قرص فاموتیدین : نحوه صحیح مصرف + عوارض جانبی + تداخل دارویی

اشکال دارویی فاموتیدین

قرص فاموتیدین ۲۰ (FAMOTIDINE 20MG TAB)

قرص فاموتیدین ۴۰ (FAMOTIDINE 40MG TAB)

پودر برای تهیه سوسپانسیون خوراکی (شربت فاموتیدین برای کودکان)

آمپول فاموتیدین

آمپول فاموتیدین از دسته H2 بلاکرها می‌باشد که از طریق بلوک گیرنده H2 باعث کاهش ترشح اسید معده می‌شود. به همین علت در درمان اولسر پپتیک، رفلاکس گاستروفاژیال، سندرم زولینگر- الیسون، آدنومای اندوکرینی متعدد مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی برای کنترل ترشح اسید معده در بیماران استفاده می‌شود. همچنین به عنوان پروفلاکسی از آسپیراسیون در شرایط بی هوشی نیز استفاده می‌شود.

بهترین زمان مصرف فاموتیدین

اگر فاموتیدین 20 یا فاموتیدین 40 جهت درمان رفلاکس (در اصطلاح عامیانه، «ترش کردن») یک بار در روز تجویز شده باشد، بهترین زمان مصرف آن شب‌ها پیش از خواب است. این دارو با غذا تداخل ندارد و می‌تواند قبل یا بعد از غذا مصرف شود.

راهنمایی‌های عمومی :

• در صورت حساسيت به يكی از داروهای اين دسته دارویی مانند سايمتيدين، فاموتيدين، نیزاتیدین و رانيتيدين، پزشک را مطلع سازید.
• هنگام مصرف این دارو در کودکان در مدت زمان کوتاه عارضه جانبی خاصی مشاهده نشده است.
• در سالمندان عارضه منگی و گيجی بيشتر ديده می‌شود.
• در صورت مصرف همزمان ساير داروها مانند آمینوفیلین، آنتی کوآگولانت‌ها، کافئین، متوپرولول، اوکسی تریفیلین، فنی توئین، پروپرانولول، تئوفیلین، ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، ایتراکونازول و کتوکونازول پزشک را مطلع سازید.
• در صورت ابتلا به هرگونه بيماری مانند بيماری‌های کلیوی و کبدی، فنيل كتونوريا، پورفیریا و ضعف سيستم ايمنی پزشک را مطلع سازید.
• بيمارانی كه دارو را بدون تجويز پزشک برای سوزش سر دل (ترش كردن)، زخم معده و سوء هاضمه مصرف می‌کنند:
  • حداكثر دوز روزانه را به طور پيوسته بيش از 2 هفته مصرف نكنيد مگر آن‌كه پزشک تجويز كرده باشد.
  • اگر در بلع مشكل داريد و يا درد شكمی مداوم داريد فورا به پزشک مراجعه كنيد؛ زيرا اين علائم ممكن است نشانه‌های موارد جدی‌تری باشد كه نياز به درمان متفاوتی دارد.
• بيمارانی كه اين داروها را با تجويز پزشک دريافت می‌كنند:
  • اگر به صورت يک بار در روز تجويز شده، موقع خواب مصرف شود مگر آن‌كه به نحو ديگری تجويز شده باشد.
  • اگر به صورت 2 بار در روز تجويز شده، يك دوز را صبح و ديگری را موقع خواب مصرف كنيد.
  • اگر به صورت چند بار در روز تجويز شده، دوزها را همراه غذا و موقع خواب مصرف كنيد تا بهترين اثر ديده شود.
• ممكن است چندين روز طول بكشد تا اثر اين داروها در كاهش درد معده ديده شود. برای كمک به اثر اين داروها در كاهش درد معده می‌توانيد آنتی اسيد مصرف كنيد؛ مگر آن‌كه پزشک شما آن را منع كرده باشد و در صورت مصرف همزمان این دارو، بايد بين مصرف آنتی اسيد و فاموتیدین، نيم تا يک ساعت فاصله بگذاريد.
• دوره درمان را كامل كنيد حتی اگر احساس بهبودی نسبی می‌كنيد. همچنين در طول دوره درمان با پزشک خود تماس داشته باشيد. در اين صورت پزشک بهتر قادر خواهد بود كه زمان قطع دارو را مشخص كند.
• در صورتی که یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید به محض به یاد آوردن، مصرف کنید؛ ولی اگر تقریبا زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده باشد، از مصرف این نوبت خودداری کنید و برنامه معمول دارویی خود را ادامه دهید و مقدار مصرف را نیز دو برابر نکنید.

