درمان فوری آفت دهان
آفت‌های دهانی یا زخم‌های آفتی، ضایعات کوچک و کم‌عمقی هستند که بر روی بافت‌های نرم دهان یا در پایه لثه ایجاد می‌شوند. برخلاف تبخال، آفت، روی سطح لب شما ایجاد نمی‌شود و مسری نیست؛ اما ممکن است دردناک باشد و خوردن و صحبت‌کردن را سخت کند. برای تشخیص آفت دهان، نیازی به آزمایش نیست. پزشک یا دندان‌پزشک شما می‌تواند آن‌ها را با یک معاینه بصری، شناسایی کند. در برخی موارد، ممکن است آزمایش‌هایی برای بررسی سایر بیماری‌ها انجام دهید، به‌خصوص اگر آفت‌های شما شدید و مداوم باشند.
در اکثر موارد، آفت‌های دهانی به خودی خود طی یک تا دو هفته بهبود می‌یابند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است درمان لازم باشد. برای پیشگیری از آفت دهان، می‌توانید از غذاهایی که باعث تحریک دهان شما می‌شوند، اجتناب کنید؛ رژیم غذایی سالمی داشته باشید و از کمبودهای تغذیه‌ای جلوگیری کنید؛ استرس خود را کاهش دهید و از دهان خود محافظت کنید.
آنچه در این مقاله می خوانیم :
- علائم آفت دهان
- انواع آفت‌های دهانی
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- علل بروز آفت دهانی
- چه عواملی خطر بروز آفت دهان را افزایش می‌دهند؟
- روش‌های پیشگیری از بروز آفت دهانی
- تشخیص آفت دهان
- درمان آفت دهان
- دهانشویه
- محصولات موضعی
- داروهای خوراکی
- سوزاندن آفت‌ها به روش داغ‌کردن
- مکمل‌های غذایی
- بیماری‌های مرتبط
- سبک زندگی و درمان‌های خانگی
علائم آفت دهان
بیشتر آفت‌ها گرد یا بیضی‌شکل با مرکز سفید یا زرد و حاشیه قرمز هستند. آن‌ها در داخل دهان شما، روی یا زیر زبان، داخل گونه‌ها یا لب‌ها، در پایه لثه‌ها یا روی کام نرم شما تشکیل می‌شوند. ممکن است یک یا دو روز قبل از ظاهرشدن واقعی زخم‌ها، متوجه احساس سوزن‌سوزن‌شدن(گزگز) یا سوزش در دهان شوید.
انواع آفت‌های دهانی
انواع مختلفی از آفت وجود دارد، ازجمله: آفت‌های مینور، ماژور و هرپتی‌فرم.
انواع آفت‌های دهانی | ||
|---|---|---|
1 | آفت‌های مینور (جزئی) | - معمولاً کوچک هستند. - بیضی‌شکل با لبه قرمز هستند. - بدون ایجاد اِسکار(جای زخم که برجا می‌مانَد) در عرض یک تا دو هفته بهبود می‌یابد. |
2 | آفت‌های ماژور (عمده) | - بزرگ‌تر و عمیق‌تر از آفت‌های مینور هستند. - معمولاً گِرد با حاشیه‌های مشخص هستند، امّا ممکن است در زمانی که بسیار بزرگ هستند، دارای لبه‌های نامنظمی باشند. - می‌توانند بسیار دردناک باشند. - ممکن است حدود شش هفته طول بکشد تا بهبود یابند و می‌توانند جای زخم‌های گسترده‌ای را برجای بگذارند. |
3 | آفت‌های هرپتی‌فرم | - معمولاً در اواخر زندگی ایجاد می‌شوند؛ اما ناشی از عفونت ویروس تبخال نیستند. - در اندازه‌های دقیق و مشخص هستند. - اغلب در دسته‌های 10 تا 100 زخمی ایجاد می‌شوند؛ اما ممکن است به یک زخم بزرگ تبدیل شوند. - لبه‌های نامنظم دارند. - بدون ایجاد اسکار(جای زخم که برجا می‌ماند) در عرض یک تا دو هفته بهبود می‌یابند. |
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر موارد زیر را تجربه کردید، با پزشک خود مشورت کنید:
- آفت‌های بزرگ غیرمعمول
- آفت‌های عودکننده، ایجاد آفت‌های جدید قبل از بهبود آفت‌های قدیمی، یا شیوع مکرر
- آفت‌های مداوم، دو هفته یا بیشتر
- آفت‌هایی که به داخل لب‌ها کشیده می‌شوند (با حاشیه سرخابی)
- دردی که با اقدامات خودمراقبتی نمی‌توانید آن را کنترل کنید
- مشکل شدید در خوردن یا نوشیدن
- تب بالا همراه با آفت
اگر سطوح دندانی تیز دارید یا به نظر می‌رسد وسایل مربوط به بهداشت دهان و دندان شما، باعث ایجاد زخم می‌شوند یا زخم‌ها را تحریک می‌کنند، به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.
