مزایای سلامتی سلنیوم چیست + علائم کمبود سلنیوم در بدن

نقش سلنیوم در بدن

سلنیوم یکی از مواد معدنی ضروری بدن شناخته شده که عملکرد آن در قسمت‌های مختلف بدن حائز اهمیت می‌باشد. این ماده نقش مهمی در متابولیسم و ​​عملکرد تیروئید دارد. با این حال، تحقیقات نشان می دهد که مصرف بیش از حد آن می تواند به تیروئید شما آسیب برساند. همچنین به محافظت از بدن در برابر آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو کمک می‌کند. علاوه بر این، سلنیوم ممکن است به تقویت سیستم ایمنی بدن، کند کردن زوال ذهنی مرتبط با افزایش سن و حتی کاهش خطر بیماری قلبی کمک کندسلنیوم یک عنصر ضروری با خواص آنتی اکسیدانی است که از طریق گلوتاتیون پراکسیدازها و سایر سلنوآنزیم ها واسطه می شود. از آنجا که استرس اکسیداتیو در ایجاد فشار خون بالا نقش دارد، پیشنهاد شده است که سلنیوم ممکن است در کنترل فشار خون و پیشگیری از فشار خون بالا نقش داشته باشد. بنابراین میتواند در کاهش بیماری‌های قلبی-عروقی موثر باشد. 

فواید سلنیوم بر ای بدن چیست

سلنیوم یک آنتی اکسیدان است که به محافظت از سلول‌های شما کمک می‌کند. همچنین نقش مهمی در حفظ سلامت سیستم ایمنی و غده تیروئید شما دارد. سلنیوم در عملکرد تیروئید نقش دارد. سیستم ایمنی بدن شما نیز برای عملکرد صحیح به سلنیوم نیاز دارد. سلنیوم به دو شکل وجود دارد: غیر آلی (سلنات و سلنیت) و آلی (سلنومتیونین و سلنوسیستئین) و هر دو ممکن است به عنوان منبع سلنیوم عمل کنند. با این حال، اشکال ارگانیک سلنیوم ثابت شده است که سطح فراهمی زیستی بالاتری دارند، بنابراین بهتر توسط روده‌ها جذب می‌شوند. در ادامه مطالب فواید سلنیوم برای بدن و تاثیر بر عملکرد بخش‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

تقویت سیستم ایمنی

سلنیوم دریافتی از غذایی عمدتاً از طریق ترکیب آن با سلنوپروتئین‌ها، نقش مهمی در التهاب و ایمنی ایفا می‌کند. سطوح کافی از سلنیوم برای عملکرد بهینه سیستم ایمنی بدن ضروری است، اما در تنظیم پاسخ‌های ایمنی بیش از حد و التهاب مزمن نیز نقش دارد. سلنیوم، همراه با سایر مواد معدنی، می‌تواند به تقویت گلبول‌های سفید خون کمک کند که توانایی بدن را برای مبارزه با بیماری و عفونت بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان می‌دهد که سلنیوم ممکن است به پیشگیری از برخی عفونت‌ها، مانند عفونت باکتریایی پوست (اغلب بصورت ورم لنفاوی و پنومونی مایکوپلاسما) کمک کند.

خواص آنتی اکسیدانی

آنتی اکسیدان‌های طبیعی، به‌عنوان پاک‌کننده های موثر رادیکال‌های آزاد، در پیشگیری و درمان بسیاری از اختلالات مرتبط با افزایش سن ضروری هستند. عنصر کمیاب سلنیوم به‌عنوان یک مکمل غذایی برای بهبود سلامت محسوب می‌شود؛ زیرا دارای خواص آنتی اکسیدانی زیادی است. بنابرایت طبق نتایج بدست آمده، پیری فیزیولوژیکی نقش مهمی در تحریک یا تشدید استرس اکسیداتیو دارد و استفاده از محصولات آنتی اکسیدانی مانند سلنیوم می‌تواند این فرآیند را کاهش دهد.