مقدار و نحوه صحیح مصرف فاموتیدین

مقادیر ذکر شده در زیر مقدار متوسط مصرف است و مقدار دقیق را پزشک تعیین می‌کند.

• درمان زخم اثنی عشر:
  • سالمندان، بالغين و نوجوانان : 40 ميلی‌گرم یک بار در روز موقع خواب. بعضی افراد ممکن است 20 میلی‌گرم دو بار در روز مصرف نمایند.
  • کودکان : مصرف و مقدار توسط پزشک تعیین می‌شود.
• پيشگيری از زخم اثنی عشر:
  • سالمندان، بالغين و نوجوانان : 20 ميلی‌گرم یک بار در روز موقع خواب.
  • کودکان : مصرف و مقدار توسط پزشک تعیین می‌شود.
• درمان زخم معده:
  • سالمندان، بالغين و نوجوانان : 40 ميلی‌گرم یک بار در روز موقع خواب.
  • کودکان : مصرف و مقدار توسط پزشک تعیین می‌شود.
• برای درمان سوزش سردل، سوء هاضمه و ترش كردن: 
  • بالغين و نوجوانان : 10 ميلی‌گرم هنگام شروع علائم همراه آب ميل شود. دوز مصرفی ممکن است در طول 24 ساعت یک بار دیگر تكرار شود. نبايد بيش از 20 ميلی‌گرم در مدت 24 ساعت مصرف شود. 
  • کودکان : مصرف و مقدار توسط پزشک تعیین می‌شود.
• برای پیشگیری سوزش سردل، سوء هاضمه و ترش كردن: 
  • بالغين و نوجوانان : 10 ميلی‌گرم یک ساعت قبل از مصرف غذایی كه فكر می‌كنيد باعث بروز بيماری شود مصرف شود. دوز مصرفی ممکن است در طول 24 ساعت یکبار دیگر تكرار شود. نبايد بيش از 20 ميلی‌گرم در مدت 24 ساعت مصرف شود. 
  • کودکان : مصرف و مقدار توسط پزشک تعیین می‌شود.
• برای درمان مواردی كه معده اسيد زيادی توليد می‌كند:
  • سالمندان، بالغين و نوجوانان : 20 ميلی‌گرم هر 6 ساعت. ممکن است پزشک در صورت نیاز مقدار دوز مصرفی را تغییر دهد.
  • کودکان : مصرف و مقدار توسط پزشک تعیین می‌شود.
• برای درمان بيماری رفلاكس مری:
  • سالمندان، بالغين و نوجوانان : 20 ميلی‌گرم دو بار در روز به مدت 6 هفته.  
  • كودكان با وزن بیش از 10 کیلوگرم : 1 تا 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن 2 بار در روز. 
  • کودکان با وزن کمتر از 10 کیلوگرم : 1 تا 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن 3 بار در روز.

موارد مصرف فاموتیدین

فاموتيدين در درمان زخم‌‌های خوش‌خيم معده و دوازدهه، زخم ناشی از برگشت محتويات معده به مری و سندرم زولينگر- اليسون به كار می‌رود.

مکانیسم اثر فاموتیدین

اين دارو از طريق رقابت با هيستامين در سطح گيرنده‌های H2 در سلول‌های جداره‌ای، ترشح پايه‌ای اسيد معده و همچنين تحریک ترشح اسيد توسط غذا، پنتاگاستريل و ساير محرک‌های ترشح اسيد معده را مهار می‌كند.

مصرف در دوران بارداری و شیردهی

• بارداری:  

مصرف اين دارو در خانم های باردار مطالعه نشده است. در صورت بارداری یا احتمال آن قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت نمایید.

•  شیردهی:

این دارو در شیر مادر ترشح می‌شود و مصرف آن در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود. لذا در صورت مصرف دارو، با پزشک مشورت نمایید.

هشدار مصرف فاموتیدین

• بيمارانی كه به سايمتيدين عدم تحمل نشان می‌دهند، ممكن است اين دارو را نيز تحمل نكنند.
• در صورت وجود عيب كار كبد يا كليه، با احتياط مصرف شود.
• به طور كلی مصرف داروهای مسدد گيرنده H2 بندرت برای بيش از 8 هفته ضروری است. برای مصارف طولانی مدت اين داروها، مطالعه‌ای صورت نگرفته است.
• پرخوری و مصرف غذای پرچرب نیز می‌تواند باعث کاهش اثر درمانی این داروها شود.
• عموما مصرف این دسته دارویی تا زمان بهبودی بیمار است و نیاز به مصرف طولانی مدت نمی‌باشد؛ اما با توجه به شدت بیماری و نوع آن طول درمان با این دارو متفاوت است.

موارد احتیاط

• بعضی تست‌های آزمايشگاهی با اين  دارو تداخل دارند، بنابراين قبل از انجام تست‌های آزمايشگاهی زير، پزشك را مطلع سازید.
  • تست‌های پوستی برای تشخيص آلرژی.
  • تست‌های تعيين مقدار اسيد توليدی توسط معده.

•  از مصرف بعضی داروها مانند آسپيرين، بعضی غذاها و نوشيدنی‌ها مثل آب، مركبات و نوشیدنی‌های حاوی کربنات كه باعث تحریک معده می‌شوند و می‌توانند بيماری شما را تشديد كنند، پرهيز كنيد.

• سيگار كشيدن اثر درمانی اين دارو را با افزايش مقدار اسيد توليدشده توسط معده كم می‌كند، اين اثر در هنگام شب بيشتر ديده می‌شود.

• هنگام مصرف اين دارو سيگار را به طور كامل ترک كنيد يا حداقل بعد از مصرف آخرين دوز روزانه، سيگار نكشيد.

• در صورتی كه با مصرف دارو بهبودی حاصل نشد يا علايم بيماری تشديد شد، پزشک را مطلع سازید.

فارماکوکینتیک فاموتیدین

اين دارو به سرعت ولی به طور ناقص 45-40 درصد از مجرای گوارش جذب می‌گردد و به ميزان كمی در اولين عبور كبدی خود متاليزه می‌گردد. اتصال دارو به پروتئين‌های پلاسما كم است. اوج غلظت سرمی آن طی اثر دارو 12-10 ساعت می‌باشد. بيشتر دارو، به صورت تغييرنيافته از كليه دفع می‌گردد.

عوارض جانبی فاموتیدین

• عوارض شایع (%10<):
  • سیستم اعصاب مرکزی : آژیتاسیون

• عوارض نسبتا شایع (%10-1):
  • سیستم اعصاب مرکزی : سردرد، سرگیجه
  • گوارشی : اسهال، یبوست، انتروکولیت نکروزان
  • موضعی : تحریک محل تزریق

فاموتیدین نسبت به سایر داروهای هم‌گروه خود، از عوارض کمتری برخوردار است؛ اما ممکن است اسهال یا یبوست و نفخ شکمی یا سردرد و سرگیجه‌ی خفیفی را تجربه کنید که می‌توانید با مشورت داروساز خود راهکار بهبود آنها را بیابید.

هر دارو به موازات اثر درمانی مطلوب ممکن است باعث بروز عوارض ناخواسته نیز بشود؛ اگرچه تمام این عوارض در یک فرد دیده نمی‌شود. در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی زیر فورا به پزشک مراجعه کنید.

• موارد نادر:

درد شكمی، درد پشت، پا يا معده، خونريزی يا دلمه روی لب، تاول زدن، سوزش، قرمزی، پوسته شدن يا نازک شدن پوست، تاول در كف دست و كف پا،  تغيير در بینایی يا تاری ديد، گيجی، سرفه یا اشكال در بلع، ادرار تیره، گیجی، غش‌كردن، تند شدن یا ضربان قلب نامنظم و سریع، تب و علائم سرماخوردگی، علائم شبه آنفلوانزا، احساس عمومی ناخوشی يا مريضی، كهير، التهاب عروق خونی، درد مفاصل و درد عضله، مدفوع كم رنگ، تغييرات روانی يا خلق و خو شامل اضطراب، بی‌قراری، آشفتگی، توهم (دیدن، شنیدن و احساس کردن چیزهایی که وجود خارجی ندارند)، افسردگی روحی، عصبی شدن يا ناراحتی‌های روحی شديد، گرفتگی و درد عضلانی، تهوع، استفراغ، بی اشتهايی، پوست انداختن پوست، قرمزی یا برانگیختگی چشم‌ها، كوتاه شدن نفس، راش پوستی یا خارش، ضربان قلب آهسته، گلو درد، زخم شدن يا لكه‌های سفيد بر روی لب‌ها، دهان، يا روی دستگاه تناسلی، اختلال ناگهانی تنفس، تورم صورت، لب‌ها، دهان، زبان يا پلک‌ها، تورم دست‌ها يا پاها، غدد متورم و دردناک، تنگی قفسه سينه، اختلال در تنفس، خونريزی يا كبودی غيرعادی، احساس خستگی و ضعف غيرعادی، تنفس كند يا نامنظم غيرعادی، خس خس سينه، زردشدن پوست و چشم‌ها.

