فواید آهن برای بدن + بهترین زمان مصرف قرص آهن

نقش آهن در بدن چیست؟

علائم کمبود آهن یکی از شایع‌ترین عارضه‌هایی است که اغلب مردم با آن مواجه می‌شوند. آهن یک ماده معدنی است که بدن برای رشد و نمو به آن نیاز دارد. بدن شما از آهن برای ساخت هموگلوبین، پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن منتقل می‌کند و میوگلوبین، پروتئینی که اکسیژن را به عضلات می‌رساند، استفاده می‌کند. بدن شما همچنین برای ساخت برخی هورمون ها به آهن نیاز دارد.

فواید آهن برای بدن ذخیره و انتقال آهن (به عنوان میوگلوبین و هموگلوبین) در سراسر بدن است؛ به همین علت آهن جزء ضروری بدن شناخته می‌شود. در حالت کمبود آهن، هموگلوبین نمی‌تواند سنتز شود و در نتیجه آنمی میکروسیتیک به دلیل تشکیل گلبول های قرمز کوچک ایجاد می‌شود. آهن حمل و نقل اکسیژن را در سراسر جریان خون از طریق هموگلوبین در گلبول های قرمز تسهیل می‌کند. آهن همچنین جزء میوگلوبین است که به ذخیره و آزادسازی اکسیژن در سلول‌های عضلانی کمک می‌کند و به واکنش‌های آنزیمی در تولید انرژی، سنتز DNA و اسیدهای آمینه و عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند. در انسان، آهن در سراسر بدن در بافت‌ها و سلول‌های مختلف وجود دارد و نقش اساسی در انتقال اکسیژن دارد. آهن همچنین در سیگنال دهی سلولی، بیان ژن و تنظیم رشد و تمایز سلولی نقش دارد. مکانیسم‌های تنظیم کننده هموستاز آهن سیستمیک عمدتاً بر روی کبد متمرکز است و شامل دو مولکول هپسیدین و فروپورتین است که با هم کار می‌کنند تا جریان آهن را از سلول‌ها به گردش خون سیستمیک تنظیم کنند.

فواید آهن برای بدن

علائم کمبود آهن که با تضعیف نمودن عملکرد بخش‌های مختلف، در بدن ظاهر می‌شود، مورد بررسی توسط محققان قرار گرفته و فواید این ماده به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد معدنی برای بدن بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. این ماده معدنی به‌عنوان جزء مرتبط با هموگلوبین، پروتئینی که وظیفه حمل اکسیژن را در خون بر عهده دارد، شناخته می‌شود. بنابراین، آهن برای اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها و بافت‌های بدن ضروری است و در نتیجه بر عملکرد کلی سیستم بدن مانند انرژی بدن، عملکرد مغز، سیستم ایمنی و بسیاری از فرآیندهای ضروری دیگر تأثیرگذار است. در صورتی‌که بدن با کمبود آهن مواجه شود، فرد را دچار برخی مشکلات مانند خستگی مزمن، ضعف، مشکلات یادگیری می‌کند و احتمال خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها افزایش می‌یابد.

تولید هموگلوبین

آهن نقش بسیار مهمی در تولید هموگلوبین ایفا می‌کند. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود و اکسیژن را از ریه‌ها به تمام سلول‌های بدن منتقل می‌کند. در  ساختار هموگلوبین، عنصر آهن قرار دارد که از اجزای اصلی آن محسوب می‌شود و به هموگلوبین اجازه می‌دهد تا اکسیژن را به خود متصل کند و به بافت‌های بدن منتقل کند. بنابراین، میتوان گفت کمبود آهن در بدن ممکن است باعث کاهش تولید هموگلوبین و در نتیجه کم‌خونی در افراد شود. کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند علائمی مانند احساس خستگی، ضعف و سایر علائم ناخوشایند ایجاد کند.

