جدیدترین یافته‌ها درباره کبد چرب غیرالکلی در سال 2023

علائم و نشانه‌های کبد چرب غیرالکلی

نوع NAFLD کبد چرب غیرالکلی اغلب علائمی ندارد. هنگامی که رخ می‌دهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• عدم احساس خوب، یا بدحالی
• درد یا ناراحتی در قسمت سمت راست بالای شکم
   

علائم احتمالی نوع NASH و سیروز یا اسکار شدید، عبارتند از:

• احساس خارش پوست
• متورم شدن شکم (که «آسیت» نیز نامیده می‌شود)
• تنگی نفس
• متورم شدن پاها
• تشکیل عروق خونی عنکبوت مانند، درست در زیر سطح پوست
• بزرگ شدن طحال
•  قرمز شدن کف دست
• زرد شدن رنگ پوست و چشم، یا یرقان

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم پایداری دارید که شما را نگران می‌کند، به پزشک خود مراجعه کنید.

علل ایجاد بیماری کبد چرب غیرالکلی

کارشناسان از علت تجمع چربی در کبد برخی از افراد و عدم تجمع در کبد سایر افراد اطلاع دقیقی ندارند. همچنین به طور کامل نمی‌دانند که چرا در برخی افراد، کبد چرب به NASH تبدیل می‌شود.
بروز انواع کبد چرب NAFLD و NASH هر دو به موارد زیر مرتبط هستند:

این بیماری‌ها ممکن است به کبد چرب کمک کند. با این حال، برخی از افراد حتی اگر هیچ عامل خطری نداشته باشند به NAFLD مبتلا می‌شوند.

چه عواملی احتمال ابتلا به کبد چرب غیرالکلی را افزایش می‌دهند؟

بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی می‌توانند خطر ابتلا به NAFLD را افزایش دهند، از جمله:

• سابقه خانوادگی بیماری کبد چرب یا چاقی
• کمبود هورمون رشد، به این معنی که بدن هورمون کافی برای رشد نمی‌سازد.
• کلسترول بالا
• سطوح بالای تری گلیسیرید در خون
• مقاومت به انسولین
• سندرم متابولیک
• چاقی، به خصوص زمانی که چربی در مرکز کمر قرار دارد.
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در خواب)
• دیابت نوع 2
• تیروئید کم کار یا کم کاری تیروئید
• کم کاری غده هیپوفیز یا هیپوفیز

NASH در این گروه‌ها بیشتر است:

• افراد بالای 50 سال
• افرادی که عوامل خطر ژنتیکی خاصی دارند
• افراد چاق
• افراد مبتلا به دیابت یا قند خون بالا
• افرادی که علائم سندرم متابولیک مانند فشار خون بالا، تری‌گلیسیرید بالا و اندازه دور کمر دارند.

تشخیص NAFLD از NASH بدون ارزیابی و آزمایش بالینی دشوار است.

عوارض کبد چرب غیرالکلی

بروز اسکار شدید کبد یا سیروز، عارضه اصلی NAFLD و NASH است. سیروز به دلیل آسیب کبدی مانند آسیب ناشی از التهاب در نوع NASH اتفاق می‌افتد. همزمان با عملکرد کبد در توقف التهاب، بخش‌هایی دچار زخم می‌شود که فیبروز نیز نامیده می‌شود. با التهاب مداوم، فیبروز گسترش یافته و بافت کبد بیشتری را درگیر می‌کند.
در صورتی که اقدامات جهت بهبود محل زخم انجام نشود، سیروز می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• تجمع مایع در قسمت معده که «آسیت» نامیده می‌شود.
• گسستگی وریدهای متورم در مری، یا واریس مری، که ممکن است  خونریزی کنند.
• گیجی، خواب آلودگی و تکلم نامفهوم که آنسفالوپاتی کبدی نیز نامیده می‌شود.
• پرکاری طحال، یا فعالیت بیش از حد طبیعی طحال، که می‌تواند باعث بسیار کم‌شدن تعداد پلاکت خون شود.
• سرطان کبد.
• نارسایی کبد در مرحله پایانی، یعنی کبد از کار افتاده است.

کارشناسان حدس می‌زنند که حدود 24٪ از بزرگسالان در ایالات متحده NAFLD و حدود 1.5٪ تا 6.5٪ NASH دارند.

