همه چیز درباره بیماری آسم
آسم یک بیماری مرتبط با سیستم تنفسی است که ریه‌های شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری باعث ایجاد خس‌خس سینه (به دفعات مکرر)، تنگی نفس، تنگی قفسه سینه و سرفه‌های شبانه یا صبح زود می‌شود. آسم را می‌توان با مصرف دارو و اجتناب از محرک‌هایی که می‌تواند باعث حمله آسم شود کنترل کرد. همچنین باید محرک‌هایی را که می‌توانند آسم شما را بدتر کنند، از محیط پیرامون خود حذف کنید.
آسم که به آن آسم برونش نیز می‌گویند؛ یک بیماری مزمن (مداوم) است که مجاری تنفسی در ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مجاری تنفسی، لوله‌هایی هستند که هوا را به داخل و خارج از ریه‌های شما منتقل می‌کنند. اگر آسم دارید، مجاری تنفسی ممکن است ملتهب و گاهی باریک شوند. این امر باعث حمله آسم می‌شود و در هنگام بازدم، خروج جریان هوا از مجاری تنفسی شما به سختی صورت پذیرد. این بیماری از بین نمی‌رود و نیاز به مدیریت مداوم پزشکی دارد. در صورت عدم درمان، آسم می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد.
آنچه در این مقاله می‌خوانیم :
- حمله آسم
- تفاوت آسم و آلرژی
- انواع آسم
- چه عواملی باعث ایجاد حمله آسم می‌شود؟
- محرک‌های رایج حمله آسم
- علائم و نشانه‌های حمله آسم
- تشخیص آسم
- درمان و کنترل آسم
- پرسش و پاسخ
حمله آسم
وقتی به طور طبیعی نفس می‌کشید، ماهیچه‌های اطراف مجاری تنفسی شُل می‌شوند و به هوا اجازه می‌دهند به راحتی و بی‌صدا حرکت کند. در طول حمله آسم، سه چیز ممکن است رخ دهد.
- برونکو اسپاسم : در حمله آسم، ممکن است ماهیچه‌های اطراف مجاری تنفسی منقبض می‌شوند (سفت می‌شوند). هنگامی که این ماهیچه‌ها سفت می‌شوند، مجاری تنفسی شما باریک می‌شود و هوا نمی‌تواند آزادانه از طریق مجاری تنفسی جریان یابد.
- التهاب : در هنگام حمله آسم، پوشش مجاری تنفسی شما متورم می‌شود. مجاری تنفسی متورم اجازه نمی‌دهد هوای زیادی به ریه‌های شما وارد یا از آن‌ها خارج شود.
- تولید مخاط : در طول حمله آسم، بدن شما مخاط بیشتری ایجاد می‌کند. این مخاط غلیظ، مجاری تنفسی را مسدود می‌کند. هنگامی که ماهیچه‌های اطراف مجاری تنفسی شما در مواجهه با محرک‌ها منقبض می‌شود؛ عمل بازدم، به سختی صورت می‌پذیرد و مجاری تنفسی شما صدای خس‌خس مانندی ایجاد می‌کند و حمله آسم رخ می‌دهد.
تفاوت آسم و آلرژی
آلرژی و آسم مشابه هم هستند، زیرا هر دو با واکنش به مواد خارجی مانند گرده، گرد و غبار یا شوره مشخص می‌شوند. تفاوت بین آلرژی و آسم، در محل واکنش نهفته است. اگر این واکنش در بینی شما رخ دهد، دچار گرفتگی و عطسه خواهید شد. اگر این واکنش در ریه‌های شما رخ دهد، حمله آسم مانند سرفه، خس‌خس سینه و تنگی نفس را تجربه خواهید کرد. هیچ شاخص روشنی وجود ندارد که چرا برخی افراد آلرژی دارند و چرا برخی دچار حمله آسم می‌شوند. اگرچه، محققان بر این باورند که یک استعداد ژنتیکی تعیین می‌کند که شما چه چیزی را داشته باشید. علاوه بر این، افرادی که دارای آلرژی مداوم هستند، مانند تب یونجه، در معرض خطر ابتلا به آسم هستند، بنابراین مهم است که آلرژی خود را زودتر درمان کنید.
خرید بهترین مکمل کنترل کننده بیماری آسم از داروخانه حاتم
انواع آسم
آسم بر اساس علت و شدت علائم، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. پزشکان، آسم را به صورت زیر شناسایی و دسته‌بندی می‌کنند.
انواع آسم (بر اساس علت و شدت علائم) | |
|---|---|
| آسم متناوب و آسم پایدار | آسم متناوب: این نوع آسم می‌آید و می‌رود بنابراین می‌توانید بین دو حمله آسم، احساسی طبیعی داشته باشید. آسم پایدار: آسم مداوم به این معنی است که شما در بیشتر مواقع علائم دارید. علائم می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. پزشکان، شدت حمله آسم را بر اساس تعداد دفعات بروز علائم می‌سنجند. آن‌ها همچنین در نظر می‌گیرند که چگونه می‌توانید کارها را در طول حمله آسم انجام دهید. |
| آسم آلرژیک و آسم غیر آلرژیک؛ آسم شغلی | آلرژیک: آلرژی برخی افراد می‌تواند باعث حمله آسم شود. آلرژن‌ها شامل مواردی مانند کپک‌ها، گرده‌ها و شوره حیوانات خانگی هستند. غیر آلرژیک: عوامل خارجی می‌توانند باعث تشدید حمله آسم شوند. ورزش، استرس، بیماری و آب و هوا ممکن است باعث شعله‌ور شدن حمله آسم شوند. شغلی: این نوع آسم در درجه اول، برای افرادی اتفاق می‌افتد که در اطراف مواد تحریک‌کننده کار می‌کنند. کار پیرامون مواد تحریک کننده، باعث تشدید حمله آسم می‌گردد. |
| آسم اطفال و آسم شروع بزرگسالی | آسم اطفال: که آسم دوران کودکی نیز نامیده می‌شود، اغلب پیش از 5 سالگی شروع می‌شود و می‌تواند در نوزادان و کودکان نوپا رخ دهد. کودکان ممکن است با بزرگ‌تر شدن، از آسم عبور کنند. پیش از تصمیم‌گیری در مورد این‌که آیا کودک شما در صورت بروز حمله آسم به یک دستگاه استنشاقیِ در دسترس (اسپری آسم) نیاز دارد، باید مطمئن شوید که آن را با پزشک خود در میان گذاشته‌اید. پزشک می‌تواند به شما در کنترل حمله آسم فرزندتان کمک کند. آسم شروع بزرگسال: این نوع آسم بعد از 18 سالگی شروع می‌شود. |
| آسم ناشی از ورزش | در برخی افراد، حمله آسم با ورزش ایجاد می‌شود و به آن برونکو اسپاسمِ ناشی از ورزش نیز می‌گویند. |
| سندرم همپوشانی آسم-COPD (ACOS) | این سندرم زمانی اتفاق می‌افتد که شما هم آسم و هم بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) دارید. هر دو بیماری، تنفس را دشوار می‌کنند. |
چه عواملی باعث ایجاد حمله آسم می‌شود؟
محققان نمی‌دانند چرا برخی از افراد آسم دارند درحالی‌که برخی دیگر این‌گونه نیستند. عوامل زیر خطر حمله آسم و نیز ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:
- آلرژی و عوامل محیطی: داشتن آلرژی (یا حساسیت) می‌تواند خطر حمله آسم و ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. افراد ممکن است پس از قرارگرفتن در معرض چیزهایی که مجاری تنفسی را تحریک می‌کنند، دچار حمله آسم شوند و به این بیماری مبتلا شوند. این مواد شامل آلرژن‌ها، سموم، بخارات و دود دست دوم یا دست سوم است. این عوامل به ویژه برای نوزادان و کودکان خردسالی که رشد سیستم ایمنی آن‌ها به پایان نرسیده است، می‌تواند مضر باشد.
- عفونت‌های تنفسی: برخی از عفونت‌های تنفسی، مانند ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، می‌توانند به ریه‌های در حال رشدِ کودکان آسیب بزنند و باعث حمله آسم شوند.
- ژنتیک: اگر خانواده شما سابقه حمله آسم یا بیماری‌های آلرژیک داشته باشد، خطر ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است.
