آنچه باید در مورد قطره‌های چشمی بدانید

قطره چشم چیست؟

قطره‌های چشمی محلول‌های مایعی هستند که هر بار یک قطره روی سطح چشم خود می‌ریزید. قطره‌های چشمی موضعی هستند، به این معنی که آنها را به سادگی روی سطح چشم خود استفاده می‌کنید. پس از استفاده، آنها می‌توانند کار خود را انجام دهند. محلول‌های قطره چشم می‌تواند حاوی انواع مختلفی از داروها و مواد مفید باشند. و از آنجایی که قطره‌های چشمی حاوی ترکیبات مختلفی از مواد یا داروها هستند، می‌توانند بسیاری از بیماری ها، علائم و نگرانی‌های چشمی را درمان کنند.

قطره چشم چه می‌کند؟

قطره‌های چشم بسته به ترکیباتی که در آنها وجود دارد می‌توانند کارهای مختلفی را انجام دهند. برخی از مواد موجود در قطره‌های چشمی در قطره‌های بدون نسخه (OTC) رایج هستند، در حالی که برخی دیگر فقط در قطره‌های تجویزی عرضه می‌شوند.

قطره چشم OTC چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

قطره‌های چشمی OTC می‌توانند دارای موادی باشند که موارد زیر را انجام می‌دهند:

• کاهش ترشحات و آبریزش چشم. موادی به نام قابض مخاط را تجزیه کرده و ترشحات چشم را کاهش می‌دهد.
• روان کردن چشمان. موادی که به عنوان تسکین دهنده‌ها شناخته می‌شوند، مانند اشک مصنوعی، اصطکاک را کاهش می‌دهند تا بخش‌های مختلف چشم‌ها نرم‌تر حرکت کنند.
• نرم کردن بافت‌های اطراف چشم. نرم کننده‌ها به نرم شدن بافت‌های ترک خورده یا خشک کمک می‌کنند (اما قطره‌های چشمی از قطره‌های خاصی استفاده می‌کنند که شبیه لوسیون دست نیستند).
• درمان قرمزی چشم و التهاب. منقبض کننده‌های عروقی جریان خون را به مویرگ‌های سطحی کاهش می‌دهند و قرمزی و التهاب چشم را کاهش می‌دهند.
• متعادل کردن سطح مایعات. برخی از قطره‌های چشمی سطح مایعات را در چشم شما در محدوده مناسب نگه می‌دارند.
• شستشو دادن. برخی از فرمولاسیون‌های قطره چشم برای شستن چشم‌ها بهترین هستند (و نسبت به آب یا منابع دیگر برای چشم ایمن‌تر هستند).

قطره های چشمی تجویزی برای چه مواردی استفاده می‌شوند؟

قطره‌های چشمی دارای ترکیباتی هستند که برای موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• بی‌حس کردن چشمان. داروهای بی حس کننده چشم‌های شما را بی حس می‌کنند یا درد چشم را کاهش می‌دهند.
• از بین بردن باکتری‌ها. درمان اصلی عفونت‌های باکتریایی چشم آنتی بیوتیک‌ها هستند.
• کاهش پاسخ آلرژیک. آنتی هیستامین‌ها علائم مرتبط با آلرژی مانند خارش چشم را درمان می‌کنند.
• کاهش التهاب. کورتیکواستروئیدها نمونه رایجی از داروهای ضد التهابی هستند که در قطره‌های چشمی یافت می‌شوند.
• گشاد کردن مردمک‌‌های چشم. برخی قطره‌ها به طور موقت مردمک‌ چشمان را بزرگتر می‌کنند و چشمان شما را از تمرکز نزدیک دور می‌کنند. این امر می‌تواند به معاینه چشم یا درمان برخی بیماری‌های مرتبط با عنبیه کمک کند.
• محدود کردن فعالیت سیستم ایمنی. این داروها می‌توانند از آسیب ناشی از عملکرد نادرست سیستم ایمنی شما جلوگیری کنند.
• کاهش فشار چشم. این داروها می‌توانند به پیشگیری و درمان گلوکوم کمک کنند.
• کمک به ترمیم چشمان. قطره‌های چشمی سرم می‌توانند شامل ترکیباتی باشند که بهبود چشم شما را آسان‌تر می‌کنند.

انواع قطره های چشمی در یک نگاه:

چندین نکته:

• هر قطره چشمی باز نشده، تا زمان انقضای درج شده روی دارو قابل نگهداری است.
• هر قطره چشمی باز شده، از زمان باز شدن به مدت 28 تا 30 روز قابلیت نگهداری و استفاده دارد و پس از آن برای چشم بی اثر و عارضه دار میشود. به جز اشک مصنوعی زایلویال که تا 3 ماه قابل نگهداری است.
• قطره هایی که روی آن ها کلمه سوسپانسیون درج شده، باید حتما قبل از مصرف تکان داده شوند.
• قطره هایی که روی آن ها 2 تا 8 درجه درج شده، تا قبل از باز شدن پلمپ، یخچالی هستند اما از زمان باز شدن پلمپ تا یک ماه در دمای اتاق قابل نگهداری هستند.
• قطره های غیر یخچالی  باید در دمای اتاق و محل خنک نگهداری شوند و از گرم شدن قطره و یا قرار دادن آن ها در یخچال و فریز بپرهیزید.

فواید قطره چشم چیست؟

استفاده از قطره چشم مزایا و فواید زیادی دارد و بسته به نوع قطره‌هایی که استفاده می‌کنید، دلیل استفاده از آنها و میزان عملکرد مؤثرشان، بسیار متفاوت هستند.

برخی از مزایای کلی قطره چشم عبارتند از:

• می‌توانند بسیار مؤثر باشند. نوع مناسب قطره چشم می‌تواند تفاوت زیادی در بهبود احساس چشمان شما و بهبودی از هر شرایط یا مشکلی ایجاد کند.
• آنها به طور کلی ایمن هستند.
• استفاده از آنها آسان است. یک متخصص مراقبت از چشم یا داروساز می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه قطره‌ها را به طور ایمن و صحیح مورد استفاده قرار دهید.

مضرات احتمالی قطره چشم چیست؟

• قطره‌های چشمی ممکن است علائم یک بیماری را درمان کنند، اما نه خود بیماری را. در این موارد، آنها به سادگی علائم را پنهان می‌کنند در حالی که وضعیت ایجاد کننده آنها باقی می‌ماند یا حتی بدتر می‌شود. قطره‌هایی که قرمزی چشم را درمان می‌کنند، نمونه‌ای کلیدی از این موضوع هستند. آنها باعث می‌شوند برای مدتی قرمزی از بین برود، اما ممکن است دوباره عود کند، و حتی ممکن است بدتر شود. این یکی از دلایلی است که نباید قبل از صحبت با یک متخصص چشم از قطره ها استفاده کنید.
• استفاده از قطره‌های چشمی نادرست می‌توانند مشکلات را بدتر کنند. برخی از علائم مشکلات چشمی با شرایطی اتفاق می‌افتد که هیچ شباهتی به هم ندارند. یک مثال می‌تواند درد چشم ناشی از گلوکوم در مقابل خشکی چشم باشد. در این موارد، استفاده از نوع نامناسب قطره چشم می‌تواند شرایط را طولانی‌تر یا بدتر کند.
• قطره‌های چشمی دفاع اصلی چشم شما را دور می‌زنند. چشمان شما به ویژه در برابر آسیب‌های ناشی از میکروب‌ها و مواد مضر آسیب‌پذیر هستند. اگر در قطره چشمی که استفاده می‌کنید مشکلی وجود داشته باشد، می‌تواند چشمان شما را در معرض خطر عوارض جدی قرار دهد.

زمان مراجعه به پزشک

اگر مشکل چشمی را تجربه کردید که فکر می‌کنید قطره‌های چشمی قادر به درمان آن هستند، ایده خوبی است که با متخصص چشم صحبت کنید. یک متخصص چشم می‌تواند تشخیص دهد که آیا این بیماری با قطره چشم قابل درمان است یا خیر و انواع خاصی از محصولات را توصیه می‌کند.

همچنین باید با متخصص چشم خود مراجعه کنید اگر:

• هر قطره چشمی که مصرف می‌کنید اثربخشی خود را از دست می‌دهد یا به کلی اثر نمی‌گذارد.
• متوجه هر گونه عوارض جانبی می‌شوید که آزاردهنده یا مختل کننده باشد (به ویژه عوارض جانبی غیرمنتظره).

