همه چیز درباره بیماری نقرس

نقرس چیست؟

نقرس شکل پیچیده ای از آرتریت(التهاب مفاصل) است که با حملات شدید و ناگهانی درد، تورم شدید، قرمزی و حساسیت در یک یا چند مفصل (اغلب در انگشت شست پا) مشخص می‌شود. حمله نقرس اغلب به طور ناگهانی رخ می‌دهد، معمولا شما را در نیمه شب، با احساس سوزش در شست پا، از خواب بیدار می‌کند. مفصل آسیب‌دیده می‌تواند داغ، متورم و آنقدر حساس شود که حتی وزن ملحفه روی پا غیر قابل تحمل به نظر می‌رسد. علائم نقرس ممکن است ظاهر شوند و گاهی از بین می‌روند، اما راه‌هایی برای مدیریت علائم نقرس و جلوگیری از عود این بیماری وجود دارد.

علائم بیماری نقرس

علائم نقرس تقریباً همیشه به طور ناگهانی و معمولا در شب رخ می‌دهد. علائم نقرس عبارتند از:

• درد شدید و ناگهانی مفاصل: نقرس اغلب یک مفصل بزرگ مانند شست پا را درگیر می کند، اما می‌تواند در هر مفصلی نیز رخ دهد. بیشتر مفاصل متداول شامل مچ پا، زانو، آرنج، مچ دست و انگشتان است. درد احتمالاً در 4 تا 12 ساعت اول پس از شروع آن شدیدتر است که این می‌تواند از علائم نقرس باشد، این دردهای ناگهانی اغلب در شب هنگام بروز میکنند.
• تورم و التهاب و قرمزی مفصل: مفصل یا مفاصل آسیب دیده متورم، حساس، گرم و قرمز می‌شوند.
• خشکی مفاصل: با پیشرفت نقرس، ممکن است نتوانید مفاصل خود را به طور طبیعی و اختیاری حرکت دهید.
• ایجاد توده های سفت و دردناک: در موارد مزمن با رسوب کریستال اوریک اسیددر مفصل و تجمع آن، حالتی شبیه به یک سفتی در ناحیه مفصل دیده میشود.
• تب و علائم شبه آنفولانزا در برخی موارد بروز میکند.
• علائم پوستی در محل مفصل: ممکن است پوست ناحیه مفصل نیز قرمز و ملتهب و دردناک شود.
• حملات دوره ای با فاصله بدون علائم.
• بیماری مفصلی: یکی دیگر از علائم نقرس، بعد از کاهش شدیدترین درد اول، درمان برخی از بیماری های مفصلی ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. حملات بعدی اغلب بیشتر طول می‌کشند و مفاصل بیشتری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علت بیماری نقرس

بروز این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های اورات در مفصل جمع می‌شوند و باعث التهاب و درد شدید حمله نقرس می‌شوند. هنگامی که سطح اسیداوریک در خون شما بالا باشد، کریستال‌های اورات تشکیل می‌شوند. بدن شما زمانی که «پورین‌ها» را تجزیه می‌کند، اسید اوریک (موادی که به طور طبیعی در بدن شما یافت می‌شوند) تولید می‌کند. پورین ها همچنین در غذاهای خاصی از جمله گوشت قرمز و جگر یافت می‌شوند. غذاهای دریایی غنی از پورین شامل ساردین، صدف، گوش ماهی، قزل آلا و ماهی تن است. نوشیدنی‌های الکلی، به ویژه آبجو، و نوشیدنی‌های حاوی قند میوه (فروکتوز)، باعث افزایش سطح اسید اوریک می‌شود. به طور معمول، اسید اوریک در خون شما حل می‌شود و از طریق کلیه‌ها وارد ادرار می‌شود. اما گاهی اوقات یا بدن شما اسید اوریک بیش از حد تولید می‌کند یا کلیه‌های شما اسید اوریک بسیار کمی دفع می‌کنند. وقتی این اتفاق می‌افتد، اسید اوریک می‌تواند ایجاد شود و کریستال‌های اورات تیز سوزنی در مفصل یا بافت اطراف ایجاد کند که باعث درد، التهاب و تورم می‌شود. بنابراین علل ایجاد نقرس عبارتند از:

• تولید زیاد اسید اوریک در بدن یا دفع کمتر اسید اوریک از کلیه ها
• مصرف زیاد گوشت قرمز و غذاهای دریایی یا نوشیدنی های الکلی و…
• کم آبی بدن و کاهش حجم ادرار و کاهش دفع اوریک اسید از بدن
• چاقی یا اضافه وزن یا فشار خون بالا یا دیابت و… موجب کاهش دفع اوریک اسید از بدن
• مصرف برخی داروها مانند داروهای مدر و فشار خون و… که باعث دفع آب بدن میشوند
• بیماری های کلیوی و کاهش دفع اوریک اسید از کلیه
• ژنتیک ؛ برخی افراد به طور ژنتیکی اوریک اسید بیشتری تولید میکنند
• بیشتر شایع در مردان یا زنان پس از یائسگی
• استرس؛ موجب حملات ناگهانی نقرس میشود. 

عوامل خطر بیماری نقرس

اگر سطح اسید اوریک در بدنتان افزایش داشته باشد، احتمال ابتلا به نقرس بیشتر است. عواملی که سطح اسید اوریک را در بدن شما افزایش می‌دهند عبارتند از:

• رژیم غذایی: خوردن یک رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز، صدف و نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی قند میوه (فروکتوز) باعث افزایش سطح اسید اوریک می‌شوند که خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهند. مصرف الکل مخصوصا آبجو نیز خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد.
• وزن: اضافه وزن می‌تواند در بدن شما اسید اوریک بیشتری تولید کند و کلیه‌ها برای دفع اسید اوریک با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند.
• وضعیت سلامتی بدن: برخی بیماری‌ها و وضعیت سلامتی بدن، خطر ابتلا به بیماری نقرس را افزایش می‌دهند. برخی شرایط شامل فشار خون بالای درمان نشده و بیماری‌های مزمن مانند دیابت، چاقی، سندرم متابولیک و بیماری‌های قلبی و کلیوی است.
• داروهای خاص: آسپرین با دوز پایین و بعضی از داروهای مورداستفاده برای کنترل فشار خون، از جمله دیورتیک‌های تیازیدی، از بین برنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) و مسدودکننده‌های بتا، نیز می‌توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند. 
• سابقه خانوادگی نقرس: اگر فردی از اعضای خانواده شما مبتلا به نقرس بوده اند، احتمال ابتلای شما به بیماری نقرس بیشتر است.
• سن و جنس: نقرس اغلب در مردان رخ می‌دهد، در درجه اول به این دلیل که در سیستم بدنی زنان، سطح اسید اوریک کاهش می‌یابد؛ در این وضعیت ، پس از یائسگی، سطح اسید اوریک زنان به مردان نزدیک می‌شود. مردان اغلب در سنین 30 تا 50 سالگی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به نقرس هستند، در حالی که زنان معمولاً پس از یائسگی علائم نقرس و نشانه‌های بیماری را نشان می‌دهند.
• جراحی یا ضربه‌های ناگهانی: تجربه جراحی یا ضربه‌های ناگهانی اخیر، گاهی اوقات می‌تواند باعث حمله نقرس شود. درتعداد کمی از افراد، دریافت واکسن می‌تواند باعث تشدید نقرس شود.

