همه چیز درباره ید: از علائم کمبود ید بدن تا بررسی فواید آن

چگونگی عملکرد ید در بدن چیست؟

ید توسط غده تیروئید در گلو برای ساخت هورمون‌های تیروئید استفاده می‌شود. این هورمون‌ها میزان متابولیسم بدن شما را کنترل می‌کنند (میزان مصرف انرژی بدن در زمان استراحت). ید متابولیسم را از طریق تبدیل انرژی به دست آمده از غذا به انرژی برای کمک به عملکرد و رشد سلول‌ها تنظیم می‌کند. آنها همچنین به رشد و تکامل مغز و بدن شما کمک می‌کنند. بنابراین کمبود ید می‌تواند از رشد و نمو طبیعی جلوگیری کند. ید به غده تیروئید در گردن کمک می‌کند تا هورمون تیروکسین را تولید کند. تیروکسین بسیاری از روش‌های عملکرد سلول‌های خاص بدن را کنترل می‌کند. تیروکسین برای رشد استخوان‌ها و اعصاب مهم است و بر نحوه استفاده از پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها در بدن (متابولیسم) تأثیر می‌گذارد. این ماده معدنی جزء ضروری هورمون‌های تیروئید تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) است. هورمون‌های تیروئید بسیاری از واکنش‌های مهم بیوشیمیایی از جمله سنتز پروتئین و فعالیت آنزیمی را تنظیم می‌کنند و تعیین‌کننده‌های حیاتی فعالیت متابولیک هستند. ید همچنین باعث تنظیم سطح هورمون استرس کورتیزول می‌شود و به عملکرد طبیعی سیستم ایمنی کمک می‌کند.

فواید ید برای بدن

بدن برای تولید هورمون‌های تیروئیدی که به تنظیم رشد، متابولیسم، ضربان قلب و بسیاری از عملکردهای حیاتی دیگر کمک می‌کند، به ید نیاز دارد. گنجاندن ید کافی در رژیم غذایی منظم برای تنظیم بدن انسان در سنین مختلف نقش بسزایی دارد. بدن به‌طور طبیعی در برخی غذاها، مکمل‌ها و برخی چاشنی‌های نمک یافت می‌شود. اطمینان از مقادیر کافی ید برای جامعه جهانی جمعیت برای دستیابی به عملکرد شناختی کامل الزامی است، اگرچه برخی عوامل دیگر نیز دخیل هستند. مهمترین خواص ید برای عملکرد بدن درادامه مطالب آورده شده اند:

فواید ید برای بدن در سلامت تیروئید

ید یک ماده معدنی ضروری است که در برخی غذاها وجود دارد. این ماده به غده تیروئید برای تولید برخی هورمون‌های مهم کمک می‌کند. برای سنتز هورمون‌های تیروئید تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) به سطوح کافی ید، یک عنصر نادر که به طور متغیر بر روی زمین توزیع می‌شود، نیاز است. چرخه ید شامل یک سری مراحل انتقال، اکسیداسیون و جفت شدن در سلول‌های فولیکولی تیروئید برای تولید هورمون تیروئید است. اگر تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکند، به آن کم کاری تیروئید می‌گویند. بنابراین کمبود ید در بدن می‌تواند باعث کم کاری تیروئید شود. کمبود شدید ید باعث گواتر و کم کاری تیروئید می‌شود؛ زیرا علیرغم افزایش فعالیت تیروئید برای به حداکثر رساندن جذب و بازیافت ید در این شرایط، غلظت ید هنوز برای تولید هورمون تیروئید بسیار کم است. 

فواید ید برای بدن در پیشگیری از گواتر

کمبود ید شایع‌ترین علت گواتر است. بدن برای تولید هورمون تیروئید به ید نیاز دارد. اگر در رژیم غذایی خود ید کافی نداشته باشید، تیروئید بزرگتر می‌شود و سعی می‌کند تا تمام ید موجود در بدن را جذب کند، بنابراین می‌تواند مقدار مناسبی از هورمون تیروئید را تولید کند. اگر گواتر به دلیل کمبود ید در رژیم غذایی باشد به شما مکمل ید داده می‌شود که به صورت خوراکی مصرف می‌شود. این منجر به کاهش اندازه گواتر می‌شود، اما اغلب گواتر به طور کامل برطرف نمی‌شود. برخی نکات مهم که از بیماری گواتر پیشگیری می‌کند عبارتند از:

• پیشگیری از بروز گواتر مجدد پس از کوچک شدن طبیعی.
• سطح ید کافی را از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها حفظ کنید.
• از مصرف بیش از حد غذاهای بسیار گواتروژن ( غذاهای محرک غده تیروئید) خودداری کنید.
• برای نظارت بر عملکرد تیروئید، به طور معمول برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
• سطوح استرس عاطفی را با فعالیت‌های آرامش بخش مدیریت کنید.

فواید ید برای بدن در رشد و توسعه مغز

ید بعنوان عنصر ضروری برای رشد طبیعی و برای رشد مغز شناخته شده است. از آنجایی که ید جزء جدایی ناپذیر هورمون تیروئید است، در واقع به‌عنوان یک عامل واسطه بر تأثیر هورمون تیروئید بر رشد مغز عمل می‌کند. علاوه بر این، کمبود ید ممکن است باعث کاهش اندازه سلول‌های مخچه و کاهش میلیناسیون در سراسر سیستم عصبی مرکزی شود و بنابراین، ممکن است با آتروفی مغز و آسیب ماده سفید مغز مرتبط باشد. در مجموع، چنین تغییراتی احتمالاً بر عملکردهای شناختی تأثیر می‌گذارد. 

کمبود ید می‌تواند منجر به اختلال در رشد شناختی و حرکتی شود که بر عملکرد کودک در مدرسه تأثیر می‌گذارد و در بزرگسالی، بر بهره وری و توانایی یافتن شغل موثر است. در بررسی‌های انجام شده بر میزان هوش، هنگامی که تست هوش را برای افراد مبتلا به کمبود ید انجام داده‌اند، این افراد ممکن است 15 امتیاز IQ را از دست بدهند. بطور کلی در رابطه با مشکلات و اختلالات مغزی مشخص شده است که نزدیک به 50 میلیون نفر از افرادی که دچار درجاتی از آسیب مغزی هستند، از کمبود ید رنج می‌برند. کمبود ید شایع‌ترین و قابل پیشگیری ترین علت اختلالات روانی در جهان است.

فواید ید برای بدن در تکامل سیستم عصبی

هورمون‌های تیروئید برای رشد مغز و عملکرد مناسب مغز در طول زندگی مهم هستند و ید برای تولید این هورمون جزء ضروری می‌باشد.  ید یک ماده مغذی ضروری است که  از رشد سیستم عصبی مرکزی حمایت می‌کند و برای رشد سالم مغز و سیستم عصبی قبل از تولد، در نوزادان و کودکان خردسال حیاتی است. ید به رشد هماهنگی، هوشیاری و حواس اصلی بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه کمک می کند. تامین عنصر ید به مقدار کافی در بهبود عملکرد سیستم عصبی مانند متابولیسم سلولی، افزایش عملکرد ذهنی و رشد شناختی موثر است و  میزان هوش ، تمرکز و حافظه و همچنین یادگیری را در کودکان افزایش می‌دهد. همچنین از بروز برخی اختلالات عصبی کودکان پیشگیری می‌کند. در بزرگسالی نیز از مسائل مربوط به سلامت روان، مانند افسردگی و اختلالات شناختی (آسیب به اعصاب محیطی بدن که به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود) جلوگیری می‌کند.

فواید ید برای بدن در سلامت پوست

ید همچنین در سلامت پوست، ناخن‌ها و مو تاثیر چشمگیری دارد و به عملکرد سلولی و بازسازی لایه‌های زیرین پوست شما کمک می‌کند. این ماده با جوانسازی پوست از لایه‌های داخلی، باعث می‌شود پوستی صاف، موهایی سالم و درخشان داشته باشید و در تقویت ناخن‌ها موثر می‌باشد. محققان معتقدند که عنصر ید از گردش سلولی پشتیبانی می‌کند و باعث تقویت تولید کلاژن می‌شود که به حداقل رساندن ظاهر اسکار پوستی کمک می‌کند. بعضی اوقات ممکن است عفونت‌های باکتریایی روی پوست رخ دهند، اما ید می‌تواند به نحوه مدیریت و عملکرد بدن در برابر این عفونت‌ها کمک کند. ید نه تنها می‌تواند بدن را در برابر عفونت‌های باکتریایی محافظت کند، بلکه در روند بهبود طبیعی عفونت‌های موجود نیز موثر باشد.