بهبود آسم

آسم با افزایش سطح استرس اکسیداتیو و التهاب در بدن مرتبط است. با توجه به توانایی سلنیوم در کاهش التهاب، برخی مطالعات نشان می‌دهد که این ماده معدنی ممکن است به کاهش علائم مرتبط با آسم کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به آسم سطح سلنیوم خونشان کمتر است و مصرف مکمل سلنیوم برای افراد مبتلا به آسم مزمن ممکن است به بهبود علائم کمک کند. این بررسی شواهدی را از تنها یک کارآزمایی کوچک نشان داد که مکمل سلنیوم ممکن است به کاهش علائم علائم آسم مزمن کمک کند، اما تحقیقات بیشتری برای اطمینان لازم است.

بهبود عملکرد مغز

سلنیوم نقش مهمی در سیستم عصبی از جمله مغز ایفا می‌کند که به‌عنوان یک کوفاکتور برای گلوتاتیون پراکسیداز عمل می‌کند و در سلنوپروتئین‌های دخیل در دفاع آنتی اکسیدانی گنجانده می‌شود. از آنجایی که نشان داده شده است که سلنیوم در عملکردهای مختلف سیستم عصبی مرکزی مانند عملکرد حرکتی، هماهنگی، حافظه و شناخت نقش دارد، ممکن است نقش احتمالی سلنیوم و سلنوپروتئین‌ها در مسیرهای سیگنال‌دهی مغز در نظر گرفته شود. بر اساس تحقیقات دانشگاهی سلنیوم، یک ماده معدنی موجود در بسیاری از غذاها، می‌تواند تاثیر شناختی سکته مغزی را معکوس کند و یادگیری و حافظه را در افراد مسن تقویت کند. تحقیقات در زمینه تقویت عملکرد شناختی تحقیقات نشان می‌دهد که سلنیوم با داشتن خواص آنتی اکسیدانی با آسیب سلولی، که ممکن است بیماری‌های مغز و سیستم عصبی مانند پارکینسون، آلزایمر و مولتیپل اسکلروزیس را بدتر کند، مبارزه می‌کند.

کاهش زوال شناختی

عنصر کمیاب آنتی اکسیدانی سلنیوم برای سلامت کلی انسان حیاتی است و به‌ویژه برای عملکرد مغز، یک عامل موثر محسوب می‌شود. در داخل مغز، سلنیوم در برابر استرس اکسیداتیو، استرس شبکه آندوپلاسمی و التهاب محافظت می‌کند. سلنیوم به دلیل نقشی که در محافظت از DNA، پروتئین‌ها و لیپیدهای مغز در برابر آسیب اکسیداتیو دارد، دارای خواص محافظتی بالقوه در برابر زوال شناختی است.

پیشگیری از زوال ذهنی

محققان معتقدند که سلنیوم از طریق کمک به کاهش استرس اکسیداتیو در عملکرد شناختی و کاهش بیماری‌های مرتبط با آن تاثیر چشمگیری دارد. سلنیوم یکی از اجزای مهم محافظت از بدن در برابر آسیب اکسیداتیو است و در نتیجه در پیشگیری و معکوس کردن کاهش شناختی، اختلالات خلق و خو و نقایص رفتاری ناشی از استرس اکسیداتیو مهم است. مشخص شده است که سلنیوم دارای اثرات تعدیل کننده قابل توجهی بر روی سیستم‌های دوپامینرژیک، سروتونرژیک و نورآدرنرژیک  است که همگی در آسیب شناسی فیزیوپاتولوژی افسردگی و سایر اختلالات و بیماری‌های روانی نقش دارند.

عملکرد تیروئید

سلنیوم یک ماده معدنی است که برای متابولیسم هورمون تیروئید و عملکرد تیروئید نقش مهمی دارد. سیستم ایمنی بدن شما نیز برای عملکرد سیستم صحیح به سلنیوم نیاز دارد. سنتز، متابولیسم و ​​عمل هورمون تیروئید نیاز به سطح کافی عناصر کمیاب و ضروری ید و سلنیوم دارد که بر هموستاز مسیرهای متابولیک وابسته به هورمون تیروئید تأثیر می‌گذارد. افرادی که سلنیوم کافی دریافت نمی‌کنند ممکن است دچار مشکلات تیروئیدی مانند تیروئیدیت، کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) و بیماری گریوز شوند. در تیروئید، سلنیوم برای عملکرد آنتی اکسیدانی و برای متابولیسم هورمون‌های تیروئید مورد نیاز است.