پیشگیری از کبد چرب غیرالکلی

برای کاهش خطر ابتلا به NAFLD:

• رژیم غذایی سالم داشته باشید: رژیم غذایی سالمی داشته باشید که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم است.
• مصرف الکل و قندهای ساده را محدود کنید: از نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، نوشیدنی‌های ورزشی، آبمیوه‌ها و چای شیرین خودداری کنید. نوشیدن الکل می‌تواند به کبد شما آسیب برساند و باید از مصرف آن اجتناب کرد یا به حداقل رساند.
• وزن مناسبی داشته باشید: اگر دارای اضافه وزن یا چاق هستید، با پزشک خود همکاری کنید تا به تدریج وزن خود را کاهش دهید. اگر وزن مناسبی دارید، با خوردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش برای حفظ آن تلاش کنید.
• ورزش کنید: بیشتر روزهای هفته فعال باشید. اگر به طور منظم ورزش نکرده‌اید، ابتدا از پزشک خود تأییدیه بگیرید.

تشخیص کبد چرب غیرالکلی

از آنجایی که NAFLD معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند، اغلب در زمان انجام سایر آزمایشات، مشکل کبدی تشخیص داده می‌شود. به عنوان مثال، آزمایش خون انجام شده در طول یک معاینه سالانه ممکن است سطوح بالایی از آنزیم‌های کبدی را نشان دهد که می‌تواند منجر به انجام آزمایش‌های بیشتر و تشخیص NAFLD شود.
آزمایش‌هایی که برای تشخیص NAFLD، سایر بیماری‌ها و مشاهده میزان آسیب کبدی خطرناک انجام می‌شود عبارتند از:

آزمایش‌های خون

• شمارش کامل گلبول‌های خون.
• بررسی فاکتورآهن، که نشان دهنده میزان آهن در خون و سایر سلول‌ها می‌باشد.
• آزمایشات بررسی آنزیم‌ها و عملکرد کبدی.
• آزمایشات هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت A، هپاتیت C و غیره).
• تست غربالگری بیماری سلیاک.
• قند خون ناشتا.
• تست هموگلوبین A1C که نشان می دهد قند خون شما چقدر پایدار است.
• پروفایل لیپیدی، که چربی‌های خون، مانند کلسترول و تری‌گلیسیرید را اندازه‌گیری می‌کند.

مراحل تصویربرداری

تست‌های تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص NAFLD عبارتند از:

• سونوگرافی شکم : که اغلب اولین آزمایشی است که در مواقع مشکوک‌ بودن به بیماری کبدی استفاده می‌شود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن : این آزمایش‌ها در یافتن فیبروز خفیف کبد توصیه می‌شوند، اما برای تشخیص نوع NASH  از NAFLD مناسب نیستند.
• الاستوگرافی گذرا : نوع جدیدتری از سونوگرافی که سفتی کبد شما را اندازه‌گیری می‌کند. سفتی کبد نشانه فیبروز یا اسکار است.
• الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی : که تصویربرداری MRI را با امواج صوتی ترکیب می‌کند تا یک نقشه بصری یا الاستوگرام ایجاد کند که سفتی بافت‌های بدن را نشان می‌دهد.

بیوپسی کبد

اگر سایر آزمایش‌ها نشانه‌های بیماری کبدی پیشرفته‌تر یا NASH را نشان دهند، یا اگر نتایج آزمایش شما نامشخص باشد، پزشک ممکن است بیوپسی کبد را پیشنهاد کند. بیوپسی کبد روشی برای برداشتن یک قطعه کوچک از بافت کبد شما است. معمولاً با استفاده از سوزن از دیواره شکم انجام می‌شود. نمونه بافت در آزمایشگاه، برای علائم التهاب و جای زخم بررسی می‌شود. بیوپسی کبد، بهترین راه برای تشخیص NASH است و میزان آسیب کبدی را به وضوح نشان می‌دهد.
بیوپسی کبد می‌تواند ناراحت‌کننده باشد، و خطراتی دارد که پزشک شما را با جزئیات با شما بررسی می‌کند. این روش با استفاده از سوزنی که از دیواره شکم عبور داده و وارد کبد می‌شود صورت می‌گیرد.

درمان کبد چرب غیرالکلی

درمان NAFLD معمولاً با کاهش وزن شروع می‌شود. این را می‌توان با خوردن یک رژیم غذایی سالم، محدودکردن اندازه وعده‌ها و ورزش انجام داد. کاهش وزن ممکن است سایر مشکلات سلامتی که منجر به NAFLD می‌شود را بهبود بخشد. به طور معمول، کاهش 10 درصد از وزن بدن یا بیشتر توصیه می‌شود. اما از دست دادن حتی 3 تا 5 درصد از وزن اولیه می‌تواند مزایایی داشته باشد. جراحی کاهش وزن یا داروها نیز ممکن است برای افراد خاصی مفید باشد.
برای کسانی که سیروز ناشی از NASH دارند، ممکن است پیوند کبد مورد نیاز باشد.
درمان‌های بالقوه آینده
هیچ دارویی برای درمان NAFLD یا NASH تایید نشده است، اما چند دارو در آزمایشات بالینی در حال مطالعه هستند که ممکن است کمک کند.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

