کزاز چیست؟ | آشنایی کامل با بیماری قفل شدن فک

بیماری کزاز چیست؟

 کزاز (Tetanus) نوعی بیماری عفونی جدی و تهدید کننده حیات است که در اثر سمی که توسط باکتری کلستریدیوم تتانی (Clostridium tetani) ترشح می‌شود، به وجود می‌آید. این بیماری به طور مستقیم سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب انقباض و اسپاسم‌های شدید عضلانی به ویژه در ناحیه فک و گردن و مشکلات تنفسی می‌گردد. به همین دلیل کزاز در میان مردم با نام قفل شدن فک (Lockjaw) نیز شناخته می‌شود. کزاز در صورت عدم درمان می‌تواند کشنده باشد، اما با واکسن کزاز و مراقبت‌های پزشکی قابل پیشگیری است.

دوره نهفتگی بیماری کزاز

• به طور متوسط، ۱۰ روز بعد از ورود باکتری به بدن علائم ظاهر می‌شوند.
• این دوره می‌تواند بین ۳ تا ۲۱ روز متغیر باشد.
• هر چه زخم آلوده‌تر و عمیق‌تر باشد، احتمال بروز سریع‌تر علائم بیشتر است.

علل بیماری کزاز

عامل اصلی بروز کزاز، باکتری‌ای به نام کلستریدیوم تتانی (Clostridium tetani) است. این باکتری می‌تواند برای مدت طولانی در حالت غیرفعال (Dormant) در خاک و مدفوع حیوانات باقی بماند. در این حالت، فعالیتی ندارد تا زمانی که وارد محیطی مناسب برای رشد شود.

زمانی که باکتری غیرفعال از طریق یک زخم باز یا عمیق وارد بدن می‌شود، دوباره فعال شده و شروع به رشد و تقسیم می‌کند. در این فرایند، سمی به نام تتانواسپاسمین (Tetanospasmin) ترشح می‌شود. این سم مستقیماً به اعصاب کنترل کننده عضلات حمله کرده و باعث بروز انقباض‌ها و اسپاسم‌های شدید عضلانی می‌شود.

عوامل خطر ابتلا به کزاز

مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به کزاز، واکسینه نشدن یا عدم تزریق به موقع واکسن یادآور هر ۱۰ سال است. عوامل دیگری که می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند عبارتند از:

• زخم‌ها و بریدگی‌هایی که در معرض خاک یا کود حیوانی قرار گرفته‌اند
• وجود جسم خارجی مانند میخ یا تراشه چوب در زخم
• سابقه بیماری‌های تضعیف کننده سیستم ایمنی
• زخم‌های پوستی عفونی در بیماران دیابتی
• بند ناف عفونی نوزادان در صورتی که مادر واکسیناسیون کامل نداشته باشد
• استفاده مشترک و غیربهداشتی از سرنگ‌های آلوده در مصرف مواد مخدر تزریقی

عوارض کزاز

مشکلات تنفسی

انقباض تارهای صوتی و سفتی شدید عضلات گردن و شکم می‌تواند منجر به مشکل در تنفس و حتی خفگی شود. این حالت یکی از شایع‌ترین دلایل مرگ ناشی از کزاز است.

آمبولی ریوی (Pulmonary Embolism)

تشکیل لخته خون و حرکت آن به سمت شش‌ها ممکن است باعث انسداد شریان ریوی شود که عارضه‌ای بسیار خطرناک و تهدید کننده حیات است.

ذات‌الریه (Pneumonia)

به دلیل اسپاسم‌های شدید، احتمال دارد بیمار به طور ناخواسته مواد غذایی یا ترشحات دهانی را وارد ریه کند و دچار ذات‌الریه ناشی از آسپیراسیون شود.

شکستگی استخوان‌ها

اسپاسم‌های شدید و ناگهانی ممکن است منجر به شکستگی ستون فقرات یا سایر استخوان‌ها شود.

مرگ

مرگ در اثر کزاز معمولاً ناشی از انسداد راه هوایی حین اسپاسم‌ها یا آسیب به اعصاب کنترل کننده تنفس و ضربان قلب است.