کاهش التهاب پوستی و عفونت‌ها

مقدار سلنیوم که از طریق مصرف غذا دریافت می‌کنید، عمدتاً از طریق ترکیب آن با سلنوپروتئین‌ها، نقش مهمی در کنترل التهاب و سیستم ایمنی ایفا می‌کند. برای اینکه سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید باید سطوح سلنیوم بدن را در حد نیاز بدن حفظ کنید. علاوه بر این، در صورتی که بدن دچار التهاب بیش از حد و مزمن شود، سلنیوم به تسریع پاسخ ایمنی در برابر التهاب کمک می‌کند. سلنیوم، همراه با سایر مواد معدنی، می‌تواند به تقویت گلبول‌های سفید خون کمک کند که توانایی بدن را برای مبارزه با بیماری و عفونت بهبود می‌بخشد. طبق مطالعات انجام شده، سلنیوم ممکن است به پیشگیری از برخی عفونت‌ها، مانند عفونت باکتریایی پوست (اغلب با ورم لنفاوی و پنومونی مایکوپلاسما) کمک کند.

جلوگیری از آسیب قلبی

به دلیل خواص آنتی اکسیدانی سلنیوم، مدت‌هاست این فرضیه وجود دارد که ممکن است از بیماری‌های قلبی عروقی و سایر بیماری‌های مزمن جلوگیری کند. مکمل سلنیوم فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنزیمی را افزایش می‌دهد و پراکسیداسیون لیپیدی را کاهش می‌دهد.سلنیوم با جلوگیری از التهاب و آپوپتوز از طریق هر دو مسیر درونی و بیرونی، اثرات آنتی اکسیدانی را در سلول‌های قلب اعمال می‌کند و در نتیجه از آسیب قلبی-عروقی محافظت می‌کند. . این فرضیه وجود دارد که غلظت کم سلنیوم با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مرتبط است و مکمل‌های سلنیوم از بیماری عروق کرونر قلب جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این، سلنیوم ممکن است سنتز اکسید نیتروژن را از طریق تحریک فعالیت سنتاز اکسید نیتروژن و مهار تخریب اکسید نیتروژن افزایش دهد، در نتیجه باعث اتساع عروق می‌شود.

کاهش روند پیری

سلنیوم در بهبود دفاع آنتی اکسیدانی، عملکردهای ایمنی و هموستاز متابولیک نقش دارد. به‌عنوان یک عامل تغذیه ای مهم، عنصر کمیاب سلنیوم ممکن است تغییرات فیزیولوژیکی تدریجی و خود به خودی ناشی از استرس اکسیداتیو را بازسازی کند و به‌طور بالقوه منجر به پیشگیری از بیماری و کاهش روند پیری سلول‌ها و بهبود سلامت افراد در دوران پیری شود. 

پیشگیری از سرطان

طبق بررسی‌های انجام شده توسط محققان، افرادی که سطوح بالای سلنیوم را از رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند یا سطح سلنیوم در بافت‌های بدنشان به مقدار کافی بالا می‌باشد، خطر کمتری برای ابتلا به سرطان داشتند و برخی از مطالعات آزمایشگاهی نشان دادند که سلنیوم می‌تواند از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کند.