تقویت سیستم ایمنی

یکی از مهمترین فواید آهن برای بدن تاثیر بر عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن و تقویت آن می‌باشد. این عنصر برای ساخت و عملکرد سلول‌های ایمنی، مانند گلبول‌های سفید خون، ضروری است. عملکردسلول‌های ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها مستلزم تامین انرژی به مقدار کافی می‌باشد و آهن از طریق اکسیژن رسانی، این انرژی را برای آن‌ها فراهم می‌کند. نقش نقش دیگر آهن درتقویت سیستم ایمنی، تولید آنتی‌بادی‌ها و سایر پروتئین‌های دخیل در پاسخ ایمنی حائز اهمیت می‌باشد. بنابراین، در صورت کمبود آهن در بدن، سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و باعث افزایش حساسیت فرد به عفونت‌ها و بیماری‌ها می‌گردد.

تغذیه پوست

طبق تحقیقات انجام شده، آهن می‌تواند در حفظ سلامت پوست موثر باشد. با توجه به عملکرد این عنصر برای تولید هموگلوبین و انتقال اکسیژن به سلول‌های پوست. اکسیژن رسانی کافی به سلول‌های پوست به معنی تولید بیشتر پروتئین‌های بهبوددهنده وضعیت پوست مانند کلاژن و الاستین و ترمیم سریع‌تر آسیب‌های پوستی است. علاو‌ه‌براین همان‌گونه که گفته شد، آهن در افزایش تولید انرژی سلولی تاثیر قابل توجهی دارد که تامین انرژی کافی برای رشد و ترمیم سلول‌های پوستی ضروری است. در شرایطی که بدن با کمبود آهن مواجه شود، می‌تواند باعث بروز برخی مشکلات پوستی مانند رنگ پریدگی، خشکی پوست، پوسته‌پوسته شدن و حتی افزایش احتمال بروز آکنه شود. بنابراین، می‌توانید با دریافت مقدار کافی آهن از طریق رژیم غذایی متعادل یا مصرف مکمل‌ها، سلامت و شادابی پوست خود را حفظ کنید.

کاهش سیاهی دور چشم

کمبود آهن در برخی افراد ممکن است بصورت سیاه شدن و تیرگی دور چشم ظاهر شود. برای حفظ سلامت پوست، شرایط و عوامل مختلفی دخیل هستند که تعادل ترکیبات بدن می‌تواند جزء عوامل مهم باشد. آهن به‌عنوان یک ماده معدنی ضروری بدن، تاثیرات آن در سلامت پوست شناخته شده است که علاوه بر آن نقش مهمی در بهبود پوست اطراف چشم ایفا می‌کند. کمبود آهن ناشی از کاهش تولید هموگلوبین، که باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن، از جمله پوست اطراف چشم می‌شود، باعث تیره شدن و گود افتادگی پوست زیر چشم می‌شود. بنابراین، رژیم غذایی متعادل یا مصرف مکمل آهن می‌تواند به تامین آهن به مقدار کافی کمک کند و رنگ و ظاهر پوست اطراف چشم را بهبود بخشد و سیاهی دور چشم را کاهش دهد. البته، سیاهی دور چشم می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و کمبود آهن تنها یکی از آن‌هاست. برای تشخیص دقیق علت و درمان مناسب، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

بهبود کیفیت خواب

 از فواید آهن برای بدن می‌توان به تنظیم چرخه خواب و بهبود کیفیت آن اشاره کرد. عملکرد آهن در بهبود کیفیت خواب، از طریق افزایش تولید هموگلوبین و اکسیژن‌رسانی به سلول‌های بدن، از جمله سلول‌های مغز مشخص شده است. زمانی‌که اکسیژن کافی به مغز برسد، باعث تنظیم تولید ملاتونین، هورمونی که مسئول ایجاد خواب‌آلودگی است، می‌شود. همچنین آهن با تولید انرژی سلولی برای عملکرد صحیح مغز و بدن در طول خواب ضروری است. افرادی که دچار کمبود آهن هستند، اغلب اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، بی‌قراری در خواب و خواب آلودگی در طول روز را تجربه می‌کنند. با مصرف مکمل آهن یا دریافت آن از طریق رژیم غذایی به بهبود کیفیت خواب و کاهش مشکلات مرتبط با آن کمک کنید.

