کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) چیست؟
بیماری کبد چرب غیر الکلی، که اغلب NAFLD نامیده میشود، یک مشکل کبدی است که بر افرادی که نوشیدنیهایی با الکل کم یا بدون الکل مینوشند، تأثیر میگذارد. این بیماری منجر به تجمع بیش از حد چربی در کبد میشود. این بیماری، اغلب در افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، دیده میشود. NAFLD در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای خاورمیانه و غرب، با افزایش تعداد افراد چاق، رایجتر میشود. در واقع شایعترین شکل بیماری مزمن کبدی است که حدود 25 درصد از جمعیت جهان را درگیر کرده است. در ایالات متحده، حدود 100 میلیون نفر مبتلا به NAFLD یا کبد چرب غیر الکلی هستند. درمان کبد چرب شامل تغییر در سبک زندگی، کاهش وزن، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم است.
برخی از افراد مبتلا به NAFLD، ممکن است به «استئاتوهپاتیت غیرالکلی» مبتلا شوند که NASH نیز نامیده میشود. این نوع از بیماری کبد چرب، به دلیل رسوبات چربی در کبد، باعث تورم و آسیب کبد میشود. NASH ممکن است وخیمتر شود و به زخمهای شدید کبد، به نام سیروز، و حتی سرطان کبد منجر شود.
آنچه در این مقاله میخوانیم :
- علائم و نشانههای کبد چرب غیر الکلی
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- علل ایجاد بیماری کبد چرب غیرالکلی
- چه عواملی احتمال ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را افزایش میدهند؟
- عوارض کبد چرب غیرالکلی
- پیشگیری از کبد چرب غیرالکلی
- تشخیص کبد چرب غیرالکلی
- آزمایشهای خون
- مراحل تصویربرداری
- بیوپسی کبد
- درمان کبد چرب غیرالکلی
- سبک زندگی و درمانهای خانگی
- درمان جایگزین
- نتیجه گیری
- پرسش و پاسخ
علائم و نشانههای کبد چرب غیر الکلی
نوع NAFLD کبد چرب غیر الکلی اغلب علائمی ندارد. هنگامی که رخ میدهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- عدم احساس خوب، یا بدحالی
- وجود درد یا ناراحتی در بخش بالای سمت راست شکم
علائم احتمالی نوع NASH و سیروز یا اسکار شدید، عبارتند از:
- احساس خارش پوست
- متورم شدن شکم (که «آسیت» نیز نامیده میشود)
- تنگی نفس
- متورم شدن پاها
- تشکیل عروق خونی عنکبوت مانند، درست در زیر سطح پوست
- بزرگ شدن طحال
- قرمز شدن کف دست
- زرد شدن رنگ پوست و چشم، یا یرقان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم پایداری دارید که شما را نگران میکند، به پزشک خود مراجعه کنید.
علل ایجاد بیماری کبد چرب غیرالکلی
کارشناسان از علت تجمع چربی در کبد برخی از افراد و عدم تجمع در کبد سایر افراد اطلاع دقیقی ندارند. همچنین به طور کامل نمیدانند که چرا در برخی افراد، کبد چرب به NASH تبدیل میشود.
بروز انواع کبد چرب NAFLD و NASH هر دو به موارد زیر مرتبط هستند:
| علل ایجاد بیماری کبد چرب غیر الکلی |
---|---|
1 | ژنتیک |
2 | افراد دارای اضافه وزن یا چاقی |
3 | مقاومت به انسولین: زمانی اتفاق میافتد که سلولهای بدن شما در واکنش به هورمون انسولین، قند مصرف نمیکنند. |
4 | دیابت نوع 2: که گاهی با عنوان قند خون بالا یا هیپرگلیسمی شناخته میشود. |
5 | مقادیر بالای چربیها، به ویژه تریگلیسیرید، در خون |
این بیماریها ممکن است به کبد چرب کمک کند. با این حال، برخی از افراد حتی اگر هیچ عامل خطری نداشته باشند به NAFLD مبتلا میشوند.
چه عواملی احتمال ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را افزایش میدهند؟
بسیاری از بیماریها و مشکلات سلامتی میتوانند خطر ابتلا به NAFLD را افزایش دهند، از جمله:
- سابقه خانوادگی بیماری کبد چرب یا چاقی
- کمبود هورمون رشد، به این معنی که بدن هورمون کافی برای رشد نمیسازد.
- کلسترول بالا
- سطوح بالای تری گلیسیرید در خون
- مقاومت به انسولین
- سندرم متابولیک
- چاقی، به خصوص زمانی که چربی در مرکز کمر قرار دارد.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در خواب)
- دیابت نوع 2
- تیروئید کم کار یا کم کاری تیروئید
- کم کاری غده هیپوفیز یا هیپوفیز
NASH در این گروهها بیشتر است:
- افراد بالای 50 سال
- افرادی که عوامل خطر ژنتیکی خاصی دارند
- افراد چاق
- افراد مبتلا به دیابت یا قند خون بالا
- افرادی که علائم سندرم متابولیک مانند فشار خون بالا، تریگلیسیرید بالا و اندازه دور کمر دارند.
تشخیص NAFLD از NASH بدون ارزیابی و آزمایش بالینی دشوار است.
عوارض کبد چرب غیر الکلی
ایجاد اسکار شدید در کبد یا سیروز، از عوارض اصلی NAFLD و NASH است. سیروز به دلیل آسیب کبدی مانند آسیب ناشی از التهاب در نوع NASH اتفاق میافتد. همزمان با عملکرد کبد در توقف التهاب، بخشهایی دچار زخم میشود که فیبروز نیز نامیده میشود. با التهاب مداوم، فیبروز گسترش یافته و بافت کبد بیشتری را درگیر میکند.
در صورتی که اقدامات جهت بهبود محل زخم انجام نشود، سیروز میتواند منجر به موارد زیر شود:
- تجمع مایع در قسمت معده که «آسیت» نامیده میشود.
- گسستگی وریدهای متورم در مری، یا واریس مری، که ممکن است خونریزی کنند.
- حالتهایی مانند گیجی، خواب آلودگی، و گفتار نامفهوم که به آن آنسفالوپاتی کبدی گفته میشود.
- پرکاری طحال، یا فعالیت بیش از حد طبیعی طحال، که میتواند باعث بسیار کمشدن تعداد پلاکت خون شود.
- سرطان کبد.
- نارسایی کبد در مرحله نهایی که نشان دهنده توقف عملکرد کبد است.
پیشگیری از کبد چرب غیر الکلی
برای کاهش خطر ابتلا به NAFLD:
- رژیم غذایی سالم داشته باشید: رژیم غذایی سالمی داشته باشید که سرشار از میوهها، سبزیجات، غلات کامل و چربیهای سالم است.
- مصرف الکل و قندهای ساده را محدود کنید: از نوشیدنیهای شیرین مانند نوشابه، نوشیدنیهای ورزشی، آبمیوهها و چای شیرین خودداری کنید. مصرف الکل میتواند به کبد آسیب وارد کند و بهتر است از مصرف آن اجتناب کنید یا مصرف آن را به حداقل برسانید.
- وزن مناسبی داشته باشید: اگر دارای اضافه وزن یا چاق هستید، با پزشک خود همکاری کنید تا به تدریج وزن خود را کاهش دهید. در صورت داشتن وزن مناسب، با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، آن را حفظ کنید.
- ورزش کنید: بیشتر روزهای هفته فعال باشید. اگر ورزش را به طور منظم انجام نمیدهید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید و تأییدیه بگیرید.
تشخیص کبد چرب غیرالکلی
از آنجایی که NAFLD معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمیکند، اغلب در زمان انجام سایر آزمایشات، مشکل کبدی تشخیص داده میشود. به عنوان مثال، آزمایش خون انجام شده در طول یک معاینه سالانه ممکن است سطوح بالایی از آنزیمهای کبدی را نشان دهد که میتواند منجر به انجام آزمایشهای بیشتر و تشخیص NAFLD شود.
آزمایشهایی که برای تشخیص NAFLD، سایر بیماریها و مشاهده میزان آسیب کبدی خطرناک انجام میشود عبارتند از:
آزمایشهای خون
- شمارش کامل گلبولهای خون (RBC و…).
- بررسی فاکتورآهن، که نشان دهنده میزان آهن در خون و سایر سلولها میباشد.
- آزمایشات بررسی آنزیمها و عملکرد کبدی.
- انجام آزمایشهای مرتبط با هپاتیت ویروسی مزمن (مانند هپاتیت A، هپاتیت C و غیره).
- تست غربالگری بیماری سلیاک.
- قند خون ناشتا.
- تست هموگلوبین A1C که نشان می دهد قند خون شما چقدر پایدار است.
- پروفایل لیپیدی، که چربیهای خون، مانند کلسترول و تریگلیسیرید را اندازهگیری میکند.