علائم بیماری کزاز

به دلیل گستردگی واکسیناسیون کزاز، بروز این بیماری در ایالات متحده و کشورهای توسعه یافته بسیار نادر است. با این حال، افرادی که واکسیناسیون خود را به طور کامل دریافت نکرده‌اند همچنان در معرض خطر ابتلا به کزاز قرار دارند. این بیماری در کشورهای در حال توسعه شیوع بیشتری دارد و می‌تواند به یکی از تهدیدهای جدی برای سلامت عمومی تبدیل شود.

علائم و نشانه‌های کزاز عمومی شامل موارد زیر است:

• اسپاسم‌های دردناک عضلات و سفتی شدید (Muscle Rigidity) به ویژه در ناحیه فک (قفل شدن فک)
• انقباض عضلات اطراف لب‌ها که گاهی باعث ایجاد حالتی شبیه لبخند مداوم می‌شود
• سفتی و اسپاسم دردناک در عضلات گردن
• مشکل در بلع غذا یا مایعات
• انقباض و سفتی عضلات شکم

با پیشرفت بیماری، فرد دچار اسپاسم‌های شدید و دردناک شبیه حملات صرعی می‌شود که چند دقیقه ادامه دارند. در این حالت:

• گردن و کمر به سمت عقب قوس پیدا می‌کنند
• پاها خشک و بی‌حرکت می‌شوند
• دست‌ها به سمت بدن کشیده شده و مشت‌ها محکم گره می‌خورند
• گرفتگی عضلات شکم و گردن ممکن است منجر به ایجاد مشکل در تنفس شود

سایر علائم پیشرفته کزاز

با پیشرفت بیماری، نشانه‌های دیگری هم بروز می‌کنند که عبارتند از:

• فشار خون بالا یا پایین (Hypertension / Hypotension)
• تپش قلب و افزایش ضربان قلب (Tachycardia)
• تب
• تعریق شدید و غیرعادی

عوامل تحریک اسپاسم‌ها

این اسپاسم‌های شدید گاهی با محرک‌های ساده مانند:

• صدای بلند
• لمس کوچک
• جریان هوا
• نور

تحریک و تشدید می‌شوند.

انواع کزاز

کزاز عمومی (Generalized Tetanus)

رایج‌ترین شکل بیماری، کزاز عمومی (Generalized Tetanus)نام دارد. در این حالت، علائم به صورت تدریجی ظاهر می‌شوند و طی حدود دو هفته به طور پیوسته شدت می‌گیرند. این نشانه‌ها معمولاً از فک آغاز شده و به سمت پایین بدن گسترش پیدا می‌کنند.

کزاز موضعی (Localized Tetanus)

کزاز موضعی نوعی نادر از کزاز است که باعث بروز اسپاسم‌های عضلانی در نزدیکی محل زخم می‌شود. این نوع معمولاً خفیف‌تر از کزاز عمومی است، اما در برخی موارد می‌تواند به آن پیشرفت کند.

کزاز سفالیک (Cephalic Tetanus)

کزاز سفالیک یک نوع بسیار نادر از کزاز است که معمولاً بر اثر زخم‌های ناحیه سر ایجاد می‌شود. در این حالت، ضعف عضلات صورت و اسپاسم‌های فک بروز می‌کند. این نوع نیز می‌تواند در نهایت به کزاز عمومی تبدیل شود.

تشخیص کزاز

تشخیص بیماری کزاز معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی و واکسیناسیون و همچنین مشاهده علائم بالینی انجام می‌شود. پزشک معمولاً به موارد زیر توجه می‌کند:

• وجود زخم مشکوک یا عمیق
• سابقه واکسیناسیون بیمار
• اسپاسم‌های غیرقابل کنترل و قفل شدن فک
• انقباض‌های عضلانی، سفتی عضلات و درد

به طور معمول آزمایشی برای تشخیص مستقیم کزاز استفاده نمی‌شود، مگر در شرایطی که پزشک به بیماری یا عارضه دیگری با علائم مشابه مشکوک باشد.

پیشگیری از کزاز

بهترین و مؤثرترین روش برای پیشگیری از کزاز، واکسینه شدن است.

واکسیناسیون کودکان

واکسن کزاز به کودکان به صورت ترکیبی با دیفتری و سیاه‌سرفه (DTaP)تزریق می‌شود.

