خواص شگفت انگیز ملاتونین در درمان بی خوابی
حدود یک سوم زندگی ما در طول خواب سپری میشود؛ اگر خواب خوبی داشته باشیم مسلما عملکرد روزانه و تصمیم گیری های بسیار خوب خواهیم داشت. خواب ما از 4 مرحله تشکیل شده که هر مرحله حدودا 1 تا 2 ساعت به طول می انجامد؛
در مرحله اول، آماده خوابیدن هستیم، هنوز به خواب نرفته ایم اما توانایی بلند شدن از تخت خواب خود را نداریم.
در مرحله دوم، خواب سبک داریم و به راحتی بیدار میشویم.
در مرحله سوم، خواب عمیق داریم و به سختی بیدار میشویم. دقیقا در همین مرحله است که هورمون رشد در بدن ما ترشح میشود.
در مرحله چهارم، رویا میبینیم و شاهد حرکات چشم بسته خواهیم بود.
بی خوابی می‌تواند یک بیماری یا علامت یک بیماری باشد. خستگی نیز می‌تواند نشانه یک بیماری یا فقط نتیجه کمبود خواب باشد. بدن ما به صورت طبیعی در هنگام تاریکی هورمون ملاتونین( یا به اصطلاح هورمون خواب) را از غده صنوبری مغز که یک بخش کوچک در بالای ساقه مغز است، تولید میکند. غده صنوبری توسط بخشی در هیپوتالاموس کنترل میشود که ریتم روز و شب یا ساعت بیولوژیک بدن ما را تنظیم میکند. با توجه به فعالیت این بخش از مغز و چرخه 24 ساعته بدن، بسیاری از عملکردهای بدن مانند خوابیدن، بیدار شدن، دمای بدن، هورمون‌ها و متابولیسم با چرخه روشنایی و تاریکی و نیز فعالیت‌هایی که در طی روز و شب انجام می‌شوند، تنظیم می‌شوند. در واقع هورمون ملاتونین به بدن یاد میدهد که روزها سر حال باشیم و شب ها بخوابیم. در این مقاله، علل بی‌خوابی و اختلالات خواب و روش درمانی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آنچه در این مقاله می‌خوانیم:
- علل بی خوابی
- مقدار مجاز مصرف مکمل‌های ملاتونین
- آیا مصرف ملاتونین اعتیاد آور است؟
- آیا ملاتونین برای کودکان منع مصرف دارد ؟
- انواع اختلالات خواب
- هایپرسومنیا(Hypersomnia)
- اینسومنیا(Insomnia)
- بهداشت خواب چیست ؟
- آموزش بهداشت خواب
- نتیجه گیری
پرسش و پاسخ
ویدئوی توضیحات سرکار خانم دکتر ذنوبی در رابطه با ملاتونین و تاثیر آن بر بی خوابی
علل بی خوابی
اختلال خواب انواع مختلفی دارد:
- در شروع خواب دچار مشکل هستیم و خوابمان نمیبرد.
- به راحتی میخوابیم اما شب تا صبح یک یا چندین مرتبه از خواب بیدار میشویم .
- قبل از صبح بیدار میشویم و دیگر خوابمان نمیبرد.
در نتیجه ی خواب بد شبانه، در طول روز احساس خستگی و کاهش انرژی و کاهش تمرکز و بدخلقی و خمیازه کشیدن مداوم ما را آزرده خاطر میکند.
از شایع ترین دلایل بی خوابی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال در ریتم شبانه روزی یا تغییر در الگوهای خواب بدن. برای مثال به دلیل شغل و شیفت کاری شب هنگام
- عادات بد قبل از خواب. مانند مصرف دیرهنگام کافئین در شب
- مصرف نیکوتین یا الکل
- فکر و مشغله ذهنی و اختلال سلامت روان. مانند اضطراب یا افسردگی یا استرس یا مشغله فکری به دلیل مشکلات اقتصادی
- مصرف داروهای خاص قبل از خواب مانند داروی ضد افسردگی یا یک داروی آسم(تئوفیلین و سودوافدرین و…که فرد را سرحال میکند)
- بیماری خاص مانند درد مزمن، سرطان، بیماری قلبی و تپش قلب، دیابت، آسم، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یا تیروئید پرکار
- اختلال مرتبط با خواب مانند سندرم پای بیقرار یا آپنه خواب
- افزایش سن . با افزایش سن، نیاز بدن به خواب کاهش می یابد. نیاز روزانه بدن به خواب در نوزاد 16تا18 ساعت، کودک 10تا12 ساعت، نوجوان 8تا10 ساعت و بزرگسال6تا8 ساعت.
