علائم یائسگی زودرس

یائسگی زودرس

با‌ وجود اینکه یائسگی یک اتفاق طبیعی در طول زندگی زنان است، اما ممکن است تغییرات و علائم شدیدی را در آنها ایجاد کند.در صورتی که این دوره از زندگی زن در سنی پایین‌تر از سن طبیعی یائسگی اتفاق‌بیفتد، ممکن است که مشکلاتی برای او ایجاد شود. بنابراین به این حالت، یائسگی زودرس (Premature Manopause)  گفته می‌شود. به طور دقیق تر:

علائم یائسگی زودرس

در‌حالی‌که یائسگی بیماری یا اختلال نیست، موجب تغییرات وسیعی در بدن زنان می‌شود. تشخیص قطعی یائسگی زمانی است که دوره‌ قاعدگی یک زن به مدت یک سال قطع شود. با‌ این‌حال علائم یائسگی معمولاً قبل از این دوره‌ی یک ساله ظاهر می‌شود. برخی از علائمی که فرد تجربه می‌کند را در ادامه به شما معرفی کرده‌ایم.

اولین علائم یائسگی زودرس

اولین علامتی که در یائسگی مشاهده می‌کنیم، گرگرفتگی است. اما ممکن است که نشانه‌های دیگری هم همزمان با یائسگی بروز کنند. در ادامه به این موارد اشاره کرده‌ایم.

• گرگرفتگی: گرگرفتگی یک احساس گرمای ناگهانی در ناحیه‌ فوقانی بدن است، که ممکن است از صورت، گردن یا قفسه سینه شروع شود و به سمت بالا یا پایین کشیده شود. این امکان وجود دارد که پوست قرمز و لکه‌دار شود و فرد شروع به تعریق کند. ضربان قلب به طور ناگهانی افزایش یافته و ریتم آن با قدرت یا نامنظم می‌گردد. احساس گرگرفتگی بطور معمول در اولین سال پس از آخرین قاعدگی رخ‌می‌دهد.
• قاعدگی نامنظم و لکه بینی قبل از یائسگی: تغییر در دوره قاعدگی، اولین علامت مهم یائسگی است. در بعضی از زنان ممکن است چرخه‌ قاعدگی هر ۲ تا ۳ هفته تکرار شود. از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که بعضی افراد در یک ماه این چرخه را تجربه نکنند. پس ممکن است قاعدگی در ماه چندبار اتفاق بیفتد یا بعد از چندین ماه اتفاق بیفتد. همچنین تعداد روزهای پریود دستخوش تغییر میشودو حتی ممکن است در طول چرخه مدام لکه بینی رخ دهد.
• کاهش قدرت باروری: ۳ تا ۵ سال قبل از یائسگی را دوره‌ پیش یائسگی می‌نامند، که در این دوره سطح هورمون استروژن به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و شانس بارداری را کاهش می‌دهد.
• خشکی واژن و خارش و درد هنگام رابطه جنسی: خشکی، خارش و ناراحتی واژن در طول دوره‌ پیش یائسگی اتفاق‌می‌افتد. در نتیجه ممکن است که برخی از زنان دچار درد در هنگام نزدیکی شوند. زنان به علت کاهش سطح استروژن این درد را تجربه می‌کنند و کاهش ترشح هورمون استروژن باعث آتروفی و خشکی واژن می‌شود. آتروفی واژن و التهاب واژن به علت نازک شدن، کاهش بافت آن و کاهش لوبریکاسیون (خیسی) جدار واژن است.
• کاهش میل جنسی: به دلیل کاهش هورمون زنانه(هورمون استروژن) و خشکی واژن و درد حین رابطه، تمایل جنسی در برخی زنان کاهش می یابد.
• تعریق شبانه: تعریق شبانه همان گرگرفتگی در زمان خواب است. اکثر زنان بیان می‌کنند، که گر گرفتگی آنها بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد. با‌ این‌حال، مطالعات نشان‌می‌دهند که تعریق شبانه‌ متوسط تا شدید و گر گرفتگی، ممکن است تا حدود 2 سال نمود داشته باشند.
• اختلال در خواب: یائسگی موجب اختلال در به خواب رفتن و خواب عمیق می‌شود. در برخی موارد، تعریق شبانه می‌تواند منجر به ناراحتی در طول شب و مشکل خواب شود. اختلال خواب نیز ممکن است بعلت بی‌خوابی یا اضطراب فرد باشد.
• مشکلات ادراری: یائسگی می‌تواند چرخه‌ ادراری را مختل کند. زنان در دوران یائسگی به میزان بیشتری در معرض ابتلا به عفونت ادراری مانند عفونت مثانه قرار دارند و اغلب به دستشویی رفتن نیاز پیدا می‌کنند. و با کاهش هورمون استروژن، احساس تکرر ادرار و احساس پر شدن مثانه
• تغییرات احساسی و بروز افسردگی: زنان در دوران یائسگی دچار احساسات ناخوشایند و افسردگی  می‌شوند. در واقع اغلب تغییرات هورمونی باعث احساس افسردگی و نوسانات خلقی می‌شود. در بسیاری از موارد، این علائم مشکلات عاطفی با اختلال خواب همراه است. زنان  به دلیل این تغییرات احساسی، ممکن است دچار کاهش میل جنسی شوند.
• مشکلات تمرکز و یادگیری: یائسگی می‌تواند بر روی عملکرد شناختی مانند تمرکز‌ کردن تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است برخی از زنان دچار مشکلات در حافظه کوتاه مدت و مشکل در تمرکز طولانی‌مدت شوند.
• بروز پوکی استخوان: در دوران یائسگی میزان هورمون استروژن کاهش می یابد؛ از آنجایی که  هورمون استروژن روند تجزیه استخوان ها را کاهش می دهد، با کاهش این هورمون، استخوان ها رو به تضعیف میروند.
• افزایش وزن و ریزش مو و درد مفاصی و خستگی و خشکی چشم: همه این علائم به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش ترشح هورمون استروژن رخ میدهد.