علائم کمبود سلنیوم

کمبود سلنیوم ناشی از دریافت ناکافی سلنیوم در رژیم غذایی است که معمولاً به دلیل کمبود منابع سلنیوم در یک منطقه خاص در افراد مشاهده می‌شود. جالب توجه است که بسیاری از بیماری‌های کمبود سلنیوم با کمبود ویتامین E همزمان همراه هستند. همچنین به‌نظر می‌رسد آهن و مس نیز با سلنیوم تعامل داشته و از جذب این عنصر جلوگیری می‌کنند. هنگامی که سطوح متیونین ( اسیدآمینه ضروری که به‌عنوان پیش‌ساز گلوتاتیون مهمترین آنتی اکسیدان بدن عمل می‌کند) در بدن کاهش پیدا می‌کند، کمبود این ماده  با ترکیب سلنو متیونین در پروتئین‌های بدن جبران می‌شود. این امر منجر به کاهش همزمان سلنیوم آزاد موجود در بدن می‌شود. علائم شایع کمبود سلنیوم شامل ضعف عملکرد ایمنی، خستگی، ضعف عضلانی و اختلال عملکرد تیروئید است. تغییرات پوست و مو و همچنین مشکلات در عملکرد شناختی نیز ممکن است در موارد شدید مشاهده شود. 

علائم کمبود سلنیوم رایج و عوارض ناشی از کمبود آن  در بدن شامل موارد ذیل می‌باشد:

• خستگی و ضعف عمومی بدن: احساس خستگی مداوم و کاهش انرژی بدن.
• مشکلات پوستی: خشکی پوست و کاهش رشد مو.
• مشکلات سیستم ایمنی: ضعف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت نسبت به عفونت‌ها.
• مشکلات قلبی: افزایش ریسک بروز بیماری‌های قلبی-عروقی.
• مشکلات گوارشی: اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و کاهش یافتن جذب مواد مغذی.
• اختلالات تیروئیدی: کاهش عملکرد غده تیروئید و بروز علائم کم‌کاری تیروئید.
• کاهش عملکرد ذهنی: اختلال در تمرکز و حافظه.
• مشکلات عضلانی و مفصلی: ضعف عضلات و درد مفاصل.

تشخیص کمبود سلنیوم در بدن بطور معمول از طریق آزمایش خون انجام می‌شود. در صورت مشاهده علائم، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بررسی‌های لازم صورت گیرد و روش‌های درمانی مناسب توصیه شود.

خواص قرص سلنیوم چیست؟

مکمل‌های سلنیوم با تاثیر بر عملکرد بخش‌های مختلف، از جمله تقویت عملکرد سیستم ایمنی، بهبود سلامت مو و ناخن و بهبود عملکرد تیروئید توصیه می‌‍شوند. این مکمل‌ها گاهی اوقات با سایر ویتامین‌های آنتی اکسیدانی مانند ویتامین E یا C ترکیب می‌شوند. افراد مبتلا به بیماری‌ها؛ از آرتریت روماتوئید (RA) تا انواع خاصی از سرطان، اغلب سطح سلنیوم پایینی دارند. بنابراین این افراد به مصرف مکمل سلنیوم نیاز دارند. این مکمل ممکن است برای اهداف دیگری هم استفاده شود. اگر سوالی دارید از پزشک یا داروساز خود بپرسید. 

دوز صحیح مصرف

مقدار توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای سلنیوم بر اساس مقدار مورد نیاز برای به حداکثر رساندن سنتز سلنوپروتئین گلوتاتیون پراکسیداز است که در فعالیت ایزوفرم پلاسمایی این آنزیم ارزیابی می‌‍شود. RDA برای آقایان و خانم‌ها مقدار 55 میکروگرم (0.7 میکرومول) در روز است. در جدول زیر مقدار توصیه شده برای مصرف روزانه سلنیوم برای گروه‌های سنین مخالف توضیه داده شده است. توجه به دوز صحیح مصرف براساس سن افراد از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد و از بروز عوارض احتمالی که ممکن است در صورت مصرف بیش از حد آن ایجاد شود، جلوگیری می‌کند. 

جدول نیاز روزانه بدن به سلنیوم برای گروه‌های سنی مختلف 

به نظر می‌رسد سلنیوم در صورت استفاده کوتاه مدت بی خطر باشد. حداکثر دوز مجاز مصرف مکمل‌های سلنیوم به شرح ذیل می‌باشد:

• در دوزهای کمتر از 45 میکروگرم در روز برای نوزادان تا سن 6 ماهگی 
•  60 میکروگرم روزانه برای نوزادان 7 تا 12 ماهه،
•  90 میکروگرم روزانه برای کودکان 1 تا 3 سال،
•  150 میکروگرم در روز برای کودکان 4-8 سال،
•  280 میکروگرم روزانه برای کودکان 9-13 سال،
• 400 میکروگرم روزانه برای کودکان 14 سال و سنین بالاتر.