• دیفتری: یک عفونت باکتریایی جدی که بینی و گلو را درگیر می‌کند.
• سیاه‌سرفه (Pertussis): یک عفونت تنفسی بسیار مسری است.

کودکانی که واکسیناسیون سیاه‌سرفه را تحمل نمی‌کنند، می‌توانند واکسن جایگزین DT دریافت کنند.

برنامه تزریق DTaPبرای کودکان:

• ۲ ماهگی
• ۴ ماهگی
• ۶ ماهگی
• ۱۵ تا ۱۸ ماهگی
• ۴ تا ۶ سالگی

واکسیناسیون کودکان ۷ تا ۱۸ سال

• یک دوز یادآور (Booster) در سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی توصیه می‌شود.
• این دوز یادآور با واکسن Tdap تزریق می‌شود.
• اگر کودکتان در این سن دوز یادآور دریافت نکرده است، با پزشک خود درباره گزینه‌های مناسب مشورت کنید.

واکسیناسیون بزرگسالان (۱۹ سال به بالا)

• یک دوز یادآور هر ۱۰ سال یکبار توصیه می‌شود.
• واکسن مورد استفاده می‌تواند Td یا Tdap باشد.
• اگر در کودکی واکسینه نشده‌اید یا از وضعیت واکسیناسیون خود مطمئن نیستید، با پزشک درباره تزریق واکسن Tdap مشورت کنید.

واکسیناسیون در دوران بارداری

• تزریق دوز یادآور در سه ماهه سوم بارداری توصیه می‌شود، صرفنظر از وضعیت قبلی واکسیناسیون مادر.

سایر توصیه‌ها

• وضعیت واکسیناسیون خود را به طور منظم با پزشک بررسی کنید.
• قبل از سفرهای بین‌المللی، مطمئن شوید که واکسیناسیون شما به روز است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

کزاز یک بیماری تهدید کننده حیات است. در صورت مشاهده هرگونه علائم یا نشانه‌های کزاز باید فوراً به اورژانس پزشکی مراجعه کنید. اگر یک زخم ساده و تمیز دارید و در ده سال گذشته واکسن کزاز دریافت کرده‌اید، معمولاً می‌توانید زخم را در خانه مراقبت کنید. اما در شرایط زیر باید حتماً به پزشک مراجعه نمایید:

• اگر بیش از ۱۰سال از آخرین تزریق واکسن کزاز گذشته باشد
• اگر اطمینان ندارید آخرین بار چه زمانی واکسن کزاز زده‌اید
• اگر دچار زخم سوراخ شده، وجود جسم خارجی در زخم، گاز گرفتگی حیوان یا برش عمیق شده‌اید
• اگر زخم شما با خاک، کود حیوانی، زنگ‌زدگی، بزاق یا آلودگی‌های مشابه تماس پیدا کرده و درباره تمیز کردن کامل آن تردید دارید

در این موارد، اگر بیش از ۵ سال از آخرین واکسن شما گذشته باشد، لازم است دوز یادآور (Booster) واکسن کزاز دریافت کنید.

درمان کزاز

کزاز یک عفونت خطرناک است که نیاز به مراقبت‌های اورژانسی و درمان طولانی مدت دارد. اغلب بیماران در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) بستری می‌شوند تا بیماری به تدریج کنترل شود. در طول درمان، مراقبت از زخم، حمایت از عملکرد تنفسی و استفاده از داروهای خاص برای کنترل علائم و مقابله با سم باکتری بسیار مهم است. دوره پیشرفت بیماری معمولاً حدود دو هفته طول می‌کشد و روند بهبودی می‌تواند تا یک ماه ادامه داشته باشد.

مراقبت از زخم

این مرحله یکی از اصول اصلی پیشگیری و درمان کزاز است؛ زخم باید به طور کامل تمیز شود تا خاک، اجسام خارجی یا بافت‌های مرده که محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کنند، حذف شوند. از این رو داروهای خوراکی و موضعی رفع عفونت زخم عبارتند از:

داروهای خوراکی رفع عفونت زخم:

• کپسول سفالکسین 500 میلی گرم: هر 6 ساعت یک عدد با آب زیاد

داروهای موضعی رفع عفونت زخم (روزانه 3 مرتبه به زخم):

• پماد موپیروسین
• پماد تتراسایکلین
• پماد مترونیدازول
• کرم داپسوژل
• پماد ایکتیول (ایکتامول) یا دوای سیاه

داروها

برای درمان کزاز، ترکیبی از داروها مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• سرم ضد سم (آنتی‌توکسین): برای خنثی‌سازی سم‌هایی که هنوز به بافت‌های عصبی نرسیده‌اند. این روش نوعی ایمنی غیرفعال محسوب می‌شود.
  • ایمونوگلوبولین انسانی ضد کزاز (Human TIG): تزریق عضلانی یک دوز 500 واحد بین المللی
  • آنتی توکسین اسبی (Tetanus Antitoxin (TAT),Equine): جایگزین، در صورت نبود TIG، تزریق عضلانی یا وریدی یک دوز 10000 واحدی
• داروهای آرام‌بخش و کنترل کننده اسپاسم و سفتی عضلات: برای کاهش تحریک سیستم عصبی و کنترل اسپاسم‌های عضلانی. مانند:
  • آمپول دیازپام 10 میلی گرم در هر 2 میلی لیتر: تزریق وریدی هر 1 تا 4 ساعت یک مرتبه با دوز تعیین شده بر حسب وزن
  • آمپول میدازولام 5 میلی گرم در هر 1 میلی لیتر یا 15 میلی گرم در هر 3 میلی لیتر: تزریق وریدی آمپول 5 یا 15 میلی گرم بر حسب وزن
• واکسن کزاز: حتی در هنگام بیماری نیز تزریق می‌شود تا سیستم ایمنی در برابر سم تولیدی باکتری فعال شود.
  • تزریق واکسن یکبار الان و سپس یک ماه بعد و سپس 6تا12 ماه بعد و سپس هر 10 سال یکبار
  • تزریق واکسن در هر بارداری بین هفته 27تا36 بارداری
• آنتی‌بیوتیک‌ها: به صورت خوراکی یا تزریقی برای نابود کردن باکتری عامل کزاز تجویز می‌شوند. مانند:
  • قرص مترونیدازول 500 میلی گرم: هر 6 یا 8 ساعت یک عدد با آب زیاد و معده پر به مدت 10 روز
  • ویال پنی سیلین جی 1 و 5 میلیون واحد: تزریق وریدی 2 تا 4 میلیون واحد هر 4 یا 6 ساعت یک مرتبه (در صورت عدم دسترسی به مترونیدازول)
• داروهای کمکی: برخی داروها برای تنظیم فعالیت‌های غیرارادی بدن مانند ضربان قلب و تنفس به کار می‌روند. در بعضی موارد از مورفین برای تسکین درد و ایجاد آرامش استفاده می‌شود. مانند:
  • ویال منیزیم سولفات 20%: تزریق وریدی برای درمان دیس اوتونومی (اختلال در سیستم عصبی خودکار بدن)
  • آمپول مورفین 10 میلی گرم در هر میلی لیتر: تزریق وریدی برای کاهش درد عضلات
  • ویال اسمولول 100 میلی گرم در هر 10 میلی لیتر: تزریق وریدی برای کنترل فشار خون و تاکی کاردیا (تپش قلب بالا)

مراقبت‌های حمایتی

• حمایت تنفسی: گاهی لازم است بیمار از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده کند تا راه هوایی باز بماند.
• تغذیه حمایتی: در صورت نیاز، تغذیه از طریق لوله معده انجام می‌شود.
• محیط آرام: برای جلوگیری از تحریک اسپاسم‌ها، بیمار در محیطی با نور و صداهای کم نگهداری می‌شود.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

مراقبت صحیح از زخم برای هر نوع بریدگی یا جراحت اهمیت زیادی دارد. در موارد زیر باید حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• زخم سوراخ شده (مثلاً با میخ یا اجسام نوک‌تیز)
• بریدگی‌های عمیق
• گاز گرفتگی حیوانات
• باقی‌ ماندن جسم خارجی در زخم
• زخم‌های آلوده به خاک، کود، زنگ‌زدگی یا بزاق دهان

اگر مطمئن نیستید آخرین واکسن کزاز را چه زمانی تزریق کرده‌اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که از آخرین تزریق واکسن کزاز بیش از ۵ سال گذشته باشد، برای زخم‌های عمیق یا آلوده نیاز به تزریق یادآور دارید.