با کمک پزشک خود، می‌توانید اقداماتی را برای مدیریت بیماری کبد چرب غیر الکلی انجام دهید:

• کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، تعداد کالری‌هایی را که در روز می‌خورید کاهش دهید و فعالیت بدنی خود را افزایش دهید تا به آرامی وزن کم کنید. خوردن کالری کمتر کلید کاهش وزن و مدیریت این بیماری است. اگر در گذشته سعی کردید وزن کم کنید و نتوانستید، از پزشک خود کمک بخواهید.
• یک رژیم غذایی سالم انتخاب کنید: برنامه غذایی سالم سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل داشته باشید. پزشک شما ممکن است پرهیز یا محدودکردن برخی غذاها و نوشیدنی‌ها، مانند نان سفید، گوشت‌های قرمز و فرآوری شده، آبمیوه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین را توصیه کند. تمام کالری‌هایی که دریافت می‌کنید را پیگیری کنید.
• ورزش کنید و تحرک بیشتری داشته باشید: حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش کنید. اگر در تلاش برای کاهش وزن هستید، ممکن است متوجه شوید که ورزش بیشتر مفید است. اما اگر قبلاً به طور منظم ورزش نمی‌کنید، ابتدا پزشک خود را تأیید کنید و به آرامی شروع کنید.
• دیابت خود را مدیریت کنید: توصیه‌های پزشک خود را برای مدیریت دیابت خود دنبال کنید. داروهای خود را طبق گفته پزشک خود مصرف کنید و قند خون خود را از نزدیک مشاهده کنید.
• کلسترول و فشار خون خود را کاهش دهید: سطح کلسترول و فشار خون خود را در صورت بالا بودن بهبود دهید. یک رژیم غذایی سالم، ورزش و داروها می‌تواند به حفظ کلسترول، تری‌گلیسیرید و فشار خون شما در سطوح سالم کمک کند.
• از کبد خود محافظت کنید: از چیزهایی که می‌تواند به سلامت کبد شما آسیب برساند اجتناب کنید. مثلا الکل ننوشید. دستورالعمل‌های مربوط به همه داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه را دنبال کنید. قبل از استفاده از مکمل‌های گیاهی با پزشک خود مشورت کنید، زیرا برخی از آن‌ها می‌توانند به کبد آسیب برسانند.

درمان جایگزین

تاکنون هیچ درمان دارویی جایگزینی برای درمان بیماری کبد چرب غیر الکلی تایید نشده است. اما محققان در حال مطالعه هستند که آیا برخی مکمل‌ها یا ترکیبات طبیعی می‌توانند مفید باشند، مانند:

• ویتامین E: در تئوری، ویتامین E و سایر ویتامین‌ها به نام آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند با کاهش یا از بین بردن آسیب ناشی از التهاب، به محافظت از کبد کمک کنند. اما تحقیقات بیشتری لازم است. برخی شواهد نشان می‌دهد که مکمل‌های ویتامین E ممکن است برای افراد مبتلا به NAFLD که دیابت نوع 2 ندارند مفید باشد. مکمل‌های ویتامین E برای افراد مبتلا به اسکار جدی کبد یا دیابت نوع 2 توصیه نمی‌شود. ویتامین E با کمی افزایش خطر بیماری قلبی و سرطان پروستات مرتبط است.
• قهوه کافئین دار: برخی از مطالعات نشان می‌دهد که قهوه ممکن است با کاهش خطر بیماری‌های کبدی مانند NAFLD و کاهش احتمال ایجاد اسکار برای کبد مفید باشد. تاثیر قهوه در ممانعت از آسیب کبدی هنوز مشخص نیست. اما تصور می‌شود که وجود ترکیبات خاصی در قهوه باعث کاهش التهاب و کندی رشد بافت اسکار می‌شود.
  اگر از قبل مصرف قهوه داشته‌اید، این نتایج ممکن است باعث شود احساس بهتری نسبت به قهوه صبحگاهی خود داشته باشید. اما اگر قبلاً  مصرف قهوه را در برنامه غذایی خود نداشته‌اید، این دلیل خوبی برای شروع مصرف قهوه می‌تواند باشد. در مورد فواید احتمالی قهوه با پزشک خود صحبت کنید.
• انواع گیاهان دارویی نیز در سلامت کبد موثر هستند. از جمله:
  • خار مریم: این گیاه به دلیل توانایی در مسدود کردن و حذف سموم از سلول‌های کبدی و ترویج بازسازی سلول‌های کبدی، برای درمان انواع  بیماری‌های کبدی مفید است. همچنین دارای خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد سرطانی میباشد. سیلیمارین یکی از مهمترین مواد تشکیل دهنده خار مریم است که برای درمان بیماری کبد الکلی، هپاتیت ویروسی و بیماری‌های کبدی ناشی از سموم استفاده شده است.
  • کنگر فرنگی: یک آنتی اکسیدان است که به تحریک ترشح صفرا و بهبود هضم کمک میکند.
  • قاصدک: یک گیاه مدر بوده که به حفظ کبد و دفع سموم بدن کمک میکند.
  • ویتامین C و E: بیماری کبد چرب زمانی رخ می‌دهد که مولکول‌های چربی  تری گلیسیرید، در سلول‌های کبدی تجمع می‌یابد. ویتامین ث و ای به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند، از سلول‌ها در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. همچنین نقش مهمی در سوخت و ساز بدن و عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد.
  • کولین:  یک ترکیب حیاتی برای بهبود عملکرد کبد و جلوگیری از تجمع چربی در کبد می باشد.
  • آلفا لیپوئیک اسید: یک آنتی اکسیدان است که به تولید گلوتاتیون در بدن کمک می کند و در کنار دوز مناسب گلوتاتیون جهت پاکسازی کبد موثر است.
  • کورکومین: همان عصاره زردچوبه بوده که در سم زدایی و رفع التهاب سلول های کبد موثر است.
  • ال متیونین و گلوتاتیون و فسفاتیدیل کولین: آنتی اکسیدان قوی هستند.
  • متیونین و اینوزیتول و کولین: عوامل لیپوتروپیک هستند(ممانعت کننده از تجمع چربی در کبد)
  • تائورین: بهبود پروفایل لیپیدی و سم زدایی از کبد