قرص زیر زبانی واناتونین گلد نورم لایف 60 عدد
270,600 تومان
قرص ملاتونین 3 میلی گرم رازک 60 عدد
47,500 تومان
قرص زیر زبانی واناتونین سیلور 5 میلی گرم نورم لایف 60 عددی
224,400 تومان
خرید محصولات مرتبط با خواص شگفت انگیز ملاتونین در درمان بی خوابی
مقدار مجاز مصرف مکمل‌های ملاتونین
مصرف ملاتونین با دوز پایین، نقش یک آرامش‌بخش را داشته و در بدن حس آرامش ایجاد میکند. اما در صورت استفاده بیش از دوز مجاز، ممکن است عوارض جانبی ناخواسته و گاه ناگواری را به دنبال داشته باشد. به این نکته توجه داشته باشید که مصرف بیش از حد ملاتونین باعث بهبود کیفیت خواب نمی‌گردد. بنابراین لزومی ندارد که بیش از حد مجاز مصرف شود و کم‌کم دوز مصرفی را افزایش داد. برای بی خوابی مزمن به مدت بالای 3 ماه قابل تجویز است.
داروی ملاتونین در دوز های 1 و 3 و 5 و 10 میلی گرم به صورت داروی بلعیدنی و یا زیر زبانی و یا قطره خوراکی در بازار موجود است. بهترین زمان مصرف آن، یک ساعت قبل از خواب
به طور کلی:
- دوز مجاز روزانه ملاتونین در بزرگسال 1تا حداکثر 10 میلی گرم به مدت 6 ماه
- دوز مجاز روزانه ملاتونین در افراد مسن 1تا حداکثر 5 میلی گرم به مدت 6 ماه
- دوز مجاز روزانه ملاتونین در کودکان 1تا حداکثر 3 میلی گرم به مدت 3 ماه
| انواع محصولات حاوی ملاتونین: | |
| کپسول والتونین نوتراکس: | حاوی ملاتونین 2 میلی گرم و گابا و تریپتوفان و عصاره سنبل الطیب و بابونه و گل ساعتی و بادرنجبویه و رازک رازک در افسردگی و سرطان پستان و از دو هفته قبل از جراحی منع مصرف دارد. روزانه حداکثر 2 عدد- یک ساعت قبل از خواب- زیر 18 سال مطابق تجویز پزشک- فاقد گلوتن و… |
| قرص کورکتیا: | حاوی ملاتونین 3 میلی گرم و ویتامین ب6- روزانه 1 عدد- یک ساعت قبل از خواب- زیر 18 سال مطابق تجویز پزشک |
| کپسول گوته نخت یوروویتال: | حاوی ملاتونین 1 میلی گرم و عصاره سنبل الطیب و بادرنجبویه- روزانه 1 عدد- یک ساعت قبل از خواب- زیر 18 سال مطابق تجویز پزشک |
| کپسول های اسلیپ: | حاوی ملاتونین 5 میلی گرم و عصاره سنبل الطیب و بادرنجبویه و زینک- روزانه 1 عدد- یک ساعت قبل از خواب- زیر 12 سال مطابق تجویز پزشک |
| قرص ملاتوسیم: | حاوی ملاتونین 3 میلی گرم- روزانه 1 عدد- یک ساعت قبل از خواب |
| کپسول ملاتونین پلاس هلث برست | حاوی ملاتونین 3 میلی گرم و ویتامین ب6 و ال تیانین- روزانه 1 عدد- یک ساعت قبل از خواب- زیر 18 سال مطابق تجویز پزشک |
| قطره ملاتونین و ب6 خوارزمی: | حاوی ملاتونین 3 میلی گرم و ویتامین ب6- برای بزرگسال 5 میلی لیتر و برای کودک 3 میلی لیتر- 4 ساعت قبل از خواب |
