همه چیز درباره بیماری آسم
آسم یک بیماری مرتبط با سیستم تنفسی است که ریههای شما را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری باعث ایجاد خسخس سینه (به دفعات مکرر)، تنگی نفس، فشار روی قفسه سینه و سرفههای شبانه یا صبح زود میشود. آسم را میتوان با مصرف دارو و اجتناب از محرکهایی که میتوانند باعث حمله آسم شوند، کنترل کرد. همچنین باید محرکهایی که میتوانند آسم شما را بدتر کنند، از محیط پیرامون خود حذف کنید.
آسم که به آن آسم برونش نیز میگویند؛ یک بیماری مزمن (مداوم) است که مجاری تنفسی در ریهها را تحت تأثیر قرار میدهد. مجاری تنفسی، لولههایی هستند که هوا را به داخل و خارج از ریههای شما منتقل میکنند. اگر آسم دارید، مجاری تنفسی ممکن است ملتهب و گاهی باریک شوند. این امر باعث حمله آسم میگردد و در هنگام بازدم، خروج جریان هوا از مجاری تنفسی شما به سختی صورت می پذیرد. این بیماری از بین نمیرود و نیاز به مدیریت مداوم پزشکی دارد. در صورت عدم درمان، آسم میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
آنچه در این مقاله میخوانیم :
- حمله آسم
- تفاوت آسم و آلرژی
- انواع آسم
- چه عواملی باعث ایجاد حمله آسم میشوند؟
- محرکهای رایج حمله آسم
- علائم و نشانههای حمله آسم
- تشخیص آسم
- درمان و کنترل آسم
- نتیجهگیری
- پرسش و پاسخ
حمله آسم
وقتی به طور طبیعی نفس میکشید، ماهیچههای اطراف مجاری تنفسی شُل میشوند و به هوا اجازه میدهند به راحتی و بیصدا حرکت کند. در طول حمله آسم، سه چیز ممکن است رخ دهد:
- برونکو اسپاسم: در حمله آسم، ممکن است ماهیچههای اطراف مجاری تنفسی منقبض شوند (سفت شوند). هنگامی که این ماهیچهها سفت میشوند، مجاری تنفسی شما باریک میشود و هوا نمیتواند آزادانه از طریق مجاری تنفسی جریان یابد.
- التهاب: در هنگام حمله آسم، پوشش مجاری تنفسی شما متورم میشود. مجاری تنفسی متورم اجازه نمیدهد هوای زیادی به ریههای شما وارد یا از آنها خارج شود.
- تولید مخاط: در طول حمله آسم، بدن شما مخاط بیشتری ایجاد میکند. این مخاط غلیظ، مجاری تنفسی را مسدود میکند. هنگامی که ماهیچههای اطراف مجاری تنفسی شما در مواجهه با محرکها منقبض میشود؛ عمل بازدم، به سختی صورت میپذیرد و مجاری تنفسی شما صدای خسخس مانندی ایجاد میکند و حمله آسم رخ میدهد.
تفاوت آسم و آلرژی
آلرژی و آسم هر دو با واکنش به مواد خارجی مانند گرده، گرد و غبار و… مشخص میشوند و مشابه هم هستند. تفاوت بین آلرژی و آسم، در محل واکنش نهفته است. اگر این واکنش در بینی شما رخ دهد، دچار گرفتگی و عطسه خواهید شد. اگر این واکنش در ریههای شما رخ دهد، حمله آسم مانند سرفه، خسخس سینه و تنگی نفس را تجربه خواهید کرد. هیچ شاخص روشنی وجود ندارد که چرا برخی افراد آلرژی دارند و چرا برخی دچار حمله آسم میشوند. اگرچه، محققان بر این باورند که یک استعداد ژنتیکی تعیین میکند که شما چه چیزی را داشته باشید. علاوه بر این، افرادی که دارای آلرژی مداوم هستند، مانند تب یونجه، در معرض خطر ابتلا به آسم نیز میباشند، بنابراین مهم است که آلرژی خود را زودتر درمان کنید چون آلرژی درمان نشده به آسم تبدیل میشود.

خرید بهترین مکمل کنترل کننده بیماری آسم از داروخانه حاتم
انواع آسم
آسم بر اساس علت و شدت علائم، به انواع مختلفی تقسیم میشود. پزشکان، آسم را به صورت زیر شناسایی و دستهبندی میکنند.
آسم متناوب: این نوع آسم میآید و میرود، بنابراین میتوانید بین دو حمله آسم، احساسی طبیعی داشته باشید.
آسم پایدار: آسم مداوم به این معنی است که شما در بیشتر مواقع علائم دارید. علائم میتواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. پزشکان، شدت حمله آسم را بر اساس تعداد دفعات بروز علائم میسنجند. آنها همچنین در نظر میگیرند که چگونه میتوانید کارها را در طول حمله آسم انجام دهید.
آسم آلرژیک: آلرژی برخی افراد میتواند باعث حمله آسم شود. آلرژنها شامل مواردی مانند کپکها، گردهها و … حیوانات خانگی هستند.
آسم غیر آلرژیک: عوامل خارجی میتوانند باعث تشدید حمله آسم شوند. ورزش، استرس، بیماری و آب و هوا ممکن است باعث شعلهور شدن حمله آسم شوند.
آسم شغلی: این نوع آسم در درجه اول، برای افرادی اتفاق میافتد که در اطراف مواد تحریک کننده کار میکنند. کار پیرامون مواد تحریک کننده، باعث تشدید حمله آسم میگردد.
آسم اطفال: این نوع آسم که آسم دوران کودکی نیز نامیده میشود، اغلب پیش از 5 سالگی شروع میشود و میتواند در نوزادان و کودکان نوپا رخ دهد. کودکان ممکن است با بزرگتر شدن، از آسم عبور کنند. پیش از تصمیمگیری در مورد اینکه آیا کودک شما در صورت بروز حمله آسم به یک دستگاه استنشاقیِ در دسترس (اسپری آسم) نیاز دارد، برای اطمینان آن را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک میتواند به شما در کنترل حمله آسم فرزندتان کمک کند.
آسم بزرگسال: این نوع آسم بعد از 18 سالگی شروع میشود.
آسم ناشی از ورزش: در برخی افراد، حمله آسم با ورزش ایجاد میشود و به آن برونکو اسپاسمِ ناشی از ورزش نیز میگویند.
سندرم همپوشانی آسم-COPD (ACOS): این سندرم زمانی اتفاق میافتد که شما هم آسم و هم بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) دارید. هر دو بیماری، تنفس را دشوار میکنند.
چه عواملی باعث ایجاد حمله آسم میشوند؟
محققان نمیدانند چرا برخی از افراد آسم دارند درحالیکه برخی دیگر اینگونه نیستند. عوامل زیر خطر حمله آسم و نیز ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند:
آلرژن ها و عوامل محیطی: داشتن آلرژی (حساسیت) میتواند خطر حمله آسم و ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. افراد ممکن است پس از قرار گرفتن در معرض چیزهایی که مجاری تنفسی را تحریک میکنند، دچار حمله آسم شوند و به این بیماری مبتلا شوند. آلرژنها، سموم، بخارات و دود از جمله این مواد است. این عوامل به ویژه برای نوزادان و کودکان خردسالی که رشد سیستم ایمنی آنها به پایان نرسیده است، میتواند مضر باشد.
عفونتهای تنفسی: برخی از عفونتهای تنفسی، مانند ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، میتوانند به ریههای در حال رشدِ کودکان آسیب بزنند و باعث حمله آسم شوند.
ژنتیک: اگر خانواده شما سابقه حمله آسم یا بیماریهای آلرژیک داشته باشد، خطر ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است.