در صورت داشتن زخم‌های سطحی و کوچک، اقدامات زیر برای پیشگیری از عفونت توصیه می‌شود:

1. کنترل خونریزی: با فشار مستقیم روی زخم، خونریزی را متوقف کنید.
2. شستشوی زخم: پس از توقف خونریزی، زخم را با سرم شستشو (سالین)، آب بطری یا آب تمیز جاری بشویید.
3. استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی: یک لایه نازک پماد یا کرم آنتی‌بیوتیک روی زخم بزنید تا از رشد باکتری‌ها و عفونت جلوگیری شود.
4. پانسمان زخم: پانسمان یا باند استریل به تمیز نگه داشتن زخم و جلوگیری از ورود باکتری‌ها کمک می‌کند. زخم را تا زمان تشکیل دَلَمه پوشیده نگه دارید. اگر امکان شستشوی کامل زخم وجود ندارد، آن را نپوشانید و به پزشک مراجعه کنید.
5. تعویض پانسمان: حداقل روزی یکبار یا هر زمان که پانسمان خیس یا آلوده شد، پانسمان را عوض کنید. قبل از پانسمان مجدد، زخم را بشویید و پماد آنتی‌بیوتیک بزنید.
6. مدیریت واکنش‌های آلرژیک: اگر مصرف پماد آنتی‌بیوتیک باعث ایجاد بثورات پوستی (راش) شد، مصرف آن را قطع کنید. در صورت حساسیت به چسب پانسمان، از پانسمان‌های بدون چسب یا گاز استریل به همراه نوار چسب کاغذی استفاده کنید.

وضعیت کزاز در ایران و جهان

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO):

• میزان مرگ و میر ناشی از کزاز در جهان طی ۳۰ سال اخیر کاهش چشمگیری داشته است.
• واکسیناسیون، اصلی‌ترین عامل کاهش ابتلا به کزاز بوده است.
• در ایران، به دلیل برنامه واکسیناسیون کشوری، بروز کزاز بسیار کم شده است اما هنوز در مناطق محروم و میان افرادی که واکسن یادآور نزده‌اند، مشاهده می‌شود.

نتیجه‌گیری

بیماری کزاز یکی از جدی‌ترین عفونت‌های باکتریایی است که به دلیل تولید سم توسط باکتری Clostridium tetani ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث انقباضات شدید عضلانی، اختلالات تنفسی و حتی مرگ شود. از آنجایی که کزاز درمان قطعی ندارد و تنها از طریق مراقبت‌های پزشکی، کنترل علائم و حمایت‌های تنفسی می‌توان جان بیمار را نجات داد، بهترین و مؤثرترین راه مقابله با آن پیشگیری از طریق واکسن کزاز و مراقبت صحیح از زخم‌ها است.

تزریق به موقع واکسن کزاز برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان و همچنین دریافت دوز یادآور هر ۱۰ سال، نقش اساسی در ایمنی بدن و جلوگیری از ابتلا دارد. علاوه بر این، توجه به مراقبت‌های خانگی از زخم‌ها، تمیز نگه داشتن بریدگی‌ها، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و مراجعه سریع به پزشک در صورت وجود زخم‌های عمیق یا آلوده، می‌تواند احتمال ابتلا را به حداقل برساند.

در نهایت، باید توجه داشت که کزاز یک بیماری خطرناک اما قابل پیشگیری است. افزایش آگاهی عمومی، واکسیناسیون منظم و رعایت اصول بهداشتی می‌تواند نه تنها از ابتلای فردی جلوگیری کند بلکه گامی مهم در حفظ سلامت جامعه و کاهش آمار مرگ و میر ناشی از کزاز باشد.

