میرابگرون: درمان مثانه بیش فعال با علائم اورژانسی تکرر و بی اختیاری فوری ادراری

اشکال دارویی میرابگرون

میرابگرون در اشکال دارویی زیر موجود است که بصورت خوراکی مصرف می‌شود.

• قرص خوراکی 25 میلی گرمی پیوسته رهش.
• قرص خوراکی 50 میلی گرمی پیوسته رهش.
• سوسپانسیون خوراکی با رهش طولانی مدت؛ 8 میلی گرم در هر میلی لیتر. (در ایران موجود نیست)

میرابگرون چیست؟

میرابگرون (Mirabegron) که با عنوان “میربتریک” ( Myrbetriq) نیز شناخته می‌شود، یک داروی جدید برای درمان مثانه بیش فعال (Overactive Bladder یا OAB) محسوب می‌شود. میرابگرون به تنهایی یا همراه با سایر داروها (به عنوان مثال، سولیفناسین سوکسینات) برای درمان علائم زیر استفاده میشود:

•  مثانه بیش فعال (OAB)
• بی اختیاری ادرار (از دست دادن کنترل مثانه)
• نیاز شدید به ادرار کردن فوری
• نیاز مکرر به ادرار

 این دارو به عنوان اولین آگونیست گیرنده بتا-3 آدرنرژیک تأیید شده، مکانیسم عمل ویژه ای  دارد که آن را از داروهای سنتی آنتی‌ موسکارینی ( آنتی موسکارین: با گیرنده‌های استیل‌کولین) متمایز می‌سازد. مثانه بیش فعال جزو بیماری‌های شایع گزارش شده که با علائمی مانند تکرر ادرار و بی اختیاری فوری ادرار همراه است و کیفیت و شرایط زندگی بیماران مبتلا، تحت تاثیر این اختلال قرار می‌گیرد. 

از دیگر کاربردهای میرابگرون می‌توان به درمان نوعی مشکل در عملکرد مثانه با عنوان اختلال بیش فعالی دترسور نوروژنیک (NDO) ( نوعی اختلال مثانه در کودکان) اشاره کرد. علاوه بر سندرم مثانه بیش فعال و اختلال بیش فعالی دترسور نوروژنیک، میرابگرون ممکن است کاربردهای دیگری مانند درمان نارسایی قلبی یا بیماری متابولیک داشته باشد. در این مقاله، به بررسی جامع تأثیرات میرابگرون بر درمان این اختلالات، مکانیسم عمل، عوارض جانبی، تداخلات دارویی و جایگاه آن در پروتکل‌های درمانی می‌پردازیم.

مکانیسم اثر میرابگرون

عملکرد میرابگرون بر درمان تکرر ادرار از طریق تحریک و فعال‌سازی انتخابی گیرنده‌های بتا-3 آدرنرژیک در بخش عضلات صاف مثانه مشخص شده است. این گیرنده‌ها بطور کلی در مثانه قرار دارند و فعال‌سازی آنها منجر به شل شدن عضله دترسور مثانه در فاز ذخیره‌سازی ادرار می‌شود. در حالت طبیعی و افرادی که به این عارضه مبتلا نیستند، هنگام پر شدن مثانه، عضله دتروسور در حالت شل باقی می‌ماند تا مثانه بتواند ادرار را ذخیره کند. در اختلال بیش فعالی مثانه، این عضله به صورت غیرارادی منقبض می‌شود و اختلالاتی مانند تکرر ادرار، فوریت ادرار و بی اختیاری اضطراری ایجاد می‌کند. با مصرف میرابگرون، این انقباضات عضله غیرارادی مهار می‌شود و ظرفیت ذخیره ادرار افزایش پیدا می‌کند. میرابگرون از طریق افزایش حجم مثانه با شل کردن عضله مثانه، به مثانه اجازه می‌دهد تا حجم بیشتری از ادرار را بدون ایجاد احساس نیاز به دفع ادرار نگه دارد.

