ورم معده (Gastritis) | علائم + روش‌های درمان ورم معده

ویدئوی توضیحات سرکار خانم دکتر ذنوبی در رابطه با ورم معده و راه های درمان آن

ورم معده چیست

ورم معده(گاستریت)، التهاب پوشش محافظ معده است. گاستریت حاد شامل التهاب ناگهانی و شدید است. گاستریت مزمن شامل التهاب طولانی مدتی است که در صورت درمان نشدن می‌‍تواند سال‌ها ادامه یابد. 

علائم ورم معده

گاستریت در همه افراد، علائم یکسانی و قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. رایج ترین علائم ورم معده عبارتند از:

• سوزش سر دل
• آروغ زدن(خارج کردن باد و گاز زیادی معده از طریق دهان)
• حالت تهوع و حتی استفراغ
• احساس ورم و درد در قسمت بالای شکم، به خصوص بعد از غذا خوردن
• سوء هاضمه
•  نفخ

اگر دچار گاستریت فرسایشی(خونریزی معده) شدید، ممکن است سایر علائم ورم معده را تجربه کنید، از جمله:

• مدفوع سیاه و قیرانی
• استفراغ خون 

میزان شیوع گاستریت نوع فرسایشی شکل کمتر است؛ معمولاً التهاب زیادی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند منجر به خونریزی و زخم در پوشش معده شود.

درمان ورم معده

درمان ورم معده بستگی به علت بیماری دارد. اگر گاستریت ناشی از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)مثل بروفن و… یا سایر داروها دارید، اجتناب از این داروها ممکن است برای تسکین علائم ورم معده کافی باشد. اگر فکر می‌کنید داروهای تجویزی شما باعث گاستریت می‌شود، قبل از قطع یا تغییر دوز، با پزشک خود صحبت کنید. پزشکان به طور معمول، برای درمان گاستریت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری، آنتی بیوتیک تجویز می‌کنند تا باکتر‌ی‌ها را از بین ببرند. علاوه بر آنتی بیوتیک‌ها، چندین نوع داروی دیگر برای درمان گاستریت استفاده می‌شود:

1.مهارکننده‌های پمپ پروتون

داروهایی به نام مهارکننده‌های پمپ پروتون(PPI=Proton pump inhibitor) با مسدود کردن سلول‌های تولید‌کننده اسید معده، از تولید اسید در معده جلوگیری میکنند بنابراین باید قبل از غذا مصرف شوند. این داروها  عبارتند از:

• امپرازول
• اس امپرازول 
• پنتوپرازول
• لانزوپرازول
• رابپرازول

با این حال، استفاده طولانی مدت از این داروها، به ویژه در دوزهای بالا، می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:

افزایش پوکی استخوان  و خطر شکستگی ستون فقرات، لگن و مچ دست

افزایش خطر کم خونی و کمبود مواد مغذی مخصوصا کمبود ویتامین ب 12 که باعث ضعف غیر طبیعی و زخم روی زبان و سوزش یا بی‌حسی در دست و پا میشود.

افزایش خطر سرطان معده

افزایش خطر بیماری‌های نارسایی کلیوی، زوال عقل  و اسپاسم عضلانی به دلیل کمبود منیزیم ایجادشده 

2.داروهای کاهش دهنده اسید

آنتی اسیدها میزان بیش از حد اسید تولیدشده در معده را کاهش می‌دهند، بنابراین باید بعد از وعده غذایی و بعد از تولید اسید معده مصرف شوند. این داروها درد گاستریت را تسکین می‌دهند و اجازه می‌دهند پوشش معده شما بهبود یابد.این داروها  عبارتند از:

• قرص فاموتیدین- قرص سایمتیدین-  سوسپانسیون لوسیدامین(فاموتیدین)- قرص جویدنی پپتی لاک(فاموتیدین+منیزیم هیدروکسید+کلسیم کربنات)
• شربت آلومینیوم ام جی- شربت آلومینیوم ام جی اس- قرص جویدنی آلومینیوم ام جی اس
• شربت کی دی اس(عصاره زنیان)- شربت ردیوسید(عصاره آلوئه ورا)- شربت آنتی رفلاکس بی(عصاره آلوئه ورا)
• شربت برنیسکون و شربت گابیس(سدیم آلژینات+کلسیم کربنات+سدیم بی کربنات)

3.پروبیوتیک‌ها

طبق مطالعات انجام شده، پروبیوتیک‌ها به بازسازی فلور میکروبی روده (نوعی بیماری گوارشی) و بهبود زخم معده کمک می‌کنند مانند فمی لاکت و ژری لاکت و پایلوشات و …. با این حال، هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر آنها بر ترشح اسید وجود ندارد. در حال حاضر هیچ منبع موثقی برای تایید استفاده از پروبیوتیک‌ها در بهبود زخم وجود ندارد.

نکته: در صورتی که ورم معده تشدید شده و منجر به بروز عفونت معده مخصوصا عفونت اچ پایلوری معده(H. Pylori) گردید،  پزشک برای شما یک درمان چهار دارویی تجویز می نماید که تشکیل شده از دو نوع آنتی بیوتیک مثل مترونیدازول و تتراسایکلین و…  و یک PPI مثل پنتوپرازول و قرص بیسموت که روکش روی سطح معده میکشد تا معده را  از آسیب های اسید معده و داروها حفاظت کند. گاها برای تنظیم گوارش یک پروبیوتیک هم تجویز میشود که باید با آنتی بیوتیک حداقل 2 ساعت فاصله داشته باشد.

علت ورم معده

ضعف در جدارداخلی معده و  پوشش نازک یا آسیب‌دیده معده و  عفونت باکتریایی معده(نوع هلیکوباکتر پیلوری=H. Pylori) باعث می‌شود که شیر‌ه‌ها و اسیدهای گوارشی به دیواره معده آسیب بزنند و در آن ایجاد التهاب نموده و باعث بروز گاستریت شوند.

برخی شرایط و فعالیت‌ها ممکن است خطر ابتلا به گاستریت را افزایش دهند. سایر عوامل خطر عبارتند از: 

• مصرف افراطی الکل
• استفاده روتین از NSAID ها مانند ایبوپروفن و آسپرین
• مصرف کوکائین
• افزایش سن، زیرا جدار معده به طور طبیعی با افزایش سن نازک می‌شود
• استفاده از تنباکو

سایر عوامل خطری که به میزان کمتر رایج  هستند، عبارتند از:

• فشار
• اختلالات خود ایمنی
• اختلالات گوارشی مانند بیماری کرون
• عفونت‌های ویروسی

تشخیص گاستریت

• معاینه فیزیکی توسط پزشک و بررسی علائم و سابقه خانوادگی شما
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی. این کار برای بررسی التهاب در مری، معده و دوازدهه است که از طریق بررسی یک نمونه کوچک یا بیوپسی از پوشش معده انجام می‌گردد. آسیب شناس، این نمونه را برای مشاهده هر چیز غیرعادی، زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند.
• رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی. این روش، پس از قورت دادن محلول باریم، از طریق اشعه ایکس از دستگاه گوارش شما انجام می‌گیرد. این روش در تشخیص بیماری بسیار موثر می‌باشد.
• انجام آزمایش خون. این ازمایش برای بررسی سایر علل گاستریت یا و نشانه‌های عوارض بیماری انجام می‌شود.
• نمونه مدفوع. بررسی این نمونه، ممکن است وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا وجود خون در مدفوع را رد کند. خون ممکن است نشان دهنده خونریزی در معده شما باشد.
•  آزمایش تنفس اوره. این آزمایش، با قورت دادن یک کپسول اوره و مشاهده خروج یا عدم خروج اتم‌های دی اکسید کربن، وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری را بررسی می‌کند. انجام این آزمایش، وجود عفونت را مشخص می‌کند.

عوارض ورم معده

در صورت عدم درمان گاستریت، فرد ممکن است دچار عوارض مختلفی شود. اشکال خاصی از گاستریت می‌تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد، به ویژه در افرادی که پوشش معده نازک دارند. عوارض ممکن است شامل:

• کم خونی
• کمبود ویتامین B12، ویتامین D، اسید فولیک، ویتامین C، زینک، کلسیم و منیزیم
• خونریزی در معده
• سوراخ شدن داخل معده
• زخم معده
• گاستریت آتروفیک مزمن که علاوه بر التهاب، باعث از بین رفتن سلول‌های غدد معده می‌شود
• متاپلازی و دیسپلازی معده که از انواع ضایعات پیش سرطانی در معده هستند
• achlorhydria، که مانع از تولید اسید معده برای هضم صحیح غذا می‌شود
• سرطان‌هایی مانند آدنوکارسینوم (سرطان معده)، لنفوم بافت لنفاوی مرتبط با مخاط (MALT) و تومورهای عصبی غدد درون ریز (NET)

به دلیل بروز این عوارض خطرناک، در صورت مشاهده علائم ورم معده، به خصوص اگر مزمن باشد، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از گاستریت

راهبردهای پیشگیرانه به وضعیت سلامتی بدن و احتمال خطر ابتلا به گاستریت، بستگی دارد. اما، از آنجایی که گاستریت همیشه علت مشخصی ندارد، پیشگیری از آن دشوار است. با این حال، برخی راهکارهای پیشگیری وجود دارد که می‌توانید انجام دهید:

• رعایت عادات بهداشتی مفید. عاداتی مانند شستن دست‌ها ممکن است در کاهش خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمک کند.
• از سلامت روان خود به خوبی مراقبت کنید و استرس خود را مدیریت کنید. اقدامات مرتبط با مراقبت حالات روحی  و تنش زدایی ممکن است خطر ابتلا به گاستریت ناشی از استرس را کاهش دهد.
• خوردن وعده‌های غذایی کمتر، آهسته تر و منظم‌تر. همچنین، پرهیز یا محدود کردن غذاهای سرخ شده، شور، شیرین و تند (مواد غذایی که طبق تحقیقات می‌توانند علائم ورم معده را تحریک کنند).
• اگر سیگار می‌کشید، سیگار را ترک کنید.
• پرهیز یا محدود کردن مصرف الکل و کافئین

نتیجه‌گیری

گاستریت به علت زمینه ای بستگی دارد. گاستریت حاد معمولاً با درمان به سرعت برطرف می‌شود. به عنوان مثال، عفونت هلیکوباکتر پیلوری اغلب با مصرف یک یا دو دوره آنتی بیوتیک قابل درمان است. با این حال، گاهی اوقات درمان با شکست مواجه می‌شود و می‌تواند به گاستریت مزمن یا طولانی مدت تبدیل شود. با پزشک خود صحبت کنید تا یک برنامه درمانی موثر برای شما کند.

پرسش و پاسخ

1. روش‌های درمانی گاستریت چیست؟

بهترین راه برای درمان ورم معده، مقابله باعوامل ایجادکننده آن شده است. ممکن است لازم باشد سیگار را ترک کنید یا مصرف الکل یا مسکن‌های بدون نسخه را کاهش دهید. همچنین ممکن است نیاز به درمان عفونت یا سایر بیماری‌های دیگری داشته باشید که باعث بروز علائم ورم شده یا آنها را تشدید می‌کند.

2. دوره بیماری گاستریت چقدراست؟

گاستریت حاد ممکن است چند روز طول بکشد. گاستریت مزمن می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

منبع

Gastritis symptoms and treatments