محرک‌های رایج حمله آسم
در صورت تماس با موادی که سیستم تنفسی شما را تحریک می‌کند، ممکن است دچار حمله آسم شوید. پزشکان این مواد را «محرک» می‌نامند. دانستن این‌که چه چیزی باعث تحریک آسم شما می‌شود، جلوگیری از حمله آسم را آسان‌تر می‌کند. برای برخی از افراد، یک محرک می‌تواند فوراً باعث حمله آسم شود. برای افراد دیگر یا در زمان‌های دیگر، حمله آسم ممکن است ساعت‌ها یا روزها بعد شروع شود. محرک‌ها می‌توانند برای هر فردی متفاوت باشند. برخی از محرک‌های رایج عبارتند از:
- آلودگی هوا: بسیاری از عوامل بیرونی می‌توانند باعث حمله آسم شوند. آلودگی هوا شامل آلاینده‌های کارخانه‌ها، اگزوز خودروها، دود آتش‌سوزی و… می‌شود.
- کنه‌های گرد و غبار: شما نمی‌توانید این حشرات را ببینید، اما آن‌ها در خانه‌های شما هستند. اگر آلرژی به کنۀ گرد و غبار دارید، این عامل می‌تواند باعث حمله آسم شود.
- کپک: مکان‌های مرطوب می‌توانند باعث ایجاد کپک شوند. کپک برای افراد مبتلا به آسم می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. برای حمله حتی لازم نیست به کپک، حساسیت داشته باشید.
- آفات: سوسک‌ها، موش‌ها و سایر آفات خانگی می‌توانند باعث حملات آسم شوند.
- حیوانات خانگی : حیوانات خانگی شما می‌توانند باعث حمله آسم شوند. اگر به شوره حیوانات خانگی (پوست‌های خشک‌شدۀ سطح پوست حیوانات) حساسیت دارید، تنفس این شوره نیز می‌تواند مجاری تنفسی شما را تحریک کند.
- دود تنباکو یا بوی مواد شیمیایی : اگر شما یا فردی در خانه شما سیگار می‌کشد، خطر ابتلا به آسم در شما بیشتر است. هرگز نباید در مکان‌های بسته مانند ماشین یا خانه، سیگار بکشید. بهترین راه حل، ترک سیگار است. پزشک می‌تواند به شما کمک کند.
- ورزش و مواجهه‌های شغلی خاص : برای برخی افراد، ورزش می‌تواند باعث حمله شود. شما می‌توانید در محل کار خود، در معرض عوامل زیادی از جمله تمیزکردن محصولات، گرد و غبار آرد یا چوب یا سایر مواد شیمیایی قرار بگیرید. اگر آسم دارید، همه این‌ها می‌توانند محرک یک حمله آسم باشند.
علائم و نشانه‌های حمله آسم
افراد مبتلا به آسم، معمولاً علائم واضحی دارند. این علائم و نشانه‌ها شبیه بسیاری از عفونت‌های تنفسی است:
- سفتی، درد یا فشار قفسه سینه
- سرفه (به خصوص در شب)
- تنگی نفس
- خس‌خس سینه
ممکن است با هر حمله آسم، همه این علائم را نداشته باشید. ممکن است شما علائم و نشانه‌های مختلفی را در زمان‌های مختلف با آسمِ مزمن داشته باشید. همچنین، علائم می‌توانند بین چند حمله آسم تغییر کنند.
تشخیص آسم
پزشک شما سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند، از جمله اطلاعاتی در مورد والدین و خواهر و برادر شما. او همچنین از شما در مورد علائم شما سؤال خواهد کرد. پزشک شما باید هرگونه سابقه آلرژی، اگزما (بثورات ناهموار ناشی از آلرژی) و سایر بیماری‌های ریوی را بداند. پزشک شما ممکن است «اسپیرومتری» سفارش دهد. این آزمایش، جریان هوا را از طریق ریه‌های شما اندازه‌گیری می‌کند و برای تشخیص و نظارت بر پیشرفت شما با درمان استفاده می‌شود. پزشک شما ممکن است یک رادیوگرافی قفسه سینه، آزمایش خون یا آزمایش پوست را تجویز کند.
درمان و کنترل آسم
شما گزینه‌هایی برای کمک به مدیریت آسم خود دارید. پزشک شما ممکن است داروهایی را برای کنترل علائم تجویز کند. این داروها شامل موارد زیر می‌شوند.
- برونکودیلاتورها: این داروها، عضلات اطراف مجاری تنفسی شما را شُل می‌کنند. ماهیچه‌های شُل‌شده، به مجاری تنفسی اجازه حرکت هوا را می‌دهند. آن‌ها همچنین اجازه می‌دهند مخاط راحت‌تر از طریق مجاری تنفسی حرکت کند. این داروها برای آسمِ متناوب و مزمن استفاده می‌شوند و در صورت بروز علائم، بیماری شما را تسکین می‌دهند.
- داروهای ضد التهاب: این داروها تورم و تولید مخاط را در مجاری تنفسی شما کاهش می‌دهند؛ همچنین، ورود و خروج هوا به ریه‌های شما را آسان‌تر می‌کنند. پزشک شما ممکن است این داروها را برای کنترل یا پیشگیری از حمله آسم و علائم آسم مزمن، برای مصرف روزانه تجویز کند.
- درمان‌های بیولوژیک برای آسم: این درمان‌ها برای آسمِ شدید، هنگامی که علائم، با وجودِ درمانِ مناسب با استنشاق، باقی می‌مانند، استفاده می‌شوند. شما می‌توانید داروهای آسم را به روش‌های مختلف مصرف کنید. ممکن است با استفاده از اسپریِ استنشاقی با دوزِ اندازه‌گیری‌شده، نبولایزر یا نوع دیگری از استنشاق‌کننده آسم، داروها را تنفس کنید. پزشک شما ممکن است داروهای خوراکی (بلعیدنی) تجویز کند.
هدف از درمان آسم، کنترل علائم آن است. «کنترل آسم» یعنی شما…:
- می‌توانید کارهایی را که می‌خواهید، در محل کار و خانه انجام دهید.
- علائم آسم را به حداقل می‌رسانید.
- به ندرت نیاز به استفاده از داروی تسکین‌دهنده خود دارید.
- بدون آن که آسم، استراحت شما را مختل کند، می‌توانید بخوابید.
پرسش و پاسخ
- چه کسانی ممکن است به آسم مبتلا شوند؟ هر فردی در هر سنی ممکن است به آسم مبتلا شود. افراد مبتلا به آلرژی یا افرادی که در معرض دود تنباکو قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آسم هستند. دود، شامل «دود دست دوم» (قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران) و «دود دست سوم» (قرار گرفتن در معرض لباس یا سطوح، در مکان‌هایی که برخی افراد سیگار کشیده‌اند) می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که زنان بیش از مردان، به آسم مبتلا می‌شوند. آسم، افراد سیاه پوست را بیشتر از سایر نژادها تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- چگونه می‌توانم از حمله آسم جلوگیری کنم؟ اگر پزشک شما می‌گوید مبتلا به آسم هستید، باید بفهمید چه چیزی باعث حمله آسم می‌شود. اجتناب از محرک‌ها می‌تواند به شما در جلوگیری از حمله کمک کند. با این حال، نمی‌توانید از ابتلای خود به آسم جلوگیری کنید.
- چشم‌انداز فرد مبتلا به آسم چیست؟ اگر آسم دارید، هنوز هم می‌توانید زندگی بسیار پرباری داشته باشید و در ورزش و فعالیت‌های دیگر شرکت کنید. دیوید بکهام، ستارۀ فوتبال انگلستان و تیم منچستر یونایتد، از کودکی به آسم مبتلا بوده است. پزشک شما می‌تواند در مدیریت علائم، شناخت محرک‌ها و پیشگیری یا مدیریت حمله آسم، به شما کمک کند.
