شپش سر؛ آنچه باید برای درمان آن بدانیم

شپش سر چیست؟

شپش سر از خون پوست سر تغذیه می‌کند. شپش ماده تخم‌هایی می‌گذارد که به ساقه‌های مو می‌چسبند. داشتن شپش نشانه‌ای از بهداشت فردی ضعیف یا محیط زندگی ناپاک نیست. شپش ناقل بیماری‌های باکتریایی یا ویروسی نیست. داروهای بدون نسخه و تجویزی می‌توانند به درمان شپش سر کمک کنند. دستورالعمل‌های درمان را به دقت دنبال کنید تا پوست سر و مو، از شر شپش و تخم‌های آنها خلاص شود. مردم همچنین از درمان‌های خانگی یا طبیعی برای از بین بردن شپش سر استفاده می‌کنند؛ اما شواهد بالینی کمی وجود دارد که نشان دهد آن‌ها مؤثر هستند.

• چرخه زندگی شپش : شپش سه مرحله را طی می‌کند.
  • تخم‌هایی که پس از 6 تا 9 روز از تخم خارج می‌شوند.
  • پوره‌ها، اشکال نابالغ شپش که پس از 9 تا 12 روز بالغ می‌شوند.
  • شپش بالغ که می‌تواند 3 تا 4 هفته زنده بماند. شپش ماده روزانه 6 تا 10 تخم می‌گذارد.

علائم شپش سر چیست؟

علائم و نشانه‌های شایع شپش سر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

راه‌های انتقالی شپش سر

شپش سر می‌خزد، اما نمی‌تواند بپرد یا پرواز کند. شپش سر اغلب از طریق تماس مستقیم سر به سر، از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند؛ اغلب در خانواده یا در بین کودکانی که در مدرسه یا بازی تماس نزدیک دارند. کمتر شایع است که شپش بدون تماس مستقیم، پخش شود. اما حشرات ممکن است از طریق وسایل شخصی از فردی به فرد دیگر سرایت کنند، مانند:

• کلاه و روسری
• برس و شانه
• لوازم جانبی مو
• هدفون
• بالش، حوله و اثاثه یا لوازم داخلی

شپش سر نیز ممکن است زمانی که اقلام لباس در کنار هم نگهداری می‌شود، پخش شود. به عنوان مثال، کلاه یا روسری که به یک قلاب آویزان شده یا در کمد مدرسه نگهداری می‌شود، می‌تواند به عنوان وسیله نقلیه برای پخش شپش عمل کند. حیوانات خانگی مانند سگ و گربه نقشی در انتشار شپش سر ندارند.

جلوگیری از انتشار شپش سر

جلوگیری از انتشار شپش سر در میان کودکان در مراکز نگهداری از کودکان و مدارس دشوار است؛ زیرا تماس بسیار نزدیک وجود دارد. احتمال انتشار غیرمستقیم از وسایل شخصی اندک است. با این حال، برای کمک به جلوگیری از گسترش شپش سر، ممکن است به کودک خود بگویید:

• لباس‌ها را به قلابی جدا از لباس‌های کودکان دیگر آویزان کنید.
• از به اشتراک گذاشتن شانه، برس، کلاه و روسری خودداری کنید.
• از دراز کشیدن روی تخت‌ها، کاناپه‌ها یا بالش‌هایی که در تماس با فرد مبتلا به شپش سر بوده است خودداری کنید.
• در صورت نیاز به اشتراک‌گذاری، لازم نیست از استفاده مشترک از پوشش محافظ برای ورزش و دوچرخه سواری خودداری کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر مشکوک هستید که شما یا فرزندتان شپش سر دارید، قبل از شروع درمان به یک پزشک مراجعه کنید. پزشک شما یا فرزندتان می‌تواند وجود شپش سر را تأیید کند. مطالعات نشان می‌دهد که بسیاری از کودکان در زمانی که شپش نداشته‌اند، با داروهای بدون نسخه یا درمان‌های خانگی برای شپش سر درمان شده اند.