محرکهای رایج حمله آسم
در صورت تماس با موادی که سیستم تنفسی شما را تحریک میکند، ممکن است دچار حمله آسم شوید. پزشکان این مواد را «محرک» مینامند. دانستن اینکه چه چیزی باعث تحریک آسم شما میشود، جلوگیری از حمله آسم را آسانتر میکند. برای برخی از افراد، یک محرک میتواند فوراً باعث حمله آسم شود. حمله آسم ممکن است برای افراد دیگر یا در زمانهای دیگر، ساعتها یا روزها بعد شروع شود. محرکها میتوانند برای هر فردی متفاوت باشند. برخی از محرکهای رایج عبارتند از:
- آلودگی هوا: بسیاری از عوامل بیرونی میتوانند باعث حمله آسم شوند. آلودگی هوا شامل آلایندههای کارخانهها، اگزوز خودروها، دود آتشسوزی و… میشود؛ مخصوصا دود حاصل از وسایل نقلیه، یکی از عوامل اصلی بروز آلرژی در جوامع امروزه به شمار می آید.
- کنههای گرد و غبار: شما نمیتوانید این حشرات را ببینید، اما آنها در خانههای شما هستند. اگر آلرژی به کنۀ گرد و غبار دارید، این عامل میتواند باعث حمله آسم شود؛ از این رو توصیه میشود که قبل از ایجاد گرد و خاک زیاد، به طور مداوم در عدم حضور شما، گردگیری صورت گیرد.
- کپک: مکانهای مرطوب میتوانند باعث ایجاد کپک شوند. کپک برای افراد مبتلا به آسم میتواند مشکلاتی از قبیل واکنش شدید مجاری تنفسی و… ایجاد کند. حتی لازم نیست برای حمله، به کپک حساسیت داشته باشید.
- آفات: سوسکها، موشها و سایر آفات خانگی میتوانند باعث حملات آسم شوند.
- حیوانات خانگی: حیوانات خانگی شما میتوانند باعث حمله آسم شوند. اگر به شوره حیوانات خانگی (پوستهای خشکشدۀ سطح پوست حیوانات) حساسیت دارید، تنفس این شوره نیز میتواند مجاری تنفسی شما را تحریک کند. با ترویج فرهنگی نگهداری سگ و گربه و پرندگان خانگی و… در منزل و در اثر تماس بدن با مو و بدن آن ها، این مورد نیز جز یکی از مهم ترین عوامل بروز آلرژی در دنیای امروزه به شمار می رود.
- دود تنباکو یا بوی مواد شیمیایی: اگر عادت به سیگار دارید یا فردی در خانه شما سیگار میکشد، به علت آسیب به پرزهای ریه، خطر ابتلا به آسم در شما بیشتر است. هرگز نباید در مکانهای بسته مانند ماشین یا خانه، سیگار بکشید. بهترین راه حل، ترک سیگار است. پزشک میتواند به شما کمک کند.
- گرده و عطر گل و گیاه خاص یا پتوی خاص و اسپری خاص: بسیاری از افراد بدون اینکه متوجه شوند، به محیط اطراف خود واکنش نشان میدهند. این عوامل محیطی از جمله عوامل مهم بروز آلرژی بوده که همگان از آن غافل اند و فقط به دنبال رفع علائم آلرژی هستند؛ در حالی که بهتر است به جای علائم درمانی، عامل آلرژی را پیدا کرده و از آن دوری کنیم.
- ورزش و مواجهههای شغلی خاص: برای برخی افراد، ورزش به علت مواجه با هوای سرد و گرم یا گرده های مختلف محیط بیرون یا باشگاه ها، میتواند باعث حمله شود. شما میتوانید در محل کار خود، در معرض عوامل زیادی از جمله گرد و خاک ناشی از تمیزکردن محصولات، گرد و غبار آرد، چوب یا سایر مواد شیمیایی قرار بگیرید. اگر آسم دارید، همه اینها میتوانند محرک یک حمله آسم باشند.
