بیلاستین؛ داروی آنتی هیستامین برای درمان آلرژی و حساسیت

بیلاستین چیست؟

بیلاستین (Bilastine) یکی از داروهای آنتی‌هیستامین نسل دوم است که برای درمان طیف وسیعی از واکنش‌های آلرژیک مانند رینیت آلرژیک (آبریزش بینی، عطسه، خارش) و کهیر مزمن پوستی تجویز می‌شود. مزیت اصلی این دارو نسبت به نسل‌های قدیمی‌تر، عدم ایجاد خواب‌آلودگی، شروع اثر سریع و ایمنی بالا است.

بیلاستین به‌ویژه در مواردی که فرد به علت آلرژی دچار افت کیفیت زندگی یا بی‌خوابی می‌شود، بسیار مؤثر است.

اشکال دارویی بیلاستین

داروی بیلاستین در چندین شکل دارویی مختلف تولید می‌شود تا برای گروه‌های سنی مختلف و نیازهای متنوع بیماران قابل مصرف باشد. انتخاب شکل دارویی مناسب، بستگی به سن، وضعیت جسمانی، توانایی بلع، شدت علائم آلرژی و توصیه پزشک دارد. در ادامه، تمام اشکال دارویی بیلاستین که در بازار ایران و جهان عرضه می‌شوند را معرفی می‌کنیم.

✅ قرص بیلاستین ۲۰ میلی‌گرمی (Bilastine 20 mg Tablets)

شایع‌ترین و پرمصرف‌ترین فرم دارویی بیلاستین است که برای بزرگسالان و نوجوانان بالای ۱۲ سال تجویز می‌شود.

• نحوه مصرف: خوراکی، یک‌بار در روز
• شرایط مصرف: با معده خالی (حداقل ۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از غذا)
• ویژگی‌ها: بدون طعم، بدون خواب‌آلودگی، اثرگذاری سریع

✅ شربت بیلاستین (Bilastine Oral Solution)

این فرم بیشتر برای کودکان و افرادی که مشکل بلع قرص دارند استفاده می‌شود (در برخی کشورها).

• دوز رایج: 5/2 میلی‌میلی‌گرم/میلی‌لیتر یا 10 میلی‌میلی‌گرم/5 میلی‌لیتر (بسته به برند)
• سن مناسب: معمولاً برای کودکان 6 ماه تا 11 سال
• نحوه مصرف: روزی یک‌بار، با دوز مشخص بر اساس وزن کودک

✅ قرص جویدنی یا دیسپرسیبل (Bilastine Orodispersible Tablets)

قرص‌هایی که نیازی به بلع ندارند و در دهان حل می‌شوند. گزینه مناسبی برای موارد زیر هستند:

• کودکان بالای ۶ سال
• سالمندان یا افرادی با مشکل بلع
• بیماران خاص

در برخی کشورها (مانند آلمان، اسپانیا) موجود است. هنوز به طور گسترده در ایران در دسترس نیست.

✅ قرص‌های آهسته‌رهش (Extended-release)

این شکل کمتر رایج است و در برخی کشورها برای کنترل بهتر علائم مزمن طراحی شده است. در حال حاضر در ایران عرضه نشده و فقط در نسخه‌های تحقیقاتی یا اختصاصی کاربرد دارد.

نکات مهم درباره اشکال دارویی بیلاستین:

• فرم خوراکی (قرص یا شربت) تنها روش مصرف مجاز بیلاستین است.
• فرم تزریقی یا موضعی از این دارو تولید نشده و موجود نیست.
• بیلاستین به‌صورت قطره، اسپری بینی یا آمپول عرضه نمی‌شود.
• در تمام اشکال دارویی، باید حداقل یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا مصرف شود تا جذب آن کاهش نیابد.

جدول خلاصه اشکال دارویی بیلاستین:

ویژگی‌های فارماکولوژیک بیلاستین

بیلاستین از نظر ساختار شیمیایی، یک آنتی‌هیستامین نسل دوم است که با مهار گیرنده‌های H1 هیستامین در محیط خارج سلولی، از بروز علائم آلرژیک مانند عطسه، آبریزش، خارش و کهیر جلوگیری می‌کند.

✔️ مشخصات دارویی:

مکانیسم اثر بیلاستین چگونه است؟

بیلاستین با مهار گیرنده‌های H1 هیستامینی محیطی، اثرات هیستامین (عامل اصلی واکنش‌های آلرژیک) را خنثی می‌کند. بر خلاف برخی آنتی‌هیستامین‌های قدیمی، بیلاستین:

• به راحتی از سد خونی-مغزی عبور نمی‌کند
• گیرنده‌های مغزی را تحریک نمی‌کند
• در نتیجه، خواب‌آلودگی یا گیجی ایجاد نمی‌کند

بنابراین یک انتخاب عالی برای مصرف در روز، هنگام کار، تحصیل، رانندگی و فعالیت‌های ذهنی محسوب می‌شود. بیلاستین برخلاف لوراتادین و ستیریزین، اثر مستقیم بر سیستم عصبی مرکزی ندارد.

