قرص اورژانسی

قرص اورژانسی چیست؟

قرص اورژانسی، یک نوع روش پیشگیری از بارداری اضطراری است که باید حداکثر تا 5 روز بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شود. این قرص‌ها با اثرگذاری روی هورمون‌های زنانه، فرآیند تخمک‌گذاری و لقاح اسپرم با تخمک را با مشکل روبرو می‌کنند و از بارداری جلوگیری می‌کنند. هر چند که مصرف این قرص در اکثر مواقع، مؤثر است، اما به‌هیچ‌عنوان نباید به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری استفاده شود. هر چقدر فاصله مصرف قرص با رابطه جنسی کمتر باشد، اثربخشی این قرص بیشتر خواهد بود. پیشگیری از بارداری اضطراری می‌تواند از بارداری بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده جلوگیری کند یا اگر روش پیشگیری از بارداری که استفاده کرده‌اید شکست خورده باشد؛ به عنوان مثال، کاندوم، شکافته‌شده یا یک قرص را فراموش کرده‌اید.

انواع قرص اورژانسی

قرص اورژانسی انواع مختلفی دارد که در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین قرص اورژانسی آشنا شوید.

قرص لوونورژسترول

قرص‌های لوونورژسترول (Levonorgestrel) نوعی از قرص‌های اورژانسی هورمونی هستند که از بروز بارداری بعد از یک رابطه محافظت‌نشده جلوگیری می‌کنند. این قرص‌ها که پرمصرف‌ترین انواع قرص‌های اورژانسی هستند، توسط سازمان غذا و داروی امریکا تأیید شده است. قرص‌های لوونورژسترول برخلاف سایر قرص‌ها حاوی پروژستین هستند و اثربخشی این قرص به دو روش انجام می‌شود. مصرف قرص‌های لوونورژسترول، هم از آزادشدن تخمک جلوگیری می‌کند؛ و هم از ورود تخمک بارورشده به رحم جلوگیری می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد قرص‌هایی که حاوی پروژستین هستند، عوارض جانبی کمتری دارند و بی‌عارضه‌تر از سایر قرص‌ها هستند. نکته مهمی که باید در مورد قرص‌های اورژانسی لوونورژسترول بدانید این است که این قرص‌ها ممکن است در افرادی که اضافه وزن دارند، مؤثر نباشد. مصرف این قرص‌ها احتمال بارداری را از 75درصد تا 98درصد کاهش می‌دهند. این قرص‌ها به صورت تک دوز و دو دوز در داروخانه یافت می‌شوند. در صورتی که از قرص‌های دو دوز استفاده می‌کنید، بهتر است حدود 12 ساعت بعد از مصرف دوز اول، دوز دوم را مصرف کنید. از رایج‌ترین قرص‌های لوونورژسترول می‌توان به مای وی، پلن وان استپ، پرونتزا و تِیک اکشن اشاره کرد.

قرص یولی پریستال

قرص‌های یولی پریستال (Ulipristal) که با نام الا و الاوان هم شناخته می‌شوند، نوع دیگری از قرص‌های اورژانسی هستند که با نسخه پزشک تجویز می‌شوند. این قرص‌ها هورمونی هستند و از تشکیل جنین در بدن جلوگیری می‌کنند.

قرص ال دی و قرص اچ دی

قرص‌های ال دی (LD) و اچ دی (HD) انواع دیگری از قرص‌های اورژانسی هستند که اثرات ضعیف‌تری نسبت به سایر داروها دارند و از همین رو باید بیشتر از 2 دوز در هر نوبت استفاده شوند. معمولاً قرص LD باید 4 عدد بلافاصله بعد از رابطه جنسی مصرف شود و 4 عدد نیز با فاصله 12 ساعت بعد از آن. اما قرص HD باید بلافاصله بعد از رابطه 2 عدد و 12 ساعت بعد هم 2 عدد دیگر مصرف شود.