علائم کمبود ید

در صورت کمبود ید در بدن، سطح TSH بالا باقی می‌ماند که منجر به گواتر می‌شود. بیماری گواتر به وضعیت بزرگ شدن غده تیروئید گفته می‌شود که نشان دهنده تلاش بدن برای جذب ید بیشتر از گردش خون و تولید هورمون‌های تیروئیدی است. کمبود ید ممکن است تاثیرات نامطلوبی بر سایر عملکردهای فیزیولوژیکی در بدن داشته باشد.

 علائم کمبود ید و اختلالات تیروئید مرتبط می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تورم غدد تیروئید در گردن.
• یک توده قابل مشاهده (گواتر) روی گردن شما.
• افزایش وزن، خستگی و ضعف.
• نازک شدن موها.
• پوست خشک.
• احساس سردی بیشتر از حد معمول.
• ضربان قلب کند شده.
• مشکلات یادگیری و حافظه.

کاهش علائم کمبود ید با مکمل ید

اگر کمبود ید در نوزادان، کودکان و بزرگسالان مشاهده شود، برای تامین مقدار موردنیاز این ماده معدنی در بدن، مکمل‌های ید خوراکی تجویز می‌شوند. پزشک ممکن است با توجه به شرایط کودکان و نوزادان مکمل‌های هورمون تیروئید خوراکی تجویز کند که برای چند هفته و گاهی در طول زندگی مصرف می‌شود. بصورت کلی توصیه می‌شود ید موردنیاز بدن خود را با خوردن یک رژیم غذایی متنوع و متعادل دریافت کنید. اگر مکمل‌های ید مصرف می‌کنید، به دستورالعمل نحوه مصرف دقت کنید تا بیش از حد مصرف نکنید، زیرا ممکن است مضر باشد. در شرایط معمول، مصرف 0.5 میلی گرم یا کمتر از مکمل‌های ید در روز ممکن است که آسیبی ایجاد نکند. با این حال، در هر شرایطی که قرار دارید توصیه می‌شود حتما قبل از مصرف مکمل‌ با پزشک مشورت کنید تا دستورالعمل صحیح را دریافت کنید و نسبت به عوارض جانبی آن آگاه شوید.

برای کاهش علائم کمبود ید در بدن، مصرف مکمل ید برای بزرگسالان و نوجوانان مقدار 0.3 تا 1 میلی لیتر، سه تا چهار بار در روز توصیه می‌شود و برای کودکان مصرف و دوز باید توسط پزشک تعیین شود. مقدار مصرف روزانه ید بر اساس سن در جدول ذیل آورده شده است:

نحوه مصرف مکمل ید

مکمل ید معمولاً به صورت قرص یا کپسول مصرف می‌شود. برای اطلاع دقیق از میزان مصرف و نحوه مصرف، بهتر است همیشه طبق دستور پزشک یا داروساز خود عمل کنید. همچنین دستورالعمل روی بسته‌بندی محصول هم می‌تواند به شما کمک کند.

به طور کلی، هنگام مصرف مکمل ید توجه به نکات ذیل حائز اهمیت می‌باشند: 

• میزان مصرف: مقدار مصرف مکمل ید به عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، وضعیت سلامتی و نیازهای فردی بستگی دارد. بنابراین دوز مصرفی باید مطابق با دستور پزشک باشد. از مصرف خودسرانه و بیش از مقدار توصیه شده خودداری کنید.
• بهترین زمان مصرف: بطور معمول توصیه می‌شود مکمل ید را همراه با غذا مصرف کنید تا از تحریک معده جلوگیری شود.
• آب کافی: هنگام مصرف مکمل ید، یک لیوان آب کافی بنوشید.
• تداخلات دارویی: مکمل ید ممکن است با برخی داروها تداخل ایجاد کند. بنابراین حتما قبل از مصرف هرگونه مکمل جدید، لیست داروهای مصرفی خود را به پزشک ارائه دهید و با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
• توجه: مصرف بیش از حد ید می‌تواند عوارض جانبی جدی مانند مشکلات تیروئیدی ایجاد کند. بنابراین، همیشه مطابق با مقدار توصیه شده مصرف کنید.

عوارض مصرف بیش از حد ید

علائم کمبود ید از جمله گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) همچنین ممکن است بر اثر مصرف دوزهای بالای ید برای مدت طولانی در برخی افراد مشاهده شود. در واقع دوزهای بالای این مکمل می‌تواند نحوه عملکرد غده تیروئید شما را تغییر دهد. این امر می‌تواند منجر به طیف گسترده‌ای از علائم مختلف مانند افزایش وزن شود. مصرف زیاد ید همچنین می‌تواند باعث التهاب غده تیروئید و سرطان تیروئید شود. اگر مکمل‌های ید مصرف می‌کنید، توجه کنید که بیش از حد مصرف نکنید، زیرا ممکن است مضر باشد. 

چه افرادی نمی‌توانند مکمل ید استفاده کنند

مصرف طولانی مدت یا دوزهای بالای ید ممکن است باعث وخیم تر شدن برخی از اختلالات تیروئید، از جمله کم کاری تیروئید، بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)، یا تومور تیروئید شود. همچنین، افراد مبتلا به بیماری خودایمنی تیروئید ممکن است به ویژه به اثرات مضر ید حساس باشند. مکمل‌های ید ممکن است با داروهای ضد تیروئید مانند متیمازول (تاپازول) که برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌شود، تداخل داشته باشند. مصرف دوزهای بالای ید همراه با داروهای ضد تیروئید می‌تواند باعث شود بدن شما هورمون تیروئید بسیار کمی تولید کند.

نتیجه گیری

علائم کمبود ید در بدن بصورت تورم غدد تیروئید در گردن، افزایش وزن، خستگی، ضعف، مشکلات یادگیری و حافظه و پوست خشک بروز پیدا می‌کند. این عنصر را از طریق رژیم غذایی و مواد غذایی حاوی ید به‌ویژه ماهی، لبنیات و مقدار سالم نمک خوراکی یددار و در صورت کمبود آن و براساس نیاز، مصرف مکمل‌های ید می‌توان دریافت کرد. خواص ید که از عناصر ضروری بدن می‌باشد، کمک به متابولیسم بدن، برای رشد سالم مغز و سیستم عصبی قبل از تولد، در نوزادان و کودکان خردسال، بهبود عملکرد شناختی و ذهنی کودکان عنوان شده است برای تامین ید موردنیاز بدن ممکن است مکمل ید تجویز شود. مکمل‌ها را مطابق با دستورالعمل و با دوز صحیح مصرف کنید تا از بروز عوارض جانبی و تشدید اختلالات تیروئید جلوگیری شود.

پرسش و پاسخ

1. چگونه می‌توان از گواتر پیشگیری کرد؟ 

گواتر ناشی از کمبود ید (گواتر ساده) به طور کلی تنها نوع گواتری است که می‌توانید از آن پیشگیری کنید. مصرف رژیم غذایی حاوی ماهی، لبنیات و مقدار سالم نمک خوراکی یددار از این نوع گواتر جلوگیری می‌کند.

2. چرا بعد عمل تیروئید ید درمانی انجام میشود؟

ید درمانی بعد از جراحی تیروئید برای مقابله با سلول‌های سرطانی باقی مانده انجام می‌گیرد. سلول‌های تولید کننده هورمون تیروئید تنها سلول‌های بدن انسان هستند که ید موجود در مواد غذایی را جذب می‌کنند و از آن برای تولید و ساخت هورمون‌های غده‌ی تیروئید استفاده می‌کنند.

3. آیا ید عوارض جانبی دارد؟

در برخی موارد، مصرف ید بیش از حد می‌تواند باعث تیروئیدیت شود.(تیروئیدیت التهاب غده تیروئید است که می‌تواند تولید هورمون را مختل کند و منجر به علائمی مشابه علائم کم کاری و پرکاری تیروئید شود). ید همچنین می‌تواند عوارض جانبی غیر مرتبط با عملکرد تیروئید داشته باشد.

منبع

Health Benefits Of  Iodine