سایر نشانه‌های یائسگی زودرس

سایر علائم یائسگی عبارتند از:

• ایجاد چربی در شکم، گاهی اوقات منجر به اضافه وزن و چاقی می‌شود
• ریزش مو و نازکی مو
• کوچک شدن سینه‌ها

معمولاً بدون انجام درمان، علائم طول ۲ تا ۵ سال از بین می‌روند، با‌ این‌حال ممکن است علائم به مدت طولانی ادامه پیدا کنند. در بعضی موارد، خشکی، ناراحتی و خارش واژن می‌توانند مزمن شوند و در نهایت بدون درمان، وضعیت آن بدتر شود.

علائم یائسگی زودرس در سونوگرافی

پس از مراجعه به دکتر و مشکوک بودن بیمار به این نوع یائسگی، پزشک درخواست انجام برخی آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها را می‌دهد. با کمک سونوگرافی می‌توان علائم نارسایی تخمدان را شناسایی کرد. نارسایی تخمدان‌ها در سونوگرافی می‌توانند علائم مختلفی داشته‌باشند. البته که نارسایی زودرس تخمدان (POF) در سونوگرافی نادر است. در کسانی که نارسایی تخمدان دارند، سونوگرافی آنها نشان‌دهنده‌ تخمدان‌های کوچک همراه با عدم رشد فولیکول‌ها دیده می‌شود.

علت یائسگی زودرس

کاهش میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون باعث بروز یائسگی می‌شود. استروژن قاعدگی را تنظیم می‌کند و پروژسترون بدن را جهت بارداری آماده می‌کند. دوره‌ پیش یائسگی زمانی شروع‌می‌شود که تولید این هورمون‌ها توسط تخمدان‌ها کاهش یابد. بطور معمول این اتفاق در طی زمان و در اواخر دهه ۳۰ سالگی رخ می‌دهد.

توانایی باروری فرد قبل از آغاز هر گونه علائم یائسگی یا پیش یائسگی کاهش پیدا می‌کند. میزان تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون توسط تخمدان‌ها، با مرور زمان کاهش یافته، نهایتاً به طور کامل متوقف می‌شود و همزمان با قطع تولید هورمون‌ها، دوره قاعدگی نیز توقف می‌یابد. این تغییرات در اکثر زنان بصورت تدریجی اتفاق می‌افتد، اما ممکن است در برخی از افراد قاعدگی همچنان بطور طبیعی ادامه داشته و به طور ناگهانی متوقف شود.