| قرص ملاتونین های گرید: | حاوی ملاتونین 3 میلی گرم و گابا و سنبل الطیب- روزانه 1 عدد- یک ساعت قبل از خواب |
| قرص زیرزبانی واناتونین: | حاوی ملاتونین 3 میلی گرم - روزانه حداکثر 2 عدد- سه ساعت قبل از خواب 1 عدد قرص را زیر زبان بگذارید |
| قرص زیرزبانی واناتونین سیلور: | حاوی ملاتونین 5 میلی گرم - روزانه حداکثر 1 عدد- سه ساعت قبل از خواب 1 عدد قرص را زیر زبان بگذارید |
| قرص زیرزبانی واناتونین گلد: | حاوی ملاتونین 10 میلی گرم - روزانه حداکثر 1 عدد- سه ساعت قبل از خواب 1 عدد قرص را زیر زبان بگذارید |
| قرص سیمواسلیپ: | حاوی ملاتونین 5 میلی گرم و کلسیم و منیزیم و عصاره سنبل الطیب و بابونه و گل ساعتی و رازک رازک در افسردگی و سرطان پستان و از دو هفته قبل از جراحی منع مصرف دارد. روزانه حداکثر 1 عدد- یک ساعت قبل از خواب- زیر 18 سال مطابق تجویز پزشک |
چندین نکته در مورد داروی ملاتونین:
- این دارو در افرادی که دیابت کنترل نشده و خطر تشنج و خونریزی در بدن و پیوند عضو دارند، منع یا احتیاط مصرف زیر نظر پزشک دارد.
- در بارداری چون تحقیقات کامل انجام نشده و در شیردهی به دلیل ایجاد خواب آلودگی در نوزاد بهتر است مصرف نشود.
- این دارو دردوز بالا برای درمان سرطان، در کنار داروهای شیمی درمانی تجویز میشود.
- توصیه میشود قبل از استفاده از دارو، عامل بی خوابی را پیدا کنید و آن را رفع کنید.
- از شایع‌ترین عوارض این دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، خواب‌آلودگی، رویا یا کابوس غیرمعمول
- برخی از داروهایی که ممکن است با ملاتونین تداخل ایجاد کنند، عبارتند از:
داروهای ضدانعقاد، ضد پلاکت، گیاهان دارویی و مکمل‌ها:خطر خونریزی را افزایش میدهد.
داروهای ضدتشنج:باعث کاهش اثر ضدتشنج شده و دفعات تشنج را افزایش میدهد.
داروی فشارخون: فشارخون در این افراد بدتر میشود.
داروهای ضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی: اثر آرام‌بخش بیش از حد معمول میشود.
داروی دیابت: سطح قند خون تحت تاثیر تداخل این دو دارو قرار می‌گیرد.
داروهای ضدبارداری: اثرات جانبی ملاتونین افزایش پیدا میکند و اثر آرام‌بخش دارو بیشتر میشود.
فلووکسامین:می‌تواند سطح ملاتونین را افزایش دهد و شخص بیش از حد دچار خواب‌آلودگی شود.
سرکوب‌کننده ایمنی: عملکرد سیستم ایمنی توسط این دارو تحریک شده و با این دسته از داروها تداخل ایجاد میکند.
داروهای پایین‌آورنده آستانه تشنج:باعث افزایش احتمال تشنج میشود.