علائم و نشانههای حمله آسم
افراد مبتلا به آسم، معمولاً علائم واضحی دارند. این نشانهها و علائم مشابه بسیاری از عفونتهای تنفسی است:
- سفتی، درد یا فشار قفسه سینه
- سرفه (به خصوص در شب)
- آبریزش بینی یا چشم
- تنگی نفس
- خسخس سینه
ممکن است با هر حمله آسم، همه این علائم را نداشته باشید. ممکن است شما علائم و نشانههای مختلفی را در زمانهای مختلف با آسمِ مزمن داشته باشید. همچنین، علائم میتوانند بین چند حمله آسم تغییر کنند.
تشخیص آسم
پزشک سابقه پزشکی و علائم شما را بررسی میکند، از جمله اطلاعاتی در مورد والدین و خواهر و برادر شما. پزشک شما باید هرگونه سابقه آلرژی، اگزما (بثورات ناهموار ناشی از آلرژی) و سایر بیماریهای ریوی را بداند و ممکن است «اسپیرومتری» تجویز کند. این آزمایش، جریان هوا را از طریق ریههای شما اندازهگیری میکند و برای تشخیص و نظارت بر پیشرفت شما طی درمان استفاده میشود. هم چنین ممکن است رادیوگرافی قفسه سینه، آزمایش خون یا آزمایش پوست نیز تجویز شود.
بنابراین ابزار تشخیص آسم عبارتند از:
- دم سنجی یا اسپیرومتری: روشی برای اندازه گیری ظرفیت تنفسی شش ها
- رادیوگرافی قفسه سینه: روشی برای ثبت تصویر واضح از ریه و مجاری تنفسی
- پیک فلومتر: دستگاهی برای اندازه گیری مقدار و سرعت جریان هوای بازدمی
- اندازی گیری میزان نیتریک اکساید بازدمی: برای تعیین میزان التهاب مجاری هوایی
- آزمایش پوست: برای تعیین عامل حساسیت زا به وسیله قرار دادن آلرژن روی پوست و واکنش پوست
- آزمایش خون: برای تایید نهایی آلرژی به وسیله بالا بودن پادتن ها در خون
درمان و کنترل آسم
مکمل های مفید در بهبود آسم:
- قرص آنتی آسما: بعد از هر وعده غذایی یک عدد
- قرص برونکوگل: بعد از هر وعده غذایی یک عدد
- کپسول کوئرس پلاس نوتراکس : بعد از هر وعده غذایی یک عدد
- شربت رسپیژن: بعد از هر وعده غذایی یک قاشق مرباخوری
- شربت رسپوویت ویتان: بعد از ناهار یک قاشق مرباخوری
- اسپری بینی آلرگل گل دارو: هر 8 ساعت یک پاف در بینی
- اسپری بینی بتادین آلرژی: هر 8 ساعت یک پاف در بینی
- شربت زوفی بل: هر 8 ساعت یک قاشق غذاخوری
- کپسول دیپ لانگ ساپورت: بعد از هر وعده غذایی یک عدد
- کپسول آسماکر: روزانه 2 عدد
شما گزینههایی برای کمک به مدیریت آسم خود دارید. پزشک شما ممکن است داروهایی برای کنترل علائم تجویز کند. این داروها شامل موارد زیر میشوند.
داروهای گشاد کننده مجاری تنفسی (برونکودیلاتورها): این داروها، عضلات اطراف مجاری تنفسی شما را شُل میکنند. ماهیچههای شُل شده، به مجاری تنفسی اجازه حرکت راحت جریان هوا میدهند. آنها همچنین اجازه میدهند مخاط راحتتر از طریق مجاری تنفسی حرکت کند. این داروها برای آسمِ متناوب و مزمن استفاده میشوند و در صورت بروز علائم، بیماری شما را تسکین میدهند. داروهای سریع الاثر برای حمله آسم مانند:
- شربت تئوفیلین جی
- شربت سالبوتامول
- اسپری دهانی سالبوتامول
- اسپری دهانی ایپراتروپیوم بروماید
- اسپری دهانی کاپی تیوا
داروهای ضد التهاب: این داروها تورم و تولید مخاط را در مجاری تنفسی شما کاهش میدهند؛ همچنین ورود و خروج هوا به ریههای شما را آسانتر میکنند. پزشک شما ممکن است این داروها را برای کنترل یا پیشگیری از حمله آسم و حتی آسم مزمن، برای مصرف روزانه تجویز کند. داروهای مناسب آسم مزمن مانند:
- اسپری دهانی فورمترول
- اسپری دهانی سیمبیکورت
- اسپری دهانی بودزوناید
- اسپری دهانی فلوتیکازون
- اسپری دهانی سروفلو
- اسپری دهانی بکلومتازون
درمانهای بیولوژیک برای آسم: این درمانها برای آسمِ شدید، هنگامی که علائم با وجودِ درمانِ مناسب با اسپری تنفسی، باز هم باقی میمانند، استفاده میشوند.