عوارض جانبی زیر نیز ممکن است اتفاق بیفتد که نیاز به توجه پزشکی ندارد. این موارد ممکن است با ادامه مصرف دارو خود به خود از بین بروند، اما در صورتی که ادامه پیدا کردند یا آزاردهنده شدند، باید به پزشک مراجعه کرد: 

• موارد با شیوع کمتر یا نادر:

يبوست، كاهش ميل جنسی، اسهال، اشكال در دفع ادرار، گیجی، خواب آلودگی، خشكی دهان و پوست، سردرد، كاهش يا افزايش ادرار، افزايش تعریق، ريزش مو، صدای زنگ يا وزوز در گوش، آبريزش بينی، تورم يا دردناک شدن پستان‌ها در مرد و زن، اختلال در خواب.

تداخلات دارویی فاموتیدین

• مشخصات کلی تداخلات:
  • سوبسترای OCT1
  • مهارکننده CYP1A2 (ضعیف)
  • مهارکننده OCT1
  • قلیایی کننده محیط معده
     
• تداخلات رده X (پرهیز):

سفوروکسیم، داساتینیب، دلاویردین، دی‌کلروفنامید، پازوپانیب، ریزدرونات
 

• کاهش اثرات داروها توسط فاموتیدین:

آکالابروتینیب، آتازاناویر، بوسوتینیب، سفدیتورن، سفپودوکسیم، سفوروکسیم، سیستئامین (سیستمیک)، داکومیتینیب، داساتینیب، دلاویردین، فوسامپرناویر، ارلوتینیب، جفیتینیب، ایندیناویر، فراورده‌های آهن، ایتراکونازول، کتوکونازول (سیستمیک)، لدیپاسویر، مزالامین، مولتی‌ ویتامین/ مینرال (شامل ویتامین‌های آ، دی، ای، کا، فولات و آهن)، نلفیناویر، نراتینیب، نیلوتینیب، پازوپانیب، پکسیدارتینیب، پوساکونازول، ریلپیویرین، سکرتین، سلپرکاتینیب، ولپاتاسویر
 

• کاهش اثرات فاموتیدین توسط داروها:

تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.
 

• افزایش اثرات داروها توسط فاموتیدین:

دکس متیل‌فنیدات، ایتراکونازول، متیل‌فنیدات، ریزدرونات، ساکوییناویر، وارنیکلین
 

• افزایش اثرات فاموتیدین توسط داروها:

دی‌کلروفنامید، اردافتینیب، تافنوکین

• تداخل با غذا:

درمان طولانی‌مدت (بیش از دو سال) ممکن است به اختلال در جذب ویتامین B12 و کمبود آن منجر شود.

• تداخلات مهم فاموتیدین:

مصرف قرص فاموتیدین همراه با داروهایی که اسید معده را خنثی می‌کنند مانند شربت‌های معده (آلومینیوم ام جی اس، منیزیم هیدروکساید و...) باعث کاهش اثر این دارو می‌شود. به علّت تأثیر فاموتیدین بر روی آنزیم‌های کبدی و با توجه به این‌که بسیاری از داروها در بدن توسط کبد از بین می‌رود؛ بهتر است پیش از مصرف فاموتیدین، لیستی از داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.

در صورتی که سابقه‌ی مشکلات کلیوی یا کبدی دارید، با پزشک خود در مورد مصرف این دارو مشورت کنید. 

ممکن است مصرف قرص فاموتیدین 40 در سالمندان، با عوارض بیشتری همراه باشد. از این جهت احتیاط در مصرف دارو در این گروه سنی لازم است.

از آنجا که کشیدن سیگار، منجر به افزایش مقدار اسید معده می‌شود، ممکن است تأثیر قرص فاموتیدین را کاهش دهد و علائم شما بدتر شود.

