عوارض مصرف آنتی بیوتیک
از ۷۰ سال پیش تا کنون، آنتی بیوتیک هایی که دارای خواص ضدمیکروبی هستند، در درمان بیماری های عفونی ناشی از میکروب ها ،باکتری ها، ویروس ها و انگل ها تاثیرات زیادی داشته اند. اما مصرف بی رویه و گسترده از این آنتی بیوتیک های ضد میکروبی، موجب سازگاری و مقاوت برخی میکروب ها در برابر این داروها می گردد.
طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، در آمریکا حداقل ۲ میلیون نفر در سال به باکتری های مقاوم به دارو مبتلا می شوند و هرساله حدود ۲۳۰۰۰ نفر از این بیماران جان خود را از دست می دهند.
آنچه در این مقاله می خوانیم :
- مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟
- انواع آنتی بیوتیک ها و مکانیسم اثر آن ها
- تخریب کننده دیواره سلول
- مهار کننده بیو سنتز پروتئین ها
- پیشگیری از ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی
- عوامل ایجاد کننده مقاومت آنتی بیوتیکی
- نتیجه گیری
- پرسش و پاسخ
مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟
از اصطلاح «مقاومت آنتی بیوتیکی» نوعی مقاومت به دارو تعریف می شود که در آن میکروارگانیسم های عامل بروز بیماری (باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و یا ویروس ها) دیگر نسبت به داروهایی که قبلا به آنها حساس بوده اند مقاوم می شوند، به عبارت دیگر به درمان آنتی بیوتیکی پاسخ نمی دهد.
انواع آنتی بیوتیک ها و مکانیسم اثر آن ها
آنتی بیوتیک ها شامل انواع مختلفی هستند که بر اساس مکانیسم اثرشان تقسیم بندی می شوند.
تخریب کننده دیواره سلول
لول باکتری توسط خارجی ترین پوششاش یعنی دیواره سلولی محافظت می شود. جنس این دیواره از پپتیدوگلیکان است و آنزیم مرتبط به سنتز آن، به اختصار (BPB) نام دارد. آنتی بیوتیک هایی که بخش دیواره سلولی را هدف قرار می دهند، بر پایه مداخله با عملکرد این آنزیم ساخته شده اند که در آخر منجر به مهار تشکیل دیواره سلولی و تخریب باکتری می شوند.
مهار کننده بیو سنتز پروتئین ها
سلول باکتری به منظور بقای خود نیازمند تکثیر پروتئین های مورد نیاز می باشد. سنتز این پروتئین ها به واسطه ساختاری به نام ریبوزوم و برخی فاکتور های درون سلولی صورت می گیرد. دومین دسته از آنتی بیوتیک ها ریبوزوم باکتری را هدف قرار داده و سبب مهار سنتز پروتئین های آن می شوند. بعنوان مثال، «کلیندامایسین» و «تتراسایکلین» از این دسته هستند.
پیشگیری از ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی
اگر به بیماری ویروسی مبتلا شده اید از پزشک تقاضای آنتی بیوتیک نکنید و پزشک را برای تجویز آنتی بیوتیک تحت فشار قرار ندهید. دوره درمان برای هر نوع بیماری را، حتی در صورت بهبودی تکمیل کنید. در غیر اینصورت باکتری ها بطور کامل از بین نمی روند و باکتریهای باقیمانده سبب ایجاد عفونت مجدد شده که در این صورت امکان مقاومت بیماری وجود دارد و شاید دیگر به آنتی بیوتیک ها پاسخ ندهند. از مصرف آنتی بیوتیکهایی که در طولانی مدت نگه داشته اید، خودداری کنید و برای روز مبادا ذخیره نکنید. زیرا آنتی بیوتیک، فقط برای بیماری و عفونت تشخیص داده شده توسط پزشک و صرفاً برای دوره مشخصی تجویز شده است.