عملکرد قرص اورژانسی

قرص اورژانسی موجب متوقف کردن یا به تأخیر انداختن تخمک‌گذاری توسط تخمدان می‌شود و جلوی لقاح اسپرم با تخمکی که از قبل آزاد شده را می‌گیرد. اما اگر اسپرم تخمک را بارور کرده باشد، قرص اورژانسی دیگر مؤثر نخواهد بود. فراموش نکنید که قرص‌های اورژانسی تنها مانع بارداری می‌شوند، اما از عفونت‌های مقاربتی محافظت نمی‌کنند، بنابراین بهتر است در هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.

نحوه مصرف قرص اورژانسی

روش مصرف قرص اورژانسی بسیار ساده است. تنها باید تا حدود 72 ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده، یک قرص اورژانسی تهیه کنید و طبق دستورالعمل آن را مصرف کنید. اگر حساس هستید و یا تجربه حالت تهوع دارید، بهتر است نیم ساعت قبل از مصرف این قرص از قرص ضد تهوع استفاده کنید و قرص را همراه با غذا میل کنید. در صورتی که بعد از مصرف قرص دچار عوارضی مثل خونریزی غیرعادی و یا درد شدید، بهتر است حتماً از یک دکتر متخصص زنان کمک بگیرید.

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی

قرص اورژانسی بهتر است دقیقاً بعد از رابطه جنسی و یا نهایتاً از 3 تا 5 روز بعد از رابطه مصرف شود. هر چقدر زودتر این قرص را مصرف کنید، اثربخشی بیشتری خواهد داشت.

• داشتن رابطه جنسی محافظت نشده
• عدم مصرف 1 یا چند قرص ضدبارداری
• استفراغ و اسهال بعد از مصرف قرص بارداری
• مصرف آنتی‌بیوتیک بعد از استفاده از قرص‌های بارداری
• پاره شدن کاندوم حین رابطه
• قرار گرفتن در معرض تجاوز جنسی

احتمال بارداری بعد از مصرف قرص اورژانسی

در حقیقت استفاده از قرص‌های اورژانسی نمی‌تواند به طور کامل مانع بارداری شود. معمولاً مصرف قرص‌های اورژانسی تا 75 درصد احتمال بارداری را کاهش می‌دهند. از هر 100 زنی که در اواسط سیکل قاعدگی، رابطه جنسی محافظت نشده را تجربه می‌کند، حدود 8 درصد باردار می‌شوند. مصرف قرص‌های اورژانسی ریسک باردار شدن در این افراد را تا 2 درصد کاهش می‌دهد.

عوارض قرص اورژانسی

معمولاً مصرف قرص‌های اورژانسی خطر برای سلامت فرد ایجاد نمی‌کند. اما برخی افراد ممکن است بعد از مصرف این قرص‌ها دچار مشکل شوند. در صورتی که بعد از استفاده از قرص اورژانسی حالت تهوع یا استفراغ را تجربه می‌کنید، بهتر است قرص را همراه با غذا استفاده کنید و یا 30 دقیقه قبل از مصرف این قرص از قرص ضدتهوع استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که قرص‌های اورژانسی نباید از 4 عدد در سال بیشتر استفاده شوند. از آن جایی که قرص‌های اورژانسی نباید بیشتر از 2 تا 3 عدد در سال مصرف شوند، در صورتی که برای جلوگیری از بارداری با مشکل روبرو هستید، بهتر است با یک متخصص زنان در مورد انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری مشورت کنید. در ادامه به برخی از عوارض مصرف قرص‌های بارداری اشاره شده است.

• خستگی
• سردرد
• حساسیت سینه
• خونریزی بین قاعدگی یا خونریزی شدیدتر قاعدگی
• درد یا گرفتگی زیر شکم
• اختلال قاعدگی
• مشکلات پوستی
• مشکلات اعصاب و روان 

چه کسانی نباید از قرص اورژانسی استفاده کنند؟

اکثر خانم ها می‌توانند از قرص‌های ضد بارداری اورژانسی استفاده کنند. این شامل زنانی می‌شود که نمی‌توانند از پیشگیری از بارداری هورمونی مانند قرص ترکیبی و چسب ضد بارداری استفاده کنند. دختران زیر 16 سال نیز می‌توانند از آن استفاده کنند.

