بیماری لوپوس چیست ( SLE)؛ علائم + بهترین روش درمان لوپوس

لوپوس چیست

لوپوس اریتماتوز سیستمیک (Systemic Lupus Erythematosus = SLE)، که اغلب فقط لوپوس نامیده می‌شود، یکی از انواع بیماری خود ایمنی می‌باشد؛ این بدان معناست که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌ها و بافت‌های سالم خود حمله می‌کند و منجر به التهاب و آسیب در اندام‌ها یا سیستم‌ها می‌شود. در واقع یک بیماری طولانی مدت (مزمن) است که بسیاری از قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر چه زودتر لوپوس را تشخیص دهید، بهتر می‌توانید بیماری را درمان و کنترل کنید.

طبق مطالعات صورت گرفته؛ این بیماری بیشتر در زنان سنین باروری (15تا 45 سال) رخ میدهد و نسبت وقوع آن در زن به مردبرابر 9 به 1 میباشد. شیوع جهانی: 20 تا 150 مورد در هر 100,000 نفر بوده است.

انواع لوپوس

انواع لوپوس عبارت است از:

• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE=Systemic Lupus Erythematosus ): درگیری چندین ارگان
• لوپوس جلدی (Cutaneous Lupus): درگیری پوست
• لوپوس ناشی از دارو (Drug-induced Lupus): رفع علائم پس از قطع دارو
• لوپوس نوزادی (Neonatal Lupus): نادر - در نوزادی با مادران مبتلا به بیماری خودایمنی

علائم لوپوس

علائم و نشانه‌های زیادی برای بیماری لوپوس وجود دارد که می‌تواند تشخیص را برای پزشکان دچار مشکل کند. علائم بروز بیماری، می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برای تشخیص و درمان لوپوس، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

 علائم لوپوس می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

علل بروز بیماری لوپوس

علل اصلی بروز عارضه لوپوس مشخص نیست، اما ممکن است با عوامل محیطی، سابقه خانوادگی (ژنتیک) یا عوامل هورمونی فرد مرتبط باشد. در مورد سابقه خانوادگی می‌توان گفت که اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده شما مبتلا به لوپوس باشد، خطر ابتلا به بیماری ممکن است کمی بیشتر باشد. بنابراین سابقه خانوادگی، می‌تواند در بروز بیماری موثر باشد.

معمولا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث بروز بیماری لوپوس می‌شود. این عوامل عبارت است از:

• سابقه خانوادگی و داشتن ژن های مرتبط
• جنسیت زن: به دلیل هورمون استروژن، نسبت شیوع در زنان 9 برابر مردان است.
• عوامل محیطی: مانند نور خورشید طولانی مدت و آلودگی هوای بسیار
• استرس مزمن
• عفونت ویروسی یا باکتریایی که سیستم ایمنی را تحریک میکند
• مصرف برخی داروها مانند هیدرالازین و…
• سیستم ایمنی معیوب: بیش فعالی در سلول های T و B سیستم ایمنی و تولید آنتی بادی علیه خود بدن
• تغییر در ساختار DNA و بیان ژن ها در اثر عوامل محیطی

تشخیص بیماری لوپوس

تشخیص لوپوس ممکن است مشکل باشد، زیرا علائم آن اغلب با علائم بیماری‌های دیگر مشابهت دارد. روماتولوژیست می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد.(روماتولوژیست، پزشک متخصص که در شرایطی که مفاصل، ماهیچه‌ها یا بافت‌های همبند بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند - مانند لوپوس - تخصص دارد.)