پرسش و پاسخ

1. آیا کزاز می‌تواند پس از یک زخم سطحی یا خراش کوچک هم ایجاد شود؟

بله، بسیاری از افراد تصور می‌کنند کزاز فقط از طریق زخم‌های عمیق مانند بریدگی با میخ زنگ زده ایجاد می‌شود، اما واقعیت این است که باکتری کزاز (Clostridium tetani) می‌تواند حتی از طریق یک خراش سطحی یا بریدگی کوچک وارد بدن شود، به خصوص اگر زخم با خاک، کود حیوانی، زنگ زدگی یا بزاق آلوده شده باشد. به همین دلیل مراقبت از هر نوع زخم، حتی زخم‌های جزئی، و اطمینان از به روز بودن واکسن کزاز بسیار اهمیت دارد.

2. چرا کزاز در کشورهای در حال توسعه شایع‌تر از کشورهای پیشرفته است؟

اصلی‌ترین دلیل شیوع بیشتر کزاز در کشورهای در حال توسعه، دسترسی محدود به واکسیناسیون منظم و مراقبت‌های بهداشتی است. در بسیاری از این کشورها، کودکان واکسن کزاز را به موقع دریافت نمی‌کنند یا دوزهای یادآور به طور منظم تزریق نمی‌شود. علاوه بر این، در برخی مناطق شرایط محیطی مانند وجود خاک آلوده، بهداشت پایین در هنگام زایمان و مراقبت‌های ناکافی از بند ناف نوزاد، باعث افزایش خطر ابتلا می‌شود. در مقابل، در کشورهای توسعه یافته به دلیل برنامه‌های دقیق واکسیناسیون و مراقبت‌های پزشکی، بروز کزاز بسیار نادر است.

3. آیا امکان ابتلای مجدد به کزاز پس از درمان وجود دارد؟

بله، برخلاف برخی بیماری‌های عفونی، ابتلا به کزاز ایمنی دائمی ایجاد نمی‌کند. حتی اگر فرد یک بار به کزاز مبتلا شده و از آن نجات پیدا کند، باز هم باید واکسن کزاز را دریافت کند، زیرا بدن در برابر این بیماری آنتی‌بادی کافی و پایدار تولید نمی‌کند. بنابراین، تزریق دوز یادآور هر ۱۰ سال ضروری است تا خطر ابتلای مجدد به حداقل برسد.

4. آیا زنان باردار نیاز به واکسن کزاز دارند؟

بله، دریافت واکسن کزاز در دوران بارداری یکی از اقدامات حیاتی برای محافظت از مادر و نوزاد است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند زنان باردار در سه ماهه سوم بارداری واکسن یادآور کزاز (Tdap) را تزریق کنند. این کار علاوه بر محافظت از مادر، باعث انتقال ایمنی موقت به جنین نیز می‌شود و از ابتلای نوزاد به کزاز نوزادی (Neonatal tetanus) که یکی از انواع مرگبار بیماری است، جلوگیری می‌کند.

5. آیا کزاز با داروهای گیاهی یا درمان‌های سنتی قابل درمان است؟

خیر، تاکنون هیچ درمان گیاهی یا سنتی برای درمان کزاز اثبات نشده است. این بیماری به دلیل ترشح سم بسیار قوی باکتری ایجاد می‌شود و تنها با مراقبت‌های پزشکی تخصصی، داروهای ضدسم (آنتی‌توکسین)، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای آرام‌بخش و مراقبت‌های تنفسی می‌توان آن را کنترل کرد. استفاده از داروهای گیاهی یا درمان‌های خانگی به تنهایی، نه تنها مؤثر نیست بلکه می‌تواند زمان طلایی درمان را از بین ببرد و خطر مرگ بیمار را افزایش دهد.

6. آیا فردی که به کزاز مبتلا می‌شود همیشه نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) دارد؟

در اغلب موارد بله، چون کزاز باعث انقباضات شدید و مکرر عضلات می‌شود و این وضعیت می‌تواند به توقف تنفس، مشکلات قلبی و آسیب‌های جدی ستون فقرات یا استخوان‌ها منجر شود، بیماران نیاز به مراقبت‌های ویژه و نظارت ۲۴ ساعته دارند. در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU)، امکان استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی، کنترل دقیق فشار خون و ضربان قلب و مدیریت حملات اسپاسم وجود دارد. بدون این مراقبت‌ها، خطر مرگ بسیار بالاست.

منبع:

All about Tetanus