اما اگر به چیزی در آن حساسیت دارید، آسم شدید دارید یا از داروهایی استفاده می‌کنید که ممکن است با آن تداخل داشته باشد، ممکن است نتوانید از قرص‌های ضدبارداری اورژانسی استفاده کنید، مانند:

• داروی گیاهی خار مریم
• برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان صرع، HIV یا سل (TB)
• دارویی برای کاهش اسیدیته معده، مانند امپرازول
• برخی از آنتی بیوتیک هایی که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ (ریفامپیسین و ریفابوتین)

قرص اورژانسی در دوران شیردهی

مصرف لوونورژسترول در دوران شیردهی بی خطر است. اگرچه مقادیر کمی از هورمون‌های موجود در قرص ممکن است به شیر مادر شما وارد شود، اما تصور نمی‌شود که برای کودک شما مضر باشد. ایمنی یولی پریستال استات در دوران شیردهی هنوز مشخص نیست. سازنده توصیه می‌کند که تا یک هفته پس از مصرف این قرص از شیردهی خودداری کنید.

نتیجه‌گیری

اگر از یولی پریستال استات استفاده می‌کنید، یک قرص  یولی پریستال استات را در اسرع وقت و کمتر از 120 ساعت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف کنید. اگر ظرف دو ساعت پس از مصرف قرص صبح و بعد از آن استفراغ کردید، از پزشک خود بپرسید که آیا باید دوز دیگری مصرف کنید یا خیر.
تا زمانی که روش دیگری برای جلوگیری از بارداری را شروع نکرده‌اید، رابطه جنسی نداشته باشید. قرص صبح روز بعد از بارداری محافظت پایداری ارائه نمی‌دهد. اگر در روزها و هفته‌های بعد از مصرف قرص صبح روز بعد رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید، در معرض خطر بارداری هستید. مطمئن شوید که استفاده از کنترل بارداری را شروع کرده یا از سر بگیرید.
استفاده از قرص اورژانسی، ممکن است پریود شما را تا یک هفته به تأخیر بیاندازد. اگر در عرض سه تا چهار هفته پس از مصرف «قرص صبح روز بعد» پریود نشدید، تست بارداری بدهید. به طور معمول، پس از استفاده از «قرص صبح روز بعد»، نیازی به تماس با پزشک خود ندارید. با این حال، اگر خونریزی یا لکه بینی دارید که بیش از یک هفته طول می‌کشد یا سه تا پنج هفته پس از مصرف «قرص صبح بعد» دچار دردِ شدیدِ زیر شکم شدید، با او تماس بگیرید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده سقط جنین باشند یا اینکه تخمک بارور شده در خارج از رحم، معمولاً در لوله فالوپ (بارداری خارج از رحم) کاشته شده است.

پرسش و پاسخ

1. آیا بعد از مصرف قرص اورژانسی لازم است از عدم بارداری خود مطمئن شوید؟

بله، بهتر است بعد از مصرف قرص اورژانسی حتماً با پزشک خود مشورت کنید و یا از تست‌های بارداری خانگی برای اطمینان از عدم بارداری استفاده کنید.

2. آیا مصرف قرص اورژانسی در دوران شیردهی مجاز است؟

هر چند که مصرف قرص‌های اورژانسی در دوران شیردهی مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما مقدار کمی از این هورمون‌ها از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود و از همین رو توصیه می‌شود تا 1 هفته بعد از مصرف قرص از شیر دادن به نوزاد اجتناب کنید.

3. چند بار می‌توان از قرص‌های اورژانسی لوونورژسترول استفاده کرد؟

قرص ضد بارداری لوونورژسترول باید تنها یک بار در هر چرخه قاعدگی استفاده شود. در طول سال نیز تنها مجاز به استفاده 2 تا 3 عدد قرص اورژانسی لوونورژسترول هستید.

منبع:

New Researches about emergency pill