سرفه خشک : علت آن چیست و چگونه آن را درمان کنیم؟
سرفه یک عمل رفلکس طبیعی است که مجاری تنفسی شما را از محرکها و مخاط پاک میکند. عوامل متعددی، از آلرژی گرفته تا ویروس یا رفلکس اسید معده، میتوانند باعث ایجاد این سرفهها شوند. برای درمان سرفه خشک، داروهای ضد سرفه (بدون نسخه) حاوی مواد فعالی مانند دکسترومتورفان و منتول، شربت ضد سرفه و قطره سرفه، تجویز میشود. همچنین درمانهای خانگی شامل نوشیدنیهای گرم (مانند چای عسل، چای ماسالا، دمنوش گل ختمی)، رایحه درمانی با اکالیپتوس، نوشیدن آب زیاد و دوری از مواد حساسیتزا یا محرکهای محیطی نیز بسیار مفید هستند. صرف نظر از علت، سرفههای خشک، به صورت مداوم و به طور جدی، زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار میدهند.معمولا سرفههای شبانه، وخیمتر هستند. در ادامه مطالب، اطلاعات بیشتری در مورد علل شایع و روشهای درمانی این عارضه آورده شده است.
- آنچه در این مقاله میخوانیم:
- علت سرفه خشک
- درمان سرفه خشک
- درمان دارویی
- ضد احتقانها
- داروهای سرکوبکننده و خلط آور
- داروهای تجویزی
- درمان خانگی
- درمان خانگی سرفه خشک با عسل
- درمان خانگی سرفه خشک با چای ماسالا
- درمان خانگی سرفه خشک با زردچوبه
- درمان خانگی سرفه خشک با زنجبیل
- درمان خانگی سرفه خشک با نعناع فلفلی
- درمان خانگی سرفه خشک با رایحه درمانی
- درمان گیاهی سرفه خشک با گل ختمی
- چگونه از سرفههای خشک پیشگیری کنیم
- درمان دارویی
- نتیجهگیری
- پرسش و پاسخ
علت سرفه خشک
سرفه خشک میتواند بهدلایل مختلفی مانند آسم، آلرژی، عفونتهای ویروسی، رفلکس اسید معده و… بروز یابد. درمان سرفه خشک، با توجه به وضعیت بیمار و علل بروز آن، به روشهای مختلفی توصیه میشود؛ که روشهای خانگی، مانند مصرف نوشیدنیهای گرم با ترکیب نمودن عسل و دمنوشهای گیاهی مانند چای زنجبیل، چای نعناع و…، طب سنتی و داروهای دمولسنت (نرمکننده) تجویز شدهاند. در این مقاله، علل شایع و چند روش موثر برای درمان سرفه خشک معرفی شده است.
خرید بهترین شربت برای سرفه خشک از داروخانه حاتم
برخی بیماریها و شرایط مختلف، زمینه را برای بروز سرفههای خشک فراهم میکنند که در ادامه مطالب، به شایعترین علل بروز و درمان آن اشاره شده است:
- بیماری آسم : وضعیتی که در آن، مجاری تنفسی، متورم و باریک شده و همراه با سرفههای خلطدار و بدون خلط میباشند. در هنگام تشدید علائم، داروی استنشاقی با اثربخشی سریع، مانند یک آگونیست بتا-2 کوتاه اثر، برای درمان سرفه خشک تجویز میشود.
- بیماری رفلکس معده به مری (GERD) : نوعی رفلکس اسیدی مزمن است که زمانی اتفاق میافتد که اسید معده به طور مرتب به داخل مری جریان مییابد. اسید معده میتواند مری و رفلکس سرفه شما را تحریک کند. با تغییرات سبک زندگی و مصرف داروهای کاهشدهنده اسید معده بدون نسخه (OTC) مانند امپرازول (پریلوسک) و لانزوپرازول (پریواسید)، رفلکس معده و سرفه ناشی از آن را تسکین دهید.
- آبریزش بینی : ترشح اضافی مخاط در گلو، باعث آبریزش بینی میشود. زمانی که سرماخوردگی یا آلرژی فصلی دارید، غشای بینی با تولید مخاط بیش از حد معمول، واکنش نشان داده و بنابراین به راحتی از پشت گلو باعث ایجاد سرفه میشود. صرف نظر از علت اصلی، دوش آب گرم و استنشاق بخار آن، یا استفاده از دستگاه بخور، میتواند به پاکسازی سینوسهای شما کمک کند. قطره بینی میتواند به دفع مخاط اضافی و در نتیجه کاهش علائم سرفههای خشک، کمک کند.
- عفونت تنفسی فوقانی (URI) : نوعی بیماری که بینی، گلو، حلق و کل مجاری تنفسی را آلوده میکند. شما میتوانید سرفههای ناشی از عفونت دستگاه تنفسی را با داروهای سرکوبکننده سرفه و خلط آور درمان کنید.
- بیماری ویروسی COVID-19 : یکی از رایجترین علائم اولیه کووید-19، سرفههای خشک است. 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به ویروس کرونا، دارای این علائم هستند. سرفههای ناشی از ویروس کرونا، حدود 19 روز ادامه دارد.
- فیبروز ریوی ایدیوپاتیک : بیماری نادر فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF) بافتهای ریه را سفت و زخم نموده و تنفس را دشوار میکند. علاوه بر تنگی نفس، IPF ممکن است علائمی مانند سرفه مزمن، ضعف و کاهش وزن را ایجاد کند. IPF به کندی پیشرفت میکند. در حال حاضر، هیچ درمانی وجود ندارد؛ اما میتوان آن را با داروها و اکسیژن درمانی، برای تسهیل تنفس و کاهش التهاب ریه، درمان کرد. در مرحله نهایی درمان، ممکن است پیوند ریه ضروری باشد.
- سرطان ریه : گاهی اوقات سرفههای خشک مداوم، میتوانند نشانه سرطان ریه باشند. سرفههای مرتبط با سرطان ریه، معمولاً از بین نمیروند و ممکن است با گذشت زمان، تغییر کنند. به عنوان مثال، سرفه شما ممکن است دردناکتر شود یا صدای متفاوتی داشته باشد. درمان، بستگی به نوع و مرحله سرطان ریه دارد. تشخیص و درمان به موقع، میتواند به طور قابل توجهی، به کاهش روند بیماری و علائم آن، کمک کند و همچنین، سرفههای خشک فرد را بهبود بخشد. گزینههای درمانی شامل: عمل جراحی، حذف با بسامد رادیویی، شیمی درمانی، پرتو درمانی، ایمونوتراپی و درمان دارویی هدفمند میباشد.
علت سرفه خشک | روش درمان |
---|---|
COVID-19 | پاراستامول برای تسکین ناراحتی، بستریشدن در بیمارستان و داروهای ضد ویروسی و کمک به تنفس در برخی موارد |
آسم | داروهایی که از طریق استنشاقی مانند بتا آگونیستها و کورتیکو استروئیدها تجویز میشوند |
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک | داروها، اکسیژن درمانی، توانبخشی ریوی و پیوند ریه در برخی موارد |
رفلاکس معده به مری (GERD) | داروهایی مانند آنتی اسیدها، مسدودکنندههای گیرنده H2 و مهارکنندههای پمپ پروتون تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی |
آبریزش بینی | ضد احتقانها، قطره بینی، شستشوی بینی با نمک |
عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی | هیدراته ماندن، مسکن برای کنترل علائم، استراحت |
سرطان ریه | عمل جراحی، حذف با بسامد رادیویی، شیمی درمانی، رادیوتراپی، درمان دارویی هدفمند، ایمنی درمانی، مراقبت تسکینی |
درمان سرفه خشک
درمان سرفه خشک، ممکن است دشوار باشد. هنگامی که مجاری تنفسی شما بیش از حد، حساس میشوند، به راحتی با سرفه تحریک شده و یک چرخهی معیوب ایجاد میکنند. صرف نظر از عامل تحریککننده این عارضه، چند روش مفید برای تسکین سرفه توصیه شدهاند که در ادامه، به معرفی آنها میپردازیم.
درمان سرفه خشک با دارو
سرفههای خشک میتواند ناراحتکننده باشد. با این حال، انواع مختلفی از داروهای بدون نسخه (OTC) در داروخانه محلی شما موجود است که ممکن است به بهبود و کاهش سرفه شما کمک کند.
ضد احتقانها
داروهای ضد احتقان، احتقان بینی و سینوسها را درمان میکنند. هنگامی که به ویروسی مانند سرماخوردگی مبتلا میشوید، داروهای ضد احتقان، رگهای خونی بینی شما را منقبض کرده و بنابراین میتواند تورم را کاهش دهد و تنفس را آسانتر کند. همچنین، این داروها ممکن است باعث کاهش آبریزش بینی شوند.
انواع مختلفی از ضد احتقانها موجود است، اما رایجترین داروهای ضد احتقان عبارتند از:
- سودو افدرین
- اکسی متازولین (عفرین)
- فنیل افرین (نئو سینفرین)
نکته مهم : توصیه میشود کودکان زیر 12 سال، از داروهای ضد احتقان استفاده نکنند. خطر عوارض جانبی آن بسیار زیاد است. به دلیل عوارض جانبی جدی مانند تشنج و ضربان قلب سریع، هرگز نباید به کودکان زیر 2 سال داروهای ضد احتقان داده شود.
داروهای سرکوبکننده و خلط آور
در واقع، دو نوع داروی ضد سرفه OTC وجود دارد: سرکوبکنندههای سرفه و خلط آور سرفه.
داروهای سرکوب کننده سرفه (ضد سرفه) : این داروها با مسدودکردن رفلکس سرفه، سرفه شما را آرام میکنند. این برای سرفههای خشک که دردناک هستند یا شما را در شب، بیدار نگه می دارند، مفید است. داروی اولیه سرکوبکننده سرفه OTC دکسترومتورفان است.
اکسپکتورانتها (خلط آور) : برای سرفههای مرطوب، بهتر هستند و با رقیقکردن مخاط در مجاری تنفسی، عمل تنفس را تسهیل میکنند. رایجترین داروی خلط آور بدون نسخه «گایفنسین» است.
داروهای تجویزی
اگر داروهای بدون نسخه (OTC) به تسکین سرفه شما کمک نکرد، با پزشک تماس بگیرید. با توجه به عوامل زمینهای که باعث بروز سرفه میشود، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- یک آنتی هیستامین خوراکی برای آلرژیهای فصلی
- کورتیکو استروئیدهای استنشاقی برای آسم
- آنتی بیوتیک برای انواع عفونت
- مسدود کنندههای اسید برای رفلکس اسید
درمان خانگی سرفه خشک
انواع درمان خانگی سرفه خشک، تأثیرات یکسانی بر بهبودی روند کاهش آن ندارند. ممکن است برای پیدا کردن روش مؤثر درمانی، مجبور شوید چندین روش را امتحان کنید. علاوه بر این، همه این درمانها بهطور کامل، مورد تحقیق و اثبات قرار نگرفته و برخی از درمانها نیز برای نوزادان یا کودکان، نامناسب هستند.
درمان خانگی سرفه خشک با عسل
عسل دارای خواص ضد باکتریایی است و همچنین با پوشاندن گلو، سوزش آن را کاهش میدهد. افزودن عسل به یک نوشیدنی داغ، برای تسکین بافت تحریکشده گلو، بسیار مؤثر است. طبق مطالعات انجامشده، مصرف عسل، نسبت به داروی دکسترومتورفان (یک ماده سرکوبکننده سرفه) برای کاهش حملات آزاردهنده سرفههای شبانه در کودکان، تأثیر بهتری دارد. میتوانید روزانه چند بار عسل را با قاشق چایخوری مصرف کنید یا آن را به چای یا آب گرم اضافه کنید. برای جلوگیری از بوتولیسم نوزاد، یک عارضه نادر که میتواند در نوزادان رخ دهد، هرگز به کودکان زیر یک سال، عسل ندهید.
درمان خانگی سرفه خشک با چای ماسالا
در بسیاری از نقاط دنیا، از چای ماسالا برای درمان سرفه خشک و گلودرد، استفاده میشود. چای ماسالا، حاوی چندین ماده آنتی اکسیدانی از جمله میخک و هل است. میخک نیز ممکن است به عنوان خلط آور مؤثر باشد. چای ماسالا همچنین حاوی دارچین با خواص ضد التهابی است.
درمان خانگی سرفه خشک با زردچوبه
زردچوبه، حاوی کورکومین است. ترکیبی که ممکن است خواص ضد التهابی، ضد ویروسی و ضد باکتریایی داشته باشد. همچنین ممکن است برای چندین بیماری از جمله سرفه خشک مفید باشد. مصرف کورکومین همراه با فلفل سیاه، باعث جذب بیشتر آن به جریان خون میشود. میتوانید 1 قاشق چایخوری زردچوبه و 1/8 قاشق چای خوری فلفل سیاه را به یک نوشیدنی مانند آب پرتقال سرد اضافه کنید و بنوشید. شما همچنین میتوانید آن را به چای گرم اضافه کنید. از قرنهای گذشته در طب آیورودا، زردچوبه برای درمان بیماریهای تنفسی فوقانی، برونشیت و آسم مورد استفاده قرار گرفته است. میتوانید زردچوبه را به شکل ادویه و همچنین به صورت کپسول تهیه کنید.
درمان خانگی سرفه خشک با زنجبیل
زنجبیل، دارای خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی است. همچنین منبع مؤثری برای تقویت سیستم ایمنی بدن و تسکین درد و ناراحتی معرفی شده است. زنجبیل در ترکیبات برخی چایها مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین میتوانید چای زنجبیل را از ریشه زنجبیل، با خیساندن ریشه پوست کنده یا بریدهشدهی آن در آب گرم تهیه کنید. افزودن عسل، ممکن است تأثیرات آن را برای درمان سرفه، افزایش دهد. همچنین برای کاهش علائم سرفه، میتوانید زنجبیل را به شکل کپسول استفاده کرده، یا ریشه آن را مصرف کنید.
درمان خانگی سرفه خشک با نعناع فلفلی
نعناع فلفلی، حاوی منتول است که منجر به بیحس شدن عصبهایی میشود که منتهی به گلو هستند و با سرفه تحریک میشوند. نعناع فلفلی، باعث تسکین درد و کاهش میل به سرفه و همچنین کاهش احتقان میشود. به علاوه، دارای خواص ضد باکتریایی و ضد ویروسی است. چند روش برای مصرف نعناع فلفلی، شامل نوشیدن چای نعناع یا مکیدن قرصهای نعناع فلفلی میباشد. سعی کنید چای نعناع را درست قبل از خواب بنوشید تا سرفههای شبانه را کاهش دهید. همچنین میتوانید از روش رایحه درمانی با اسانس نعناع فلفلی استفاده کنید.
درمان خانگی سرفه خشک با رایحه درمانی
اسانس اکالیپتوس، ممکن است با عمل به عنوان یک ضد احتقان، به کاهش سرفههای خشک کمک کند. برای استفاده از فواید اسانس اکالیپتوس، بهتر است اکالیپتوس را به دستگاه افشاننده اضافه، یا به صورت نوشیدنی میل کنید. همچنین میتوانید چند قطره از اسانس را در ظرف حاوی آب گرم اضافه کرده و بخار آن را استنشاق کنید. اگر سرفههای شبانه، شما را اذیت میکند، معطر کردن اتاقتان با اکالیپتوس ممکن است به بهبود خواب شما کمک کند.
درمان گیاهی سرفه خشک با گل ختمی
ریشه گل ختمی نوعی گیاه دارویی است که در شربت سرفه و آبنباتهای سرماخوردگی، برای تسکین سرفههای خشک استفاده میشود. یک مطالعه مبتنی بر نظرسنجی نشان داد که گل ختمی، یکی از مؤثرترین روشهای درمان سرفه خشک و تسکین گلودرد میباشد. ریشه گل ختمی نیز ممکن است خواص ضد باکتریایی داشته باشد.
چگونه از سرفههای خشک پیشگیری کنیم
پیشگیری از سرفههای خشک، همیشه امکانپذیر نیست. با این حال، رعایت برخی نکات در پیشگیری از این عارضه، مؤثر میباشد:
- اجتناب از سیگار کشیدن و قرارگرفتن در معرض دود تنباکو
- تا حد امکان از قرارگرفتن در معرض آلایندههای هوا خودداری کنید
- نوشیدن آب فراوان
- استفاده از یک دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن هوا
- ایمن کردن محل زندگی با مواد ضد آلرژی برای کاهش عوامل تحریککننده
- اجتناب از محرکهای بیماری آسم
- تزریق واکسنهای آنفولانزا، سیاه سرفه، کووید-19 و سایر واکسیناسیونها
- دوری از افراد مبتلا به عفونت
- شستن مکرر دستها
نتیجهگیری
سرفه خشک به دلایل مختلفی از جمله: بیماریهای شایع آسم، COVID-19، آلرژی و… بروز مییابد. در برخی موارد، هیچ دلیل واضحی برای این عارضه وجود ندارد. درمان سرفه خشک، با تجویز داروهای ضد سرفه (بدون نسخه) حاوی مواد فعالی مانند دکسترومتورفان و منتول، شربت ضدسرفه و قطره سرفه، امکانپذیر است. همچنین درمان خانگی، شامل نوشیدنیهای گرم مانند چای عسل، چای ماسالا، دمنوش گل ختمی؛ رایحه درمانی با اکالیپتوس؛ نوشیدن آب زیاد و دوری از مواد حساسیتزا یا محرکهای محیطی نیز بسیار مفید هستند.
پرسش و پاسخ
1. سرفه خشک نشانه چیست؟
سرفه خشک، ممکن است نشانه سرماخوردگی، آنفولانزا، آلرژی، آسم یا رفلکس اسید معده باشد. همچنین برخی بیماریهای وخیم مانند ذات الریه میتواند چنین علائمی داشته باشد، بنابراین اگر سرفههای خشک مداوم دارید، حتما به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید.
2. کدام درمانهای خانگی برای سرفه خشک مؤثرتر هستند؟
سرفه حاد، ممکن است گاهی اوقات با استفاده از روشهای خانگی، بهبود یابد. مثلا استفاده از یک دستگاه مرطوبکننده هوا (دستگاه بخور) برای مرطوب نگهداشتن هوا، گرفتن دوش آب گرم برای کمک به کاهش احتقان و بازشدن مجاری تنفسی، نوشیدن مایعات فراوان، مانند چای داغ با عسل، برای تسکین سوزش گلو، استراحت کافی برای کمک به بدن، برای مقابله با عفونت. برخی از افراد نیز ممکن است با استفاده از داروهای ضد سرفه بدون نسخه (OTC)، تسکین پیدا کنند، (داروهایی مثل: شربت سرفه خشک، آبنبات گلو، قطره بینی نمکی.) برخی از داروهای سرفه و سرماخوردگی برای کودکان مناسب نیستند؛ لذا برای خرید داروی مناسب، باید با یک داروساز یا پزشک مشورت کنید.
3. چگونه سرفههای خشک شبانه را متوقف کنیم؟
برای کاهش سرفههای خشک شبانه، سعی کنید قبل از خواب، یک قاشق چایخوری عسل یا به صورت ترکیب آن با یک فنجان چای گرم، میل نمایید. نوشیدن چای نعناع تند یا غرغره کردن آب نمک نیز ممکن است مفید باشد.
4. چرا سرفه خشک میکنم؟
افراد ممکن است به دلایل مختلفی مانند عفونتهای تنفسی، آلرژی، آسم ، رفلاکس اسید معده به مری، دود سیگار، قرا گرفتن در معرض محرکهای محیطی، عوارض برخی داروها، تومور مجاری تنفسی، اختلالات عصبی، بیماریهای ریوی مانند برونشیت مزمن یا آمفیزم دچار سرفه خشک شوند.
5. برای سرفه خشک چکار کنیم؟
برای هیدراته ماندن مایعات فراوان بنوشید. برای تسکین مجاری تنفسی تحریک شده، چای داغ یا آب را با عسل و لیمو امتحان کنید. از قطره سرماخوردگی ضدسرفه یا آب نبات گلودرد استفاده کنید. مکیدن آبنبات باعث تولید بزاق میشود که گلو را تسکین میدهد. یک قاشق عسل بخورید. از دستگاه بخور استفاده کنید.
منبع :