اگر وزن بالایی داشته باشید با کاهش وزن به علت کاهش فشار بر روی معده، ترشح اسید کمتر شده و فاموتیدین بهتر عمل می‌کند.

مصرف برخی مواد غذایی مانند گوجه فرنگی، نعنا، شکلات، غذاهای پر ادویه و نوشیدنی‌های گرم، کافئین‌دار و الکلی می‌توانند علائم بیماری گوارشی را بدتر کنند. به طور کلی بهتر است مصرف هر غذایی را که ترشح اسید معده شما را افزایش می‌دهد و علائمتان را تشدید می‌کند، محدود نمایید.

با مصرف مایعات و غذاهای آبکی در واقع اسید معده رقیق‌تر می‌شود که این مسأله سبب تسهیل بازگشت اسید از معده به مری می‌شود پس تا جای ممکن از مصرف آب و غذای آبکی قبل از خواب خودداری کنید و حداقل نیم تا یک ساعت پس از غذا دراز نکشید.

توصیه‌های دارویی فاموتیدین

1. كشيدن سيگار موجب كاهش اثر اين دارو مي شود.
2. برای بيماران سالخورده يا مبتلا به نارسايی كبدی يا كليوی ممكن است به كاهش مقدار مصرف دارو نياز باشد.

داروهای هم‌گروه فاموتیدین

شرایط نگهداری فاموتیدین

1- دور از دید و دسترس کودکان نگهداری نمایید.

2- دور از نور، رطوبت و در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد نگهداری نمایید.

3- از نگهداری و مصرف داروی تاریخ گذشته خودداری کنید.

شرکت‌های دارویی تولیدکننده فاموتیدین

پرسش و پاسخ

1. فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین یک داروی ضد اسید است که با مهار گیرنده‌های H2 در سلول‌های معده، تولید اسید را کاهش می‌دهد. این دارو برای درمان زخم‌های گوارشی، رفلاکس معده به مری، سوزش سر دل و سایر مشکلات گوارشی ناشی از افزایش تولید اسید معده استفاده می‌شود.

2. فاموتیدین چگونه عمل می‌کند؟

فاموتیدین با مهار گیرنده‌های H2 در سلول‌های معده، مانع از اتصال هیستامین به این گیرنده‌ها می‌شود. هیستامین یکی از هورمون‌هایی است که باعث تحریک تولید اسید معده می‌شود. بنابراین، مهار گیرنده‌های H2 توسط فاموتیدین، تولید اسید معده را کاهش می‌دهد.

3. فاموتیدین برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

فاموتیدین برای درمان موارد زیر استفاده می‌شود:

-زخم‌های گوارشی، از جمله زخم‌های دوازدهه و زخم معده

-رفلاکس معده به مری (GERD)

-سوزش سر دل

-سندرم زولینگر-الیسون (Zollinger-Ellison syndrome) که یک بیماری نادر است که باعث تولید بیش از حد اسید معده می‌شود

-سندرم روده کوتاه (Short bowel syndrome) که یک بیماری است که در آن بخش زیادی از روده کوچک برداشته می‌شود

4. فاموتیدین چگونه مصرف می‌شود؟

فاموتیدین معمولاً به صورت خوراکی مصرف می‌شود. دوز مصرفی این دارو بسته به شرایط بیمار و نوع دارو متفاوت است. دوز معمول فاموتیدین برای درمان زخم‌های گوارشی، 40 میلی‌گرم یک بار در روز یا 20 میلی‌گرم دو بار در روز است. دوز معمول فاموتیدین برای درمان رفلاکس معده به مری، 20 میلی‌گرم دو بار در روز است.

5. عوارض جانبی فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین معمولاً عوارض جانبی جدی ایجاد نمی‌کند. شایع‌ترین عوارض جانبی این دارو عبارتند از: سردرد؛ یبوست؛ اسهال؛ نفخ؛ سرگیجه و…

6. تداخلات دارویی فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین می‌تواند با برخی داروها تداخل داشته باشد. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول و ایتراکونازول

-داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن

-داروهای ضدانعقاد خون مانند وارفارین

-داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین و سرترالین

7. شرایطی که مصرف فاموتیدین در آن‌ها ممنوع است چیست؟

فاموتیدین در موارد زیر نباید مصرف شود:

-حساسیت به فاموتیدین یا سایر داروهای ضد اسید

-بیماری کبد شدید

-بیماری کلیوی شدید

منابع :

New Researches about Famotidine

Famotidine