پسوریازیس و علل آن
پسوریازیس یا صدفک یک اختلال خود ایمنی است که پوست را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری تقریبا 2 درصد مردم جهان را درگیر کرده است. در این افراد سیستم ایمنی بدن خود فرد با ترشح واسطه های التهابی در اپیدرم و درم، باعث میشود سلولهای پوست به سرعت تکثیر شده و در سطح پوست جمع شوند. این سلولهای اضافی پوست لکههای ضخیم و پوسته پوستهای به نام پلاک ایجاد میکنند. در واقع تکثیر جدید سلول های پوست به جای یک مرتبه در ماه، هر 5 روز یک مرتبه انجام میگیرد.
علت دقیق پسوریازیس ناشناخته است، اما احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. داشتن یک اختلال خود ایمنی یا مصرف برخی داروها ممکن است این خطر را افزایش دهد. در حالی که علل خاص پسوریازیس به طور کامل شناخته نشده است، محققان نظریههایی در مورد علت ایجاد پسوریازیس، از جمله ژنهای خاص و محرکهای محیطی دارند.
آنچه در این مقاله می خوانیم:
- چه چیزی باعث پسوریازیس میشود؟
- محرکهای پسوریازیس
- چه چیزی باعث تشدید سوریازیس میشود؟
- چگونه میتوان از عود پسوریازیس پیشگیری کرد؟
- کاهش استرس
- مراقبت از پوست
- کاهش خطر ابتلا به عفونت
- خوردن یک رژیم غذایی مغذی
- نتیجهگیری
- پرسش و پاسخ
چه چیزی باعث پسوریازیس میشود؟
دانشمندان به طور کامل نمیدانند که چه چیزی باعث ایجاد پسوریازیس میشود. آنها حدود 80 نوع ژن را شناسایی کردهاند که میتواند خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهد. اعتقاد بر این است که این گونههای ژنتیکی باعث ایجاد تغییراتی در نحوه رفتار سلولهای T بدن میشوند. سلولهای T سلولهای سیستم ایمنی هستند که به طور معمول اجسام خارجی مضر مانند ویروسها و باکتریها را هدف قرار میدهند.
در افراد مبتلا به پسوریازیس، سلولهای T نیز به اشتباه به سلولهای پوست سالم حمله می کنند. این پاسخ سیستم ایمنی منجر به طیف وسیعی از واکنشها میشود، از جمله:
- بزرگ شدن رگهای خونی در پوست
- افزایش گلبولهای سفید خون که پوست را تحریک میکند تا سلولهای جدید را سریعتر از حد معمول تولید کند
- افزایش سلولهای پوست، سلولهای T و سلولهای اضافی سیستم ایمنی
- تجمع سلولهای جدید پوست در سطح پوست
- ایجاد پلاکهای ضخیم و پوسته پوسته مرتبط با پسوریازیس
به طور معمول، این اثرات ابتدا در پاسخ به یک رویداد محرک رخ میدهد.
محرکهای پسوریازیس
علائم پسوریازیس اغلب به دلیل محرکهای خاصی ایجاد میشوند یا بدتر میشوند. اینها میتوانند از نظر محیطی یا فیزیکی مرتبط باشند. محرکها از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما محرکهای رایج پسوریازیس عبارتند از:
- ژنتیک
- هوای سرد و خشک
- نوشیدن الکل زیاد
- سیگار کشیدن
- داشتن یک اختلال خود ایمنی دیگر، مانند HIV یا آرتریت روماتوئید
- داشتن عفونتی که باعث ضعف سیستم ایمنی میشود، مانند گلودرد استرپتوکوکی
- آسیبهای پوستی مانند بریدگی، نیش حشرات یا آفتاب سوختگی
- استرس و تنش بیش از حد
- برخی داروها، از جمله لیتیوم، بتا بلوکرها و داروهای ضد مالاریا
چه چیزی باعث تشدید پسوریازیس میشود؟
محرکهای ذکر شده میتوانند باعث تشدید پسوریازیس در برخی افراد شوند. با این حال، همه محرکهای رایج تأثیر یکسانی روی همه افراد مبتلا به پسوریازیس ندارند و افراد نیز میتوانند محرکهای غیرمعمولی داشته باشند. میتوان با ردیابی زمان بروز علائم پسوریازیس، محرکهای خاص خود را شناسایی کنید. به عنوان مثال، آیا پس از یک هفته پر استرس در محل کار متوجه شدیدتر شدن آن شدهاید؟ توجه به زمان بروز علائم میتواند به شما در تعیین محرکهای احتمالی پسوریازیس و اجتناب از آنها کمک کند.
پزشک همچنین میتواند داروها و سلامت کلی شما را ارزیابی کند تا به شما کمک کند محرکهای احتمالی را مشخص کنید. در مورد داروهای تجویزی یا بدون نسخهای که ممکن است مصرف کنید به پزشک خود اطلاع دهید. مصرف هیچ دارویی را بدون دستور و نظر پزشک قطع نکنید. انجام این کار گاهی اوقات میتواند منجر به بدتر شدن شرایط سلامتی یا عوارض جانبی جدی شود.
چگونه میتوان از عود پسوریازیس پیشگیری کرد؟
A- در حالی که نمیتوانید ژنهای خود را تغییر دهید، میتوانید با مدیریت علائم خود با درمان مداوم از تشدید پسوریازیس جلوگیری کنید. این امر شامل موارد زیر میباشد:
- داروهای موضعی:
1) کورتون : برای موارد خفیف تا متوسط مانند هیدروکورتیزون، بتامتازون، مگاکورت، تریامسینولون، تریامسینولون ان ان، کلوبتازول، ژانوناید و فلوئوسینولون و…
2) پسوریامنت (کلسی پوتریول): رشد سلول را کند میکند. و همچنین مانند
3) پسوریابت (کلسی پوتریول + بتامتازون): برای موارد حاد
4) تاکرولیموس 03/ یا 1/ درصد یا پیمکرولیموس 1 درصد
5) ترتینوئین 05/ درصد. ژل یا کرم
6) سالسیلیک اسید: برای کاهش پوسته پوسته شدن
7) کل تار: شامپو برای کاهش پوسته پوسته شدن و خارش و التهاب. در واقع زغال سنگ است.
- داروهای خوراکی: (حتما زیر نظر پزشک)
1) کورتون: قرص هیدروکورتیزون یا قرص بتامتازون یا قرص پردنیزولون و…
2) کپسول آسیترتین 10 و 25 میلی گرم (نئوتیکازون): برای موارد متوسط تا شدید
3) قرص متوترکسات 2/5 میلی گرم: سرکوب کننده سیستم ایمنی، حداکثر تا یک سال تجویز میشود. معمولا فاصله 3 سال با بارداری
4) کپسول سیکلوسپورین 25 و 50 و 100 میلی گرم: سرکوب کننده سیستم ایمنی، حداکثر تا یک سال تجویز میشود.
5) آنتی هیستامین ضد خارش: مثل فکسوفنادین و نئوتادین و لوراتادین و هیدروکسی زین و….
6) قرص توفاسینیب 5 و 10 میلی گرم (توفازا): برای موارد شدید
- تزریقات: (حتما زیر نظر پزشک)
1) معمولا تزریق کورتون با سرنگ انسولین به زیر جلد ناحیه آسیب دیده
2) معمولا تزریق سرنگ از پیش پر شده ی آدالیمومب(سینورا)، هر دوهفته یک مرتبه ، برای موارد حاد
- فتوتراپی یا نور درمانی که شامل استفاده از نور ماوراء بنفش طبیعی یا مصنوعی برای کند کردن رشد و التهاب پوست است
B- کاهش استرس
در حالی که استرس می تواند تأثیر منفی بر هر کسی بگذارد، ممکن است علائمی را در افراد مبتلا به پسوریازیس تشدید کند. پاسخ بدن به استرس میتواند منجر به شروع علائم پسوریازیس شود و تا مقاوم شدن و شدت بسیار این بیماری پیشروی نماید. شما میتوانید سعی کنید میزان استرس در زندگی خود را با موارد زیر کاهش دهید:
- انجام یوگا
- مدیتیشن یا تمرین ذهن آگاهی
- به طور منظم با یک متخصص بهداشت روان ملاقات کنید
- مصرف داروها:
1)داروهای گیاهی برای کنترل استرس و اضطراب، چندین مثال:
- قرص موود پلاس: حاوی گیاه آشواگاندا و منیزیم و ب 6، روزانه 1تا 2 عدد با معده پر
- قرص کالم انرژی: حاوی گیاه آشواگاندا، روزانه 1تا 2 عدد با معده پر
- قرص نوراگل فورت: حاوی گیاه سنبل الطیب و بادرنجبویه، روزانه 2 عدد با معده پر
- قرص پرفوران: حاوی گیاه علف چای، روزانه 3 عدد با معده پر
- قطره پاسی پی: حاوی گیاه گل ساعتی، روزانه 3 مرتبه و هر بار 10 قطره با معده پر
- کپسول ریلکس هرب: حاوی گیاه گل ساعتی، روزانه 1تا 2 عدد با معده پر
- قرص نروکسین: حاوی گیاه علف چای، روزانه 1 تا 2 عدد با معده پر
