک آمپول کورتون نیز تزریق میگردد. مانند آمپول دپومدرول و بتامتازون و…

شل کننده عضلانی

علاوه بر مصرف مسکن ها، استفاده از داروی شل کننده عضلانی در رفع انقباض و گرفتگی عضلات بسیار موثر است.

• قرص باکلوفن 10 و 25 میلی گرم: دوز 25 میلی گرم اندکی عارضه داشته و دوز 10 میلی گرم هر 8 ساعت یک عدد بی خطر محسوب می شود.
• قرص تیزانیدین 4 میلی گرم: بعد از شام نصف یا یک چهارم قرص؛ به دلیل عارضه گیجی شدید، استفاده از آن اولویت درمان نیست.
• قرص متوکاربامول 500 میلی گرم: هر 8 ساعت یک عدد با معده پر؛ بی خطر و اولویت درمان به حساب می آید.
• آمپول متوکاربامول: به دلیل عوارض احتمالی و تاثیر درمانی اندک، اولویت درمان نمی باشد.

مکمل ضد درد و گرفتگی و تقویتی

• قرص مگنی ول ایکس مارت: روزانه یک عدد با معده پر
• کپسول اکتاهیل منیزیم پلاس ب6: روزانه یک عدد با معده پر
• قرص منیزیم پلاس یوروویتال: روزانه یک عدد با معده پر
• ویال منیزیم شات یوروویتال: روزانه یک ویال با معده پر به تنهایی یا در آب یا آبمیوه
• ساشه منیزیم 400 یوروویتال: روزانه یک ساشه مستقیم روی زبان
• قرص جوشان منیزیم پلاس ویتامین ب 6: روزانه یک عدد در یک لیوان آب

نتیجه گیری

شواهد علمی و تجربی نشان می‌دهد که ماساژ درمانی یکی از مؤثرترین روش‌های غیرتهاجمی برای کاهش گرفتگی و درد عضلانی است. این روش با افزایش جریان خون موضعی، بهبود اکسیژن‌رسانی، دفع متابولیت‌های تجمع‌یافته مانند اسیدلاکتیک و کاهش تنش عصبی و عضلانی، موجب تسکین درد و تسریع روند ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود. همچنین، تحریک گیرنده‌های حسی در حین ماساژ باعث افزایش ترشح اندورفین و سروتونین شده و اثرات آرام‌بخش و ضد درد طبیعی را در بدن فعال می‌کند. بر این اساس، ماساژ درمانی و همچنین استفاده از دستگاه‌های ماساژور می‌تواند به عنوان یک روش مکمل و ایمن در مدیریت گرفتگی‌های عضلانی حاد و مزمن در کنار سایر درمان‌های فیزیوتراپی و ورزشی مورد استفاده قرار گیرد.

پرسش و پاسخ

1. ماساژ چگونه به گرفتگی عضلات در خانم‌ها کمک می‌کند؟

ماساژ درمانی با افزایش جریان خون به رحم، می‌تواند به کاهش گرفتگی‌ها کمک کند و در این دوران تسکین دردهای عضلانی را فراهم کند. همچنین ارتباط بین استرس و گرفتگی‌های قاعدگی به خوبی اثبات شده است، به طوری که افزایش تنش، درد را تشدید می‌کند. بنابراین ماساژ در دوران قاعدگی به میزان زیادی می‌تواند به کاهش گرفتگی و دردهای شکمی کمک کند.

2. آیا باید بعد از گرفتگی عضلات ماساژ داد؟

بیشتر گرفتگی‌های عضلانی بعد از چند ثانیه یا چند دقیقه برطرف می‌شوند. تحقیقات بسیار کمی برای تعیین اینکه کدام درمان بهتر عمل می‌کند، انجام شده است، اما گزینه‌های درمانی عبارتند از: کشش و ماساژ: عضله دچار گرفتگی را با استفاده از یک کشش ملایم و پایدار، کشیده و سپس به آرامی ناحیه را ماساژ دهید تا گرفتگی بهبود یابد.

3. ماساژ بافت عمیق به چه شرایطی کمک می‌کند؟

اگر در مرحله بهبودی از آسیب‌دیدگی هستید یا برای افرادی که مشکل بالینی مانند درد مزمن، گرفتگی و سفتی عضلات یا بافت اسکار دارند، ماساژ بافت عمیق گزینه خوبی است. درد فیبرومیالژیا و نقاط ماشه‌ای یا آرتروز نیز به خوبی به تکنیک‌های بافت عمیق پاسخ می‌دهند.

منبع

Massage Therapy For Muscle Cramps