عوارض بیماری نقرس

افراد مبتلا به نقرس ممکن است به عوارض شدیدتری مبتلا شوند، مانند:

• نقرس مکرر: برخی از افراد ممکن است دیگر هرگز علائم نقرس را تجربه نکنند. برخی دیگر ممکن است چند بار در سال علائم نقرس را تجربه کنند. داروها معمولا به پیشگیری از حملات نقرس در افراد مبتلا به نقرس مکرر کمک می‌کنند. در صورت عدم درمان، نقرس می‌تواند باعث فرسایش و درد و التهاب مفصل شود.
• نقرس پیشرفته(نقرس توفوسی): از علائم نقرس درمان‌نشده، ایجاد رسوبات کریستال‌های اورات در زیر پوست در گره‌هایی به نام توفی (TOE-fie)، می‌باشد. توفی می‌تواند در چندین ناحیه بدن مانند انگشتان دست، دست‌ها، پاها، آرنج‌ها یا تاندون‌های آشیل در امتداد پشت مچ پا ایجاد شود. توفی اغلب دردناک نیستند، اما ممکن است در طول حملات نقرس، متورم و حساس‌تر شوند.
• سنگ یا نارسایی کلیه: بلورهای اورات ممکن است در مجاری ادراری  بعضی از افراد مبتلا به نقرس جمع شوند و باعث بروز سنگ کلیه شوند. داروها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کنند. از طرف دیگر رسوب زیاد کریستال اوریک اسید در کلیه میتواند منجر به اختلال در عملکرد کلیه شود.
• آرتروز نقرسی: تخریب مفصل به دلیل رسوب کریستال اوریک اسید و وجود التهاب مزمن در آن.
• عفونت پوستی: در اثر ترکیدن توفی ها (تجمع کریستال اوریک اسید) ممکن است عفونت پوستی رخ دهد.

تشخیص و درمان بیماری نقرس

پزشکان اغلب نقرس را بر اساس علائم درد و التهاب و تورم و ظاهر مفصل آسیب‌دیده تشخیص می‌دهند. آزمایش‌هایی برای کمک به تشخیص نقرس وجود دارد که شامل موارد زیر می‌باشند:

• آزمایش خون: پزشک ممکن است آزمایش خون شما را برای اندازه گیری سطح اسید اوریک در خون شما توصیه کند. نتایج آزمایش خون اغلب  گمراه کننده است . برخی از افراد سطح اسید اوریک بالایی نیز دارند، اما هرگز نقرس را تجربه نمی‌کنند و برخی از افراد علائم نقرس داشته، اما سطوح غیرعادی اسید اوریک در خون آنها مشاهده نمی‌شود.
• آزمایش مایع مفصلی: پزشک شما به وسیله آسپیراسیون مفصل، از یک سوزن برای بیرون آوردن مایع از مفصل آسیب‌دیده استفاده میکند. هنگامی که مایع مفصلی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود، کریستال‌های اورات  اغلب قابل مشاهده می‌باشند.
• تصویربرداری اشعه ایکس: تصویر برداری از مفصل(رادیوگرافی) یکی دیگر از راه‌های تشخیص نقرس بوده که در موارد پیشرفته می‌تواند برای رد سایر علل التهاب مفصل مفید باشد.
• سونوگرافی: در اغلب موارد از امواج صوتی  سونوگرافی برای تشخیص کریستال‌های اورات در مفاصل یا توفوس استفاده می‌کند.
• توموگرافی کامپیوتری: انرژی دوگانه (DECT)، این آزمایش تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از زاویه‌های مختلف را برای تجسم کریستال‌های اورات در مفاصل ترکیب می‌کند.
• سی تی اسکن یا MRI: جهت تشخیص دقیق آسیب مفصلی انجام میشود.