نتیجه‌گیری

کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) یک بیماری است که در آن چربی در کبد جمع می‌شود. این بیماری معمولاً هیچ علامتی ندارد، اما در صورت پیشرفت می‌تواند منجر به آسیب کبدی و عوارض جدی شود. علت دقیق NAFLD مشخص نیست، اما عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، عبارتند از : اضافه وزن یا چاقی؛ دیابت نوع 2؛ سندرم متابولیک؛ ژنتیک و مقاومت به انسولین. NAFLD اغلب هیچ علامتی ندارد، اما در صورت پیشرفت می‌تواند باعث بروز علائمی همچون خستگی؛ درد یا ناراحتی در ناحیه سمت راست بالای شکم؛ یرقان (زرد شدن پوست و چشم‌ها)؛ تجمع مایع در شکم (آسیت)؛ خونریزی از مری (واریس مری). NAFLD معمولاً با آزمایش‌های خون و تصویربرداری تشخیص داده می‌شود. آزمایش‌های خون می‌توانند سطح آنزیم‌های کبدی را اندازه‌گیری کنند که در صورت آسیب کبدی بالا می‌روند. آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند چربی کبد را نشان دهند. هدف از درمان NAFLD کاهش چربی کبد و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. درمان‌های اصلی عبارتند از: کاهش وزن؛ رژیم غذایی سالم؛ ورزش؛ داروها. راه‌های اصلی برای کاهش خطر ابتلا به NAFLD عبارتند از: حفظ وزن سالم؛ مدیریت دیابت؛ پیروی از یک رژیم غذایی سالم؛ ورزش منظم.

پرسش و پاسخ

1. آیا کبد چرب غیرالکلی یا NAFLD  یک بیماری جدی است؟

NAFLD یا کبد چرب غیرالکلی می‌تواند یک بیماری جدی باشد، به خصوص اگر پیشرفت کند. اگر چربی کبد به اندازه کافی زیاد شود، می‌تواند باعث التهاب و اسکار کبد شود. این می‌تواند منجر به سیروز شود که یک بیماری جدی است که می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود.

2. آیا کبد چرب غیرالکلی قابل درمان است؟

کبد چرب غیرالکلی قابل درمان نیست، اما می‌توان آن را مدیریت کرد. کاهش وزن و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به کاهش چربی کبد و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند.

3. آیا کبد چرب غیرالکلی مسری است؟

کبد چرب غیرالکلی مسری نیست. این یک بیماری خودایمنی است که به دلیل عواملی مانند اضافه وزن یا چاقی، دیابت نوع 2 و مقاومت به انسولین ایجاد می‌شود.

4. آیا کبد چرب غیر الکلی قابل پیشگیری است؟

بله، کبد چرب غیرالکلی قابل پیشگیری است. با حفظ وزن سالم، مدیریت دیابت و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.

5. آیا کبد چرب غیرالکلی در کودکان نیز رخ می‌دهد؟

بله، کبد چرب غیرالکلی در کودکان نیز رخ می‌دهد. در کودکان، NAFLD اغلب با چاقی و دیابت نوع 2 مرتبط است.

منبع

New Researches about Nonalcoholic Fatty Liver