دوز مصرف بیلاستین

✅ دوز مصرف معمول بزرگسالان و نوجوانان بالای ۱۲ سال:

• ۲۰ میلی‌گرم، یک‌ بار در روز
• ترجیحاً با معده خالی (یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا)

✅ دوز مصرف در کودکان (۵ تا ۱۱ سال):

بیلاستین برای کودکان ۵سال به بالا با وزن بیشتر از ۲۰ کیلوگرم مجاز است، اما باید با دوز مناسب و نظر پزشک مصرف شود.

• در برخی کشورها: ۱۰ میلی‌گرم (فرم شربت یا قرص جویدنی)
• در ایران: با نظر پزشک و بسته به وزن کودک

نکات مهم درباره دوز مصرف:

• دوز را افزایش ندهید مگر با تجویز پزشک
• در صورت فراموشی یک دوز، تا زمان نوبت بعدی صبر کنید
• از مصرف هم‌زمان با غذا یا آبمیوه بپرهیزید (جذب دارو را کاهش می‌دهد)

تداخلات دارویی بیلاستین

بیلاستین نسبتاً ایمن است اما با برخی داروها و مواد غذایی می‌تواند تداخل داشته باشد که در زیر به آنها اشاره شده است.

عوارض جانبی بیلاستین

بیلاستین معمولاً به خوبی تحمل می‌شود. اما مانند هر داروی دیگر، ممکن است در برخی افراد عوارض ایجاد کند.

عوارض شایع (کمتر از ۱۰٪):

• سردرد
• سرگیجه خفیف
• ناراحتی گوارشی (احساس نفخ یا سوء‌هاضمه)
• خشکی دهان

عوارض نادر ولی جدی (کمتر از ۱٪):

• واکنش‌های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی، خارش شدید، تورم صورت، تنگی نفس)
• تپش قلب یا تغییر در ریتم قلب
• بثورات پوستی شدید

در صورت بروز هرگونه علامت غیرعادی یا شدید، مانند کهیر شدید، تورم زبان یا گلو، یا مشکل در تنفس، مصرف دارو را قطع کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.

چه کسانی نباید بیلاستین مصرف کنند؟

• افراد دارای حساسیت شناخته شده به بیلاستین یا هر کدام از ترکیبات موجود در آن
• افراد با نارسایی شدید کلیوی یا کبدی (با احتیاط شدید و فقط با تجویز پزشک)
• کودکان زیر ۵ سال (مگر با تجویز متخصص)
• زنان باردار یا شیرده (در صورت نیاز، باید زیر نظر پزشک باشد)

کاربردهای داروی بیلاستین

درمان آلرژی فصلی (رینیت آلرژیک)

بیلاستین باعث کاهش عطسه، خارش بینی، احتقان و آبریزش بینی در بیماران مبتلا به رینیت آلرژیک می‌شود.

درمان کهیر مزمن (Urticaria)

در افراد مبتلا به کهیر مزمن خودبه‌خودی، بیلاستین خارش و ضایعات پوستی را به‌طور مؤثری کاهش می‌دهد.

آلرژی مزمن (Chronic Allergic Rhinitis)

علائم را در افرادی که به گرد و غبار، حیوانات خانگی یا کپک حساسیت دارند، کاهش می‌دهد.

بررسی بیلاستین در مقایسه با سایر داروهای ضد آلرژی

بیلاستین یا فکسوفنادین؟

• فکسوفنادین گزینه‌ای مشابه با بیلاستین است، اما در برخی افراد اثر کمتری دارد.
• بیلاستین شروع اثر سریع‌تری دارد.

بیلاستین یا لوراتادین؟

• هر دو داروی نسل دوم هستند، اما بیلاستین احتمال خواب‌آلودگی کمتری دارد.

مصرف بیلاستین همزمان با داروهای دیگر

بیلاستین در بارداری و شیردهی

طبق دسته‌بندی FDA، بیلاستین در گروه C قرار دارد؛ بنابراین:

• بارداری: فقط در صورت نیاز جدی و زیر نظر پزشک
• شیردهی: اطلاعات کافی در مورد ترشح دارو در شیر مادر وجود ندارد

تأثیر بیلاستین بر کیفیت خواب

در مطالعات بالینی، مصرف بیلاستین:

• خواب طبیعی شب را مختل نمی‌کند.
• بر چرخه خواب REM تأثیری ندارد.
• برخلاف ستیریزین و دیفن‌هیدرامین، باعث احساس گیجی صبحگاهی نمی‌شود.

اگر دچار آلرژی شبانه یا کهیر شبانه هستید، بیلاستین انتخاب خوبی برای شماست.

داروی بیلاستین و تست اعتیاد

بیلاستین باعث خطای مثبت در آزمایش‌های تست اعتیاد نمی‌شود. بیلاستین در دسته داروهای غیرمخدر قرار می‌گیرد.

بیلاستین برای آلرژی به حیوانات خانگی

اگر به موی سگ، گربه یا پرندگان حساسیت دارید، بیلاستین می‌تواند:

• از عطسه و آبریزش شدید جلوگیری کند.
• خارش چشمی یا پوستی ناشی از تماس با حیوانات را کاهش دهد.
• باعث آرامش بیشتر هنگام خواب در افرادی شود که حیوان خانگی دارند.