درمان خانگی نقرس

داروها اغلب مؤثرترین راه برای درمان حملات نقرس و جلوگیری از شعله ور شدن مجدد علائم نقرس هستند. با این حال، انتخاب سبک زندگی نیز مهم است، از جمله درمان‌های خانگی نقرس عبارتند از:

• نوشیدنی‌های سالم : نوشیدنی‌های الکلی و نوشیدنی‌های حاوی قند میوه (فروکتوز) را بسیار محدود کنید. در عوض نوشیدنی‌های غیر الکلی، به خصوص آب فراوان بنوشیدتا اوریک اسید اضافی از طریق ادرار دفع شود؛ همچنین دمنوش آلبالو و دمنوش کرفس و سرکه سیب و… جهت کاهش اوریک اسید مفید است.
• کاهش یا منع مصرف مواد غذایی حاوی پورین: از خوردن غذاهای حاوی پورین زیاد خودداری کنید. گوشت قرمز و به‌خصوص جگر سرشار از پورین هستند. غذاهای دریایی غنی از پورین شامل ماهی آنچوی، ساردین، صدف، گوش ماهی، قزل آلا و ماهی تن است. محصولات لبنی کم چرب ممکن است منبع بهتری از پروتئین برای افراد مستعد نقرس باشد.
• انجام ورزش: به طور منظم و ملایم ورزش کنید و کاهش وزن داشته باشید. نگه داشتن بدن در وزن مناسب خطر ابتلا به نقرس را به شدت کاهش می‌دهد. فعالیت‌های کم تاثیر مانند پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا را انتخاب کنید که برای حرکات مفاصل شما راحت‌تر است و درد کمتری را احساس می‌کنید.
• استراحت بیشتر و جلوگیری از فشار آوردن به مفصل و ایجاد التهاب
• استفاده از کمپرس سرد جهت کاهش درد و التهاب مفصل
• کاهش وزن و کنترل استرس
• کاهش مصرف الکل و افزایش مصرف مواد غذایی ضد التهاب مانند زردچوبه و زنجبیل و…

درمان دارویی بیماری نقرس

به کمک داروها میتوان هم علائم درمانی کرد و هم از پیشرفت بیماری و عود مجدد آن جلوگیری نمود. بنابراین:

• برای کاهش درد و التهاب: مصرف مسکن ها مانند:
  • قرص ناپروکسن 500 میلی گرم: در صورت درد هر 12 ساعت یک عدد با معده پر
  • کپسول ژلوفن 400 میلی گرم: در صورت درد هر 8 ساعت یک عدد با معده پر
  • قرص دیکلوفناک 100 میلی گرم: در صورت درد هر 12 ساعت یک عدد با معده پر
  • آمپول کتورولاک: تزریق عضلانی در صورت حمله ناگهانی با درد شدید
• برای کاهش التهاب شدید مفصل: مصرف کورتون ها مانند:
  • قرص پردنیزولون 5 میلی گرم: معمولا بعد از صبحانه
  • قرص پردنیزولون 50 میلی گرم: معمولا بعد از صبحانه
  • آمپول متیل پردنیزولون: تزریق در مفصل

• برای جلوگیری و درمان حملات نقرس و کاهش التهاب مفصل:
  • قرص کلشی سین(مداسین) 1 میلی گرم: در صورت حمله ناگهانی 2 عدد با هم و سپس روزانه 1 تا 2 عدد بسته به وخامت التهاب مفصل زیر نظر پزشک
• برای کاهش تولید اوریک اسید در بدن:
  • قرص آلوپورینول 100 و 300 میلی گرم: روزانه 1 تا 2 عدد بسته به وخامت التهاب مفصل زیر نظر پزشک و با آب بسیار زیاد
  • قرص فبوکسوستات 40 و 80 میلی گرم: روزانه 1 عدد سر ساعت مشخص
• برای افزایش دفع اوریک اسید از ادرار:
  • قرص پروبنسید 500 میلی گرم: تا یک هفته روزانه 1 عدد و سپس روزانه 2 عدد
• برای بیمارانی که با درمان های معمولی بهبود پیدا نمیکنند:
  • ویال تزریقی پگوتیکاس(KRYSTEXXA): تزریق وریدی طی 2 ساعت، هر 2 هفته یکبار، به مدت 6 ماه یا بیشتر - کاهش دهنده سطح بالای اسید اوریک در بدن
• مکمل برای رفع درد و التهاب و ترمیم مفصل:
  • کپسول اینفلامید نوتراکس:  حاوی زردچوبه و بروملین  و بوسولیا - روزانه 1 تا 3 عدد با معده پر
  • کپسول فلکس 7 یوروویتال: حاوی زردچوبه و گلوکوزامین و غضروف کوسه ماهی و …. - روزانه 2 عدد با معده پر
  • قرص آلفلکسیل آلفا: حاوی گلوکزآمین و کندروئیتین و ام اس ام و کلاژن هیدرولیز شده - روزانه 3 عدد با معده پر
  • کپسول وستینوکس: حاوی عصاره های گیاهی و ویتامین سی و دی - روزانه 2 عدد با معده پر
  • کپسول کلاستوشل: حاوی غشای داخی پوسته تخم مرغ و زردچوبه و فلفل سیاه - روزانه 1 عدد با معده پر
  • کپسول آوودین: حاوی آووکادو و سویا - روزانه 1عدد با معده پر
  • قرص کارتیژن فورت: حاوی گلوکزآمین و کندروئیتین و ام اس ام و ویتامین ها - روزانه 2 عدد با معده پر
  • قرص گلوکواستار: حاوی گلوکزآمین و کندروئیتین و ویتامین ها - روزانه 2 عدد با معده پر