مراحل تصویربرداری
تستهای تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص NAFLD عبارتند از:
- سونوگرافی شکم: که اغلب اولین آزمایشی است که در مواقع مشکوک بودن به بیماری کبدی استفاده میشود.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: این آزمایشها در یافتن فیبروز خفیف کبد توصیه میشوند، اما برای تشخیص نوع NASH از NAFLD مناسب نیستند.
- الاستوگرافی گذرا: نوع جدیدتری از سونوگرافی که سفتی کبد شما را اندازهگیری میکند. سفتی کبد نشانه فیبروز یا اسکار است.
- الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی: که تصویربرداری MRI را با امواج صوتی ترکیب میکند تا یک نقشه بصری یا الاستوگرام ایجاد کند که سفتی بافتهای بدن را نشان میدهد.
بیوپسی کبد
اگر سایر آزمایشها نشانههای بیماری کبدی پیشرفتهتر یا NASH را نشان دهند، یا اگر نتایج آزمایش شما نامشخص باشد، پزشک ممکن است بیوپسی کبد را پیشنهاد کند. بیوپسی کبد یک روش است که طی آن نمونه کوچکی از بافت کبد برداشته میشود. معمولاً با استفاده از سوزن از دیواره شکم انجام میشود. نمونه بافت در آزمایشگاه، برای علائم التهاب و جای زخم بررسی میشود. بیوپسی کبد، بهترین راه برای تشخیص NASH است و میزان آسیب کبدی را به وضوح نشان میدهد.
بیوپسی کبد میتواند ناراحتکننده باشد، و خطراتی دارد که پزشک شما را با جزئیات با شما بررسی میکند. این روش با استفاده از سوزنی که از دیواره شکم عبور داده و وارد کبد میشود صورت میگیرد.
درمان کبد چرب غیرالکلی
درمان کبد چرب معمولاً با کاهش وزن شروع میشود. این را میتوان با خوردن یک رژیم غذایی سالم، محدودکردن اندازه وعدهها و ورزش انجام داد. کاهش وزن ممکن است سایر مشکلات سلامتی که منجر به NAFLD میشود را بهبود بخشد. به طور معمول، کاهش 10 درصد از وزن بدن یا بیشتر توصیه میشود. اما از دست دادن حتی 3 تا 5 درصد از وزن اولیه میتواند مزایایی داشته باشد. برای اعضی افراد، جراحی کاهش وزن یا استفاده از داروها میتواند مؤثر باشد.
برای کسانی که سیروز ناشی از NASH دارند، ممکن است پیوند کبد مورد نیاز باشد.
درمانهای بالقوه آینده
هیچ دارویی برای درمان کبد چرب یا NASH تأیید نشده است، اما چند دارو در آزمایشات بالینی در حال مطالعه هستند که ممکن است کمک کند.
سبک زندگی و درمانهای خانگی
با کمک پزشک خود، میتوانید اقداماتی را برای مدیریت بیماری کبد چرب غیر الکلی انجام دهید:
- کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، تعداد کالریهایی را که در روز میخورید کاهش دهید و فعالیت بدنی خود را افزایش دهید تا به آرامی وزن کم کنید. خوردن کالری کمتر کلید کاهش وزن و مدیریت این بیماری است. اگر در گذشته سعی کردید وزن کم کنید و نتوانستید، از پزشک خود کمک بخواهید.
- یک رژیم غذایی سالم انتخاب کنید: برنامه غذایی سالم سرشار از میوهها، سبزیجات و غلات کامل داشته باشید. پزشک شما ممکن است پرهیز یا محدودکردن برخی غذاها و نوشیدنیها، مانند نان سفید، گوشتهای قرمز و فرآوری شده، آبمیوهها و نوشیدنیهای شیرین را توصیه کند. تمام کالریهای مصرفی خود را به دقت ثبت و پیگیری کنید.
- ورزش کنید و تحرک بیشتری داشته باشید: حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش کنید. اگر در تلاش برای کاهش وزن هستید، ممکن است متوجه شوید که ورزش بیشتر مفید است. اما اگر قبلاً به طور منظم ورزش نمیکنید، ابتدا پزشک خود را تأیید کنید و به آرامی شروع کنید.
- دیابت خود را مدیریت کنید: توصیههای پزشک خود را برای مدیریت دیابت خود دنبال کنید. داروهای خود را طبق گفته پزشک خود مصرف کنید و قند خون خود را از نزدیک مشاهده کنید.
- کلسترول و فشار خون خود را کاهش دهید: سطح کلسترول و فشار خون خود را در صورت بالا بودن بهبود دهید. یک رژیم غذایی سالم، ورزش و داروها میتواند به حفظ کلسترول، تریگلیسیرید و فشار خون شما در سطوح سالم کمک کند.
- از کبد خود محافظت کنید: از چیزهایی که میتواند به سلامت کبد شما آسیب برساند اجتناب کنید. مثلا الکل ننوشید. دستورالعملهای مربوط به همه داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه را دنبال کنید. قبل از استفاده از مکملهای گیاهی با پزشک خود مشورت کنید، زیرا برخی از آنها میتوانند به کبد آسیب برسانند.
درمان جایگزین
تاکنون هیچ درمان دارویی جایگزینی برای درمان کبد چرب غیر الکلی تأیید نشده است. اما محققان در حال مطالعه هستند که آیا برخی مکملها یا ترکیبات طبیعی میتوانند مفید باشند، مانند:
- ویتامین E: در تئوری، ویتامین E و سایر ویتامینها به نام آنتیاکسیدانها میتوانند با کاهش یا از بین بردن آسیب ناشی از التهاب، به محافظت از کبد کمک کنند. اما تحقیقات بیشتری لازم است. برخی شواهد نشان میدهد که مکملهای ویتامین E ممکن است برای افراد مبتلا به NAFLD که دیابت نوع 2 ندارند مفید باشد. مکملهای ویتامین E برای افراد مبتلا به اسکار جدی کبد یا دیابت نوع 2 توصیه نمیشود. ویتامین E ممکن است با افزایش اندک خطر بیماری قلبی و سرطان پروستات همراه باشد.
- قهوه کافئین دار: برخی از مطالعات نشان میدهد که قهوه ممکن است با کاهش خطر بیماریهای کبدی مانند NAFLD و کاهش احتمال ایجاد اسکار برای کبد مفید باشد. تاثیر قهوه در ممانعت از آسیب کبدی هنوز مشخص نیست. اما تصور میشود که وجود ترکیبات خاصی در قهوه باعث کاهش التهاب و کندی رشد بافت اسکار میشود.
اگر از قبل مصرف قهوه داشتهاید، این نتایج ممکن است باعث شود احساس بهتری نسبت به قهوه صبحگاهی خود داشته باشید. اما اگر قبلاً مصرف قهوه را در برنامه غذایی خود نداشتهاید، این دلیل خوبی برای شروع مصرف قهوه میتواند باشد. در مورد مزایای احتمالی مصرف قهوه با پزشک خود مشورت کنید. - انواع گیاهان دارویی نیز در سلامت کبد موثر هستند. از جمله:
- خار مریم: این گیاه به دلیل توانایی در مسدود کردن و حذف سموم از سلولهای کبدی و ترویج بازسازی سلولهای کبدی، برای درمان انواع بیماریهای کبدی مفید است. همچنین دارای خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد سرطانی میباشد. سیلیمارین یکی از مهمترین مواد تشکیل دهنده خار مریم است که برای درمان بیماری کبد چرب الکلی، هپاتیت ویروسی و بیماریهای کبدی ناشی از سموم استفاده شده است.
- کنگر فرنگی: یک آنتی اکسیدان است که به تحریک ترشح صفرا و بهبود هضم کمک میکند.
- قاصدک: یک گیاه مدر بوده که به حفظ کبد و دفع سموم بدن کمک میکند.
- ویتامین C و E: بیماری کبد چرب زمانی رخ میدهد که مولکولهای چربی تری گلیسیرید، در سلولهای کبدی تجمع مییابد. ویتامینهای C و E بهعنوان آنتیاکسیدان عمل کرده و از سلولها در برابر آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد محافظت میکنند. این ویتامینها همچنین در متابولیسم و عملکرد سیستم ایمنی نقش مهمی دارند.
- کولین: یک ترکیب حیاتی برای بهبود عملکرد کبد و جلوگیری از تجمع چربی در کبد می باشد.
- آلفا لیپوئیک اسید: یک آنتی اکسیدان است که به تولید گلوتاتیون در بدن کمک می کند و در کنار دوز مناسب گلوتاتیون جهت پاکسازی کبد موثر است.
- کورکومین: همان عصاره زردچوبه بوده که در سم زدایی و رفع التهاب سلول های کبد موثر است.
- ال متیونین و گلوتاتیون و فسفاتیدیل کولین: آنتی اکسیدان قوی هستند.
- متیونین و اینوزیتول و کولین: عوامل لیپوتروپیک هستند(ممانعت کننده از تجمع چربی در کبد)
- تائورین: بهبود پروفایل لیپیدی و سم زدایی از کبد
انواع داروی گیاهی برای درمان بیماری های کبد: | |
کپسول لیورهیل: | حاوی خارمریم 306میلی گرم و کو کیوتن و سلنیوم و ویتامین ای و سی-یک عدد صبح و شب با معده پر |
کپسول لیور ویت یوروویتال: |
|
کپسول آدولیور: |
|
شربت هموبالانس عناب: |
|
کپسول لیپوبلو دکتر اهورا: |
|
کپسول لیورمد: |
|
کپسول نوتری دکتر اهورا: |
|
قرص لیوروفیت: |
|
قرص لیورکر: |
|
قرص سیم لیور: |
|
کپسول لیواتوفیکس: |
|
کپسول لیوی مارین: |
|
کپسول پرولیو باریج: |
|
قرص لیو 52: |
|
قرص همولاکس: |
|
قرص هلسی لیور: |
|
کپسول ویت ایس: |
|
قرص لیوردین: |
|
قرص لیورگل: |
|
قرص جویدنی هپاتوهیل باریج: |
|
قرص سینارکول: |
|
کپسول هپاشیلد: |
|
سافت ژل لیوو بست: |
|
نتیجهگیری
کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) یک بیماری است که در آن چربی در کبد جمع میشود. این بیماری معمولاً هیچ علامتی ندارد، اما در صورت پیشرفت میتواند منجر به آسیب کبدی و عوارض جدی شود. علت دقیق NAFLD مشخص نیست، اما عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند، عبارتند از : اضافه وزن یا چاقی؛ دیابت نوع 2؛ سندرم متابولیک؛ ژنتیک و مقاومت به انسولین. NAFLD اغلب هیچ علامتی ندارد، اما در صورت پیشرفت میتواند باعث بروز علائمی همچون خستگی؛ درد یا ناراحتی در ناحیه سمت راست بالای شکم؛ یرقان (زرد شدن پوست و چشمها)؛ تجمع مایع در شکم (آسیت)؛ خونریزی از مری (واریس مری). NAFLD معمولاً با آزمایشهای خون و تصویربرداری تشخیص داده میشود. آزمایشهای خون میتوانند سطح آنزیمهای کبدی را اندازهگیری کنند که در صورت آسیب کبدی بالا میروند. آزمایشهای تصویربرداری میتوانند چربی کبد را نشان دهند. هدف از درمان NAFLD کاهش چربی کبد و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. روشهای اصلی درمان کبد چرب عبارتند از: کاهش وزن؛ رژیم غذایی سالم؛ ورزش؛ داروها. راههای اصلی برای کاهش خطر ابتلا به NAFLD عبارتند از: حفظ وزن سالم؛ مدیریت دیابت؛ پیروی از یک رژیم غذایی سالم؛ ورزش منظم.
پرسش و پاسخ
1. آیا کبد چرب غیر الکلی یا NAFLD یک بیماری جدی است؟
NAFLD یا کبد چرب غیرالکلی میتواند یک بیماری جدی باشد، به خصوص اگر پیشرفت کند. اگر چربی کبد به اندازه کافی زیاد شود، میتواند باعث التهاب و اسکار کبد شود. این میتواند منجر به سیروز شود که یک بیماری جدی است که میتواند منجر به نارسایی کبد شود.
2. آیا کبد چرب غیر الکلی قابل درمان است؟
کبد چرب غیرالکلی قابل درمان نیست، اما میتوان آن را مدیریت کرد. کاهش وزن و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم میتواند به کاهش چربی کبد و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند.
3. آیا کبد چرب غیرالکلی مسری است؟
کبد چرب غیر الکلی مسری نیست. این یک بیماری خودایمنی است که به دلیل عواملی مانند اضافه وزن یا چاقی، دیابت نوع 2 و مقاومت به انسولین ایجاد میشود.
4. آیا کبد چرب غیر الکلی قابل پیشگیری است؟
بله، کبد چرب غیرالکلی قابل پیشگیری است. با حفظ وزن سالم، مدیریت دیابت و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم میتوانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
5. آیا کبد چرب غیرالکلی در کودکان نیز رخ میدهد؟
بله، کبد چرب غیر الکلی در کودکان نیز رخ میدهد. در کودکان، NAFLD اغلب با چاقی و دیابت نوع 2 مرتبط است.
فاطمه قنبری
14 تیر 1403 در 11:39برای پاکسازی کبد چرب چکار کنیم؟
داروخانه حاتم
14 تیر 1403 در 02:39سلام وقت بخیر.میتونید از قرص لیو 52 استفاده کنید