هنگام خرید قطره چشم به چه نکاتی باید توجه کرد؟

همیشه باید به دنبال قطره‌هایی باشید که مشکلی را که دارید درمان کند. و همیشه حتماً برچسب‌های دارو را بخوانید. برخی از چیزهای دیگر مواردی هستند که باید هنگام خرید قطره چشم از آنها اجتناب کنید. برای شرایطی که نیاز به داروهای تجویزی دارند، از قطره‌های چشمی OTC استفاده نکنید. برخی از شرایط نیاز به درمان بسیار جدی دارند. شرایطی که درمان OTC ندارند عبارتند از:

• آب مروارید
• گلوکوم
• بیماری‌های شبکیه مانند دژنراسیون ماکولا
• بیماری‌های چشمی مرتبط با دیابت مانند ادم ماکولا و رتینوپاتی

برای استفاده ایمن از قطره چشم چه چیزهایی باید بدانیم؟

برخی از نکات مهمی که در مورد استفاده از قطره چشم باید بدانید عبارتند از:

• قبل از ریختن قطره دست‌هایتان را بشویید. چشم‌ها در برابر عفونت آسیب‌پذیر هستند، به‌ویژه زمانی که هنگام ریختن قطره دست‌هایتان خیلی به چشم‌هایتان نزدیک است.
• از قطره‌هایی که برای شما تجویز شده دقیقاً طبق دستور استفاده کنید. از قطره‌های چشمی تجویز شده توسط دیگران استفاده نکنید. مهم است که دستورالعمل‌های نسخه را به دقت دنبال کنید تا بهترین اثرات را داشته باشد. اگر سؤال یا نگرانی در مورد نحوه استفاده از قطره چشم خود دارید، از متخصص چشم خود بپرسید.
• از قطره چشم برای سایر نقاط بدن خود استفاده نکنید و بالعکس. در حالی که برخی از درمان‌های خانگی می‌گویند که می‌توانید برخی از محصولات چشم و گوش را به جای هم استفاده کنید، انجام این کار می‌تواند خطرناک باشد. به یاد داشته باشید که بطری‌های قطره چشم و قطره گوش ممکن است شبیه هم باشند، بنابراین اگر چندین نوع قطره مصرف می‌کنید بیشتر محتاط باشید.
• همیشه درپوش قطره چشم خود را ببندید. بطری‌های قطره چشمی بدون درپوش در معرض خطر آلودگی میکروب‌ها و مواد مضر هستند.
• نوک قطره چکان را به چشم خود نزدیک نکنید. اگر نوک آن با چشم شما تماس داشته باشد، می‌توانید آن را آلوده کنید. میکروب‌هایی که قطره‌های چشمی را آلوده می‌کنند می‌توانند منجر به عفونت‌های خطرناک و آسیب دائمی چشم شوند.
• از قطره‌های چشمی تاریخ مصرف گذشته استفاده نکنید. پس از انقضای محدودیت زمانی استفاده از قطره چشم، ممکن است مواد موجود در آن مؤثر نباشد. قطره‌های چشمی تاریخ مصرف گذشته ممکن است اثر نکنند یا عوارض ناخواسته‌ای ایجاد کنند.

نحوه استفاده از قطره چشم

شستن دست‌ها قبل از ریختن قطره چشم در چشمان خود یا شخص دیگری مهم است. مطمئن شوید که دستورالعمل‌های روی برچسب یا پزشک یا داروساز را نیز دنبال می‌کنید. صرف نظر از دلیل شما برای استفاده از قطره چشم، مهم است که این کار را به درستی انجام دهید. تکنیک مناسب به جذب دارو در چشم کمک می‌کند تا دارو بتواند کار خود را انجام دهد. در ادامه دستورالعمل‌های گام به گام در مورد نحوه استفاده صحیح و آسان از قطره‌های چشمی آورده شده است.

دستورالعمل‌های گام به گام استفاده از قطره چشم

این دستورالعمل‌ها می‌تواند به شما کمک کند قطره‌های چشمی را در چشمان خود بریزید. همچنین، این مراحل می‌تواند به شما کمک کند قطره را به درستی برای فرد دیگری استفاده کنید. اگر در ریختن قطره به چشم خود مشکل دارید، از یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود بخواهید که به شما کمک کنند.

آماده سازی

1. قطره چشم و همچنین دستمال یا پارچه دیگری برای پاک کردن قطره‌های اضافی را آماده کنید.
2. دست‌های خود را با آب و صابون بشویید و با حوله تمیز خشک کنید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، از ضدعفونی کننده دست استفاده کنید.
3. اگر روی برچسب یا توسط پزشک یا داروساز تجویز شده است، بطری را به آرامی تکان دهید.
4. درپوش را از بطری بردارید و آن را به پهلو روی یک سطح تمیز قرار دهید.
5. نوک قطره چکان را بررسی کنید تا از تمیز بودن آن مطمئن شوید. اگر کثیف است، بطری قطره را دور بیندازید و یک بطری جدید تهیه کنید.

ریختن قطره‌ها

سر خود را به عقب خم کنید یا صاف به پشت دراز بکشید. پلک پایین خود را با انگشت خود به سمت پایین بکشید.

• بطری را بالای چشم خود نگه دارید و نوک قطره چکان رو به پایین باشد. نوک قطره چکان باید تا حد امکان به چشم شما نزدیک باشد بدون اینکه با آن تماس داشته باشد.
• به بالا نگاه کنید. بطری را فشار دهید تا یک قطره در چشم بریزد.
• چشم خود را به آرامی ببندید و صورت خود را به مدت 2 تا 3 دقیقه به سمت زمین خم کنید. سعی کنید از پلک زدن، حرکت دادن کره چشم یا فشار دادن محکم پلک‌ها خودداری کنید.
• در حالی که چشم شما بسته است، از یک انگشت برای اعمال فشار ملایم به گوشه داخلی چشم استفاده کنید. این کار از تخلیه دارو به مجرای بینی و ورود آن به دهان یا گلو جلوگیری می‌کند.
• از یک دستمال یا پارچه تمیز برای پاک کردن مایع اضافی از اطراف چشم استفاده کنید.

مرحله پایانی استفاده از قطره چشم

1. اگر لازم است قطره چشمی دیگری را در همان چشم بریزید، حداقل 5 تا 10 دقیقه پس از ریختن اولین قطره صبر کنید. باید بدانید که قطره چشمی با دیگر قطره ها حداقل باید 10 دقیقه فاصله داشته باشد و پمادهای چشمی با دیگر داروهای چشمی باید حداقل نیم ساعت فاصله داشته باشد.
2. درپوش را دوباره روی بطری بگذارید. نوک قطره چکان را لمس نکنید و سعی نکنید آن را تمیز کنید.
3. دست‌های خود را بشویید تا هر دارویی که روی آن‌ها ریخته شده است پاک شود.
4. بطری را همانطور که روی برچسب یا توسط پزشک یا داروساز توضیح داده شده است نگهداری کنید.

نتیجه‌گیری

قطره‌های چشمی به عنوان یکی از مؤثرترین و رایج‌ترین روش‌های مراقبت از سلامت چشم، دارای کاربردهای متنوعی هستند که شامل درمان خشکی چشم، تسکین قرمزی، کنترل عفونت‌ها، و کاهش علائم آلرژی می‌شود. با وجود مزایای قابل توجه، استفاده از این قطره‌ها نیازمند رعایت اصول بهداشتی و استفاده صحیح است. اگرچه استفاده از قطره‌های چشمی می‌تواند باعث تسکین موقتی شود، اما باید توجه داشت که تنها رفع کننده علائم هستند و در برخی موارد، مشکلات اصلی چشم را درمان نمی‌کنند. از این رو، قبل از مصرف قطره‌های چشمی، به ویژه در صورت وجود مشکلات چشمی مزمن یا شدید، مشورت با متخصص چشم توصیه می‌شود. با انتخاب صحیح و آگاهی از نحوه مصرف قطره‌ها می‌توان سلامت چشم‌ها را به نحو مؤثری حفظ و ارتقاء داد.

پرسش و پاسخ

1. چه نکاتی را باید در هنگام انتخاب قطره‌های چشمی مد نظر قرار داد؟

هنگام انتخاب قطره‌های چشمی، چندین نکته مهم وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند. ابتدا، نوع عارضه‌ای که فرد با آن مواجه است، تعیین‌کننده نوع قطره مناسب است. برای مثال، قطره‌های مرطوب‌ کننده برای خشکی چشم، قطره‌های ضدآلرژی برای آلرژی‌های چشمی و قطره‌های ضدالتهاب برای التهابات چشمی وجود دارند. همچنین، برند و نوع فرمولاسیون قطره‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر اثربخشی و تحمل‌پذیری آن‌ها داشته باشد. به همین دلیل، مشورت با پزشک یا داروساز برای انتخاب بهترین گزینه مهم است. نکته دیگر این است که برخی از افراد ممکن است به ترکیبات خاصی در قطره‌های چشمی حساسیت داشته باشند، بنابراین در صورت وجود هر گونه واکنش منفی، باید به پزشک مراجعه کنند. در نهایت، تاریخ انقضا و شرایط نگهداری قطره‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردارند و باید قبل از استفاده بررسی شوند.

2. چگونه می‌توان به درستی قطره‌های چشمی را استفاده کرد؟

استفاده صحیح از قطره‌های چشمی بسیار حائز اهمیت است تا اثر بخشی آن‌ها به حداکثر برسد و عوارض جانبی کاهش یابد. برای استفاده درست از قطره‌ها، ابتدا دستان خود را با صابون و آب بشویید تا از انتقال میکروب‌ها جلوگیری کنید. سپس، سر را کمی به عقب کج کنید و با یک دست پلک پایینی را به آرامی بکشید. در این حالت، با دست دیگر، قطره را از بالا بچکانید و سپس پلک پایینی را به آرامی رها کنید. برای جلوگیری از ریختن قطره‌ها، می‌توان از انگشت اشاره برای فشار دادن گوشه‌ داخلی چشم استفاده کرد تا قطره‌ها به راحتی جذب شوند. همچنین، توصیه می‌شود پس از چکانیدن قطره‌ها، به مدت چند دقیقه به حالت دراز کشیده باقی بمانید تا جذب بهتر صورت گیرد. در صورتی که از چندین نوع قطره استفاده می‌کنید، بهتر است بین چکانیدن هر نوع قطره حداقل 5 تا 10 دقیقه فاصله بیندازید.

3. آیا قطره‌های چشمی عوارض جانبی دارند و چگونه می‌توان آن‌ها را کاهش داد؟

بله، قطره‌های چشمی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که بسته به نوع قطره و حساسیت فرد متفاوت است. برخی از عوارض شایع شامل سوزش، خارش، قرمزی و تاری دید موقت پس از استفاده هستند. در موارد نادر، برخی افراد ممکن است به ترکیبات خاصی در قطره‌ها حساسیت داشته باشند که منجر به واکنش‌های آلرژیک می‌شود. برای کاهش عوارض جانبی، بهترین کار این است که دستورالعمل‌های پزشک را به دقت دنبال کنید و از استفاده بیش از حد از قطره‌ها خودداری کنید. همچنین، انتخاب قطره‌های بدون نگهدارنده می‌تواند در کاهش سوزش و ناراحتی‌های چشم مؤثر باشد. اگر عوارض جانبی ادامه پیدا کرد یا شدت گرفت، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا راهکارهای مناسب را ارائه دهد. همچنین، آزمایش قطره‌های جدید بر روی یک چشم در ابتدا می‌تواند به بررسی واکنش فرد کمک کند.

4. چه زمان‌هایی باید از قطره‌های چشمی استفاده کرد و آیا استفاده مداوم از آن‌ها توصیه می‌شود؟

زمان استفاده از قطره‌های چشمی بستگی به نوع عارضه و توصیه پزشک دارد. به طور کلی، در مواردی مانند خشکی چشم، آلرژی یا التهاب، استفاده مداوم از قطره‌ها ممکن است ضروری باشد. برای مثال، افرادی که در محیط‌های خشک یا دارای آلودگی زندگی می‌کنند، ممکن است نیاز به استفاده مکرر از قطره‌های مرطوب کننده داشته باشند. همچنین، در صورتی که فرد تحت درمان بیماری‌های خاص چشمی مانند گلوکوم یا عفونت‌های چشمی باشد، استفاده منظم از قطره‌ها طبق تجویز پزشک الزامی است. با این حال، باید توجه داشت که استفاده بیش از حد از قطره‌ها، به ویژه قطره‌های حاوی داروهای ضدالتهاب یا ضدآلرژی، می‌تواند به عوارض جانبی منجر شود. بنابراین، مشورت با پزشک در مورد زمان و نحوه استفاده از قطره‌ها بسیار مهم است.

5. آیا می‌توان از قطره‌های چشمی در دوران بارداری و شیردهی استفاده کرد؟

استفاده از قطره‌های چشمی در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط انجام شود. برخی از قطره‌ها ممکن است ترکیباتی داشته باشند که بر روی جنین یا نوزاد تأثیر بگذارند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که پیش از استفاده از هر نوع دارویی، از جمله قطره‌های چشمی، حتماً با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با توجه به نوع قطره و وضعیت فرد، تصمیم بهتری بگیرد. در برخی موارد، قطره‌های خاصی ممکن است بی‌خطر باشند و پزشک به فرد توصیه کند که از آن‌ها استفاده کند. همچنین، در دوران شیردهی، بهتر است از قطره‌های بدون نگهدارنده استفاده کرد و قبل از مصرف، درباره احتمال انتقال دارو به شیر مادر مشورت شود. در نهایت، در صورت بروز هر گونه عارضه جانبی یا نگرانی، فرد باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

منبع:
What You Should Know about Eye Drops