علل بروز آفت دهانی
علت دقیق آفت، ناشناخته باقی مانده است، اگرچه محققان گمان می‌کنند که ترکیبی از عوامل، به شیوع آن کمک می‌کند. محرک‌های احتمالی برای آفت‌ها، عبارتند از:
- آسیب جزئی به دهان شما در اثر کار دندان‌پزشکی، مسواک‌زدن بیش از حد، حوادث ناگوار ورزشی یا گازگرفتن تصادفی بافت‌های داخل دهان
- خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌های حاوی سدیم لوریل سولفات
- حساسیت‌های غذایی، به‌ویژه به شکلات، قهوه، توت‌فرنگی، تخم‌مرغ، آجیل، پنیر، و غذاهای تند یا اسیدی
- رژیم غذایی فاقد ویتامین B12، زینک (روی)، فولات (فولیک اسید) یا آهن
- پاسخ آلرژیک به باکتری‌های خاص در دهان شما
- هلیکوباکتر پیلوری (همان باکتری که باعث زخم معده می‌شود.)
- تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی
- استرس عاطفی
آفت دهان ممکن است به دلیل شرایط و بیماری‌های خاصی مانند موارد زیر رخ دهد:
- بیماری سلیاک : یک اختلال جدی روده ناشی از حساسیت به گلوتن (پروتئینی که در اکثر غلات وجود دارد.)
- بیماری‌های التهابی روده : مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- سیستم ایمنی معیوب : که به جای پاتوژن‌ها، مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها، به سلول‌های سالم دهان شما حمله می‌کند.
- HIV/AIDS : که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند.
نکته : بر خلاف تبخال، آفت با عفونت ویروس تبخال، همراه نیست.
چه عواملی خطر بروز آفت دهان را افزایش می‌دهند؟
هر کسی ممکن است به آفت مبتلا شود، اما بیشتر در نوجوانان و بزرگسالانِ جوان رخ می‌دهد و در زنان شایع‌تر است. اغلب افراد مبتلا به آفت‌های عودکننده، دارای سابقه خانوادگی این اختلال هستند؛ که ممکن است این اختلال، به دلیل وراثت یا یک عامل مشترک در محیط، مانند برخی غذاها یا مواد حساسیت‌زا باشد.
خرید بهترین محصول درمان آفت دهان از داروخانه حاتم
روش‌های پیشگیری از بروز آفت دهانی
آفت‌ها اغلب عود می‌کنند، اما ممکن است بتوانید با رعایت نکات زیر، فراوانی آن‌ها را کاهش دهید:
- مراقب آنچه می‌خورید باشید : سعی کنید از غذاهایی که به نظر می‌رسد دهان شما را تحریک می‌کنند، اجتناب کنید. این مواد غذایی، ممکن است شامل: آجیل، چیپس، چوب‌شور، ادویه‌های خاص، غذاهای شور و میوه‌های اسیدی مانند آناناس، گریپ فروت و پرتقال باشد. از خوردن غذاهایی که به آن‌ها حساسیت یا آلرژی دارید، اجتناب کنید.
- غذاهای سالم انتخاب کنید : برای کمک به جلوگیری از کمبودهای تغذیه‌ای، مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
- عادات بهداشتی دهان و دندان را رعایت کنید : مسواک‌زدن منظّم بعد از غذا و کشیدن نخ‌دندان یک‌بار در روز، می‌تواند دهان شما را از غذاهایی که ممکن است باعث ایجاد آفت شوند، تمیز و پاک کند. از یک مسواک نرم برای جلوگیری از تحریک بافت‌های ظریف دهان استفاده کنید و از خمیر دندان‌ها و دهان‌شویه‌هایی که حاوی سدیم لوریل سولفات هستند خودداری کنید.
- از دهان خود محافظت کنید : اگر بریس یا سایر وسایل دندان‌پزشکی دارید، از دندان‌پزشک خود در مورد واکس‌های ارتودنسی برای پوشاندن لبه‌های تیز، سؤال کنید.
- استرس خود را کاهش دهید : اگر به نظر می‌رسد که آفت دهان شما مربوط به استرس است، تکنیک‌های کاهش استرس، مانند مدیتیشن و تصویرسازی هدایت‌شده را یاد بگیرید و استفاده کنید.