میرابگرون با این مکانیسم جدید، نسبت به مکانیسم سنتی داروهای آنتی‌موسکارینی که با بلوک گیرنده‌های موسکارینی عمل می‌کنند و عوارض جانبی مانند خشکی دهان و یبوست ایجاد می‌کنند، عوارض کمتری دارد. طبق مطالعات انجام شده، دوزهای درمانی (25 و 50 میلی‌گرم) میرابگرون به‌طور انتخابی بر گیرنده‌های بتا-3 اثرگذار می‌باشد، اما در دوزهای بالا (200 میلی‌گرم) ممکن است گیرنده‌های بتا-1 و بتا-2 آدرنرژیک را نیز فعال کند.

تأثیرات بالینی میرابگرون

بهبود علائم و درمان مثانه بیش فعال

 مطالعات بالینی و تحقیقات متعدد نشان می‌دهد، مصرف میرابگرون در کاهش علائم تکرر ادرار و درمان مثانه بیش فعال نقش زیادی دارد. این دارو با اثر بر گیرنده‌های  عضلات مثانه، آنها را شل می‌کند، باعث افزایش ظرفیت مثانه می‌شود و تعداد دفعات دفع ادرار را کاهش می‌دهد. بطور معمول، اثرات درمانی دارو را پس از 4 تا 8 هفته مصرف منظم دارو می‌توان در بیمار مشاهده کرد.

در یک برنامه درمانی معمول که توسط پزشک مشخص می‌شود، روند درمان با دوز 25 میلی‌گرم، یک بار در روز آغاز می‌شود و پس از 8 هفته، در صورت نیازمی‌توان دوز را به 50 میلی‌گرم افزایش داد. طبق تحقیقات انجام شده، تاثیرات میرابگرون هم به صورت تک‌دارویی و هم در ترکیب با داروی سولیفناسین (یک داروی آنتی‌موسکارینی) بر روند درمان بیماری افزایش چشمگیری داشته است، که ترکیب با دارو، به ویژه در بیمارانی که به درمان با یک دارو پاسخ کافی نمی‌دهند، می‌تواند موثر باشد.

تأثیر بر اختلال مثانه بیش‌ فعالی دترسور نوروژنیک (NDO)

متخصصان تاثیر مصرف داروی میرابگرون جهت کنترل و درمان مثانه بیش‌ فعال دترسور نوروژنیک در کودکان 3 سال به بالا تایید می‌کنند. این بیش فعالی، نوعی اختلال ناشی از مشکلات عصبی است که با انقباضات غیرارادی عضله دترسور مثانه مشخص می‌شود. برای مصرف میرابگرون در کودکان، پزشک دوز دارو را بر اساس وزن بدن تعیین می‌کند و دارو را به صورت سوسپانسیون خوراکی تجویز می‌کند.

نکات مهم قبل از مصرف

هنگام مراجعه به پزشک، قبل از تجویز دارو باید وضعیت و شرایط پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید. قبل از استفاده از میرابگرون، در صورت وجود هر یک از شرایط زیر، حتماً پزشک را مطلع کنید:

•  بیماری‌های قلبی (نارسایی قلبی، آریتمی، فشار خون بالا)
• سابقه احتباس ادراری یا مشکلات تخلیه مثانه
•  بیماری کبدی یا کلیوی (ممکن است نیاز به تنظیم دوز باشد)
• بارداری یا شیردهی. (مطالعات کافی در این زمینه وجود ندارد، وضعیت بارداری یا شیردهی خود را به پزشک اطلاع دهید.)
• صرع یا تشنج ( حالت سرگیجه در اثر مصرف میرابگرون، به ندرت اتفاق می‌افتد)
•  مصرف همزمان با برخی داروهای دیگر (به‌ویژه دیگوکسین، داروهای فشار خون، کتوکونازول و متوپرولول)

نکات مهم هنگام مصرف

نحوه مصرف 

برای مصرف این دارو می‌توانید آن را همراه یا بدون غذا میل کنید، اما باید قرص به صورت کامل بلعیده شود و از جویدن یا خرد کردن آن خودداری کنید. قرص را همراه با آب کافی میل کنید. 

بهترین زمان مصرف میرابگرون، اغلب هنگام صبح‌ها توصیه می‌شود.

دوز مصرف

اشکال مختلف میرابگرون به‌صورت قرص‌های آهسته‌ رهش با دوزهای 25 و 50 میلی‌گرم موجود می‌باشد.

دوز مصرفی معمول برای بزرگسالان برای درمان مثانه بیش‌ فعال

• دوز اولیه: 25 میلی‌گرم، یکبار در روز
• دوز نگهدارنده: در صورت نیاز پس از 4-8 هفته، طبق تجویز پزشک می‌توان دوز را به 50 میلی‌گرم یک مرتبه در روز افزایش داد
• حداکثر دوز مجاز: 50 میلی‌گرم در روز

دوز مصرفی کودکان: نحوه مصرف و دوز باید توسط پزشک تعیین شود.

دوز مصرفی در شرایط خاص

• بیمارانی که دچار اختلال کلیوی هستند:
  • نارسایی خفیف تا متوسط کلیه (eGFR 30-89 mL/min): تنظیم دوز برای این بیماران نیاز نمی‌باشد.
  • نارسایی شدید کلیه (eGFR 15-29 mL/min): حداکثر دوز 25 میلی‌گرم در روز.
  • نارسایی بسیار شدید کلیه (eGFR <15 mL/min) یا بیماران تحت همودیالیز: مصرف توصیه نمی‌شود.
• بیمارانی که دچار اختلال کبدی هستند:
  • نارسایی خفیف کبدی (Child-Pugh A):  تنظیم دوز برای این بیماران نیاز نیست.
  • نارسایی متوسط کبدی (Child-Pugh B): حداکثر دوز توصیه شده برابر با 25 میلی‌گرم در روز.
  • نارسایی شدید کبدی (Child-Pugh C): برای افرادی که دچار این اختلال هستند، مصرف توصیه نمی‌شود. (در مورد مصرف میرابگرون برای این بیماران مطالعات کافی وجود ندارد).

دوز مصرف برای درمان بیش‌فعالی دترسور نوروژنیک

1) برای مصرف قرص خوراکی:

• برای کودکان 3 سال به بالا با وزن 35 کیلوگرم یا بیشتر؛ دوز اولیه 25 میلی گرم یک‌بار در روز تجویز می‌شود، بعد از چند هفته مصرف دارو، پزشک ممکن است دوز مصرفی را به  50 میلی‌گرم یک‌بار در روز افزایش دهد.
• برای کودکان 3 سال به بالا با وزن کمتر از 35 کیلوگرم؛ توصیه می‌شود از فرم مایع خوراکی استفاده کنید.
• کودکان کمتر از 3 سال: نحوه مصرف و دوز باید توسط پزشک تعیین شود.

2) برای مصرف سوسپانسیون خوراکی(در ایران موجود نیست):

 برای کودکان 3 سال و بزرگتر، مصرف سوسپانسیون خوراکی تجویز می‌شود. دوز دارو با توجه به وزن بدن و توسط پزشک تعیین می‌شود:

• کودک با وزن 35 کیلوگرم یا بیشتر: مصرف دارو با دوز اولیه 6 میلی لیتر یک‌بار در روز تجویز می‌شود. پزشک ممکن است پس از 4 تا 8 هفته مصرف، دوز دارو را به 10 میلی لیتر، بصورت یک‌بار در روز افزایش دهد.
• کودک با وزن 22 تا 35 کیلوگرم:  پزشک دوز اولیه معادل با 4 میلی لیتر، یک‌بار در روز تجویز می‌کند. گاهی اوقات ممکن است پزشک با توجه به شراطی مانند نیاز و تحمل بیمار، دوز دارو را تغییر دهد. با این حال، بطور معمول  دوز مصرفی دارو  بیش از 8 میلی لیتر در روز توصیه نمی‌شود.
• کودک با وزن 11 تا 22 کیلوگرم: در ابتدا دوز مصرفی بصورت 3 میلی لیتر، یک بار در روز تجویز می‌شود. احتمال دارد که پزشک، دوز دارو را در صورت نیاز و تحمل بیمار تغییر دهد. با این حال، دوز مصرفی دارو بیش از 6 میلی لیتر در روز نیست.
• کودکان کمتر از 3 سال یا با وزن کمتر از 11 کیلوگرم: مصرف و دوز دارو باید توسط پزشک تعیین شود.