تقویت حافظه

همان‌گونه که عملکرد بخش‌های مختلف بدن به انرژی کافی مرتبط می‌باشد، سلول‌های مغز هم برای بهبود عملکرد خود به انرژی کافی نیاز دارند. نقش آهن در ارتباط با ساخت هموگلوبین و افزایش تولید انرژی و تاثیر بر عملکرد بهینه و صحیح مغز و تقویت حافظه مورد تایید مخققان قرا گرفته است.تامین اکسیژن کافی برای سلول‌های مغزی، به تولید انرژی و انتقال پیام‌های عصبی کمک می‌کند که برای یادگیری، حافظه و تمرکز حائز اهمیت است. همچنین آهن در ساختار بسیاری از آنزیم‌های مغزی دخیل است که در فرآیندهای یادگیری و حافظه نقش دارند. کمبود آهن در بدن ممکن است افراد را با مشکلاتی مانند اختلال عملکرد شناختی، کاهش تمرکز، کاهش حافظه و مشکلات یادگیری مواجه کند. بنابراین، جذب مقدار کافی آهن از طریق رژیم غذایی متعادل یا مصرف مکمل‌ها، برای بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه ضروری می‌باشد.

کاهش خستگی مرتبط با علائم کمبود آهن

 مهمترین فواید آهن برای بدن انتقال اکسیژن به سلول‌ها در بخش‌های مختلف بدن است که اکسیژن برای تولید انرژی در سلول‌ها ضروری می‌باشد. زمانی که بدن با کمبود آهن مواجه باشد و سطح آهن به اندازه کافی نباشد، عمل اکسیژن رسانی کافی به سلول‌ها کاهش می‌یابد و در نتیجه انرژی کمتری نیز تولید می‌شود. کمبود انرژی باعث می‌شود افراد به میزان بیشتری احساس خستگی و ضعف عمومی بدنی داشته باشند. به عبارت دیگر، آهن به‌عنوان سوخت بدن شناخته شده و کمبود آن باعث می‌شود که ما احساس خستگی و بی‌حالی داشته باشیم. توصیه می‌شود برای افزایش انرژی و کاهش احساس خستگی، آهن را از طریق رژیم غذایی متعادل یا مکمل‌ها دریافت کنید.

افزایش عملکرد ورزشی

 این ماده معدنی برای تولید هموگلوبین و میوگلوبین، پروتئین‌هایی که اکسیژن را در خون و عضلات حمل می‌کنند، ضروری می‌باشد. در واقع، آهن با انتقال اکسیژن، به عضلات اجازه می‌دهد تا انرژی مورد نیاز برای فعالیت‌های ورزشی را تولید کنند. کمبود آهن در ورزشکاران می‌تواند منجر به خستگی زودرس، کاهش عملکرد ورزشی، و حتی کم‌خونی شود. ورزشکاران به ویژه ورزشکاران استقامتی، به دلیل تعریق زیاد یا جراحت، بیشتر در معرض خطر کمبود آهن هستند. بنابراین، اطمینان از دریافت کافی آهن از طریق رژیم غذایی متعادل یا مکمل‌ها برای حفظ عملکرد ورزشی در بالاترین سطح، بسیار مهم است.

علت کمبود آهن در بدن

علائم کمبود آهن در بدن از شایع‌ترین عارضه‌هایی است که در اغلب افراد مشاهده می‌شود و با آن مواجه می‌شوند. برخی شرایط ممکن است باعث کاهش سطح آهن در بدن شوند. 3 علت اصلی کمبود آهن وجود دارد:

• نخوردن غذاهای غنی از آهن به اندازه کافی 
• مشکل در جذب آهن
• کاهش سطح خون در بدن

علائم کمبود آهن در بدن

کمبود آهن در بدن مربوط به کاهش اکسیژن رسانی به کل بدن است و زمانی‌که در بدن سطح آهن به میزان کافی نباشد، علائم مختلفی ظاهر می‌شود. کمبود آهن یکی از شایع‌ترین کمبودهای تغذیه‌ای در جهان است. آهن برای تولید هموگلوبین، پروتئینی که اکسیژن را در خون حمل می‌کند، ضروری است.  افراد مبتلا به کمبود آهن ممکن است احساس کنند که همیشه خسته هستند و انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های روزانه ندارند. 

یکی از رایج‌ترین نشانه‌های کمبود آهن در اغلب افراد، احساس خستگی مفرط  است، اما می‌توان به راحتی از آن چشم پوشی کرد. اگر بیش از یک ماه است که شدیداً خسته بوده اید و احساس ضعف، تحریک پذیری یا عدم توانایی در تمرکز دارید، ممکن است لازم باشد با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، ممکن است افرادی که دچار کمبود آهن هستند، پوستشان رنگ پریده به نظر برسد و به راحتی دچار سرگیجه شوند. اگر شما این علائم را در خود مشاهده می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود. 

کمبود آهن مربوط به کاهش اکسیژن رسانی به کل بدن است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• رنگ پریدگی پوست یا داشتن پوست زرد رنگ
•  خستگی مفرط، خستگی غیر قابل توضیح یا کمبود انرژی
• تنگی نفس یا درد قفسه سینه، به ویژه با فعالیت
• ضعف عضلانی
•  سرگیجه
• سردرد
• تپش قلب
•  شکنندگی ناخن‌ها 
• ریزش مو 
•  التهاب زبان 

مراحل کم خونی فقر آهن

هنگامی‌که کمبود آهن در فرد مشاهده می‌شود و بدن با کمبود آهن مواجه می‌شود، سطح این ماده معدنی در بدن طی چند مرحله کم می‌شود و در نهایت منجر به کاهش سطح آن می‌گردد. مراحل کمبود آهن شامل موارد ذیل می‌شود:

• مرحله اول. ذخایر آهن کاهش می‌یابد. کمبود آهن بدن شما هنوز بر گلبول‌های قرمز خون تأثیری نداشته است.
• مرحله دوم. وقتی ذخایر آهن کم باشد، بدن شما روش پردازش گلبول‌های قرمز را تغییر می‌دهد.
• مرحله سوم. هموگلوبین به زیر محدوده طبیعی می‌رسد.

دوز صحیح مصرف آهن 

برای بهبود کمبود آهن بدن، مقدار و دوز صحیح مصرف روزانه این ماده که از ترکیبات ضروری برای بدن محسوب می‌شود، در سنین مختلف و همچنین با توجه به جنس متفاوت می‌باشد. بطور معمول برای مصرف روزانه آهن، مقدار 8.7 میلی گرم در روز برای آقایان بالای 19 سال و مقدار 14.8 میلی گرم در روز برای خانم‌ها 19 تا 49 ساله توصیه می‌شود. برای آگاهی بیشتر در مورد مقدار صحیح مصرف، دوز صحیح مصرف در گروه سنی مختلف و باتوجه به جنس، در جدول ذیل آورده شده است:

*این مقدار یک مقدار مصرف کافی (AI) است. Al زمانی استفاده می شود که اطلاعات کافی برای تعیین میزان توصیه شده رژیم غذایی (RDA) وجود نداشته باشد.