تشخیص آفت دهان
برای تشخیص آفت دهان، نیازی به آزمایش نیست. پزشک یا دندان‌پزشک شما می‌تواند آن‌ها را با یک معاینه بصری، شناسایی کند. در برخی موارد، ممکن است آزمایش‌هایی برای بررسی سایر بیماری‌ها انجام دهید، به‌خصوص اگر آفت‌های شما شدید و مداوم باشند.
درمان آفت دهان
معمولاً برای آفت‌های خفیف، که به خودی خود در طی یک یا دو هفته از بین می‌روند، درمان لازم نیست. اما آفت‌های بزرگ، مداوم، یا آفت‌های غیرعادی دردناک، اغلب نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند. تعدادی از گزینه‌های درمانی وجود دارد که به شرح زیر است:
دهانشویه
اگر چندین آفت دهانی دارید، پزشک ممکن است یک دهانشویه حاوی استروئید دگزامتازون، برای کاهش درد و التهاب؛ یا لیدوکائین برای کاهش درد، تجویز کند.
محصولات موضعی
محصولات بدون نسخه و نسخه‌ای (مانند خمیرها، کرم‌ها، ژل‌ها یا مایعات)، اگر به‌محض ظاهرشدن آفت‌ها، روی آن‌ها استفاده شوند؛ ممکن است به تسکین درد و تسریع بهبودی، کمک کنند. برخی از محصولات، دارای مواد فعّال هستند، مانند:
- بنزوکائین
- فلوسینونید
- پراکسید هیدروژن
بسیاری از محصولات موضعی دیگر برای آفت‌های دهانی وجود دارند، از جمله آن‌هایی که مواد فعال ندارند. از پزشک یا دندان‌پزشک خود بخواهید تا درمورد این‌که کدام‌یک برای شما بهترین کارایی را دارد، راهنمایی‌تان کند.
داروهای خوراکی
زمانی که آفت‌های دهانی، شدید هستند، یا به درمان‌های موضعی، پاسخ نمی‌دهند؛ ممکن است از داروهای خوراکی استفاده شود. این داروها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهایی که به طور خاص، برای درمان آفت دهان در نظر گرفته نشده‌اند : مانند درمان زخم روده سوکرالفیت، که به عنوان عامل پوشش استفاده می‌شود.
- داروهای استروئیدی خوراکی : زمانی که آفت‌های شدید دهانی، به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند. اما به دلیل عوارض جانبی جدی، آن‌ها معمولاً آخرین راه‌حل هستند.
سوزاندن آفت‌ها به روش داغ‌کردن
در حین سوزاندن، از یک ابزار یا ماده شیمیایی برای سوزاندن، تراشیدن یا تخریب بافت استفاده می‌شود.
- دباکترول: یک محلول موضعی است که برای درمان آفت‌های دهانی و مشکلات لثه طراحی شده است. این دارو با سوزاندن شیمیایی آفت‌های دهانی، زمان بهبودی را تا حدود یک هفته کاهش می‌دهد.
- نیترات نقره: گزینه دیگری برای سوزاندن شیمیایی آفت‌های دهان است که اگرچه تسریع بهبودی را نشان نداده است، اما ممکن است به تسکین درد ناشی از آفت دهان، کمک کند.
مکمل‌های غذایی
در صورت مصرف مقادیر کم مواد مغذی مهم، مانند فولات (فولیک اسید)، ویتامین B6، ویتامین B12 یا زینک(روی)، پزشک ممکن است یک مکمل غذایی تجویز کند.
بیماری‌های مرتبط
اگر آفت‌های دهان شما به یک بیماری جدی‌تر مربوط می‌شوند، پزشک شما شرایط زمینه‌ای را درمان خواهد کرد.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
برای کمک به تسکین درد و تسریع بهبودی، این نکات را در نظر بگیرید:
- دهان خود را بشویید؛ از آب‌نمک یا جوش‌شیرین برای شست‌وشو استفاده کنید. (یک قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را در نصف فنجان آب گرم حل کنید.)
- مقدار کمی شیر منیزیم(MOM) را چند بار در روز، روی آفت دهان خود بمالید.
- از غذاهای ساینده، اسیدی یا تند که می‌توانند باعث تحریک و درد بیشتر شوند، خودداری کنید.
- یخ را روی آفت‌های دهان خود قرار دهید و اجازه دهید، خرده‌های یخ به آرامی روی زخم‌ها ذوب شوند.
- دندان‌های خود را به آرامی، با استفاده از یک مسواک نرم و خمیردندان بدون کف، مسواک بزنید.