بهترین زمان مصرف قرص سلنیوم 

زمان مشخصی برای مصرف مکمل سلنیوم تعیین نشده است با این حال، متخصصان معتقدند برای کمک به یادآوری مصرف آن و جلوگیری از هرگونه اختلالات گوارشی، بهتر است آن را همراه با غذا مصرف کنید. برای برخی، مصرف سلنیوم در صبح همراه با صبحانه می‌تواند به حفظ روتین مصرف مکمل کمک کند و مصرف روزانه را تضمین کند. مکمل سلنیوم صبحگاهی همچنین می‌تواند با عملکرد روزانه طبیعی بدن کار کند و به طور بالقوه نقش آنتی‌اکسیدانی و پشتیبانی سلنیوم از تیروئید را افزایش دهد.

چه افرادی نباید از مکمل سلنیوم استفاده کنند

شما نباید بدون مشورت با پزشک خود سلنیوم مصرف کنید اگر دچار تیروئید کم‌کار (کم کاری تیروئید)، سرطان پوست یا در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست هستید.

مقادیر بیش از حد سلنیوم معمولاً باعث عوارض گوارشی(به‌عنوان مثال، اسهال و استفراغ) می‌شود که توزیع بعدی مقادیر بیش از حد سلنیوم در بافت‌های اسکلتی عضلانی باعث درد و گرفتگی عضلات و همچنین درد مفاصل می‌شود.

نتیجه گیری

سلنیوم یکی از عناصر ضروری برای بدن انسان است که نقش‌های متعددی در حفظ و بهبود سلامتی ایفا می‌کند. این عنصر با حضور در آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان به حفاظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو کمک می‌کند، عملکرد صحیح غده تیروئید را تنظیم می‌کند، سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و در سلامت قلب و عروق نقش چشمگیری دارد. کمبود سلنیوم می‌تواند منجر به بروز مشکلات مختلفی مانند ضعف عضلانی، ریزش مو، کاهش عملکرد ایمنی و افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی شود. بنابراین، تأمین مقدار کافی سلنیوم از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌های غذایی برای حفظ سلامتی و جلوگیری از بیماری‌ها ضروری است.

پرسش و پاسخ

1. مصرف سلنیوم چه تاثیری برای بدن دارد؟

بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که بدن برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی به سلنیوم نیاز دارد. سلنیوم، همراه با سایر مواد معدنی، می‌تواند به تقویت گلبول‌های سفید خون کمک کند که توانایی بدن را برای مبارزه با بیماری و عفونت بهبود می‌بخشد.

2.  نیاز روزانه بدن به سلنیوم چقدر است؟

برای دریافت روزانه سلنیوم برای آقایان بالغ نسبت به خانم‌ها مقادیر بالاتری توصیه می‌شود؛ میزان نیاز روزانه بدن برای آقایان (132 میکروگرم از غذاها و نوشیدنی‌ها و 145 میکروگرم از غذاها، نوشیدنی‌ها و مکمل‌ها) و میزان نیاز روزانه بدن برای خانم‌های بالغ (94 میکروگرم از غذاها و نوشیدنی‌ها و 102 میکروگرم از غذاها، نوشیدنی‌ها و مکمل‌ها) توصیه شده است.

3. قرص سلنیوم را کی بخوریم؟

توصیه می‌شود مکل سلنیوم را همراه با صرف وعده‌های غذایی مصرف کنید. این امر به جذب بهتر سلنیوم کمک می‌کند و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کند. همچنین مصرف سلنیوم در هنگام صبح به همراه صبحانه یا در شب قبل از خواب می‌تواند مفید باشد، اما بهتر است در مورد زمان مناسب مصرف با پزشک مشورت کنید.

منبع

Health Benefits Of Selenium Supplement