چیزهایی که اغلب با شپش سر اشتباه می‌شوند، عبارتند از:

• شوره سر
• باقی‌مانده از محصولات مو
• دانه‌های بافت موی مرده روی ساقه مو
•  کثیفی یا سایر زباله‌ها
• سایر حشرات کوچک موجود در مو

تشخیص شپش سر چگونه انجام می‌شود؟

استاندارد طلایی برای تشخیص آلودگی فعال شپش، شناسایی پوره یا شفیره‌ زنده و یا شپش بالغ است. دستورالعمل‌ها به بررسی موهای مرطوب که با محصولات نرم‌کننده‌ مو نرم و روان شده‌اند، توصیه می‌کنند. موی کودک را با شانه‌ دندانه‌دار (شانه‌ شپش) از پوست تا انتهای مو را به آرامی و با دقت شانه کنید. اگر هیچ شپش زنده‌ای پیدا نکردید، مدتی بعد دوباره موی کودک‌تان را معاینه کنید. پزشک نیز موهای کودک‌تان را بررسی خواهد کرد. برای پیدا کردن شپش‌ها، پزشک ممکن است از نور ویژه‌ای استفاده کند، که باعث می‌شود شپش‌ها به رنگ آبی دیده شوند. اما شناسایی شپش‌ها لزوما تشخیص آلودگی فعال را تأیید نمی‌کند. شپش زنده برای زنده ماندن و رشدکردن نیاز به نزدیک بودن به پوست سر دارد. شپش‌هایی که بیش از حدود ۱/۵ اینچ (تقریبا ۳ سانتی‌متر) از پوست سر فاصله دارند، احتمالا مرده یا تخم‌خالی شپش هستند. در صورت شک به شپش، می‌توان برای تعیین زنده‌بودن، آن را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داد. اگر هیچ شپش زنده‌ای وجود نداشته باشد، احتمالا بقایای آلودگی گذشته هستند و نه شواهدی از آلودگی فعال جدید نیست.

عوارض شپش سر چیست؟

اگر کودک دارای خارش پوست سر ناشی از ابتلا به این عارضه است و پوست سرش را می‌خاراند، ممکن است پوست سر زخم شود و عفونت ایجاد شود. در برخی دیگر از کودکان ممکن است راش آزاردهنده ایجاد شود. خاراندن زیاد می‌تواند عفونت باکتریایی ایجاد کند. گاهی پزشک برای عفونت پوست آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند تا از شدت آن کاسته شود.

درمان خانگی شپش سر

شانه کردن موهای مرطوب با شانه شپش

شانه‌کردن موهای مرطوب با شانه‌های نازک و دندانه‌دار ممکن است باعث برداشتن شپش و برخی از تخم‌ها شود. تحقیق بر اثربخشی این روش قاطع نیست. مو باید مرطوب باشد و باید چیزی برای روان‌کردن مو، مانند نرم‌کننده‌ی مو اضافه کنید. حداقل ۲ بار در هر دفعه کل مو را از پوست سر تا انتهای مو شانه کنید. این فرایند باید هر ۳ تا ۴ روز یک بار برای حداقل ۲ هفته تکرار شود تا زمانی که شپش بیشتری یافت نشود.

خرید بهترین شامپوی ضد شپش از داروخانه حاتم

شپش از چی بدش میاد؟ عوامل خفه کننده

تعدادی از محصولات خانگی برای درمان آلودگی شپش مورد استفاده قرار می‌گیرند. نحوه‌ی کار آنها اینگونه است که این محصولات به موها اعمال می‌شوند و شپش و تخم‌های شپش را از هوا محروم می‌کنند. کلاهی که کل سر را بپوشاند، پوشیده می‌شود و در طول شب روی سر باید قرار گیرد. شواهد کمی از اثر بخشی این محصولات در دسترس است. محصولات مورد استفاده برای این منظور عبارت‌اند از:

• سس مایونز
• روغن زیتون
• کره
• وازلین

توجه داشته باشید که از محصولات قابل اشتعال، مانند نفت سفید یا بنزین، برای کشتن شپش و تخم شپش هرگز نباید استفاده شود.

درمان فوری شپش با سرکه

یکی از روش‌هایی که در درمان شپش سر کاربرد دارد، درمان با سرکه است. اگر به دنبال روش‌های خانگی برای درمان شپش سر هستید، می‌توانید این روش را امتحان کنید. ترکیبات مختلفی با سرکه برای رفع شپش پیشنهاد می‌شود. یک دستورالعمل این است که سرکه را با رزماری مخلوط کنید و سر را به آن آغشته کنید.

در دستورالعمل دیگری ترکیب سرکه و روغن چای پیشنهاد شده است. برخی افراد نیز سرکه خالص را برای درمان شپش سر پیشنهاد می‌کنند. بهتر است سرکه به مدت یک ساعت روی سر بماند و سپس شسته شود. دقت کنید که این روش نمی‌تواند به‌عنوان درمان اصلی استفاده شود.

آیا شپش سر باعث ریزش مو می‌شود؟

رشک سر مستقیماً باعث ریزش موهای شما نمی‌شود. با این حال، ممکن است در طول یا بعد از ابتلا به شپش، مقداری آسیب و شکستگی مو را تجربه کنید. این ریزش مو معمولاً به اثرات ثانویه، از جمله خاراندن مکرر، حساسیت به شپش یا تحریک عمومی پوست سر مربوط می‌شود.

نتیجه‌گیری

اگر شک دارید که شما یا فرزندتان با شپش سر آلوده شده‌اید، قبل از شروع درمان به دکتر پوست مراجعه کنید. مطالعات نشان می‌دهد که بسیاری از کودکان برای آلودگی به شپش سر، تحت درمان با داروهای غیر تجویزی و یا داروهای خانگی قرار گرفته‌اند در حالی که دارای آلودگی فعال شپش سر نبوده‌اند.جلوگیری از گسترش شپش در میان کودکان در مراکز مراقبت از کودکان و مدارس دشوار است، زیرا تماس‌ها و ارتباطات بسیار نزدیکی وجود دارد و احتمال انتقال غیرمستقیم از وسایل شخصی کم است. با‌این‌حال، معمولا آویزان کردن لباس‌های کودکان بر روی چوب لباسی به صورت جداگانه از لباس‌های دیگر کودکان و عدم استفاده از شانه، برس، کلاه و روسری مشترک در پیشگیری از گسترش شپش می‌تواند مفید باشد. نگرانی در مورد انتقال شپش دلیل خوبی برای استفاده نکردن از کلاه ایمنی در هنگام ورزش و دوچرخه‌سواری نیست.

پرسش و پاسخ

1- شامپو شپش سر قوی چیست؟

شامپوهایی مخصوص شپش سر وجود دارد که در داروخانه‌ها بدون تجویز پزشک ارائه می‌شوند. با مصرف این شامپوها به مدت ۲ تا ۳ هفته می‌توان از شر شپش سر خلاص شد. دقت داشته‌باشید که شامپوهای شپش سر عوارض داشته و نباید بیش‌از‌حد از آن‌ها استفاده کرد. باید از وجود شپش روی سر مطمئن شوید و سپس از شامپو استفاده کنید. پس از شستشوی سر با شامپو، بهتر است از شانه دندانه ریز استفاده کنید.

2- آیا شپش سر واگیردار است؟ چه کسانی بیشتر شپش می‌گیرند؟

شپش سر به‌سرعت می‌تواند از سر یک شخص به سر شخص دیگر منتقل شود. در محیط‌هایی که جمعیت زیادی با هم وقت می‌گذرانند، مانند مدارس، مراکز نگهداری از کودکان، مسافرخانه‌ها و محل اردوهای ورزشی شپش سر بیشتر دیده می‌شود. شپش سر به حیوانات خانگی منتقل نمی‌شود و بالعکس، از آن‌ها نیز به انسان انتقال پیدا نمی‌کند.

3- چه دارویی برای شپش سر خوب است؟

برای استفاده از داروهای شپش سر، باید حتما با یک متخصص پوست و مو مشورت کنید. اگر دارو را برای کودک ۲سال به بالا بخواهید، معمولا از دسته داروهای پیپرونیل بوتاکسید استفاده می‌شود. برای نوزادان و کودکان ۲ماه به بالا داروی دیگری به نام لوسیون پرمترین یا قرص کوتریموکسازول برای شپش سر تجویز می‌شود. داروهای تجویزی دیگری نیز وجود دارند که در درمان شپش سر مؤثر هستند، از جمله بنزیل الکل، داروی ایورمکتین و مالاتیون. 

4. برای شپش سر چکار کنیم؟

توصیه می‌شود کف سر را با روغن زیتون، روغن درخت چای، کره، سس مایونز یا روغن انیسون ماساژ دهید و اجازه دهید روغن به مدت یک شبانه‌روز روی موها باقی بماند. 

5. چرا بعد از درمان شپش سر خارش دارد؟

علت خارش سر پس از استفاده از شامپو شپش یا برخی محصولات دیگر، واکنش بدن شما به شپش است. ممکن است بعد از درمان شپش سر با پیاز یا روغن زیتون نیز همین احساس را داشته باشید. 

منبع:

New Researches about Head Lice