نتیجه‌گیری
آفت دهان، زخم‌های کوچک، دردناک و معمولاً گرد یا بیضی‌شکلی است که در داخل دهان ایجاد می‌شوند. آفت‌ها می‌توانند در هر سنی رخ دهند، اما بیشتر در نوجوانان و بزرگسالان جوان دیده می‌شوند. علت دقیق آفت‌ها ناشناخته است، اما ممکن است عواملی مانند:
- حساسیت غذایی
- کمبودهای تغذیه‌ای
- استرس
- آسیب به دهان
- بیماری‌های زمینه‌ای
در اکثر موارد، آفت‌ها به خودی خود طی یک یا دو هفته بهبود می‌یابند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است درمان لازم باشد.
برای پیشگیری از آفت دهان، می‌توانید موارد زیر را انجام دهید:
- از غذاهایی که باعث تحریک دهان شما می‌شوند، اجتناب کنید.
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید و از کمبودهای تغذیه‌ای جلوگیری کنید.
- استرس خود را کاهش دهید.
- از دهان خود محافظت کنید.
اگر آفت دهان دارید، می‌توانید برای تسکین درد و تسریع بهبودی، از داروهای بدون نسخه، داروهای خوراکی یا درمان‌های خانگی استفاده کنید. در صورت بروز آفت‌های شدید، مداوم یا غیرعادی، باید به پزشک مراجعه کنید.
پرسش و پاسخ
1. چه انواع داروهایی برای درمان آفت دهان وجود دارد؟
انواع مختلفی از داروها برای درمان آفت دهان وجود دارد، از جمله:
- داروهای موضعی : این داروها مستقیماً روی آفت دهان مالیده می‌شوند و می‌توانند به تسکین درد و التهاب کمک کنند. برخی از داروهای موضعی رایج برای آفت دهان، عبارتند از «بنزوکائین» یک بی‌حس‌کننده موضعی که می‌تواند به تسکین درد آفت کمک کند؛ «فلوسینونید» یک استروئید موضعی که می‌تواند به کاهش التهاب آفت کمک کند؛ «پراکسید هیدروژن» یک ضدعفونی‌کننده موضعی که می‌تواند به جلوگیری از عفونت آفت کمک کند.
- داروهای خوراکی : این داروها از طریق دهان مصرف می‌شوند و می‌توانند به تسکین درد و التهاب کمک کنند. برخی از داروهای خوراکی رایج برای آفت دهان، عبارتند از «سوکرالفیت» یک داروی ضدزخم که می‌تواند به محافظت از آفت و تسریع بهبودی آن کمک کند؛ «داروهای استروئیدی خوراکی» که این داروها می‌توانند به کاهش التهاب آفت کمک کنند، اما عوارض جانبی جدی نیز دارند.
- سوزاندن آفت‌ها : این روش درمانی شامل استفاده از یک ابزار یا ماده شیمیایی برای سوزاندن، تراشیدن یا تخریب بافت آفت است. سوزاندن آفت‌ها می‌تواند به تسریع بهبودی کمک کند، اما دردناک است و ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز داشته باشد.
2. بهترین روش درمان آفت دهان کدام است؟
بهترین روش درمان آفت دهان به شدت آفت و سایر عوامل فردی بستگی دارد. در اکثر موارد، آفت‌های خفیف به خودی خود طی یک یا دو هفته بهبود می‌یابند. برای آفت‌های شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای موضعی، خوراکی یا سوزاندن آفت را توصیه کند.
3. عوارض جانبی داروهای آفت دهان چیست؟
عوارض جانبی داروهای آفت دهان بسته به نوع دارو متفاوت است. برخی از عوارض جانبی رایج داروهای موضعی عبارتند از: سوزش؛ خارش؛ خشکی دهان. برخی از عوارض جانبی رایج داروهای خوراکی عبارتند از: افزایش فشار خون؛ افزایش قند خون؛ افزایش وزن. عوارض جانبی سوزاندن آفت‌ها عبارتند از: درد؛ خونریزی؛ عفونت.
4. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هر یک از این موارد باید به پزشک مراجعه کنید: آفت‌های بزرگ، مداوم یا غیرعادی؛ آفت‌هایی که با علائم دیگری مانند تب، لرز یا تورم همراه هستند؛ آفت‌هایی که در کودکان زیر 3 سال ایجاد می‌شوند.
5. چگونه می‌توان از بروز آفت دهان پیشگیری کرد؟
هیچ راه قطعی برای پیشگیری از بروز آفت دهان وجود ندارد، اما برخی از اقدامات می‌توانند خطر ابتلا به آن را کاهش دهند، از جمله: از غذاهایی که باعث تحریک دهان شما می‌شوند، اجتناب کنید؛ رژیم غذایی سالمی داشته باشید و از کمبودهای تغذیه‌ای جلوگیری کنید؛ استرس خود را کاهش دهید؛ از دهان خود محافظت کنید.
منبع:
