دیابت؛ یک بیماری جدی، اما قابل کنترل

درمان دیابت

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد، اما این بیماری قابل کنترل است. وقتی دیابت رو به بهبودی می‌رود، به این معنی است که با وجود بیماری، علائم دیابت در بدن فرد مشاهده نمی‌شود. پزشکان در مورد شناخت عامل اصلی مؤثر در بهبودی دیابت به توافق نهایی نرسیده‌اند، اما همه آن‌ها معتقدند که در صورتی‌که سطوح A1C کمتر از 6.5٪ باشد، می‌توان به‌عنوان عامل مهمی در کنترل دیابت در نظر گرفت. سطح A1C سطح قند خون فرد را در طول 3 ماه نشان می‌دهد. طبق اعلام مجمع کنترل دیابت، بهبودی و کنترل علائم دیابت را می‌توان به اشکال مختلفی تعریف نمود:

• بهبودی نسبی : زمانی که سطح گلوکز خون فرد حداقل به مدت 1 سال کمتر از یک فرد دیابتی باشد بدون اینکه نیازی به استفاده از داروهای دیابت داشته باشد.
• بهبودی کامل : زمانی که سطح گلوکز خون به سطح طبیعی مورد تایید پزشکان  رسیده و حداقل یک سال بدون هیچ دارویی در این سطح ثابت باقی بماند.
• بهبودی طولانی مدت : زمانی که فرد حداقل به مدت 5 سال در مرحله بهبودی کامل و بدون مشاهده علائم دیابت بطور ثابت بماند. حتی اگر سطح قند خون فرد به مدت 20 سال به طور منظم تثبیت بماند، پزشک همچنان وضعیت دیابت او را در حال بهبودی اعلام می‌کند.

کنترل علائم دیابت می‌تواند به سادگی با ایجاد تغییر در برنامه ورزشی یا رژیم غذایی صورت گیرد.

سریعترین راه درمان دیابت

درمان دیابت نوع یک

دیابت نوع یک نوعی بیماری خود ایمنی است که اغلب در دوران کودکی آغاز می‌گردد. چگونگی بروز این بیماری بدین صورت است که بدن به اشتباه به سلول‌های بتا پانکراس حمله کرده و توانایی تولید انسولین مورد نیاز بدن برای استفاده صحیح از قند خون را از بین می‌برد. تشخیص دیابت نوع یک می‌تواند برای فرد شرایط سختی را بوجود آورد، اما بسیاری از افراد این بیماری را به خوبی کنترل نموده و قادر به کاهش علائم دیابت هستند. در نتیجه عوارض دیابت در این افراد به میزان کمتری مشاهده می‌شود.

درمان دیابت نوع یک با انسولین

تزریق انسولین رایج‌ترین درمان دیابت نوع یک است. افراد می‌توانند این تزریق‌ها را خود در خانه انجام دهند. تزریق انسولین به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. محل تزریق بسته به سرعت عملکرد انسولین و مدت زمان ماندگاری اثرات آن در بدن متفاوت هستند. در واقع عملکرد انسولین تزریقی در کاهش علائم دیابت نوع یک، تقلید نحوه تولید انسولین بدن در طول روز در رابطه با انرژی دریافتی است.

سرعت تأثیرگذاری درمان از طریق انسولین  متفاوت می‌باشد. نمودار زیر تأثیر انواع ترکیبات انسولین برسرعت و مدت زمان تاثیرگذاری را نشان می‌دهد.

برای تزریق انسولین، محل تزریق حائز اهمیت می‌باشد، زیرا نقاط مختلف بدن، انسولین را با سرعت‌های متفاوتی جذب می‌کنند. به عنوان مثال، تزریق به داخل شکم، باعث جذب سریع انسولین می‌شود. انسولینی که از طریق قسمت تحتانی کمر و باسن به جریان خون می رسد مدت زمان بیشتری برای جذب آن لازم است.

کنترل علائم دیابت نوع یک؛ مصرف وراپامیل

 یک کارآزمایی بالینی در سال 2018 بر روی انسان نشان داد که داروی فشار خون موجود «وراپامیل» ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک مفید باشد. در این مطالعه، افراد مبتلا به دیابت نوع یک، دوزهای وراپامیل را مصرف کردند. کارآزمایی نشان داد که سطح گلوکز ناشتای آن‌ها کمتر از افرادی بود که دارو را مصرف نکردند. برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک، به نظر می‌رسد این دارو تولید انسولین را در پانکراس تقویت نموده و نیاز به تزریق منظم انسولین را کاهش می‌دهد.

سازمان غذا و دارو (FDA) اخیراً وراپامیل هیدروکلراید مانند Verelan و Calan SR را به عنوان داروهای کاهش دهنده علائم دیابت تایید کرده است.

درمان دیابت نوع دو

در حال حاضر، کنترل دیابت نوع دو آسان‌تر از دیابت نوع یک است. زیرا دیابت نوع دو یک بیماری خود ایمنی نیست. برخی از شرایط محیطی و عادات سبک زندگی می‌تواند زمینه درگیرشدن فرد به دیابت نوع دو را افزایش دهد. در حالی‌که این بدان معناست که گسترش دیابت نوع دو بیشتر از دیابت نوع یک بوده و یک فرد مبتلا به دیابت نوع دو می‌تواند سبک زندگی و رژیم غذایی نسبتاً ساده‌ای را تنظیم کند تا سطح قند خون خود را به محدوده طبیعی بازگرداند. نوع رژیم غذایی و چاقی هر دو نقش مهمی در ابتلا به دیابت نوع دو دارند. به این ترتیب، افراد می‌توانند علائم دیابت نوع دو را با ایجاد تغییرات خاص در سبک زندگی که شامل بهبود رژیم غذایی و رژیم ورزشی است، کنترل کنند.

داروهای دیابت

در حالی که برنامه ریزی سبک زندگی می‌تواند به کاهش تاثیر دیابت نوع دو کمک کند، اکثر افراد مبتلا به این بیماری نیاز به مصرف داروهایی برای کاهش گلوکز خون و افزایش تولید و حساسیت بدن به انسولین دارند.

لیست داروهای دیابت

• آگونیست‌های پپتید-1 شبه گلوکاگون (GLP-1) : این آگونیست‌ها بدن را وادار به تولید انسولین نموده و در صورت بالا بودن سطح قند خون، مانع تولید گلوکاگون از پانکراس می‌شود. دولاگلوتاید، از جمله آگونیست‌های رایج GLP-1 برای افراد مبتلا به دیابت می‌باشد.
• مهارکننده‌های آلفا گلوکوزیداز : این مهارکننده‌ها از تجزیه نشاسته جلوگیری نموده و به کاهش گلوکز خون کمک می‌کنند. افراد دیابتی باید این دارو را همراه با غذا مصرف کنند. آکاربوز و میگلیتول مهارکننده‌های رایج آلفا گلوکوزیداز برای افراد مبتلا به دیابت هستند.
• بیگوانیدها : این دسته دارویی شامل متفورمین، داروی رایج دیابت است. بیگوانیدها به کبد دستور می‌دهند تا گلوکز کمتری تولید نموده و حساسیت به انسولین را در عضلات افزایش دهد.
• مهارکننده‌های DPP-4 : این مهارکننده‌ها به تثبیت سطح گلوکز بدون ایجاد هیپوگلیسمی کمک می‌کنند. در واقع این مهار کننده باعث ماندگاری بیشتر ترکیب GLP-1 در بدن و کاهش سطح گلوکز می‌شود. آلوگلیپتین، لیناگلیپتین، ساکساگلیپتین و سیتاگلیپتین از مهارکننده‌های DPP-4 که در حال حاضر در دسترس هستند.
• مگلیتینیدها : سلول‌های بتا در لوزالمعده را برای ترشح انسولین تحریک می‌کنند. ناتگلینید و رپاگلینید، مگلیتینیدهایی هستند که در حال حاضر در دسترس می‌باشند. 
• مهارکننده‌های SGLT2 : این‌ مهارکننده‌ها عملکرد پروتئین SGLT2 را در جذب مجدد گلوکز به کلیه‌ها مسدود می‌کنند. این عمل به نوبه خود، بدن را تحریک به آزاد کردن گلوکز در ادرار نموده و سطح آن را در خون کاهش می‌دهد. این دسته جدید از داروها شامل کاناگلیفلوزین، داپاگلیفلوزین و امپاگلیفلوزین می‌باشد.
• سولفونیل اوره : این دارو باعث آزاد شدن بیشتر انسولین از سلول‌های بتا می‌شود. سولفونیل اوره جزو داروهای قدیمی بوده و تنها نسل اول سولفونیل اوره که امروزه همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد، کلرپروپامید است. گلیمپراید، گلیپیزید و گلیبورید داروهای جدیدتری هستند که عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کنند.
• تیازولیدیندیون : باعث تقویت عملکرد انسولین در چربی و عضله شده و همچنین تولید گلوکز را در کبد کاهش می‌دهد. از جمله داروهای این گروه پیوگلیتازون را می‌توان نام برد.
• عامل کمپلکس‌ساز اسید صفراوی (BASs) : کولسولام (دارویی که در درمان هیپرلیپیدمی به کار می‌رود) اسید صفراوی بوده که کلسترول مضر و همچنین قند خون را کاهش می‌دهد. این داروها وارد جریان خون نمی‌شوند، بنابراین افراد مبتلا به مشکلات کبدی می‌توانند با خیال راحت از این دارو استفاده کنند.
• آگونیست‌های دوپامین 2 : این آگونیست‌ها گلوکز خون را بعد از غذا کاهش می‌دهند. بروموکریپتین یکی از داروهای این گروه شناخته شده است. بسته به شدت و علائم دیابت، پزشکان ممکن است یک یا ترکیبی از آن‌ها را تجویز کنند. کاهش علائم دیابت با داروهای ترکیبی گران‌تر بوده و خطر عوارض جانبی بالاتری دارد، اما اغلب میزان تأثیر آن بر کنترل‌ گلوکز بیشتر می‌باشد.