تشخیص بیماری توسط پزشک شامل موارد زیر می‌باشد:

• بررسی علائم و معاینه فیزیکی: مانند علائم زخم دهانی یا ضایعه پروانه ای شکل روی صورت و…
• بررسی از طریق اشعه ایکس مخصوصا از مفاصل و استخوان ها و قفسه سینه و…
• تست‌های آزمایشگاهی که تایید کننده بیماری خودایمنی هستند:
  • آزمایش خون: برای تشخیص کم خونی، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی؛ درگیری مغز استخوان و…
  • آزمایش ANA (آنتی‌نوکلئار آنتی‌بادی): نوعی آزمایش خون، جهت تشخیص آنتی بادی های تولیدی از سیستم ایمنی بر علیه سلول های بدن
  • آزمایش Anti-dsDNA: نوعی آزمایش خون، جهت تشخیص آنتی بادی های تولیدی از سیستم ایمنی بر علیه DNA دو رشته ای 
  • آزمایش Anti-Sm (Smith antibody): نوعی آزمایش خون، جهت تشخیص آنتی بادی های تولیدی از سیستم ایمنی بر علیه پروتئین های هسته ای کوچک
  • آزمایش Anti-Ro (SSA) و Anti-La (SSB): نوعی آزمایش خون، جهت تشخیص آنتی بادی های تولیدی از سیستم ایمنی بر علیه پروتئین موجود در هسته سلول‌ها
  • آزمایش سطح کمپلمان (C3 و C4): کمپلمان (C3 و C4) بخشی از سیستم ایمنی بدن بوده که برای تشخیص بیماری خودایمنی مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
  • آزمایش ادرار: بررسی پروتئینوری و هماچوری جهت تشخیص درگیری کلیه

درمان لوپوس

درمان لوپوس بر کاهش علائم و کاهش التهاب تمرکز دارد، اما هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد. اهداف درمان لوپوس عبارتند از: کنترل علائم مانند کاهش التهاب، پیشگیری از افزایش علائم  و عود بیماری در آینده و توقف یا تأخیر آسیب به مفاصل و اندام‌ها. برخی از داروهای رایج که معمولاً برای کنترل علائم و درمان لوپوس مورد استفاده قرار می‌گیرند، در جدول ذیل آورده شده است:

 بنابراین:

• درمان بیماری در مراحل اولیه:
  • قرص هیدروکسی کلروکین(HCQ) 500 میلی گرم: روزانه 1 تا 2 عدد با معده پر و سر ساعت مشخص. به مدت طولانی
  • قرص ناپروکسن 500 میلی گرم: برای درمان درد و التهاب، هر 12 ساعت یک عدد با معده پر
  • قرص پردنیزولون 5 یا 50 میلی گرم: برای رفع التهاب و خارش شدید و… ، میزان مصرف دارو بسته به شدت بیماری در افراد مختلف، بعد از صبحانه از 5 تا 60 میلی گرم متفاوت است. 
• درمان مراحل پیشرفته:
  • قرص آزاتیوپرین(آزارام) 50 میلی گرم: ابتدا روزانه یک عدد با معده پر به مدت یک تا دو هفته و سپس بر اساس وضعیت بیمار هر هفته 25 یا 50 میلی گرم افزایش می یابد. (حداکثر تا 150 میلی گرم روزانه)
  • قرص متوترکسات 2.5 میلی گرم: ابتدا هر هفته یک مرتبه 7.5 تا 10 میلی گرم و سپس بر اساس وضعیت بیمار هر هفته افزایش می یابد. (حداکثر 15 تا 25 میلی گرم در هفته)
  • قرص مایکوفنولات موفتیل(سوپریمون = سل سپت) 500 میلی گرم: ابتدا روزانه 1 تا 2 عدد در 2 دوز منقسم به مدت یک تا دو هفته و بر اساس وضعیت بیمار حداکثر تا 2 گرم روزانه - حداقل 2 تا 3 سال
  • قرص لفلونامید(لراوا) 10 و 20 میلی گرم: ابتدا روزانه 10 میلی گرم به مدت 5 یا 7 روز و سپس روزانه 20 میلی گرم با معده پر حداقل 6 تا 12 ماه و حداکثر بسته به وضعیت بیمار تا چند سال
  • ویال سیکلوفسفامید 200 و 500 و 1000 میلی گرم: تزریق وریدی ماهیانه دوز 750 تا 1000 میلی گرم تا 6 ماه یا تزریق وریدی هر دو هفته دوز 500 میلی گرم تا 3 ماه
  • ویال ریتوکسی مب (مبترا) 10 و 100 و 500 میلی گرم: تزریق وریدی 1000 میلی گرم و تکرار فقط یکبار 2 هفته بعد. یا تزریق وریدی 375 میلی گرم و تکرار هر هفته تا یک ماه. این روال هر 6 ماه یکبار قابل تکرار است

در مورد روش درمانی مناسب خود، حتما با پزشک صحبت کنید. اگر حساسیت به نور دارید، بهتر است از قرار گرفتن در معرض نور خورشید اجتناب کنید.

چگونه علائم لوپوس را مدیریت کنیم

از آنجایی که علائم لوپوس از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است، نحوه مدیریت آن به علائم و نیازهای هر فرد بستگی دارد. برای مدیریت بهتر علائم، توجه به برخی نکات ضروری است:

به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. داروها را طبق دستورالعمل مصرف کنید. برنامه درمان لوپوس را بطور دقیق دنبال کنید.

• کنترل خستگی مزمن
  • درمان دارویی: مصرف منظم قرص هیدروکسی کلروکین و تنظیم تیروئید
  • درمان کم خونی با مصرف مکمل آهن مانند قرص یونی فرو، بعد از شام یک عدد
  • داشتن خواب کافی و کنترل استرس مثلا با مصرف قرص ملاتومکس بعد از شام یک عدد
  • داشتن یک فعالیت یا ورزش منظم مانند روزانه یک ساعت پیاده روی
• کنترل درد و التهاب مفاصل
  • درمان دارویی: مصرف قرص پردنیزولون 5 بعد از صبحانه یک عدد یا قرص آزارام یا متوترکسات و…
  • درمان درد و التهاب با مصرف مکمل کلاستوشل بعد از صبحانه و وستینوکس بعد از شام  و الارتریت بعد از ناهار و شام یک عدد
• کنترل راش پوستی
  • درمان دارویی: مصرف قرص پردنیزولون 5 بعد از صبحانه یک عدد یا قرص هیدروکسی کلروکین و…
  • داروی موضعی: کورتون موضعی مانند پماد تریامسینولون ان ان و گاها همراه با پماد تاکرولیموس و همراه با قرص فکسوفنادین 180 میلی گرم روزانه 1 عدد 
• کنترل ریزش مو
  • درمان دارویی: مصرف منظم قرص هیدروکسی کلروکین یا پردنیزولون و…
  • درمان ریزش مو با مصرف مکمل های مو از جمله کپسول تریکوگلوکال و گرناهیر و…
  • اجتناب از رنگ موهای شیمیایی یا دادن حرارت زیاد به پوست کف سر
• کنترل زخم های دهانی
  • استفاده از محصولات داروخانه ای مانند:
    • غرغره کردن محلول دیفن هیدرامین با 3 عدد آمپول دگزامتازون با 5 عدد کپسول تتراسایکلین ، هر 3 ساعت یک مرتبه به مدت 2 دقیقه و سپس دور بریزید.
    • قرار دادن قطره نیستاتین روی ضایعه دهانی، پس از 2 دقیقه دور بریزید.