آیا مصرف ملاتونین اعتیاد آور است؟
در رابطه با اعتیاد آور بودن ملاتونین، تاکنون هیچ گزارش موثقی ثبت نشده و هیچ منبع معتبری این موضوع را تائید نکرده است، اما با این وجود، پیش از مصرف این دارو باید اطلاعات و دستورالعمل‌های لازم را کسب کنید. برخلاف سایر داروهای خواب آور، مصرف ملاتونین در فرد وابستگی ایجاد نکرده و با گذشت زمان، علائم اعتیاد مشاهده نمی‌شود.
با توجه به تحقیقات انجام شده در زمینه ملاتونین، احتمال اعتیادآور بودن آن بسیار کم است. اما به منظور کسب اطلاعات دقیق‌تر در این زمینه، به پژوهش‌های بیشتری نیاز است و اثرات استفاده طولانی مدت از ملاتونین باید با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد. نکته مهمی که در مورد ملاتونین باید دقت داشته باشید این است که ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد. بنابراین در صورت داشتن سابقه اعتیاد در شما یا یکی از اعضای خانواده، در مورد مصرف ملاتونین با پزشک مشورت کنید و هرگز آن را خودسرانه مصرف نکنید.
آیا ملاتونین برای کودکان منع مصرف دارد ؟
ملاتونین هورمونی در بدن است که توسط غده صنوبری در مغز تولید میشود و بسیاری به عنوان هورمون خواب از آن یاد می‌کنند. یکی از مهمترین وظایف این هورمون، تنظیم خواب در بدن است. اگرچه در بیشتر مطالعات مشخص شده که ملاتونین برای کودکان بی‌ضرر است و اعتیاد آور نیز نیست اما با این حال اختلالات خواب پیچیده هستند و بهبود همه آنها تنها با مصرف ملاتونین ممکن است رفع نشود. بنابراین توصیه میشود که از مصرف خودسرانه ملاتونین برای کودکان اجتناب کنید و مصرف این دارو تنها با تجویز پزشک برای اطفال انجام شود. پزشک ابتدا اختلالات خواب در کودکان را بررسی و ریشه‌یابی میکند و برای رفع بی خوابی در کودکان نباید فورا و بدون تجویز پزشک مصرف شود.
انواع اختلالات خواب
هایپرسومنیا (Hypersomnia)
«هایپرسومنیا» یکی از انواع اختلالات خواب است که در آن، ساعات خواب فرد در 24 ساعت روزانه، بیش از حد معمول، یعنی بیش از ۹ ساعت می‌باشد و به سختی نیز از خواب بیدار میشود. افرادی که دچار این نوع اختلال هستند، در طول روز دچار احساس خواب‌آلودگی و گیجی زیادی دارند که انگار در طول شب هرگز نخوابیده اند. تاکنون علت اصلی این اختلال به طور دقیق مشخص نشده است.
اینسومنیا (Insomnia)
اختلال بی‌خوابی یا اینسومنیا (Insomnia) یکی از اختلالات خواب است و در این نوع اختلال، افراد دچار بی خوابی شدید هستند که به راحتی نمی‌توانند بخوابند. این افراد همانند دیگران به سادگی نمی‌توانند بخوابند و پس از یک استراحت کوتاه و رفع خستگی از خواب بیدار شوند. در واقع مشکل این افراد، سخت خوابیدن است، همچنین در طول خواب کوتاه مدت، چندین مرتبه از خواب بیدار می‌شوند و نمی‌توانند دوباره به راحتی بخوابند. افرادی که دچار این اختلال هستند معمولا خواب کوتاه مدت را تجربه می‌کنند. بدین معنا که به جای چند ساعت خوابیدن ممکن است فقط چند دقیقه به خواب بروند و دوباره بیدار شوند.
بهداشت خواب چیست ؟
براساس یافته‌ها و نظرات شایع در بین محققان، سبک زندگی بیمار در کیفیت خواب و اختلالات آشفتگی خواب موثر است.
آموزش بهداشت خواب
- اجتناب از نگهداری حیوانات خانگی در اتاق خواب
- فکر و مشغله ذهنی خود را روی کاغذ بنویسید و رها کنید. سپس به اتاق خواب خود بروید.
- یک زمان مشخص برای خواب شبانه خود تعیین کنید و مطابق زمان تعیین شده به اتاق خواب خود بروید.
