8 علت خارش بدن | علائم، درمان دارویی و خانگی

ویدئوی توضیحات سرکار خانم دکتر ذنوبی در رابطه با خارش بدن و راه های درمان آن

علت خارش بدن چیست

پوست بعنوان سدی که از بدن حفاظت می‌کند، نقش حیاتی در سیستم کل بدن ایفا می‌نماید. پوست با داشتن سلول‌های خاصی از سیستم ایمنی، می‌تواند از بدن و سطح پوست در برابر ویروس‌ها، باکتری‌ها و سایر عوامل خطرزا محافظت کند. هنگامی که سلول‌های پوست هر نوع ماده مشکوکی را بر روی بخشی از بدن تشخیص می‌دهند، واکنشی را آغاز می‌کنند که باعث التهاب آن ناحیه می‌شود. متخصصان پزشکی، این نوع التهاب را درماتیت یا راش پوستی معرفی کرده‌اند که می‌تواند منجر به خارش در ناحیه پوست شود. در واقع ماست سل ها که نوعی از سلول‌های ایمنی هستند به میدان آمده از خود یکسری واسطه های شیمیایی مثل هیستامین آزاد میکنند. این هیستامین ها موجب خارش، بثورات ملتهب، دردناک و تحریک‌کننده می شوند.

علت خارش بدن

 پوست ممکن است در تمام بدن یا فقط در نواحی خاص دچار خارش شود. در اینجا به اصلی‌ترین علت خارش بدن اشاره شده است:

پوست خشک

افرادی که دچار خشکی بیش از حد پوست هستند، بصورت مداوم احساس خارش در بدن دارند. علائم و نشانه‌های رایج خشکی پوست عبارتند از: پوست خشن و پوسته پوسته، خارش بیش از حد، تیره بودن پوست، ترک‌ در پوست یا لب‌های ترک خورده

عوامل محیطی که منجر به خشکی پوست می‌شوند عبارتند از: هوای بیش از حد گرم یا سرد با رطوبت کم، همچنین شستشو و حمام زیاد، استفاده از شوینده های خشن و معطر، استفاده از داروی خاص مثل راکوتان و افزایش سن و …

استفاده از یک مرطوب کننده مناسب معمولا می‌تواند به تسکین علائم خشکی پوست کمک کند. پوست بسیار خشک می‌تواند یکی از علائم هشدار دهنده بیماری درماتیت باشد، بنابراین ممکن است برای کمک به تسکین و جلوگیری از وخامت وضعیت، مراجعه به متخصص پوست ضروری باشد. اقدام جهت درمان خشکی پوست حائز اهمیت می‌باشد، چرا که ترک‌های پوستی، اجازه ورود میکروب‌ها را داده و منجر به عفونت می‌شوند. لکه‌های ملتهب و دردناک روی پوست اغلب نشانه اولیه یک عفونت شدید است. متخصص پوست ممکن است یک مرطوب کننده مخصوص برای استفاده در طول روز یا یک داروی موضعی برای استفاده مستقیم روی پوست تجویز کند.

اگزما

اگزما یا درماتیت آتوپیک یکی از علل شایع بثورات پوستی در کودکان و رایج‌ترین علت خارش بدن می‌باشد. طبق گزارش‌های کالج آمریکایی آلرژی، آسم و ایمونولوژی (ACAAI)، اگزما 10 تا 20 درصد از کودکان و تنها 1 تا 3 درصد از بزرگسالان را مبتلا می‌کند. ژنتیک و سیستم ایمنی فرد ممکن است در ایجاد اگزما نقش داشته باشد. اگزما، شکاف‌هایی را در سد پوستی بوجود می‌آورد. این شکاف‌ها باعث ایجاد بعضی تغییرات در پوست می‌شوند:

• از دست دادن رطوبت پوست که منجر به خشکی می‌شود.
• ورود ذرات گرد و غبار و عطرها به پوست  که منجر به التهاب می‌شود.
• ورود ویروس‌ها و باکتری‌ها به پوست که منجر به عفونت می‌شود.

برای دریافت برنامه درمانی برای کنترل اگزما، می‌توانید با یک متخصص پوست صحبت کنید. برنامه درمانی شامل یک برنامه مراقبت از پوست و راه‌هایی برای مدیریت عوامل محرک پوست می‌باشد. درمان اگزما می‌تواند به کاهش علائم، خطر عفونت، وخامت شرایط و حفظ رطوبت پوست کمک کند.

آلرژی

تحریک و واکنش‌های آلرژیک نیز می‌تواند باعث خارش پوست شود. درماتیت تماسی آلرژیک زمانی اتفاق می‌افتد که پوست مستقیماً با یک عامل محرک تماس پیدا کند. فردی که مبتلا به درماتیت تماسی تحریک‌کننده یا آلرژیک است، علائم التهاب راش پوستی و همراه با خارش در پوست مشاهده می‌کند که می‌تواند شامل تاول‌ها یا برجستگی‌های کوچک باشد. این بثورات پوستی، زمانی ایجاد می‌شود که پوست با ماده حساسیت‌زا، ماده‌ای که سیستم ایمنی به آن حمله می‌کند، در تماس باشد. ممکن است بین زمان بروز بثورات و عامل محرک، فاصله زمانی وجود داشته باشد.

 تماس با لباس‌هایی با جنس خاص، حیوانات خانگی، مواد شیمیایی، صابون‌ها و موادی مانند نوعی پیچک خطرناک یا لوازم آرایشی می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شود. آلرژی غذایی نیز می‌تواند باعث خارش پوست شود. آلرژی به نیکل بسیار رایج است و برخی افراد هنگامی که با جواهرات حاوی مقدار کمی نیکل، در تماس باشند، ممکن است پوست دچار التهاب، برآمدگی، خارش و تورم در محل تماس شود. برای فردی که به یک ماده خاص واکنش آلرژیک دارد، یکی از ساده‌ترین کارها اجتناب از استفاده از آن محصول یا ماده است. کرم‌های بدون نسخه یا کرم‌های دارویی می‌توانند به رفع بثورات کمک کنند.

کم آبی بدن

عدم دریافت مایعات باندازه کافی، بدن را در حالت کم آبی قرار می‌دهد. کم آبی، بعنوان یکی از علل خارش پوست شناخته شده که در اثر خشکی پوست بوجود می‌آید. پوست فردی که در معرض کم آبی قرار گرفته، ممکن است خشک، کدر یا فرورفته به نظر برسد. سایر علائم کم آبی شامل تغییر رنگ ادرار، سردرد، خستگی و گرفتگی عضلات است. موارد خفیف کم آبی  بدن را با نوشیدن مایعات بیشتر به ویژه آب، می‌توان درمان کرد. موارد جدی نیاز به مراقبت پزشکی دارند.

کهیر

کهیر نوعی التهاب پوستی است که در اثر ترشح یک ماده شیمیایی به نام هیستامین در بدن ایجاد می‌شود. ترشح این ماده، باعث نشت رگ‌های خونی کوچک و تورم پوست می‌شود. کهیر می‌تواند باعث بروز خارش ناراحت‌ کننده و دردناک در پوست شود. با این حال، کهیرهای پوستی، قابل انتقال و مسری نیستند. در حالی‌که کهیر معمولاً خطرناک نیست، واکنش‌های تورمی که بر لب‌ها، زبان، گلو یا تنفس تأثیر می‌گذارد نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد.

دو نوع کهیر وجود دارد:

• کهیر حاد: ممکن است پس از تماس با یک محرک آلرژیک، مانند یک غذا یا داروی خاص، ایجاد شود. علل غیر آلرژیک مانند هوای بیش از حد گرم یا سرد، قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا ورزش نیز می تواند به عنوان محرک عمل کند.
• کهیر مزمن: قرار داشتن در برخی از شرایط بصورت طولانی مدت، باعث بروز کهیر می‌شود. در موارد دیگر، پیداکردن علت اصلی بروز کهیر در فرد، دشوار است. در این شرایط، کهیر می‌تواند به‌طور منظم برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها فرد را درگیر کرده و در فواصل زمانی مختلف برگردد و حتی پزشک نمی‌تواند علت را تشخیص دهد، وضعیت فرد اغلب با گذشت زمان بهبود می‌یابد. طبق تحقیقات، کهیر حدود 20 درصد از افراد را در مقطعی از زندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد.

نیش حشرات

گزش حشرات اغلب باعث بروز خارش می‌شود. نیش پشه و عنکبوت اغلب، گزش ملتهب و متورم ایجاد می‌کند. گزش ساس‌ و بیماری گال (بیماری پوستی عفونی بر اثر ورود نوعی کنه به پوست) ممکن است نواحی بیشتری از پوست را درگیر کرده و باعث خارش در کل بدن شوند. اگر فردی مشکوک به گال است، باید به پزشک مراجعه کند. کنترل گزش با ساس دشوار است. اگر فردی مشکوک به آلودگی با ساس باشد، باید با متخصص کنترل آفات مشورت کند.

