علائم ام اس چیست؟ آیا بیماری ام اس قابل درمان است؟

علائم ام اس

علائم ام اس از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و می‌تواند هر قسمتی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. علائم اصلی عبارتند از:

بسته به نوع ام اسی که دارید، علائم شما ممکن است در مراحل مختلف ظاهر شوند و از بین بروند یا به مرور زمان، بدتر شوند. (پیشرفت ام اس)

علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست ؟

ام اس یک بیماری رایج است که علت بیماری ام اس هنوز شناخته نشده است و با واسطه ایمنی در نظر گرفته می‌شود که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند. این بیماری در واقع نوعی اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌کند که در این اختلال، ماده چربی را که فیبرهای عصبی مغز و نخاع (میلین) را می‌پوشاند و از آن محافظت می‌کند، از بین می‌برد. عملکرد میلین را می‌توان با پوشش عایق روی سیم‌های برق مقایسه کرد. هنگامی که میلین محافظ، دچار آسیب می‌شود و فیبر عصبی در معرض دید قرار می‌گیرد، ممکن است حرکت پیام‌ها در امتداد رشته عصبی، کند یا مسدود شوند. دلیل بروز بیماری ام اس در برخی افراد مشخص نیست ولی به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی، مسئول این امر باشد.

دوره بیماری ام اس

اکثر افراد مبتلا به بیماری ام اس یک دوره بیماری عودکننده (فرودکننده) را تجربه می‌کنند. دوره‌هایی از علائم ام اس جدید یا عود بیماری در آنها بروز می‌یابد که در طی روزها یا هفته‌ها ایجاد می‌شود و علائم پس از گذشت دوره، معمولاً به طور جزئی یا کامل بهبود می‌یابد. عود بیماری همراه با با دوره‌های آرام بهبودی بیماری می‌باشد که می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. علائم ام اس می‌تواند بطور موقت با افزایش جزئی دمای بدن تشدید شود. این‌ علائم بعنوان عود واقعی بیماری در نظر گرفته نمی‌شوند، بلکه عود کاذب محسوب می‌شوند. حداقل 20 تا 40 درصد از مبتلایان به ام اس عودکننده و فروکش‌کننده در نهایت طی 10 تا 20 سال پس از شروع بیماری، دچار علائم با پیشرفت ثابت یا بدون دوره بهبودی می‌شوند. این نوع بیماری به عنوان ام اس پیشرونده ثانویه شناخته می‌شود. وخامت علائم ام اس معمولاً به شکل مشکلات حرکتی و راه رفتن بروز می‌یابد. میزان پیشرفت بیماری در افراد مبتلا به ام اس پیشرونده ثانویه بسیار متفاوت است. برخی افراد مبتلا به ام اس، پیشرفت مداوم علائم و شروع تدریجی نشانه‌ها را بدون هیچ‌گونه عود بیماری تجربه می‌کنند که به عنوان ام اس پیشرونده اولیه شناخته می‌شود.

عوامل خطر ابتلا به ام اس

این عوامل ممکن است خطر ابتلا به مالتیپل اسکلروزیس را افزایش دهند:

• سن : افراد در هر سنی می‌توانند درگیر بیماری ام اس شوند، اما معمولا در حدود 20 و 40 سالگی رخ می‌دهد. با این وجود، افراد جوان و مسن می‌توانند تحت تأثیر بیماری قرار گیرند.
• جنسیت : زنان بیش از 2 تا 3 برابر بیشتر نسبت به مردان در معرض ابتلا به ام اس عودکننده و فروکش‌کننده هستند.
• سابقه خانوادگی : در صورت ابتلای یکی از والدین یا خواهر و برادر به ام اس، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.
• عفونت‌های خاص : ویروس‌های مختلفی، از جمله اپشتین بار(EBV)، ویروسی که باعث مونونوکلئوز عفونی می‌شود، با ام اس مرتبط هستند.
• نژاد: افراد سفید پوست، به ویژه آنهایی که تبار اروپای شمالی دارند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به ام اس و افراد آسیایی، آفریقایی یا بومی آمریکایی کمترین خطر هستند. یک مطالعه اخیر نشان می‌دهد که تعداد جوانان سیاه پوست و اسپانیایی تبار مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس بیش از تعداد موردانتظار است.
• اقلیم: ام اس در کشورهای دارای آب و هوای معتدل، از جمله کانادا، شمال ایالات متحده، نیوزیلند، جنوب شرقی استرالیا و اروپا  شیوع بیشتری دارد. ماه تولد شما نیز ممکن است بر شانس ابتلا به مالتیپل اسکلروزیس تأثیر بگذارد، زیرا به نظر می‌رسد قرارگرفتن در معرض نور خورشید در زمانی که مادر باردار است، پیشرفت بعدی ام اس را در این کودکان کاهش می‌دهد. 
• ویتامینD : سطح پایین ویتامین D در بدن و حضور ناکافی و کم در معرض نور خورشید با افزایش خطر ابتلا به ام اس مرتبط است. از لحاظ ژنتیکی، ژنی در کروموزوم 6p21 با ام اس مرتبط است.
• چاقی: بین چاقی و مالتیپل اسکلروزیس در زنان ارتباطی وجود دارد. این امر به‌ویژه در مورد چاقی زنان در دوران کودکی و نوجوانی صادق است. اگر به برخی بیماری‌های خود ایمنی دچار هستید، در صورت داشتن سایر اختلالات خود ایمنی مانند بیماری تیروئید، کم خونی خطرناک، پسوریازیس، دیابت نوع 1 یا بیماری التهابی روده، خطر ابتلا به ام اس کمی بیشتر است.
• سیگار کشیدن: در افراد سیگاری، در صورت بروز برخی علائم اولیه که ممکن است نشانه ام‌ اس باشد، نسبت به افراد غیرسیگاری، احتمال بیشتری برای ابتلا به ام‌ اس عودکننده و فروکش‌کننده  وجود دارد.

سایر مشکلات ام اس

افراد مبتلا به ام اس ممکن است دچار برخی مشکلات دیگر نیز شوند: علائم ام اس مانند سفتی یا اسپاسم عضلانی، ضعف یا فلج شدید به طور معمول در پاها، مشکلات مثانه، روده یا عملکرد جنسی، مشکلات شناختی، مانند فراموشی یا مشکلات کلمه‌یابی، مشکلات خلقی، مانند افسردگی، اضطراب یا نوسانات خلقی و تشنج اگرچه بسیار نادر است.

درمان بیماری ام اس

در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما داروها و سایر درمان‌ها می‌توانند به کنترل این بیماری و کاهش برخی از علائم ام اس کمک کنند. درمان ام اس به مرحله بیماری و علائم خاصی که فرد دارد بستگی دارد. ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درمان عود علائم ام اس (با استروئیدها)، درمان علائم خاص ام اس، درمان برای کاهش تعداد عود (درمان های اصلاح کننده بیماری) شما توسط تیمی از متخصصان مختلف مراقبت‌های بهداشتی که با هم کار می‌کنند، پشتیبانی خواهید شد. این ممکن است شامل یک متخصص مغز و اعصاب (متخصص در درمان بیماری‌های سیستم عصبی)، یک فیزیوتراپیست، یک درمانگر گفتار و زبان و تعدادی متخصص دیگر باشد. تیم شما همچنین شامل یک پرستار متخصص ام اس است که معمولاً به عنوان نقطه تماس اصلی شما خدمت می‌کند.

درمان دوره‌های عودکننده و حملات بیماری ام اس

اگر فکر می‌کنید که بیماری شما عود می‌کند، با پرستار متخصص ام اس یا پزشک عمومی خود تماس بگیرید. تشدید علائم، گاهی اوقات می‌تواند ناشی از عامل دیگری بغیر از عود بیماری، مانند بروز عفونت باشد، بنابراین پرستار یا پزشک عمومی باید سایر علل احتمالی را بررسی کند. درمان مرحله عود، معمولاً شامل موارد زیر است: یک دوره 5 روزه از قرص‌های استروئیدی که در خانه مصرف می‌شود؛ تزریق داروی استروئیدی در بیمارستان به مدت 3 تا 5 روز. پس از عود بیماری، استروئیدها می‌توانند در سرعت بخشیدن در روند بهبودی شما موثر باشند، اما از عود بیشتر بیماری یا وخامت ام اس در طول زمان پیشگیری نمی‌کنند. آنها فقط برای مدت کوتاهی برای جلوگیری از عوارض جانبی احتمالی استروئیدی مانند پوکی استخوان (استخوان‌های ضعیف)، افزایش وزن و دیابت تجویز می‌شوند، اگرچه برخی از افراد همچنان مشکلاتی را تجربه خواهند کرد. عدم استفاده از استروئیدها بیش از 3 بار در طول سال (در صورت امکان) نیز در کاهش خطر عوارض جانبی موثر است.