بیلاستین و آلرژی به گرده گیاهان (پولن)

آلرژی به گرده درختان، چمن‌ها و گل‌ها شایع‌ترین شکل رینیت آلرژیک فصلی است.

• مصرف بیلاستین از ۱ هفته پیش از فصل گرده‌افشانی (بهار یا پاییز) شروع شود.
• تأثیر آن در پیشگیری از تشدید علائم بسیار مؤثر است.

مصرف بیلاستین در بیماران با بیماری‌های زمینه‌ای

دیابت، فشار خون، بیماری قلبی، کبدی یا کلیوی از مواردی هستند که بیماران باید با احتیاط دارو مصرف کنند. بیلاستین:

• در بیماران دیابتی ایمن است و قند خون را تغییر نمی‌دهد.
• در بیماری قلبی، تداخلی ندارد اما باید با پزشک مشورت شود.
• در نارسایی کلیه، تنظیم دوز ضروری است.

بیلاستین برای آلرژی‌های پوستی و درماتیت

بیلاستین علاوه بر کهیر مزمن، در درماتیت تماسی و آلرژی‌های پوستی خفیف نیز می‌تواند مؤثر باشد.

اگر دچار:

• قرمزی پوست
• خارش ناگهانی
• التهاب خفیف پس از تماس با ماده آلرژن

هستید، بیلاستین می‌تواند به عنوان درمان حمایتی استفاده شود (با تأیید پزشک).

بیلاستین و ورزشکاران

برخی داروهای ضدآلرژی به علت ایجاد خواب‌آلودگی یا اختلال در عملکرد شناختی برای ورزشکاران مناسب نیستند. بیلاستین گزینه‌ای ایمن برای ورزشکاران حرفه‌ای و آماتور است زیرا:

• تمرکز ذهنی را مختل نمی‌کند.
• باعث افزایش وزن یا احتباس آب نمی‌شود.
• تأثیری بر عملکرد هوازی ندارد.

بسیاری از پزشکان ورزشی برای کنترل آلرژی به گرد و غبار، گرده گیاهان یا حیوانات خانگی در ورزشکاران، بیلاستین را تجویز می‌کنند.

شرایط نگهداری بیلاستین

• دور از نور مستقیم آفتاب
• در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد
• دور از دسترس کودکان

نتیجه‌گیری

بیلاستین (Bilastine) به عنوان یکی از آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم، جایگاه ویژه‌ای در درمان آلرژی‌های تنفسی (مانند رینیت آلرژیک) و اختلالات پوستی ناشی از هیستامین مانند کهیر مزمن خودبه‌خودی دارد. ویژگی‌هایی مانند اثرگذاری سریع، عدم ایجاد خواب‌آلودگی، مصرف آسان (روزی یک‌بار) و پروفایل ایمنی مطلوب، این دارو را به یکی از بهترین انتخاب‌ها برای استفاده روزانه بیماران مبتلا به آلرژی تبدیل کرده است.

بیلاستین در اشکال دارویی متنوع مانند قرص، شربت و قرص‌های جویدنی تولید می‌شود که باعث شده برای گروه‌های سنی مختلف از کودکان تا بزرگسالان قابل استفاده باشد. همچنین، تداخلات دارویی کم و نداشتن عوارض شدید، آن را به گزینه‌ای ایمن‌تر نسبت به بسیاری از داروهای آنتی‌هیستامین قدیمی تبدیل کرده است.

در نهایت، اگرچه بیلاستین دارویی بدون نسخه در برخی کشورها محسوب می‌شود، اما مصرف آن باید با آگاهی از شرایط پزشکی فرد، دوز مناسب و مشورت با پزشک یا داروساز انجام شود، به‌ویژه در مواردی مانند بارداری، شیردهی، یا مصرف هم‌زمان با داروهای دیگر.

پرسش و پاسخ

1. آیا بیلاستین خواب‌آور است؟

خیر، بیلاستین از داروهای نسل دوم است و برخلاف آنتی‌هیستامین‌های قدیمی، خواب‌آلودگی ایجاد نمی‌کند.

2. بیلاستین چند ساعت اثر دارد؟

تا ۲۴ ساعت اثر دارد. یک بار مصرف در روز کافی است.

3. آیا می‌توان بیلاستین را با غذا مصرف کرد؟

خیر. بهتر است با معده خالی مصرف شود.

4. مصرف بیلاستین برای رانندگان مجاز است؟

بله؛ این دارو عملکرد ذهنی را مختل نمی‌کند.

5. بیلاستین بهتر است یا لوراتادین؟

بیلاستین نسبت به لوراتادین، اثرگذاری سریع‌تر و خواب‌آلودگی کمتری دارد.

6. بیلاستین را کی بخورم؟

بهتر است بیلاستین را صبح با معده خالی (حداقل یک ساعت قبل از صبحانه) مصرف کنید.

7. آیا بیلاستین برای کودکان مجاز است؟

بله، اما باید با دوز مناسب و زیر نظر پزشک مصرف شود.

منبع:

Bilastine: Uses, Side Effects and More