 دوز دارو ممکن است با توجه به عملکرد کبد و کلیه توسط پزشک تنظیم شود.

منع مصرف

افرادی که در برخی شرایط خاص پزشکی قرار دارند و دچار اختلالات و بیماری‌های خاصی هستند نسبت به برخی داروها واکنش نشان می‌دهند و منع مصرف دارند. بنابراین پزشک طبق شرایط ویژه بیمار، دارو را تجویز می‌کند. میرابگرون در شرایط زیر منع مصرف دارد یا باید با احتیاط فراوان تجویز شود:

• حساسیت و آلرژی به میرابگرون یا هر یک از اجزا و ترکیبات موجود در آن 
• فشار خون شدید کنترل نشده (فشار سیستولیک ≥180 یا دیاستولیک ≥110 mmHg) 
• عارضه انسداد خروجی مثانه
• بیماری‌های مرتبط با کبد و نارسایی شدید کبدی 
• بیماری‌های مرتبط با کلیه و نارسایی شدید کلیوی با شرایط (eGFR <15 mL/min) یا بیمارانی که همودیالیز انجام می‌دهند
• در بیمارانی با شرایط نارسایی کلیوی متوسط (eGFR 15-29) یا نارسایی کبدی متوسط، دوز مصرفی میرابگرون نباید از 25 میلی‌گرم در روز بیشتر شود.

عوارض جانبی میرابگرون

 میرابگرون علاوه بر تاثیرات مفید درمانی، مانند سایر داروها ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند که بطور معمول شامل عوارض شایع، خفیف تا متوسط هستند:

عوارض شایع (1-10% موارد):

• افزایش فشار خون (به خصوص در بیماران با سابقه فشار خون بالا)
• سردرد 
• عفونت دستگاه ادراری 
• خشکی دهان (نسبت به داروهای آنتی‌ موسکارینی، این مورد کمتر مشاهده می‌شود)
• یبوست
• حالت سرگیجه
• درد در ناحیه مفصلی

عوارض نادر اما جدی (<1% موارد):

• احتباس ادراری (به ویژه در بیماران با انسداد خروجی مثانه)
• بروز واکنش‌های آلرژیک شدید مانند آنژیوادم (تورم در بخش‌های صورت، لب‌ها، زبان یا گلو)
• افزایش قابل توجه فشار خون
• اختلالات و بی نظمی ریتم قلب 

نکته مهم: بیمارانی که میرابگرون مصرف می‌کنند، نسبت به افرادی که از داروهای آنتی‌موسکارینی استفاده می‌کنند، به میزان کمتری دچار عوارض جانبی مانند خشکی دهان و یبوست خواهند شد که این ویژگی، این دارو را به یک گزینه‌ و انتخاب مناسب برای بیماران مسن یا افرادی که تحمل کمی نسبت به عوارض آنتی‌کولینرژیک دارند، تبدیل کرده است. اما آگاه باشید که احتمال بالا رفتن فشار خون را افزایش میدهد.

تداخلات دارویی مهم

هنگام مراجعه به پزشک، لیست داروهای خود را به پزشک تحویل دهید. مصرف میرابگرون با داروهای دیگرمی‌تواند تداخل داشته باشد که مهم‌ترین این داروها عبارتند از:

• داروهای متابولیزه شده توسط CYP2D6: میرابگرون نوعی مهارکننده متوسط CYP2D6 است و می‌تواند سطح پلاسمایی سوبستراهای این آنزیم مانند داروی متوپرولول، پروپافنون و تاموکسیفن را افزایش دهد .
• دیگوکسین: در صورتی‌که میرابگرون را همزمان با دیگوکسین مصرف کنید، ممکن است سطح دیگوکسین در خون را تا 14% افزایش دهد.
• کتوکونازول: مصرف داروی ضدقارچ می‌تواند غلظت میرابگرون را تا 80% افزایش دهد.
• داروهای ضد فشار خون: مصرف همزمان میرابگرون با برخی داروهای فشارخون ممکن است اثرات برخی داروهای ضد فشار خون را کاهش دهد .
• داروهای آنتی‌موسکارینی: مصرف همزمان با داروهایی مانند سولیفناسین ممکن است خطر احتباس ادراری را افزایش  دهد.