هیچ راهی برای جلوگیری از یائسگی وجود ندارد، اما علائم و اثرات آن را می‌توان مدیریت نمود. تخمدان‌ها پس از ۴۵ سالگی تولید تخمک را متوقف می‌کنند. اما در برخی افراد تولید تخمک ممکن است قبل از این سن متوقف شود که به آن یائسگی زودرس می‌گویند. این نوع یائسگی بسیار نادر است، اما امکان دارد که در هر سنی رخ‌دهد. علل زمینه‌ای این یائسگی عبارتند از:

• سندرم داون(منگولیسم) که نوعی اختلال شایع کروموزومی است.
• سندرم ترنر (Turner Syndrome) یک اختلال ژنتیکی است که به دلیل نبود کروموزوم x در دختران رخ‌می‌دهد.
• بیماری آدیسون به علت کمبود تولید هورمون‌های قشر غده‌ فوق کلیه رخ‌می‌دهد.
• کم کاری تیروئید
• همچنین برخی از جراحی‌ها ممکن است منجر به نارسایی زودرس تخمدان شود، مانند:
  • جراحی جهت برداشتن تخمدان‌ها
  • جراحی جهت برداشتن رحم
• رادیوتراپی ناحیه لگن
• شیمی درمانی ناحیه لگن

نکته:راه های تشخیص  یائسگی:

عوامل خطر ابتلا به یائسگی زودرس

برخی از موارد می‌توانند باعث درگیر شدن خانم‌ها با این مشکل باشند که شامل موارد زیر هستند:

• دخترانی که اولین پریود خود را زیر ۱۱ سالگی تجربه کرده‌اند.
• کسانی که در خانواده خود سابقه این نوع یائسگی دارند.
• سیگار کشیدن
• داشتن بیماری‌های عفونی و نقص ایمنی مانند ایدز
• برخی از بیماری‌های عفونی مانند اوریون

نارسایی تخمدان؛ علت یائسگی زودرس

یک مسئله‌ دیگر وجود دارد که می‌تواند باعث قطع پریود و علائم یائسگی شود. اما این حالت که نارسایی اولیه‌ تخمدان‌ یا POF نامیده می‌شود با این نوع یائسگی فرق دارد. کسی که به نارسایی اولیه‌ تخمدان‌ها دچار می‌شود،‌ همچنان ممکن است که تخمک گذاری کند و باردار شود. اما کسی که یائسه می‌شود، نمی‌تواند باردار شود. تشخیص این دو مورد از هم، با آزمایش انجام می‌شود.

درمان قطعی یائسگی زودرس وجود دارد؟

در صورتی که این مشکل به موقع تشخیص داده شود، شاید بتوان از آن پیشگیری کرد. اما اگر به موقع متوجه علائم آن نشوید یا نسبت به آن بی‌توجهی کنید، بدون شک برای شما مشکلات جدی ایجاد خواهد‌شد و نمی‌توانید از آن پیشگیری کنید. راه‌های درمانی که در این مشکل مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل موارد زیر می باشد:

1)  هورمون درمانی: برای درمان یائسگی زودرس باید از دکتر زنان کمک بگیرید و هورمون تراپی را شروع کنید. (یعنی  استفاده از داروی حاوی استروژن). برای مثال:

اما از استفاده بی رویه و بدون تجویز پزشک این داروها اجتناب کنید چون استفاده بیش از اندازه از این داروها میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه و… را افزایش دهد.

2) برای کنترل علائم خشکی واژن از داروهای واژینال میتوانیم استفاده کنیم. برای مثال:

• کرم واژینال استرومارین= اکویین
• قرص واژینال استرادیول(جیناتی)
• ژل واژینال ری نرم
• ژل واژینال فمی کر
• ژل واژینال واژیهیل
• شیاف واژینال فیتورمیل
• شیاف واژینال ایسلیک

داروهای ذکر شده باید به مدت یک هفته هر شب واژینال استفاده شود تا خشکی واژن را برطرف کند و برای جلوگیری از عود مجدد خشکی توصیه میشود که در ادامه،  دو روز در هفته نیز استفاده شوند.