- عدم مصرف کافئین بعد از ساعت 4 عصر و عدم مصرف غذای سنگین بلافاصله قبل از خواب شب
- مناسب بودن دما و شرایط اتاق خواب. باید اتاق خواب تاریک و آرام و خنک باشد تا هورمون ملاتونین (هورمون خواب و استراحت) در مغز ترشح شود.
- مدام به ساعت اتاق خواب نگاه نکنید.
- در تخت خواب خود ورزش نکنید و غذا نخورید تا بدن یاد بگیرید تخت خواب محل استراحت بوده و با رفتن به تخت خواب، احساس خواب به سراغ شما آید.
- بلافاصله قبل از خواب تلویزیون تماشا نکنید.
- گرسنه نخوابید.
- اجتناب از مصرف نیکوتین مخصوصاً هنگام عصر.
- اجتناب از انجام فعالیت‌های ورزشی در طی 2 تا 3 ساعت قبل از خواب
- کاهش تماس با نور زیاد در ساعات شب؛ نور زیاد باعث کاهش ترشح هورمون ملاتونین (هورمون خواب و استراحت) میشود.
- چرت های کوتاه روزانه خود را کاهش دهید.
نتیجه گیری
بی خوابی می تواند یک بیماری یا علامت یک بیماری باشد. خستگی می تواند نشانه یک بیماری یا فقط نتیجه کمبود خواب باشد.بدن ما به صورت طبیعی هورمون ملاتونین تولید می کند که ریتم روز و شب ما یا ساعت بیولوژیک بدن ما را تنظیم میکند. بهداشت ناکافی خواب گاهی اوقات بعنوان عامل اصلی بی‌خوابی محسوب می‌گردد و بسیاری از رفتارها و عادات نامناسب، می‌توانند با افزایش برانگیختگی دستگاه عصبی در حوالی زمان خواب یا تغییر نظام‌های شبانه روزی سبب اختلال خواب شوند. به منظور درمان اختلالات خواب، ملاتونین با دوز پایین، بعنوان یک آرامش‌بخش و ایجاد حس آرامش در بدن، به توصیه پزشک تجویز میشود.
پرسش و پاسخ
1. انواع مختلف بی خوابی چیست؟
2 نوع اصلی بی خوابی وجود دارد: بی خوابی مزمن و بی خوابی کوتاه مدت. بی خوابی مزمن بی خوابی است که بیش از 3 ماه متوالی ادامه دارد، در حالی که بی خوابی کوتاه مدت اغلب به صورت دوره ای رخ میدهد و کمتر از 3 ماه متوالی ادامه دارد.
2. برخی از علائم رایج بی خوابی چیست؟
افرادی که از بی خوابی رنج می‌برند اغلب در طول روز احساس خستگی و خواب آلودگی می‌کنند. علائمی مانند خمیازه‌های مکرر، سطح انرژی پایین در افرادی که دچار بی خوابی می‌شوند، مشاهده میشود. کسانی که از بی خوابی رنج می‌برند اغلب برای حفظ تمرکز و توجه، بمدت طولانی تلاش می‌کنند. در نتیجه کار و تحصیل می‌تواند تاثیر منفی بگذارد. علائم دیگری که ممکن است مبتلایان تجربه کنند عبارتند از مه مغزی، خستگی، تحریک پذیری و در برخی موارد، اختلال خلق و خو. در نتیجه این امر ممکن است تأثیر منفی بر روابط اجتماعی و شخصی داشته باشد.
3. قرص ملاتونین کی بخوریم؟
افرادی که دچار اختلالات ریتم شبانه‌روزی هستند، از این دارو برای مدت حدود ۶ ماه تجویزشده تا شخص بتواند به برنامه معمول خواب بازگردد. مدت زمان تاثیرگذاری این دارو حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه است تا این دارو در بدن تاثیر ایجاد کند. به همین دلیل بهترین زمان مصرف آن ۳۰ دقیقه قبل از خواب است.
منبع :