افرادی که در مراحل اولیه دیابت نوع دو هستند اغلب نیازی به مصرف انسولین اضافی ندارند. برخلاف مشکل تولید انسولین در بیماران دیابتی، مشکل اصلی افراد مبتلا به دیابت نوع دو حساسیت به انسولین می‌باشد. 

این داروها برای افراد دیابتی به منظور کاهش قند خون و بهبود جذب، تجویز می‌شوند. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع دو مزمن، تزریق انسولین را ادامه می‌دهند، زیرا پانکراس آن‌ها دیگر قادر به تولید انسولین نمی‌باشد.

 روش‌های کنترل و کاهش علائم دیابت

طبق تحقیقات انجام شده، فراهم نمودن برخی شرایط خاص می‌تواند به بهبود دیابت نوع دو کمک کند، از جمله: 

• برنامه‌های ورزشی فردی
• رژیم‌های سخت
• داروهای کنترل کننده گلوکز

چهار ماه پس از رعایت نکایت مورد نظر، 40 درصد از افراد توانستند داروهای خود را قطع نموده و در شرایط بهبودی نسبی یا کامل باقی ماندند.

تغییر سبک زندگی برای دیابت نوع دو

دو تغییر اصلی در شیوه زندگی می‌تواند به کنترل دیابت نوع دو کمک کند: ورزش و رژیم غذایی . با این حال، توجه به این نکته مهم است که همه افراد مبتلا به دیابت نوع دو اضافه وزن ندارند.

ورزش و کاهش وزن

یک رژیم غذایی سالم و غنی از مواد مغذی و ورزش منظم اغلب اولین گام برای کاهش علائم دیابت و درمان دیابت نوع دو هستند. در سال 2022، آرای عمومی کالج آمریکایی پزشکی ورزشی نشان داده است که افزایش فعالیت بدنی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را تا 16 درصد به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن کاهش دهد.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می‌کند که افراد مبتلا به دیابت نوع دو باید 150 دقیقه در هفته فعالیت‌های هوازی داشته باشند، از جمله:

• شنا كردن
• پیاده روی سریع
• دوچرخه سواری

تقسیم فعالیت بدنی به پنج جلسه 30 دقیقه ای در طول هفته می‌تواند به انجام منظم فعالیت بدنی برنامه ریزی شده کمک کند و ممکن است برای کمک به بدن برای کنترل علائم دیابت کافی باشد.

رژیم غذایی

نکات مهم در رژیم غذایی برای کنترل و کاهش علائم دیابت نوع دو عبارتند از:

• محدود کردن کربوهیدرات‌ها : جایگزینی کربوهیدرات‌ها با غذاهای غنی از پروتئین و فیبر به تنظیم قند خون کمک می‌کند.
• کاهش مصرف شکر : ترکیبات جایگزینی شکر، مانند استویا، ممکن است به کنترل علائم دیابت کمک نماید.
• مواد غذایی غنی از فیبر : فیبر می‌تواند به کاهش سرعت هضم کربوهیدرات‌ها و قندها کمک کند.

غذاهایی که باید در رژیم غذایی گنجانده شوند:

• سبزیجات
• میوه‌ها
• غلات کامل
• پروتئین‌ها
• لبنیات کم چرب

یک رژیم غذایی متنوع تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. همچنین باید مقدار مصرف کالری را کاهش داده و در هر وعده غذایی مقادیر مشابهی از کربوهیدرات مصرف نمایید. غذاهای سرشار از چربی‌های اشباع نشده چندگانه مانند ماهی، آجیل و روغن‌های گیاهی نیز برای حفظ سطح قند خون بسیار مفید هستند. یک رژیم غذایی سالم برای قلب، مانند رژیم غذایی DASH، می‌تواند یک روش موثر برای تنظیم یک برنامه غذایی برای کاهش خطر مهمترین علائم دیابت باشد.

عمل جراحی

در صورتی‌که تغییرات رژیم غذایی و انجام ورزش برای افراد چاق ممکن یا موفقیت آمیز نباشد، فرد می‌تواند عمل جراحی برای کاهش وزن انجام دهد. با این حال، انجام عمل جراحی در اغلب موارد بعنوان آخرین مرحله کنترل دیابت توصیه می‌شود. پزشکان معمولا آن را برای افراد مبتلا به چاقی مزمن که هیچ گزینه درمانی دیگری برای آن‌ها موفقیت آمیز نبوده است، پیشنهاد می‌کنند. این نوع جراحی شامل کاهش اندازه معده است که به افراد کمک می‌کند بعد از غذا خوردن احساس سیری کنند. برخی از انواع جراحی نیز آناتومی فرد را تغییر داده و ممکن است هورمون‌هایی مؤثر بر افزایش وزن را تغییر دهند.

جراحی «باند معده» و جراحی «بای پس معده» (کاهش اندازه معده) دو نمونه معمولی از این مداخله پزشکی هستند. هر دو عمل دارای خطراتی هستند منبع قابل اعتماد، بنابراین پزشکان معمولا آن‌ها را به عنوان اولین گزینه در نظر نمی‌گیرند. بیمه نامه‌ها نیز به ندرت جراحی موضعی برای چاقی بدن را پوشش می‌دهند.

نتیجه‌گیری

تا کنون هیچ درمان کاملی برای دیابت شناخته نشده، اما برخی روش‌های درمانی امیدوارکننده در حال بررسی می‌باشند. تحقیقات یک متخصص مجرب ممکن است در یافتن راهکار و گزینه‌های درمانی مناسب جهت درمان و بهبودی دیابت بسیار مؤثر باشد. دیابت نوع یک و دو بصورت مادام العمر فرد را درگیر می‌کند، اما روش‌های درمانی مناسب می‌تواند در کاهش علائم دیابت برای مبتلایان به هر دو نوع دیابت موثر باشد. روش‌های درمانی شامل تزریق انسولین و برخی داروهای مهارکننده دیابت توسط متخصصان تجویز می‌شوند.

پرسش و پاسخ

1. بهترین راه برای پیشگیری از دیابت چیست؟

در واقع هیچ راهی برای پیشگیری از دیابت نوع یک وجود ندارد، زیرا ممکن است به صورت ژنتیکی یا بر اثر یک ویروس بروز یابد. در حالی‌که دیابت نوع دو ممکن است یک گرایش ژنتیکی نیز داشته باشد، انتخاب سبک زندگی تا حد زیادی بر کاهش علائم دیابت موثر می‌باشد. بهترین راه برای پیشگیری از دیابت نوع دو، یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها و سبزیجات با گلیسمی پایین، حفظ وزن بدن متناسب و انجام ورزش به صورت منظم است.

2. فاصله زمانی برای انجام تست خون یک بیمار دیابتی چه مدت است؟

در صورتی‌که دیابت کنترل نشده باشد، بیمار باید در فواصل نزدیک‌تر و اگر کنترل شده باشد در فواصل کمتری باید تست قند خون انجام دهد. اما حداقل فاصله بین انجام تست‎‌ها هر سه ماه یکبار است. در این آزمایش، باید قند خون، هموگلوبین A10 ( شاخص سه ماهه) و فشار خون بررسی شود. در صورت خوب بودن نتیجه آزمایش، برای انجام تست تا 6 ماه هم می‌توان فاصله ایجاد کرد.

3. علائم دیابت چیست؟

در بسیاری از موارد این بیماری بدون علامت است؛ عوارض دیابت بیشتر از علائم آن مشاهده شده و معمولا بیماران دیابتی به خاطر سوزش یا گزگز پا متوجه بیماری خود می‌شوند.

4. چرا دیابت باعث سکته قلبی می شود؟

افزایش و مقدار زیاد گلوکز یا قند در خون افرادی که مبتلا به دیابت هستند، می‌تواند منجر به آسیب عروق خونی و همچنین اعصاب کنترل کننده آنها شود. از جمله عروقی که ممکن است دچار گرفتگی و آسیب شوند، عروق کرونر قلب هستند که این مسئله منجر به اختلال و یا توقف خونرسانی به قلب و در نتیجه بروز بیماری قلبی و یا سکته می‌شود.

5. چکار کنیم دیابت نگیریم؟

• حذف دخانیات 
• انجام ورزش در هفته
• کاهش کربوهیدرات مصرفی
• کاهش وعده غذایی
• کاهش وزن
• نوشیدن آب به مقدار کافی در طول روز
• اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های شیرین
• محدود کردن مصرف غذاهای فرآوری شده

منبع:

Review on Diabetes Therapies