    • غرغره کردن قطره پرسیکا به میزان 15 قطره در نصف استکان آب هر 8 ساعت یک مرتبه، پس از 2 دقیقه دور بریزید.
    • استفاده از اسپری موکوزامین، هر 6 ساعت یک مرتبه روی ضایعه دهانی.
    • استفاده از پماد دهانی تریادنت،  هر 8 ساعت یک مرتبه روی ضایعه دهانی.
  • اجتناب از مصرف غذاهای تند و اسیدی.
• کنترل درگیری کلیوی (نفریت لوپوسی)
  • درمان دارویی: مصرف منظم داروی سیکلوفسفامید یا قرص آزارام
  • کنترل فشار خون و محدودیت مصرف نمک و پروتئین
• کنترل درگیری مغزی (تشنج، سایکوز)
  • درمان دارویی: مصرف منظم داروی سیکلوفسفامید یا ریتوکسیماب و پردنیزولون با دوز بالا
  • مصرف داروی ضد صرع زیر نظر پزشک مانند: داروی کاربامازپین و سدیم والپرووات و…
  • مصرف داروی  ضد سایکوز زیر نظر پزشک مانند: الانزاپین و کلوزاپین و ریسپریدون
• کنترل افسردگی یا اضطراب
  • درمان دارویی: مصرف منظم قرص هیدروکسی کلروکین یا پردنیزولون و…
  • مصرف داروی ضد اضطراب مانند اس سیتالوپرام و فلوکستین و آسنترا و ….
  • مراجعه مکرر به روانپزشک یا مشاوره، جهت داشتن انگیزه برای مقابله خیلی راحت با بیماری و رسیدن زودتر به سلامتی
• کنترل پریکاردیت/پلوریت (درد قفسه سینه)
  • درمان دارویی: مصرف منظم قرص پردنیزولون و…
  • استراحت و اجتناب از فعالیت سنگین
• کنترل کم خونی
  • مصرف منظم مکمل آهن مانند کپسول فرودین یا مکمل ب12 مانند قرص ب12 یورویتال روزانه یک عدد
  • در صورت صلاح دید پزشک، تزریق آهن یا اریتروپویتین
  • بررسی کل بدن جهت اطمینان از عدم خونریزی داخلی
• کنترل ترومبوز/سندرم آنتی‌فسفولیپید
  • مصرف داروی ضد انعقاد مانند وارفارین زیر نظر پزشک
  • اجتناب از بی تحرکی طولانی یا استعمال سیگار و اجتناب از چاقی زیاد و مصرف الکل
• کنترل پوکی استخوان (ناشی از کورتون)
  • مصرف مکمل های کلسیم مانند قرص سوپراکل: بعد از ناهار یک عدد
  • مصرف قرص استئوفوس 70 میلی گرم: هر هفته یک عدد با یک لیوان آب، یک ساعت قبل از غذا مصرف شود و تا یک ساعت بعد از دارو دراز نکشید

 حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.

برنامه زندگی سالم

داشتن برنامه روزانه سالم و یادگیری نحوه مدیریت مراقبت می‌تواند به بیمار کمک کند زندگی سالم‌تر و با کیفیت بهتری داشته باشد.

به عنوان مثال، افراد مبتلا به لوپوس باید:

• فعالیت بدنی داشته باشند؛ برای مثال روزانه نیم ساعت پیاده روی
• غذاهای سالم مصرف کنند و از مصرف الکل بپرهیزند.
• استراحت کافی داشته باشند.
• از کشیدن سیگار خودداری کنند.
• از کرم ضد آفتاب استفاده کنند و به مدت طولانی در معرض آفتاب نباشند.

یادگیری مهارت‌های خودمراقبتی

آموزش خود مدیریتی می‌تواند به افراد مبتلا به لوپوس کمک کند تا مهارت‌های مورد نیاز را بیاموزند:

• فعالیت‌های روزمره زندگی را مدیریت کنند.
• داروها را طبق دستور مصرف کنند و از ترک ناگهانی داروها بپرهیزند چون عوارض خطرناکی به دنبال خواهد داشت.
• همزمان با مصرف داروها زیر نظر پزشک، آزمایش های لازم انجام گیرد از جمله تعداد گلبول های سفید(WBC) و چربی و قند خون و اوره و کراتینین که نشان دهنده عملکرد کلیه است و…
• معاینه پیوسته چشم و کنترل بینایی مخصوصا همزمان با مصرف داروی هیدروکسی کلروکین؛ چراکه در صورت وقوع تاری دید باید داروی هیدروکسی کلروکین قطع گردد.
• از آنجایی که استرس ، وضعیت بیماری را به شدت بدتر میکند، باید همواره اضطراب را کنترل کنند به کمک:
  • مدیتیشن یا یوگا یا مشاوره و….
  • مصرف داروهای گیاهی بدون عارضه مانند
    •  کپسول آدومدز: حاوی ال متیونین - قبل از صبحانه و ناهار یک عدد - بهبود خلق و خو و سلامت مفصل و سلامت کبد
    • کپسول تریمولس یوروویتال: حاوی ال تیروزین و گابا و ویتامین های ب - بعد از صبحانه و ناهار یک عدد به مدت 3 ماه - مناسب 18 سال به بالا
    • قرص مودپلاس: حاوی آشواگاندا و گل ساعتی و گابا و 5هیدروکسی تریپتوفان و منیزیم و ب6 و… - بعد از ناهار و شام یک عدد
    • کپسول نرون و اینر روهه یوروویتال: حاوی بادرنجبویه و سنبل الطیب و ویتامین های ب و… - بعد از شام  یک عدد
    • قرص استرس موند: حاوی ال تیانین و هیدروکسی تریپتوفان و ویتامین های ب - بعد از صبحانه 1 تا 2 عدد - مناسب 18 سال به بالا
    • کپسول نوروفیت آپوویتال: حاوی ویتامین ها و جینسینگ - بعد از صبحانه و ناهار یک عدد

 نتیجه گیری

بیماری لوپوس نوعی بیماری خود ایمنی مزمن است که باعث ایجاد التهاب در سراسر بدن از جمله مفاصل، پوست، قلب، خون، ریه‌ها، مغز و کلیه‌ها می‌شود. علائم لوپوس شامل خستگی، تب شدید، بدن درد، درد مفاصل، بثورات پروانه‌ای روی صورت می‌باشد. درمان لوپوس به منظور کاهش علائم و پیشگیری از عود بیماری، با مصرف برخی داروها صورت می‌گیرد.

پرسش و پاسخ

1. آیا انواع مختلفی از لوپوس وجود دارد؟

بله، انواع لوپوس عبارتند از:

• لوپوس اریتماتوز سیستمیک که این بیماری می‌تواند قسمت‌های زیادی از بدن را درگیر کند.
• لوپوس اریتماتوز دیسکوئید عمدتاً پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• لوپوس ناشی از دارو توسط داروهای خاصی تحریک می‌شود.

2. آیا بیماری لوپوس مسری است؟

لوپوس یک بیماری عفونی یا مسری نیست. نیازی نیست که خود را قرنطینه کنید.

3. درمان لوپوس به روش خانگی شامل چه مواردی می‌باشد؟

کاهش علائم لوپوس به روش خانگی، با مصرف خوراکی‌ها و انواع گیاهان حاوی مواد ضد التهابی توصیه می‌شود. سبزیجات دارای برگ سبز تیره و همچنین آووکادو برای این بیماری بسیار مفید هستند. روغن‌های گیاهی از جمله روغن اسطوخودوس و روغن نعناع برای کاهش علائم لوپوس بسیار موثر می‌باشند‌. همچنین بهتر است میزان استرس خود را کاهش دهید.

4. چرا لوپوس میگیریم؟

ابتلا به این بیماری پوستی می‌تواند بر اثرترکیبی از عوامل زمینه‌ای باشد. برای مثال زمانی که فرد زمینه ارثی و ژنتیکی داشته باشد و به صورت طولانی مدت در معرض عوامل تحریک کننده قرار بگیرد، با احتمال بالایی می‌تواند مستعد ابتلا به لوپوس باشد.

منبع

Lupus Symptoms and Treatment