مشکلات روحی

گاهی اوقات، خارش پوست ناشی از تماس فیزیکی نیست. برخی از شرایط مرتبط با حالات روحی و سلامت روان با علائم خارش پوست همراه می‌باشد. خاراندن بیش از حد می‌تواند منجر به آسیب پوست شود. برخی مشکلات  مانند افسردگی، اضطراب اختلال وسواس فکری-عملی و فشار عصبی باعث بروز خارش در بدن بصورت مداوم می‌شوند. علی رغم اینکه این مورد کم اهمیت تر به نظر میرسد اما بسیار دیده شده که افراد در هنگام عصبانیت یا اضطراب و افسردگی، به صورت ناخودآگاه شروع به خاراندن بدن خود میکنند.

علت خارش بدن ؛ انواع بیماری‌ها

خارش همچنین می‌تواند از تاثیر برخی انگل‌ها مانند کرمک یا شپش در بدن ظاهر شود. برخی بیماری‌های ناشی از عفونت‌های قارچی مانند بیماری «پای ورزشکار»، Athlete’s foot، نیز می‌تواند باعث خارش بین انگشتان و اطراف آن شود. بیماری کچلی یا قارچ سر نیز می‌تواند باعث ایجاد بثورات قرمز خارش‌دار شود. خارش پوست نیز می‌تواند به دلیل شرایط پزشکی مانند بیماری‌های عصبی ناشی از دیابت، فشار عصبی و زونا وخیم‌تر باشد. پسوریازیس، یک بیماری پوستی خودایمن و بیماری مزمن کلیه از جمله بیماری‌هایی هستند که با علائم خارش بدن همراه هستند.

یکی از علل شایع خارش بدن، بیماری های کبدی و بالا بودن آنزیم های کبدی هست.در صورتی که بی دلیل در قسمت هایی از بدن شما خارش ایجاد میشود، به وجود بیماری کبدی شک میکنیم که باید با انجام آزمایش خون به تایید نهایی برسیم. اما قبل از آزمایش با مشاهده ی علائمی میتوان تا حد بسیار به یقین برسیم. این علائم عبارتند از زرد شدن پوست یا زرد شدن سفیده ی چشم، درد در ناحیه کبد یعنی زیر سینه ی راست  و در راستای معده، زمانی که مدفوع چرب شده و به سنگ سرویس  بهداشتی می چسبد، کم رنگ شدن مدفوع و تیره شدن ادرار، احساس ضعف و خستگی شدید و…

اینفوگرافیک علت و  درمان خارش بدن

درمان‌ خانگی خارش بدن

درمان‌های خانگی زیر ممکن است به کاهش خارش کمک کند:

• نوشیدن آب بیشتر برای کمک به حفظ رطوبت پوست
• استفاده مداوم از کرم مرطوب کننده با کیفیت بالا 
• استفاده از کمپرس خنک و مرطوب در ناحیه آسیب دیده
• استفاده از کرم ضد خارش برای تسکین علائم، مانند پماد کالامین بدون نسخه
• دوش گرفتن با آب ولرم
• انتخاب صابون‌های ملایم بدون رنگ یا عطر
• استفاده از مواد شوینده ملایم یا بدون عطر
•  اجتناب از مواد حساسیت‌زا که باعث واکنش پوستی می‌شوند، مانند نیکل، جواهرات و پشم برای افراد مبتلا به آلرژی یا حساسیت   

افرادی که دچار خارش مداوم می‌شوند، باید از خارش پوست خودداری کنند. زیرا می‌تواند منجر به التهاب و آسیب بیشتر به پوست شده و باعث تحریک بیشتر پوست گردد.

در صورتی‌ که در مرحله درمان خارش بدن، با مشکلات زیر مواجه شدید، با پزشک یا متخصص پوست تماس بگیرید :

• عدم تاثیر کرم‌های بدون نسخه
• گسترش راش پوستی 
• بروز علائم دیگری به غیر از خارش

خرید بهترین دارو برای خارش بدن از داروخانه حاتم

درمان خارش بدن

درمان خارش بدن، به علت بروز خارش بستگی دارد. برای افرادی که پوست خشکی دارند، استفاده از یک مرطوب کننده با کیفیت بالا، ممکن است تاثیر زیادی داشته باشد. برای مبتلایان به بیماری‌هایی مانند پسوریازیس، اگر برای آن‌ها منع مصرف درمان دارویی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است درمان‌های جایگزین را توصیه کند. روش درمانی توصیه شده، نور درمانی (فوتوتراپی)، شامل قرار دادن پوست در معرض نوع خاصی از نور است.