- قطره هایپیران: حاوی گیاه هوفاریقون، روزانه 2 مرتبه و هر بار 10 قطره با معده پر
- قطره گل سرخ: حاوی گیاه گل سرخ، روزانه 2 مرتبه و هر بار 15 قطره با معده پر
- کپسول لاسرین: حاوی گیاه اسطوخدوس، روزانه 1تا 2 عدد با معده پر
- قرص لاواندیپ: حاوی گیاه اسطوخدوس، یک ساعت پیش از خواب شبانه یک عدد
2) داروهای غیر گیاهی برای کنترل استرس و اضطراب، چندین مثال:
- قرص نوپتوگر: برای کاهش اضطراب و افزایش تمرکز و انرژی و حافظه و قدرت یادگیری، روزانه 2 تا 3 عدد با معده پر
- قرص نوترارست: برای کاهش استرس فکری و جسمی، روزانه 3 عدد با معده پر
C- مراقبت از پوست
آسیبهای پوستی برخی از افراد، مانند آفتاب سوختگی و خراش، باعث پسوریازیس میشود. با این حال، مراقبت خوب از پوست برای پسوریازیس میتواند به جلوگیری از این نوع آسیبها کمک کند. هنگام انجام فعالیتهایی که ممکن است باعث آسیب پوستی شوند، اقدامات احتیاطی بیشتری انجام دهید. برخی از این اقدامات میتوانند به شرح زیر باشند:
- استفاده از کرم ضد آفتاب و استفاده از کلاه هنگام گذراندن وقت در بیرون برای جلوگیری از آفتاب سوختگی
- پوشیدن دستکشهای محافظ هنگام کار با مواد شیمیایی خشن یا شستن ظروف
- هنگام شرکت در فعالیتهای خارج از منزل و ورزشهای تماسی، مانند بسکتبال یا فوتبال، احتیاط کنید
D- کاهش خطر ابتلا به عفونت
عفونتهای ویروسی، قارچی و باکتریایی بر سیستم ایمنی بدن فشار وارد میکنند که میتواند با ایجاد یک واکنش التهابی باعث پسوریازیس شود. گلودرد استرپتوکوکی، با شروع علائم پسوریازیس، به ویژه در کودکان مرتبط است. با این حال، شدید شدن پسوریازیس ممکن است پس از گوش درد، التهاب لوزه، یا عفونت تنفسی یا پوستی رخ دهد. شما میتوانید خطر ابتلا به این عفونتها را با موارد زیر کاهش دهید:
- شستن مرتب دستها در طول روز، به خصوص قبل از غذا خوردن
- اجتناب از به اشتراک گذاشتن فنجان و ظروف با افراد دیگر
- هر گونه زخم را به طور کامل تمیز کنید و زخم را برای جلوگیری از عفونت، بپوشانید
- اجتناب از تماس مستقیم با افراد بیمار
همچنین میتوانید اقداماتی را برای بهبود سلامت ایمنی خود برای کمک به جلوگیری از تشدید پسوریازیس انجام دهید.
E- خوردن یک رژیم غذایی مغذی
خوردن یک رژیم غذایی مغذی که بر پروتئین بدون چربی، غلات کامل، میوهها و سبزیجات و چربیهای سالم تمرکز دارد، میتواند از سلامت کلی شما حمایت کند و ممکن است به کاهش علائم پسوریازیس کمک کند.علاوه بر آن مصرف امگا 3 به دلیل اثر ضد التهابی آن بسیار مفید است. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن با خوردن یک برنامه غذایی طولانی مدت مغذی و ورزش منظم ممکن است به جلوگیری از تشدید پسوریازیس کمک کند. یک متخصص تغذیه میتواند به شما کمک کند تا بفهمید چه غذاهایی و چه مقدار را باید هر روز بخورید تا وزن متوسطی داشته باشید.
نکته: درجه بندی شدت بیماری پسوریازیس:
خفیف | کمتر از 3 درصد بدن را درگیر کرده باشد |
متوسط | بین 3 تا 10 درصد بدن را درگیر کرده باشد |
شدید | بیش از 10 درصد بدن را درگیر کرده باشد |
نکته: محل های ایجاد ضایعه پسوریازیس:
-پوست سر و صورت: ضایعه نقره ای براق در قسمت گوش و ابرو و پیشانی و پشت سر
-پوست دست و پا: مخصوصا قسمت بازو و آرنج و زانو. درگیری پوست دست و پا، شایع ترین نواحی درگیرشده در بدن است.
-پوست ناحیه تناسلی: هم در آقایان و هم در بانوان
-ناخن: موجب ضخیم شدن و تغییر رنگ و حالت گچی زیر ناخن میشود.