بهبود علائم کمبود آهن با انواع مکمل‌ اهن 

ترکیب آهن برای تولید هموگلوبین، که یک عنصر ضروری در گلبول‌های قرمز است، مورد نیاز می‌باشد. محققان هموگلوبین را بعنوان یکی از عناصر بسیار مهم بدن معرفی کرده‌اند و دلیل این امر این است که وظیفه انتقال اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه بدن بر عهده دارد. اگر سطح آهن در بدن به اندازه کافی نباشد، ممکن است دچار کم خونی شوید، به این معنی که گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن در بدنتان تولید نمی‌کنید. تولید هموگلوبین در بدن کاهش یافته و در نتیجه عمل اکسیژن رسانی به سایر بخش‌ها دچار اختلال می‌شود و برخی مشکلات و عوارض مانند خستگی مفرط، ضعف عضلات و .. بروز پیدا می‌کند. ممکن است دچار تنگی نفس، خستگی و کمبود انرژی شوید، پوست شما رنگ پریده شود و ممکن است تپش قلب (ضربان قلب قابل توجه) داشته باشید.

از آنجایی‌که آهن بعنوان یک ماده معدنی ضروری شناخته شده است، در صورت کمبود این ماده در بدن، مکمل غذایی آن در دسترس می‌باشد. مکمل‌‌های اهن با ترکیبات موثر و در دوزهای مختلف تولید شده‌اند مانند مکمل آهن با ترکیبات (فومارات آهن، گلوکونات آهن، سولفات آهن) که برای درمان یا پیشگیری از کم خونی (تعداد گلبول های قرمز کمتر از حد طبیعی) زمانی که مقدار آهن دریافتی از رژیم غذایی کافی نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرند و عوارض ناشی از کمبود آهن را بهبود می‌بخشند.

علائم کمبود آهن در افرادی که دچار کم خونی هستند یا در معرض خطر ابتلا به کم خونی قرار دارند، بسیار رایج است و بنابراین مصرف انواع مکمل اهن توسط متخصصان توصیه می‌شوند. در واقع کم خونی زمانی رخ می‌دهد که ذخایر آهن در بدن شما کم است. در صورت کم خونی از شما خواسته می‌شود دو تا چهار هفته پس از شروع مصرف مکمل های آهن، آزمایش خون را تکرار کنید تا پاسخ به درمان را بررسی کنید.

کدام انواع مکمل‌ اهن موجود هستند؟

انواع مکمل اهن که اغلب مورداستفاده افراد قرار می‌گیرند عبارتند از:

• فومارات آهن (قرص یا شربت با قدرت بالا).
• سولفات آهن (قرص مکمل آهن با قدرت بالا).
• فروس گلوکونات (قرص با قدرت متوسط).
• شربت Sytron® (سدیم فردتات) (قدرت کم).

 تحقیقات نشان می‌دهد که فروس فومارات بهترین داروی قابل تحمل آهن است. لطفاً قبل از مصرف هرگونه مکمل آهن از پزشک خود مشورت بخواهید.

بهترین زمان مصرف مکمل آهن

شما باید مکمل آهن خود را با معده خالی (ترجیحا یک ساعت قبل از غذا) همراه با نوشیدنی حاوی ویتامین C مانند یک لیوان آب پرتقال یا نوشیدنی آب میوه دیگری حاوی ویتامین C مصرف کنید. اگر آب پرتقال ندارید، پس بهتر است مکمل آهن را با آب مصرف کنید. بنابراین، برای نتایج مطلوب، قرص مکمل آهن را با معده خالی (1 ساعت قبل از غذا یا 2 ساعت بعد از غذا) و با دوز یک روز در میان مصرف کنید.

برخی نکات مهم برای مصرف مکمل آهن

•  جذب آهن از روده با مصرف غذا، چای و شیر کاهش می‌یابد، بنابراین باید یک ساعت قبل و بعد از مصرف مکمل آهن از مصرف آنها خودداری کرد.
• برخی از داروها نیز بر جذب آهن از روده تأثیر می‌گذارند، به‌ویژه داروهایی که اسید معده (آنتی اسیدها) و آنتی بیوتیک‌های خاص را کاهش می‌دهند. در مورد تاثیر و تداخلات سایر داروهای مصرفی خود با مکمل آهن همیشه با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
• تنها عاملی که جذب آهن را بهبود می بخشد ویتامین C است. به همین دلیل است که توصیه می کنیم در صورت امکان مکمل خود را با نوشیدنی حاوی ویتامین C مصرف کنید.

 عوارض جانبی انواع مکمل‌ اهن

هنگامی‌که از مکمل‌‌های اهن استفاده می‌کنید، برخی افراد ممکن است دچار برخی عوارض جانبی شوند. بنابراین توصیه می‌شود در مورد وضعیت سلامتی خود، بیماری‌ها با پزشک صحبت کنید. برخی عوارض جانبی  زیر شایع است:

• ناراحتی شکم
• حالت تهوع (احساس بیماری)
• درد شکم
• اسهال
• یبوست

عوارض ناشی از مصرف انواع مکمل اهن معمولاً با عادت کردن بدن به مکمل‌ها بهبود می‌یابند. به ندرت پیش می آید که کسی بیش از یک بار در روز نیاز به مصرف قرص آهن داشته باشد. اگر بیش از یک بار در روز از مکمل‌ها استفاده می‌کنید، احتمال بروز عوارض جانبی افزایش می‌یابد. اگر این اتفاق افتاد، سعی کنید مکمل‌ها را در روزهای متناوب مصرف کنید. در صورت داشتن هر گونه نگرانی با پزشک خود که قرص آهن را تجویز کرده است صحبت کنید.

نتیجه گیری

مهمترین فواید آهن برای بدن که از عناصر ضروری بدن شناخته شده، تولید انرژی سلولی، تقویت سیستم ایمنی، و عملکرد صحیح مغز و عضلات عنوان شده‌اند. در صورتی‌که بدن با فقدان آهن مواجه شود، انتقال اکسیژن به سایر بخش‌ها کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه کمبود آهن بصورت علائمی مانند کم‌خونی، خستگی مزمن و کاهش عملکرد ذهنی و جسمی در افراد بروز پیدا می‌کند. بنابراین تامین میزان آهن به مقدار کافی از طریق رژیم غذایی متعادل یا استفاده از مکمل‌های مناسب برای حفظ سلامت کلی بدن ضروری است.

پرسش و پاسخ

1. کمبود آهن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

نشانه‌های کمبود آهن دربدن عبارتند از: احساس خستگی، بی حالی و ضعف. تنگی نفس، سرگیجه و سبکی سر. تلاش برای تمرکز و یادآوری چیزها.

2. قرص آهن را چند روز یکبار بخوریم؟

میزان دوز مصرفی قرص مکمل آهن برای شرایط مختلف متفاوت می‌باشد و با توجه به میزان کم خونی و مقدار نیاز بدن و همچنین با توجه به گروه سنی، مقدار آن توسط پزشک تعیین می‌شود. توجه داشته باشید که حتما مکمل‌ها را طبق دستورالعمل مصرف کنید، مصرف بیش از اندازه مکمل می‌تواند عوارض ناخوشایند و خطرناکی را ایجاد کند.

3. مدت زمان و علائم اثرگذاری قرص مکمل آهن بر بدن چگونه است؟ 

پس از مصرف قرص مکمل آهن، افراد ممکن است علائم متفاوتی را مشاهده کنند، برخی از افراد ممکن است متوجه بهبود انرژی و سایر علائم کم خونی شوند. با این حال، فردی که علائم کم خونی قابل توجهی نداشته باشد ممکن است تغییرات کمی را ببیند. سیستم بدن افراد اغلب در عرض 2 هفته به قرص‌های آهن پاسخ می‌دهند.

منبع

Learning About Iron Supplement