A) اگر علت خارش ، خشکی پوست یا اگزما یا آلرژی یا نیش حشرات یا پسوریازیس باشد درمان به شرح زیر است:

داروی موضعی خارش خشکی پوست

1) اگر پوست خشک شما دچار خارش بسیار کم و ناچیزی در اثر خشکی معمولی گردید، ممکن است پزشک یک محصول مرطوب کننده مناسب  برای رطوب رسانی به پوست شما توصیه کند برای مثال مرطوب کننده حاوی اوره، اوسرین، شی باتر، هیالورونیک اسید یا دکسپانتول و.. و یا مصرف داروی خوراکی برای مثال کپسول اگزوتین درمکس

2)  اگر پوست خشک شما دچار خارش معمولی گردید، در وهله اول ممکن است پزشک  یک محصول رطوبت رسان و ضدخارش بدون کورتون توصیه کند برای مثال کرم دکسپانتنول، کرم یا لوسیون کالامین، کرم کالندولا یا کالندولا پلاس یا کالندیت ای، کرم اگزاسین، پماد کامودرما، کرم درماتین، کرم جی، پماد رکوبیزول، پماد تاکرولیموس و انواع ترمیم کننده ها و…

3) اگر پوست شما دچار خارش شدید شد، ممکن است پزشک در کنار مرطوب کننده، کرم یا پماد یا لوسیون حاوی کورتون تجویزکند برای مثال هیدروکورتیزون، بتامتازون، مگاکورت، تریامسینولون، تریامسینولون ان ان، کلوبتازول، ژانوناید و فلوئوسینولون و…

4) اگر پوست شما دچار ترک‌ شد، ممکن است پزشک برای پیشگیری از عفونت استفاده از پانسمان‌های مرطوب یا کرم و پماد ضدعفونت را توصیه کند برای مثال موپیروسین، تتراسایکلین، مترونیدازول موضعی و … 

5) اگر خارش و اگزمای شما شدید و مقاوم و حتی شبه پسوریازیس باشد، ممکن است پزشک در کنار مرطوب کننده و کورتون، موضعی تاکرولیموس 03/ یا 1/ درصد یا پیمکرولیموس 1 درصد تجویزکند.

نکته:اگر اگزمای پوست در ناحیه اطراف چشم باشد باید همه تجویزها مناسب ناحیه حساس چشم باشد برای مثال برای خشکی ساده اطراف چشم:مرطوب کننده مخصوص اطراف چشم یا ویتامین آ چشمی_  برای خارش یا پوسته پوسته شدن شدید اطراف چشم:بتامتازون یا هیدروکورتیزون چشمی_  برای ترک اطراف چشم:تتراسایکلین یا جنتامایسین چشمی  مورد استفاده قرار میگیرد.

داروی خوراکی خارش خشکی پوست

1) اگر اگزمای شما دچار خارش گردید، در وهله اول ممکن است پزشک  یک داروی آنتی هیستامین تجویز کند مثل فکسوفنادین و نئوتادین و لوراتادین و هیدروکسی زین و….

2) اگر اگزمای شما دچار خارش شدید و بی تاب کننده شد، ممکن است پزشک  در کنار آنتی هیستامین یک داروی کورتون خوراکی تجویز کند مثل قرص هیدروکورتیزون و قرص بتامتازون و قرص پردنیزولون و…

در صورت هر نوع و شدت خارش در اثر خشکی پوست، مصرف داروی اگزوتین توصیه میشود.

B) اگر علت خارش ، عفونت قارچی باشد درمان به شرح زیر است:

درمان موضعی عفونت قارچی

این داروها به صورت کرم، لوسیون و شامپو عرضه می‌شوند. برخی از رایج‌ترین داروهای توصیه شده عبارتند از:

• کلوتریمازول 
• میکونازول 
• تربینافین 
• کتوکونازول
• سرتاکونازول(درموفیکس)
• مایکودرم

ممکن است لازم باشد درمان عفونت قارچی ناخن را تا یک سال ادامه دهید. برای سایر انواع عفونت‌ها، باید تا 2 هفته پس از ناپدید شدن علائم، درمان را ادامه دهید تا مطمئن شوید که عفونت عود نمی‌کند. همیشه بروشور همراه با دارو را بخوانید و هر سوالی دارید از داروساز بپرسید.