نتیجهگیری
اگرچه برخی از ژنها با ایجاد پسوریازیس مرتبط هستند، اما دانشمندان به طور کامل نمیدانند که چرا پسوریازیس در برخی افراد با آن ژنها ایجاد میشود و در برخی دیگر ایجاد نمیشود. پسوریازیس احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و شیوه زندگی است. اگرچه هیچ درمانی برای پسوریازیس وجود ندارد، شما میتوانید با کمک متخصصان مراقبتهای بهداشتی از علائم پیشگیری و آنها را مدیریت کنید. همکاری با پزشک برای یافتن درمانهایی که خارش و ناراحتی را تسکین میدهد، میتواند علائم پسوریازیس را کاهش دهد. انجام اقداماتی برای شناسایی محرکهای علائم و محدود کردن قرار گرفتن در معرض این محرکها نیز میتواند به جلوگیری از شدید شدن بیماری در آینده کمک کند.
و اما توصیه نهایی: برای جلوگیری از ایجاد و تشدید بیماری پسوریازیس، از خشک شدن پوست خود جلوگیری کنید.
پرسش و پاسخ
1. پسوریازیس چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص پسوریازیس معمولاً توسط پزشک با بررسی بالینی و معاینه پوست انجام میشود. در برخی موارد، پزشک ممکن است نمونهبرداری از پوست (بیوپسی) انجام دهد تا از عدم وجود سایر بیماریهای پوستی اطمینان حاصل کند. پزشک همچنین میتواند تاریخچه پزشکی و علائم بیمار را بررسی کند.
2. آیا پسوریازیس واگیردار است؟
خیر، پسوریازیس یک بیماری واگیردار نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود. این بیماری بیشتر به دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی بروز میکند و نمیتوان آن را از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم انتقال داد.
3. آیا رژیم غذایی میتواند بر پسوریازیس تأثیر بگذارد؟
بله، رژیم غذایی میتواند بر پسوریازیس تأثیر داشته باشد. برخی از مواد غذایی ممکن است به کاهش التهاب کمک کنند و علائم پسوریازیس را بهبود بخشند. این مواد شامل میوهها و سبزیجات تازه، ماهیهای چرب مانند ماهی سالمون، مغزها و دانهها، و غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا-3 میشوند. همچنین، پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب، شیرینیها، الکل و محصولات فرآوری شده میتواند مفید باشد.
4. آیا استرس میتواند پسوریازیس را تشدید کند؟
بله، استرس یکی از عوامل اصلی تشدید کننده پسوریازیس است. استرس میتواند سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار دهد و باعث بروز یا تشدید علائم پسوریازیس شود. مدیریت استرس از طریق تکنیکهای مختلف مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی و فعالیتهای بدنی منظم میتواند به کاهش علائم بیماری کمک کند.
5. آیا پسوریازیس میتواند مفاصل را نیز تحت تأثیر قرار دهد؟
بله، برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس ممکن است دچار آرتریت پسوریاتیک شوند که یک نوع التهاب مفاصل است. این حالت میتواند باعث درد، تورم و سفتی مفاصل شود. درمان آرتریت پسوریاتیک نیازمند رویکردهای مشابه با درمان پسوریازیس پوستی است، از جمله داروهای ضدالتهابی و بیولوژیک.
6. آیا پسوریازیس در کودکان نیز رخ میدهد؟
بله، پسوریازیس میتواند در کودکان نیز رخ دهد. اگرچه شیوع آن در کودکان کمتر از بزرگسالان است، ولی ممکن است با علائم مشابه، مانند لکههای قرمز و فلسهای نقرهای ظاهر شود. درمان پسوریازیس در کودکان نیازمند توجه خاصی است و باید تحت نظر پزشک متخصص اطفال انجام شود.
7. چرا پسوریازیس می گیریم؟
پسوریازیس، نوعی مشکل در سیستم ایمنی بدن است و عواملی مانند سابقه خانوادگی، فشار روانی، استرس، سیگار کشیدن و برخی از عوامل محیطی مانند برخی عفونتها، مانند استرپتوکوک گلو یا عفونتهای پوستی باعث بروز این بیماری میشوند.
8. برای درمان پسوریازیس چکار کنیم؟
انواع کرمهای استروئیدی، انواع مرطوب کنندههای خاص پوست، داروهایی که تولید سلول پوستی را کند میکند مانند آنترالینها، پماد ویتامین D3، ویتامین A یا کرمهای رتینوئید
فاطمه قنبری
27 مرداد 1403 در 11:37مطالب تون در مورد بیماری پسوریازیس بسیار مفید بود. با توجه به اینکه این بیماری بسیار شایع است اطلاع رسانی و آگاهی مردم نسبت به عوامل موثر بر این بیماری و روش درمان آن ضروری است.