عفونت ادراری چیست؟علائم، علل، تشخیص و درمان

عفونت ادراری (UTI) چیست؟

عفونت‌های مجاری ادراری، عفونت‌های شایعی هستند که زمانی اتفاق می‌افتند که باکتری‌ها، اغلب از پوست یا رکتوم، وارد مجرای ادرار شده و مجاری ادراری را آلوده می‌کنند. عفونت‌ها می‌توانند چندین قسمت از دستگاه ادراری را درگیر کنند، اما شایع‌ترین نوع عفونت مثانه (سیستیت) است. عفونت کلیه (پیلونفریت)، نوع دیگری از UTI است. این نوع عفونت، کمتر شایع هستند، اما خطرناک‌تر از عفونت‌های مثانه هستند.

علائم عفونت ادراری

علائم عفونت ادراری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

اگر کودکان دچار این عفونت شوند، ممکن است نتوانند در مورد علائم عفونت ادراری به شما اطلاع دهند. در حالی که تب، شایع‌ترین علائم عفونت ادراری در نوزادان و کودکان نوپا است، اکثر کودکانی که دچار تب می‌شوند لزوما دارای عفونت نیستند. اگر نگران این هستید که فرزند شما ممکن است عفونت ادراری داشته باشد، با یک متخصص مراقبت های بهداشتی صحبت کنید.

علت عفونت اداراری

UTI معمولاً زمانی رخ می دهد که باکتری‌ها از طریق مجرای ادرار وارد مجرای ادرار شده و شروع به انتشار در مثانه می‌کنند. سیستم ادراری به گونه ای طراحی شده است که از باکتری‌ها جلوگیری می کند. اما گاهی اوقات سیستم ادراری امکان پیشگیری از ورود باکتری‌ها را ندارد. بنابراین، باکتری‌ها ممکن است نفوذ کرده و منجر به یک عفونت کامل در دستگاه ادراری شوند. رایج‌ترین عفونت‌های ادراری عمدتاً در زنان رخ می‌دهد و مجرای ادراری و مثانه را درگیر می‌کند.

عفونت مثانه: این نوع عفونت ادراری معمولاً توسط  باکتری «اشریشیا کلی»(E. coli) ایجاد می‌شود. اشرشیا کلی نوعی باکتری است که معمولا در دستگاه گوارش (GI) یافت می‌شود. اما گاهی اوقات باکتری‌های دیگر عامل ایجاد عفونت هستند. رابطه جنسی نیز ممکن است منجر به عفونت مثانه شود، اما برای ابتلا به آن لزوما نیازی به فعالیت جنسی نیست. همه زنان به دلیل آناتومی خود در معرض خطر عفونت مثانه قرار دارند. در زنان، مجرای ادرار نزدیک به مقعد است و دهانه مجرای ادرار نزدیک مثانه است. در این شرایط، باکتری‌های اطراف مقعد راحت‌تر وارد مجرای ادرار شده و به مثانه بروند.

عفونت مجرای ادرار: این نوع عفونت ادراری زمانی بوجود می‌آید که باکتری دستگاه گوارش از مقعد به مجرای ادرار گسترش یابد. عفونت مجرای ادرار نیز می‌تواند ناشی از عفونت‌های مقاربتی ( تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما) باشد که به دلیل  نزدیک بودن مجرای ادرار زنان به واژن اتفاق می‌افتد.

عوامل خطر در عفونت ادراری

آناتومی زن: زنان مجرای ادرار کوتاه تری نسبت به مردان دارند. در نتیجه، باکتری‌ها در فاصله  زمانی کمتری به مثانه می‌رسند.

فعالیت جنسی: فعالیت جنسی زیاد، خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری را افزایش می‌دهد. داشتن شریک جنسی جدید نیز خطر را افزایش می‌دهد.

روش‌های جلوگیری :انواع خاصی از روش‌های پیشگیری از بارداری، استفاده از دیافراگم به منظور پیشگیری از بارداری ممکن است خطر عفونت ادراری را افزایش دهد. استفاده از عوامل اسپرم‌کش نیز می‌تواند خطر را افزایش دهد.

 یائسگی: کاهش میزان استروژن در گردش، باعث تغییراتی در دستگاه ادراری می‌شود. این تغییرات احتمال خطر عفونت ادراری را افزایش می‌دهد.

مشکلات دستگاه ادراری: نوزادانی که از بدو تولد با مشکلات مجاری ادراری متولد می شوند، ممکن است هنگام دفع ادرار، دچار مشکل شوند. ادرار در مجرای ادرار تجمع یافته و باعث عفونت ادراری می‌شود.

انسداد در دستگاه ادراری: وجود سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می تواند ادرار را در مثانه نگه دارد. در نتیجه خطر عفونت ادراری افزایش می‌یابد.

عوارض عفونت ادراری

هنگامی که عفونت‌های دستگاه ادراری  به موقع و به درستی درمان شود، عوارض جدی مشاهده نمی‌شود. اما در صورت عدم درمان، عفونت‌های ادراری می‌توانند برای سلامتی بدن خطرناک باشند.

عوارض UTI ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عفونت‌های مکرر، به این معنی که شما بصورت متناوب، به دو یا چند عفونت UTI در عرض شش ماه تا یک سال درگیر شوید. اغلب زنان، مستعد ابتلا به عفونت‌های مکرر هستند.
•  آسیب دائمی کلیه، ناشی از عفونت کلیه به دلیل درمان نشدن عفونت ادراری
•  بروز عفونت ادراری در دوران بارداری و تولد نوزاد کم وزن یا نارس 
• تنگی مجرای ادرار در مردان ناشی از عفونت‌های مکرر مجرای ادرار
• عفونت خونی ، یک عارضه بالقوه تهدید کننده زندگی از یک عفونت. این یک خطر است به خصوص اگر عفونت از مجرای ادرار به کلیه ها برسد.

جلوگیری از عفونت ادراری

این مراحل ممکن است به کاهش خطر عفونت UTI کمک کند:

• مایعات به خصوص آب زیاد بنوشید: نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می‌کند که منجر به دفع بیشتر ادرار می‌شود.( به باکتری‌ها اجازه می‌دهد تا قبل از شروع عفونت، از دستگاه ادراری خارج شوند).
• آب زغال اخته را امتحان کنید: مطالعات انجام شده در مورد تاثیر آب زغال اخته  در پیشگیری از عفونت UTI، تکمیل نمی‌باشد. با این حال، نوشیدن آب زغال اخته احتمالا مضر نیست.
• محل خروج ادرار را کاملا پاک کنید: این کار را بعد از ادرار و بعد از اجابت مزاج انجام دهیدکه جلوگیری از گسترش باکتری از مقعد به واژن و مجرای ادرار کمک می‌کند.
• شستشو بعد از رابطه جنسی : بلافاصله پس از رابطه جنسی، مثانه خود را خالی کنید. همچنین یک لیوان پر آب بنوشید تا به شستشوی باکتری‌ها کمک کند.
• از محصولات بالقوه تحریک کننده زنانه خودداری کنید: استفاده از آنها در ناحیه تناسلی می‌تواند مجرای ادرار را تحریک کند. این محصولات شامل اسپری‌های دئودورانت و استفاده از پودرهای مختلف می‌باشد.
• روش پیشگیری از بارداری خود را تغییر دهید: دیافراگم‌ها، کاندوم‌های بدون روغن یا کاندوم‌‌های اسپرم کش می‌توانند به رشد باکتری‌ها کمک کنند.
  ​

آزمایش و درمان عفونت ادرار

آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص عفونت‌های دستگاه ادراری عبارتند از:

• آنالیز نمونه ادرار ممکن است پزشک شما از شما نمونه ادرار بخواهد. ادرار در آزمایشگاه برای بررسی گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز یا باکتری بررسی می‌شود. ممکن است به شما گفته شود که ابتدا ناحیه تناسلی خود را با یک پد ضد عفونی کننده پاک کنید و ادرار را جمع آوری کنید. این فرآیند به جلوگیری از آلوده شدن نمونه کمک می‌کند.

• رشد باکتری‌های دستگاه ادراری در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ادرار گاهی اوقات با کشت ادرار دنبال می‌شود. این آزمایش به پزشک شما می‌گوید که چه باکتری‌هایی باعث عفونت می‌شوند.

• ایجاد تصاویری از دستگاه ادراری عفونت ادراری مکرر ممکن است به دلیل یک مشکل ساختاری در دستگاه ادراری ایجاد شود. پزشک ممکن است سونوگرافی، سی تی اسکن یا «ام آر آی» را برای بررسی این مشکل تجویز کند. ممکن است از رنگ کنتراست برای برجسته کردن ساختارهای دستگاه ادراری استفاده شود.
• استفاده از یک اسکوپ برای دیدن داخل مثانه اگر عفونت ادراری مکرر دارید، پزشک شما ممکن است سیستوسکوپی را انجام دهد. این آزمایش شامل استفاده از یک لوله بلند و نازک با عدسی به نام سیستوسکوپ برای دیدن داخل مجرای ادرار و مثانه است. سیستوسکوپ در مجرای ادرار قرار می گیرد و از طریق مثانه عبور می‌کند.

درمان با آنتی بیوتیک‌ها

عفونت‌های ساده

داروهایی که معمولا برای UTI های ساده استفاده می شوند عبارتند از:

• تری متوپریم و سولفامتوکسازول (Bactrim، Bactrim DS)
• فسفومایسین (مونورول)
• نیتروفورانتوئین (Macrodantin، Macrobid، Furadantin)
• سفالکسین
• سفتریاکسون

گروهی از آنتی بیوتیک‌ها به نام فلوروکینولون‌ها معمولا برای عفونت‌های ادراری ساده توصیه نمی‌شود. این داروها عبارتند از: سیپروفلوکساسین (سیپرو)، لووفلوکساسین و غیره. خطرات این داروها به طور کلی بیشتر از مزایای درمان عفونت ادراری بدون عارضه است. در موارد عفونت ادراری پیچیده یا عفونت کلیه، پزشک شما ممکن است در صورتی که گزینه‌های درمانی دیگری وجود نداشته باشد، یک داروی فلوروکینولون تجویز کند. اغلب، علائم عفونت ادراری ظرف چند روز پس از شروع درمان برطرف می‌شود. اما ممکن است لازم باشد آنتی بیوتیک را برای یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. تمام دارو را طبق دستور مصرف کنید. برای یک عفونت ادراری بدون عارضه که خطری برای سلامتی شما ندارد، ممکن است پزشک، دوره کوتاه‌تری از درمان را توصیه کند. معمولا مصرف یک آنتی بیوتیک برای 1 تا 3 روز تجویز می‌شود. اینکه آیا یک دوره کوتاه درمان برای درمان عفونت شما کافی است یا خیر، بستگی به علائم و سابقه پزشکی شما دارد. پزشک نیز ممکن است به شما مسکنی بدهد که می‌تواند سوزش هنگام ادرار را کاهش دهد. اما درد معمولاً بلافاصله پس از شروع آنتی بیوتیک از بین می‌رود.

عفونت‌های مکرر

اگر به طور مکرر UTI دارید،پزشک شما ممکن است توصیه کند:

• آنتی بیوتیک با دوز کم. ممکن است آنها را به مدت شش ماه یا بیشتر مصرف کنید.
• تشخیص و درمان خود در هنگام بروز علائم. همچنین از شما خواسته می شود که درصورت مشاهده علائم، با پزشک خود در تماس باشید.
• مصرف یک دوز آنتی بیوتیک بعد از رابطه جنسی در صورتی که عفونت ادراری مربوط به فعالیت جنسی باشد.
•  استروژن درمانی واژن در دوران یائسگی.
   

درمان خانگی عفونت ادراری

عفونت‌های دستگاه ادراری می‌توانند دردناک باشند، اما تا زمانی که آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت را درمان کنند، می‌توانید اقدامات لازم را برای کاهش ناراحتی انجام دهید. این نکات را دنبال کنید:

• نوشیدن مقدار زیادی آب. آب به رقیق شدن ادرار و دفع باکتری ها کمک می کند.
• از نوشیدنی هایی که ممکن است مثانه شما را تحریک کنند خودداری کنید از قهوه، الکل و نوشابه های حاوی آب مرکبات یا کافئین تا زمانی که عفونت پاک نشده است خودداری کنید. آنها می توانند مثانه شما را تحریک کرده و نیاز به ادرار را افزایش دهند.
• از پد حرارتی استفاده کنید. برای کمک به کاهش فشار یا ناراحتی مثانه، یک پد گرم، اما نه داغ، روی شکم خود قرار دهید.

درمان سنتی عفونت ادراری

بسیاری از مردم برای جلوگیری از عفونت ادراری، آب زغال اخته می نوشند. نشانه هایی وجود دارد که محصولات زغال اخته، به شکل آب یا قرص، ممکن است دارای خواصی باشد که با عفونت مبارزه می کند. محققان به بررسی توانایی آب زغال اخته برای جلوگیری از عفونت ادراری ادامه می دهند، اما نتایج نهایی نیستند.

نوشیدن آب زغال اخته ضرر کمی دارد اگر احساس کنید که به شما در پیشگیری از عفونت ادراری کمک می کند، اما مراقب کالری آن باشید. برای اکثر مردم، نوشیدن آب زغال اخته بی خطر است. با این حال، برخی افراد ناراحتی معده یا اسهال را گزارش می کنند. 

نکته :اما اگر از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین (جانتووین) استفاده می کنید، آب کرن بری ننوشید.

نتیجه‌گیری

عفونت دستگاه ادراری (UTI)، عفونتی در هر قسمت از سیستم ادراری است. سیستم ادراری شامل کلیه‌ها، میزنای‌ها، مثانه و مجرای ادرار می‌باشد. بیشتر عفونت‌های دستگاه ادراری تحتانی، مثانه و مجرای ادرار را درگیر می‌کنند. زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت UTI هستند. اگر عفونت محدود به مثانه باشد، می‌تواند بسیار دردناک و آزاردهنده باشد. اما اگر عفونت ادراری به کلیه‌ها سرایت کند، ممکن است مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد شود. درمان عفونت ادراری با مصرف آنتی بیوتیک‌ها و درمان‌ خانگی و سنتی انجام می‌شود.

پرسش و پاسخ

1-رنگ عفونت ادراری چیست؟

گاهی عفونت ادراری باعث تغییر رنگ ادرار می‌شود. که باعث کدر و تیره رنگ شدن ادرار می‌شود . در بیشتر مواقع ادرار بوی نامطبوع میگیرد.

2-رابطه جنسی باعث عفونت ادراری می‌شود؟

بله. رابطه جنسی به خصوص در خانم ها باعث بروز این بیماری می‌شود.

3- عفونت ادراری باعث یبوست می‌شود؟

بله . این احتمال وجود دارد که با این بیماری یبوست نیز بروز پیدا کند.

4- چرا عفونت ادراری می گیریم؟

معمولاً ورود باکتری‌های مدفوع به دستگاه ادراری، علت ایجاد عفونت ادراری است. مجرای ادرار خانم‌ها کوتاه‌تر از آقایان است؛ بنابرین بیشتر در معرض UTI قرار دارند. در هر صورت، عفونت ادراری ممکن است منشا قارچی یا ویروسی نیز داشته باشد.

5-برای عفونت ادراری چکار کنیم؟

• نوشیدن آب به مقدار کافی: نوشیدن آب به مقدار کافی، باعث رقیق شدن ادرار و خروج باکتری‌ها از مجرای ادراری می‌شود.
• اجتناب از نوشیدن مواردی که باعث تحریک مثانه می‌شود مثل: الکل و قهوه.
• استفاده از کیسه آب گرم: قرار دادن کیسه آب گرم (نباید زیاد داغ باشد) بر روی شکم، در برطرف شدن حس ناخوشایند و فشار مثانه کمک می‌کند.

منبع:

UTI