داروهای آسم به روشهای مختلف مصرف میشوند. ممکن است با استفاده از اسپریِ استنشاقی با دوزِ اندازهگیریشده یا نبولایزر (محلولی که باید در دستگاه تنفسی شبیه بخور ریخته شود) باشد یا ممکن است پزشک شما داروهای خوراکی تجویز کند. مانند:
- قرص ایروکاست
- نبولایزر آستالین (سالبوتامول)
- نبولایزر پالمیکورت
- نبولایزر دائولین (سالبوتامول + ایپراتروپیوم)
- قرص پردنیزولون
- آمپول دگزامتازون
- آمپول بتامتازون ال آ
هدف از درمان آسم، کنترل علائم آن است. «کنترل آسم» یعنی شما…:
- میتوانید کارهایی را که میخواهید، در محل کار و خانه انجام دهید.
- علائم آسم را به حداقل برسانید.
- به ندرت نیاز به استفاده از داروی تسکین دهنده دارید.
- بدون آن که آسم، استراحت شما را مختل کند، میتوانید بخوابید.
نتیجهگیری
حمله آسم میتواند از طریق برونکواسپاسم ظاهر شود، که در آن عضلات اطراف مجاری هوایی منقبض میشوند و منجر به تنگی مسیرهای هوایی و محدودیت جریان هوا میگردد. علاوه بر این، در حین یک حمله آسم، ممکن است التهاب پوشش مجاری تنفسی رخ دهد که منجر به تورم آن شده و از ورود و خروج هوا از ریهها جلوگیری میکند. به علاوه، تولید بیشتر مخاط میتواند باعث مسدود شدن مجاری هوایی گشته و تنفس را دشوار کرده و صداهای خسخس ایجاد کند. تفاوت بین آسم و آلرژی در محل بروز واکنش است؛ آلرژیها اصولاً بینی را تحت تأثیر قرار میدهند، در حالی که آسم علائم تنفسی مانند سرفه، فشار در سینه و تنگی نفس ایجاد میکند. استعداد ژنتیکی نقشی در تعیین واکنشهای فردی به آلرژنها و عوامل محرک آسم دارد. افراد مداوماً دچار آلرژی مانند تب یونجه، در خطر ابتلا به آسم هستند که اهمیت درمان زودهنگام آلرژی را تأکید میکند.
پرسش و پاسخ
1. چه کسانی ممکن است به آسم مبتلا شوند؟
افراد در هر سنی ممکن است به آسم مبتلا شوند. افرادی که در معرض دود تنباکو قرار دارند یا افراد مبتلا به آلرژی، بیشتر احتمال ابتلا به آسم دارند. دود، شامل «دود دست دوم» (قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران) و «دود دست سوم» (قرار گرفتن در معرض لباس یا سطوح، در مکانهایی که برخی افراد سیگار کشیدهاند) میشود. آمارها نشان میدهد که زنان بیش از مردان، به آسم مبتلا میشوند. آسم، افراد سیاه پوست را بیشتر از سایر نژادها تحت تأثیر قرار میدهد.
2. چگونه میتوانم از حمله آسم جلوگیری کنم؟
اگر پزشک شما میگوید مبتلا به آسم هستید، باید بفهمید چه چیزی باعث حمله آسم میشود. اجتناب از محرکها میتواند به شما در جلوگیری از حمله کمک کند.