درمان خوراکی عفونت قارچی 

اگر عفونت پوستی بعد از استفاده از یک ضد قارچ موضعی بهتر نشد، بخش وسیعی از پوست شما را می پوشاند یا روی ناخن یا پوست سر شما تاثیر می‌گذارد. به منظور درمان سریع قارچ پوستی ممکن است پزشک داروهای ضد قارچ خوراکی تجویز کند. نمونه هایی از قرص‌های ضد قارچ عبارتند از:

• ایتراکونازول 100میلی گرم
• تربینافین 250میلی گرم
• فلوکونازول 50و 100 و 150میلی گرم
• گریزئوفولوین 125 و 250 و 500میلی گرم

در عفونت های قارچی بسیار شدید ممکن است پزشک داروی خوراکی را به مدت 6 ماه تجویز کند تا به طور کامل دروه درمان عفونت تکمیل شود.

C) اگر علت خارش ، کم آبی بدن باشد درمان به شرح زیر است:

برخی شرایط مانند تعریق شدید بدن به دلیل انجام ورزش یا گرمای هوا یا از دست دادن مایعات به دلیل استفراغ یا اسهال، نوشیدنی‌های الکترولیتی باعث کاهش سطح آب بدن می‌شوند. بدین منظور برای جبران آب از دست رفته بدن باید مصرف نوشیدنی ها و میوه‌  و سبزیجات را افزایش داده و با مصرف محلول وانلایت و او آر اس(ORS) آب از دست رفته بدن جبران شود.

D) اگر علت خارش ، مشکلات روحی باشد درمان به شرح زیر است:

گاهی برای رفع اضطراب و افسردگی و بهبود خلق و خو و … نیاز به کمک داروها پیدا میکنیم. از آنجایی که داروهای شیمیایی بدون عارضه و بدون وابستگی نیستند، توصیه میشود خط اول درمان را داروهای گیاهی قرار دهیم مثل داروی موود پلاس(حاوی گیاه آشواگاندا) و داروی کالم انرژی(حاوی گیاه آشواگاندا) و داروی نوراگل فورت(حاوی گیاه سنبل طیب و بادرنجبویه) و داروی پرفوران(حاوی گیاه علف چای) و داروی هایپیران(حاوی گیاه هوفاریقون) و…

نکته: سعی کنید محل بروز اگزما(به هر علتی) را به هیچ عنوان نخارانید. چون خاراندن آن ناحیه موجب سوزش و خارش بیشترخواهد بود و همچنین در صورت زخم شدن آن محل، احتمال بروز عفونت پوستی بسیار افزایش می یابد.

نتیجه‌گیری

دلایل احتمالی زیادی برای خارش پوست وجود دارد که از جمله علل آن می‌توان به بروز اگزما و خشکی پوست، عفونت‌های قارچی، بیماری کبد و اضطراب در افراد اشاره کرد. درمان خارش بدن به علت خارش بستگی دارد و پزشک متخصص، باتوجه به مشاهده علائم و علت خارش بدن، روش‌های درمانی مانند استفاده از انواع کرم‌ها، تجویز برخی داروها و همچنین رعایت برخی نکات در رابطه با عوامل حساسیت‌زا توصیه می‌شود. 

پرسش و پاسخ

1. کمبود چه ویتامینی باعث خارش می‌شود؟

کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند باعث خارش پوست شود. به عنوان مثال، کمبود ویتامین A می‌تواند منجر به خشکی و پوسته پوسته شدن پوست و خارش گردد.

2. آیا خارش بدن یک بیماری مزمن است؟

خارش، بسته به علت زمینه‌ای می‌تواند حاد یا مزمن باشد، به عنوان مثال، فرد می‌تواند خارش ناشی از خشکی پوست را با استفاده از مرطوب کننده کاهش دهد. با این حال، اگر خارش بیش از 6 هفته ادامه یابد، بعنوان خارش مزمن توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.

3. برای خارش بدن چکار کنیم؟

• یک پارچه سرد و مرطوب یا کیسه یخ را روی بخشی از پوستی که دچار خارش شده، بمالید. این کار را حدود پنج تا 10 دقیقه یا تا زمانی که خارش بهتر شود، انجام دهید.
• حمام بلغور جو دوسر بگیرید.
• پوست خود را مرطوب کنید.
• از بی حس کننده‌های موضعی حاوی پراموکسین استفاده کنید.
• از پمادهای خنک کننده مانند منتول یا کالامین استفاده کنید.

4. چرا خارش بدن دارم؟

از دلایل خارش بدن می توان به خشکی پوست (گزروزیس)، اگزما (درماتیت)، پسوریازیس، گال، انگل، سوختگی، اسکار، نیش حشرات و کهیر اشاره کرد. ایجاد خارش در کل بدن ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری کبد، بیماری کلیوی، کم خونی، دیابت، مشکلات تیروئید و برخی سرطان‌ها باشد.

منبع

Causes Of Itchy Body