دارو را در ساعاتی که توسط پزشک یا داروساز معین شده، مصرف کنید. آنتی بیوتیک ها زمانی مؤثر خواهند بود که به طور منظم مصرف شوند. حتی اگر علایم شما یکسان باشد آنتی بیوتیک های مصرفی خود را به دیگران پیشنهاد نکنید، زیرا ممکن است برای آنها مناسب نباشد. در مورد نحوه مصرف صحیح آنتی بیوتیک ها با پزشک یا داروساز مشاوره کنید. مصرف نادرست این داروها می تواند جذب آنها را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش یا حذف اثر آنها شود.
عوامل ایجاد کننده مقاومت آنتی بیوتیکی
- – استفاده از آنتی بیوتیک ها در بیماریهای ویروسی
- عدم استفاده از آنتی بیوتیک طبق دستور پزشک
- – کامل نکردن دوره درمان
- خود درمانی
نتیجه گیری
آنتی بیوتیک ها در صورتی که خودسرانه و بدون دستور پزشک مصرف شوند، موجب مقاومت برخی از میکروب‌ها و باکتری‌ها در مقابل این داروها شده و ممکن است دیگر آنتی بیوتیک تاثیری در بهبود بیماری نداشته باشد و مقاومت آنتی بیوتیکی به وجود آید. در این صورت باکتری‌ها از بین نمی‌روند و رشد آنها متوقف نمی‌شود، بلکه همچنان رشد و گسترش می‌یابند.
با این تفاسیر حال تصور کنید که یک عفونت ساده برای شما به وجود آید که به راحتی با یک آنتی بیوتیک قابل درمان است اما چون شما قبلا به شکل ناصحیح از آنتی بیوتیک استفاده کرده‌اید، بدن شما مقاوم شده و در برابر مصرف این دارو بهبودی حاصل نمی‌شود. در این حالت باید از آنتی بیوتیک قوی‌تری استفاده کرد که ممکن است عوارض جانبی ناخوشایندی را برای شما داشته باشد. البته ابتدا باید دید که اصلا آنتی بیوتیک قوی‌تری وجود دارد یا نه.
پرسش و پاسخ
1. آیا آنتی بیوتیک ها عوارض جانبی دارند؟
داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها می توانند عوارض جانبی داشته باشند. ناراحتی یا درد معده و مدفوع رقیق از جمله موارد رایج عوارض هستند و به این معنی نیست که شما به آنها حساسیت دارید. اگر علائم پس از اتمام آنتی بیوتیک ادامه یافت، یا اگر دچار بثورات پوستی یا اسهال شدید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
2. مصرف آنتی بیوتیک چه نقشی در افزایش میزان مقاومت آنتی بیوتیکی دارد؟
استفاده از آنتی بیوتیک عامل مهمی است که باعث افزایش میزان مقاومت آنتی بیوتیکی می شود، زیرا وقتی در معرض آنتی بیوتیک ها قرار می گیرند، باکتری ها می توانند ویژگی های مقاومتی برای فرار از اثرات آنها ایجاد کنند. آنتی بیوتیک ها همچنین می توانند تعداد باکتری هایی را که مقاوم نیستند کاهش دهند و فضای بیشتری را برای تکثیر و گسترش باکتری های مقاوم فراهم کنند.
3. چرا باید آنتی بیوتیکها را مطابق دستور پزشک مصرف کنیم؟
برخی از غذاها مقدار جذب آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش می‌دهند، بنابراین توصیه می‌شود آنتی‌بیوتیک را دقیقا مطابق با دستور پزشک مصرف کنید.
4. چرا آنتی بیوتیک اثر نمیکند؟
برخی عوامل اغلب موجب بروز مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌شوند: استفاده بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها: مصرف آنتی‌بیوتیک زمانی که واقعاً لازم یا مؤثر نیست باعث ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌شود؛ بعنوان مثال اکثر موارد گلودردها ویروسی هستند و آنتی‌بیوتیک کمکی به درمان آنها نمیکند.