البته به یاد داشته‌ باشید که مهم‌ترین نکته در درمان یائسگی زودرس دانستن دلیل آن است. در واقع روند درمان بر اساس یافتن عامل اصلی ایجاد‌کننده شروع می‌شود.

3) پیشگیری از یائسگی زودرس

تا زمانی که فرد علائم و نشانه‌‌های ذکرشده را مشاهده نکند، متوجه این مشکل نمی‌شود. بنابراین نمی‌توان برای پیشگیری از آن اقداماتی را انجام داد. اما با مشاهده علائم، می‌توانید برای پیشگیری از پیشرفت آن به دکتر زنان مراجعه کنید و روش‌های درمانی توصیه شده را پیگیری کنید. برخی از موارد در پیشگیری از این نوع یائسگی مؤثر می‌باشند. در ادامه به آنها اشاره کرده‌ایم:

• سیگار نکشید.
• ورزش شدید و بیش از اندازه نکنید. اما ورزش روزانه را در برنامه‌ خود قرار دهید.
• در فرایندهای تشخیصی و درمانی مانند پرتو درمانی مراقب تخمدان‌های خود باشید تا آسیب نبینند.
• چکاپ‌های زنانه خود را منظم انجام دهید.

4) اگر یائسگی اتفاق افتاده باشد برای جلوگیری یا درمان علائم آزارنده آن میتوان از داروهای کمکی استفاده نمود. چندین مثال :

نکته: آگاه باشید که داروهای فوق باید زیر نظر پزشک مصرف شوند و در شرایط خاص فقط با اجازه پزشک و با احتیاط  قابل استفاده هستند. مانند: مصرف همزمان با داروهای ضد انعقاد، داشتن آلرژی، کم کاری تیروئید، بیماری سرطان پستان و تخمدان، اندومتریوز و یا فیبروم رحمی ، مصرف همزمان استروژن ها و… .

انواع یائسگی زودرس

یائسگی زودرس دو حالت دارد:

• یائسگی نابالغ: این نوع یائسگی قبل از ۴۰ سالگی اتفاق می‌افتد.
• یائسگی زودرس: این نوع یائسگی قبل از ۴۵ سالگی اتفاق می‌افتد.

هر دو مورد می‌توانند برای زن مشکلات و عوارض مختلفی را ایجاد کنند. اما برای بهبود این عوارض می‌توانید به دکتر زنان مراجعه کنید. مورد دیگری که به آن نارسایی تخمدان گفته می‌شود، با موارد یائسگی  فرق دارد اما می‌تواند علت ایجاد آنها باشد.

نتیجه‌گیری

زنان جهت معاینات پزشکی باید به طور منظم به دکتر زنان و زایمان و نازایی مراجعه نمایند و این مراجعات را در دوران یائسگی و پس از آن ادامه دهند. مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه که همراه با افزایش سن توصیه می‌شود، شامل آزمایش‌های غربالگری توصیه شده بهداشتی مانند کولونوسکوپی، ماموگرافی و غربالگری تری‌گلیسرید(چربی) است. متخصص ممکن است با‌ توجه به سابقه‌ پزشکی شما و معاینه‌ اندام‌های سینه و لگن، تست‌هایی از جمله آزمایش تیروئید را به شما توصیه نماید. در صورت مشاهده‌ هرگونه خونریزی از واژن پس از یائسگی حتماً به پزشک خود مراجعه کنید.

پرسش‌ و پاسخ

1- درمان جدید یائسگی زودرس چیست؟  

یکی از درمان‌های اصلی در این نوع یائسگی، هورمون درمانی است. 

 2- مهمترین علائم یائسگی زودرس چیست؟ 

 اصلی‌ترین علائم یائسگی می‌تواند گرگرفتگی و به هم ریختگی پریود باشد.  

3- بازگشت پریود بعد از یائسگی زودرس امکان پذیر است؟

  اگر فرد یائسه شود، دیگر نمی‌توان اقدامی انجام داد. مگر اینکه هورمون درمانی، یائسگی را به تعویق بیندازد.

منبع

Symptoms Of  Early Menopause