درمان علائم ام اس

ام اس می‌تواند علائم  زیادی را ایجاد کند که به صورت جداگانه قابل درمان است.

درمان خستگی ناشی از بیماری ام اس : بسیاری از افراد مبتلا به ام اس دچار خستگی مداوم می‌شوند. ممکن است دارویی به نام “آمانتادین” برای رفع خستگی ناشی از ام اس برای شما تجویز شود، اگرچه ممکن است فقط اثر محدودی داشته باشد. همچنین پزشک باید روش‌های رفع خستگی را به شما توصیه کند، مانند: تمرین منظم، حفظ الگوهای خواب سالم، تکنیک‌های صرفه‌جویی در انرژی، اجتناب از داروهایی که می‌توانند خستگی را بدتر کنند (از جمله برخی مسکن‌ها)، دوره‌های تخصصی مدیریت خستگی یا درمان مانند درمان شناختی رفتاری (CBT)، همچنین می‌تواند به برخی از افراد مبتلا به ام‌ اس کمک کند تا با خستگی خود کنار بیایند. پزشک همچنین ممکن است عوامل ایجاد حالات خستگی، مانند افسردگی، مشکلات خواب یا شرایط پزشکی مانند کم خونی را بررس کند و سپس در صورت نیاز می‌توانند روش‌های درمانی را ارائه دهند.

دریافت مشاوره پزشکی

اگر نگران هستید که ممکن است علائم ام اس را داشته باشید، به پزشک عمومی مراجعه کنید. علائم ام اس اغلب دلایل متعدد دیگری دارند، بنابراین لزوماً نشانه ام‌ اس نیستند. به پزشک عمومی خود در مورد بروز علائمی که تجربه می‌کنید اطلاع دهید. در صورت تایید ابتلا به بیماری ام اس توسط پزشک، به یک متخصص بیماری‌های سیستم عصبی (یک متخصص مغز و اعصاب) ارجاع داده می‌شوید که ممکن است آزمایش‌هایی مانند اسکن MRI را برای بررسی علائم ام اس پیشنهاد کند.

 نتیجه‌گیری

ام اس می‌تواندافراد مبتلا به این بیماری را دچار چالش کند، اما روش‌های درمان‌ی جدید در 20 سال گذشته، کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری ام اس را به طور قابل توجهی بهبود بخشیده است. ممکن است عوارض ناشی از ام اس شدید، مانند عفونت قفسه سینه یا مثانه، یا مشکلات بلع برای مبتلایان ایجاد شود. میانگین امید به زندگی برای افراد مبتلا به ام اس حدود 5 تا 10 سال و کمتر از حد متوسط ​​است و به نظر می‌رسد که این بازه زمانی همیشه کمتر می‌شود.

پرسش و پاسخ

1- آیا بیماری ام اس کشنده است؟

خیر. اکثر بیماران مبتلا به ام اس طول عمر طبیعی یا نزدیک به طبیعی دارند. به ندرت ممکن است در یک بیمار که عوارض، پیشگیری نشده‌اند، طول عمر کاهش یابد.

2-آ یا بیماری ام اس قابل سرایت است؟

خیر، بیماری ام اس مسری نیست و به طور مستقیم به ارث نمی‌رسد. هر چند احتمال ابتلا به آن در بستگان فرد بیمار بیشتر از افراد عادی جامعه است.

3-آیا بیماری ام اس کاملا قابل درمان است؟

هنوز نه. در حال حاضر داروهایی وجود دارد که می‌تواند سیر بیماری را تغییر دهد و باعث کاهش پیشرفت بیماری گردد. همچنین هر سال پیشرفت‌های جدیدی در زمینه‌ی درمان آن در دنیا صورت می‌گیرد و احتمال دستیابی به درمان کامل آن در آینده وجود دارد.

منبع:

New Researches about Multiple Sclerosis (MS)