نتیجه گیری

نقرس نوعی آرتریت التهابی است که باعث درد و تورم در مفاصل می‌شود، وضعیت حاد بیماری، یک یا دو هفته طول می‌کشد و سپس برطرف می‌شود. عود بیماری نقرس، اغلب از انگشت شست پا یا اندام تحتانی شروع می‌شود.

پرسش و پاسخ

1- آیا بیماری نقرس باعث مرگ می‌شود؟

خیر. بیماری نقرس به طور مستقیم باعث مرگ نمی‌شود.

2-آیا حجامت می‌تواند به درمان نقرس کمک کند؟

بله. حجامت یک رژیم درمانی  پرکاربرد است که به درمان نقرس کمک می‌کند.

3-آیا بیماری نقرس در راه رفتن مشکلی ایجاد می‌کند؟

بله. نقرس می‌تواند اختیار شما در راه رفتن را کم کند و مشکلاتی در راه رفتن ایجاد کند.

4-چرا نقرس می گیریم؟

اصلی‌ترین علت بیماری نقرس تجمع اسیداوریک اضافی در بدن است. بدن بطور طبیعی ماده شیمیایی به‌نام پورین (که در برخی غذاها و نوشیدنی‌ها وجود دارد) تجزیه می‌کند که پس از تجزیه، اسیداوریک باقی می‌ماند. کلیه‌ها نیز معمولا تصفیه خون را انجام داده و اسیداوریک اضافی را دفع می‌کنند. گاهی اوقات  اسید‌اوریک تولیدشده، بیش از حد معمول است یا کلیه‌ها این ماده را با سرعت کافی از خون خارج نمی‌کنند. بدین ترتیب، اسیداوریک اضافی در بدن وجود دارد(هیپراوریسمی) و کریستال‌های این ماده در مفاصل تجمع می‌یابند. این کریستال‌ها به هم می‌چسبند و باعث بروز سایر علائم ناگهانی، باعث درد و تورم  می‌شوند.

5-برای درد نقرس چکار کنیم؟

درد و التهاب نقرس اغلب با داروهای NSAID تا حدود زیادی کاهش پیدا می‌کند. دیکلوفناک، ناپروکسن و اتوریکوکسیبار سه NSAID رایجی هستند که برای درمان تجویز می شوند. اگر برای بهبود درد شما NSAID تجویز شده است، حتما به محض مشاهده علائم نقرس، مصرف دارو را شروع کنید. همچنین کلشی‌سین یک داروی ضدالتهاب است که به مقدار چشمگیری درد نقرس را کاهش می‌دهد. مصرف این دارو می‌تواند با عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال همراه باشد(به خصوص در دوزهای بالا).