3. چشمانداز فرد مبتلا به آسم چیست؟
اگر آسم دارید، هنوز هم میتوانید زندگی بسیار پرباری داشته باشید و در ورزش و فعالیتهای دیگر شرکت کنید. دیوید بکهام، ستارۀ فوتبال انگلستان و تیم منچستر یونایتد، از کودکی به آسم مبتلا بوده است. پزشک شما میتواند در مدیریت علائم، شناخت محرکها و پیشگیری یا مدیریت حمله آسم، به شما کمک کند.
4. اگر دچار حمله آسم شدیم چه کنیم؟
اگر دچار حمله آسم شدید، باید مراقبتهای پزشکی فوری دریافت کنید. اولین کاری که باید انجام دهید، استفاده از اسپری استنشاقی آسم است. یک استنشاق از داروهای سریعالاثر، برای بازکردن مجاری تنفسیِ شما، کارگشا خواهد بود. این استنشاق، با آن اسپری استنشاقی که هر روز از آن استفاده میکنید، متفاوت است. هنگامی که علائم، شما را آزار میدهد باید از اسپری استفاده کنید و اگر حمله آسم، شدید باشد، میتوانید از آن اسپری به مقدار بیشتر استفاده کنید.
5. چگونه متوجه می شوید که آسم دارید یا نه؟
شما باید به یک پزشک مراجعه کنید تا متوجه شوید که آیا آسم دارید یا بیماری دیگری. بیماریهای تنفسی دیگری نیز وجود دارد که تنفس را سخت میکند یا باعث سرفه و خسخس سینه میشود. از جمله علائم رفلاکس یا به اصلاح ترش کردن با علائم بیماری آسم اغلب یکسان است. در واقع در رفلاکس با بالا آمدن اسید معده، فشار روی قفسه سینه و احساس تنگی نفس و خس خس و خلط مدام و سرفه و… نیز رخ می دهد.
6. چرا آسم من در شب بدتر میشود؟
آسمی که در شب بدتر میشود، «آسم شبانه» نامیده میشود. هیچ دلیل قطعی وجود ندارد که بگوییم حتماً و دقیقاً به این دلیل خاص اتفاق میافتد، اما حدس و گمانهایی به ما میگوید که ممکن است به دلایل زیر باشد:
- نحوه خوابیدن: خوابیدن به پشت میتواند منجر به چکیدن مخاط در گلو یا برگشت اسید معده شود. همچنین خوابیدن به پشت، به سینه و ریهها فشار وارد کرده که تنفس را دشوارتر میکند. با این حال، دراز کشیدن به پهلو نیز میتواند به ریههای شما فشار وارد کند.
- عوامل محرک در اتاق خواب شما و محرکهایی که در عصرهنگام رخ مینمایند: ممکن است متوجه شوید که پتوها، ملحفهها و بالشت های شما دارای کنههای گردوغبار، کپک یا موهای حیوانات خانگی هستند. اگر در اوایل شب بیرون بودهاید، ممکن است گرده را با خود به خانه آورده باشید.
- آسم در طول روز به خوبی کنترل نمیشود. علائمی که در طول روز کنترل نشدهاند، در شب بهتر نمیشوند. مهم است که با پزشک خود همکاری کنید تا مطمئن شوید که علائم آسم شما در روز و شب کنترل میشود. درمان علائم شبانه بسیار مهم است. حمله آسم (به طور جدی) ممکن است در شب اتفاق بیفتد.
- هوای خیلی گرم یا خیلی سرد: هوای گرم میتواند باعث تنگ شدن مجاری تنفسی در هنگام تنفس و منجر به حمله آسم شود. هوای سرد برای برخی افراد، محرک آسم است.
- تغییرات عملکرد ریه: عملکرد ریه در شب به عنوان یک فرآیند طبیعی کاهش مییابد.
7. آیا آسم قابل درمان است؟
خیر. آسم را نمیتوان درمان کرد، اما میتوان آن را کنترل و مدیریت کرد. کودکان ممکن است با بزرگترشدن، از آسم عبور کنند.