فراموش کردن دوز مصرفی

اگر مصرف یک دوز از قرص میرابگرون را فراموش کردید طبق روش‌های زیر عمل کنید:

• در صورتی که زمان مصرف دوز بعدی نزدیک است: اگر کمتر از 12 ساعت برای مصرف دوز بعدی زمان دارید، توجه داشته باشید که دوز فراموش شده را مصرف نکنید، دارو را طبق برنامه منظم دارویی خود مصرف کنید. توجه کنید که هرگز دو دوز را بصورت همزمان مصرف نکنید.
• اگر زمان کافی تا دوز بعدی وجود دارد: اگر بیشتر از 12 ساعت به مصرف دوز بعدی زمان دارید، به محض یادآوری، دوز فراموش شده را مصرف کنید، سپس مصرف دارو را طبق روال معمول دارویی خود ادامه دهید.

مصرف بیش از حد

در صورت مصرف بیش از حد میرابگرون، برخی افراد دچار عوارض شدیدی مانند افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا، عفونت‌های دستگاه ادراری، احتباس ادرار و سردرد می‌شوند. این دارو اغلب برای درمان مثانه بیش‌فعال استفاده می‌شود و باید طبق دستور پزشک مصرف شود تا از عوارض جدی جلوگیری شود. اگر پس از مصرف دارو، دچار مشکلات قلبی-عروقی، مشکلات کلیوی و یا کبدی شده‌اید، حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید.

نتیجه گیری

میرابگرون به عنوان یک آگونیست انتخابی گیرنده‌های بتا-۳ آدرنرژیک، گزینه‌ای مؤثر و نسبتاً ایمن برای درمان مثانه بیش‌فعال محسوب می‌شود. این دارو با عملکردی متفاوت نسبت به داروهای آنتی‌موسکارینی، باعث کاهش علائم بیماری مثانه بیش فعال از جمله تکرر ادرار و بی اختیاری فوری ادراری می‌گردد و عوارضی مانند خشکی دهان و یبوست را به میزان کمتری ایجاد می‌کند. با این حال، به دلیل تأثیرات احتمالی بر فشار خون و ضربان قلب و برخی موارد بروز عوارض جانبی، نیاز به پایش منظم در طول درمان دارد. همچنین با توجه به تداخلات دارویی متعدد و نیاز به تنظیم دوز در بیماران با اختلالات کلیوی یا کبدی، تجویز آن باید با دقت و با مشورت پزشک انجام پذیرد. به طور کلی، میرابگرون می‌تواند به عنوان یک گزینه درمانی مناسب برای بیمارانی که تحمل مناسبی نسبت به درمان‌های رایج ندارند، مورد استفاده قرار گیرد.

پرسش و پاسخ

1. بهترین زمان مصرف میرابگرون چه زمانی است؟

به طور کلی می‌توانید میرابگرون را در هر زمانی از روز که به خاطر سپردن آسان‌تر است، مصرف کنید، اما سعی کنید دوزهای خود را در همان ساعت از روز و هر روز مصرف کنید. این به شما کمک می‌کند تا از فراموش کردن مصرف دوز پیشگیری کنید. قرص را با یک نوشیدنی آب ببلعید.

2. آیا میرابگرون می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود؟

این دارو ممکن است فشار خون شما را افزایش دهد. هنگام استفاده از این دارو باید فشار خون خود را اندازه گیری کنید. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در فشار خون، فوراً پزشک خود را مطلع نمائید.

3. آیا میرابگرون بر خواب تأثیر می‌گذارد؟

برخی موارد از بروز حالت‌های گیجی، توهم، بی‌خوابی و اضطراب در بیمارانی که میرابگرون مصرف می‌کنند، گزارش شده است. اکثر این بیماران دارای شرایط پزشکی قبلی یا داروهایی بودند که ممکن است باعث گیجی، توهم، بی خوابی و اضطراب شود.

منبع

Mirabegron: Uses, Doses, Side Effects and Interactions