- اگر دچار حمله آسم شدیم چه کنیم؟ اگر دچار حمله آسم شدید، باید مراقبت‌های پزشکی فوری دریافت کنید. اولین کاری که باید انجام دهید، استفاده از اسپری استنشاقی آسم است. یک استنشاق از داروهای سریع‌الاثر، برای بازکردن مجاری تنفسیِ شما، کارگشا خواهد بود. این استنشاق، با آن اسپری استنشاقی که هر روز از آن استفاده می‌کنید، متفاوت است. هنگامی که علائم، شما را آزار می‌دهد باید از اسپری استفاده کنید و اگرحمله آسم، شدید باشد، می‌توانید از آن بیشتر استفاده کنید.
- اگر اسپری آسم را همراه خود نداشتیم یا استنشاق اسپری به ما کمکی نکرد چه کنیم؟ اگر اسپری آسم را همراه خود ندارید یا به شما کمکی نمی‌کند؛ در صورت بروز این علائم، حتماً به اورژانس بروید.
- اضطراب یا وحشت ؛ ناخن‌های دست مایل به آبی، لب‌های مایل به آبی (در افراد با پوست روشن) و لب‌ها یا لثه‌های خاکستری یا سفید (در افراد با پوست تیره)
- درد یا فشار قفسۀ سینه ؛ سرفه‌ای که قطع نمی‌شود یا خس‌خس شدید هنگام نفس‌کشیدن
- مشکل در صحبت‌کردن ؛ صورت رنگ‌پریده و عرق‌کرده
- تنفس بسیار سریع
- چگونه متوجه می شوید که آسم دارید یا نه؟ شما باید به یک پزشک مراجعه کنید تا متوجه شوید که آیا آسم دارید یا بیماری دیگری دارید. بیماری‌های تنفسی دیگری نیز وجود دارد که تنفس را سخت می‌کند یا باعث سرفه و خس‌خس سینه می‌شود.
- چرا آسم من در شب بدتر می‌شود؟ آسمی که در شب بدتر می‌شود، «آسم شبانه» نامیده می‌شود. هیچ دلیل قطعی وجود ندارد که بگوییم حتماً و دقیقاً به این دلیل خاص اتفاق می‌افتد، اما حدس و گمان‌هایی به ما می‌گوید که ممکن است به دلایل زیر باشد.
- نحوه خوابیدن: خوابیدن به پشت می‌تواند منجر به چکیدن مخاط در گلو یا برگشت اسید معده از معده شود. همچنین خوابیدن به پشت، به سینه و ریه‌ها فشار وارد می‌کند که تنفس را دشوارتر می‌کند. با این حال، درازکشیدن به پهلو نیز می‌تواند به ریه‌های شما فشار وارد کند.
- عوامل محرک در اتاق خواب شما و محرک‌هایی که در عصرهنگام رخ می‌نمایند: ممکن است متوجه شوید که پتوها، ملحفه‌ها و بالش‌های شما دارای کنه‌های گرد‌و‌غبار، کپک یا موهای حیوانات خانگی هستند. اگر در اوایل شب بیرون بوده‌اید، ممکن است گرده را با خود آورده باشید.
- عوارض جانبی دارو: برخی از داروهایی که آسم را درمان می‌کنند، مانند استروئیدها و مونته لوکاست، می‌توانند بر خواب شما تأثیر بگذارند.
- هوای خیلی گرم یا خیلی سرد: هوای گرم می‌تواند باعث تنگ‌شدن مجاری تنفسی در هنگام تنفس و منجر به حمله آسم شود. هوای سرد برای برخی افراد، محرک آسم است.
- تغییرات عملکرد ریه: عملکرد ریه در شب به عنوان یک فرآیند طبیعی کاهش می‌یابد.
- آسم در طول روز به خوبی کنترل نمی‌شود: علائمی که در طول روز کنترل نشده‌اند، در شب بهتر نمی‌شوند. مهم است که با پزشک خود همکاری کنید تا مطمئن شوید که علائم آسم شما در روز و شب کنترل می‌شود. درمان علائم شبانه بسیار مهم است. حمله آسم (به طور جدی)، و گاهی اوقات مرگ، ممکن است در شب اتفاق بیفتد.
- آیا آسم قابل درمان است؟ خیر. آسم را نمی‌توان درمان کرد، اما می‌توان آن را کنترل و مدیریت کرد. کودکان ممکن است با بزرگ‌تر‌شدن، از آسم عبور کنند.
منبع:
