قوز قرنیه چیست + علائم قوز قرنیه

قوز قرنیه چیست؟

قوز قرنیه (Keratoconus) یک بیماری چشمی است که در آن قرنیه، که بخش شفاف و گنبدی شکل جلوی چشم است، نازک شده و به‌تدریج شیب‌دارتر می‌شود. این تغییر باعث می‌شود قرنیه به سمت بیرون برآمده شده و به شکل مخروطی درآید.

در داخل چشم، فیبرهای پروتئینی کوچکی به نام کلاژن وظیفه حفظ شکل قرنیه را بر عهده دارند. هنگامی که این فیبرها ضعیف شوند، نمی‌توانند قرنیه را در جای خود نگه دارند و در نتیجه، قرنیه به‌تدریج به شکل مخروطی در می‌آید.

علت این مشکل، کمبود آنتی‌اکسیدان‌های محافظ در قرنیه است. سلول‌های قرنیه مواد زائد مضری تولید می‌کنند، در شرایط عادی، آنتی‌اکسیدان‌ها این مواد مضر را از بین برده و از فیبرهای کلاژن محافظت می‌کنند. اما زمانی که سطح آنتی‌اکسیدان‌ها پایین باشد، کلاژن تضعیف شده و قرنیه برآمده می‌شود.

قرنیه‌ای که به شکل مخروطی تغییر کرده است، می‌تواند منجر به تاری دید و افزایش حساسیت به نور و خیرگی شود. این بیماری معمولاً هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است در یک چشم شدیدتر از چشم دیگر باشد. قوز قرنیه معمولاً بین اواخر نوجوانی تا ۳۰ سالگی ظاهر می‌شود و ممکن است به آرامی در طول ۱۰ سال یا بیشتر پیشرفت کند.

علائم قوز قرنیه

قوز قرنیه باعث تغییر بینایی شما به دو روش می‌شود:

1. با گسترش قسمت جلویی قرنیه، شما به نزدیک‌بینی مبتلا می‌شوید. این بدان معناست که اجسام نزدیک را واضح‌تر می‌بینید، اما اجسام دور تار به نظر می‌رسند.
2. تغییر شکل قرنیه از حالت کروی به مخروطی، باعث می‌شود سطح صاف آن موج‌دار شود که به این وضعیت آستیگماتیسم نامنظم گفته می‌شود.

علائم قوز قرنیه ممکن است با گذر زمان و پیشرفت بیماری دچار تغییر شود. این علائم شامل موارد زیر است:

• تاری یا اعوجاج دید
• افزایش حساسیت به نور شدید و خیرگی، که می‌تواند مشکلاتی در رانندگی در شب ایجاد کند
• نیاز مکرر به تغییر نسخه عینک
• تشدید ناگهانی یا ابری شدن دید

در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به چشم پزشک برای تشخیص و مدیریت به موقع بیماری توصیه می‌شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

اگر بینایی شما به سرعت در حال کاهش است، حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید. این مشکل ممکن است ناشی از انحنای نامنظم قرنیه باشد که به آن آستیگماتیسم گفته می‌شود.

چشم پزشک ممکن است در معاینات چشمی دوره‌ای به دنبال علائم قوز قرنیه باشد. شناسایی این بیماری در مراحل اولیه می‌تواند به کنترل و مدیریت مؤثرتر آن کمک کند.

نشانه‌هایی که باید به چشم پزشک اطلاع دهید

چشم‌پزشک ممکن است در طی معاینات چشمی دوره‌ای علائم قوز قرنیه را تشخیص دهد. اما در صورت مشاهده علائم زیر، باید به پزشک مراجعه کنید:

• دو بینی در یک چشم
• تاری دید در اجسام نزدیک و دور
• حلقه‌های نورانی (هاله) در اطراف چراغ‌های روشن
• دیده شدن نور به صورت خطوط کشیده شده
• مشاهده تصاویر سه‌گانه و محو (تصاویر شبح‌گونه)
• کاهش وضوح دید، به‌ویژه هنگام رانندگی

اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است برای تشخیص دقیق و مدیریت بیماری به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید.

علل قوز قرنیه

دلیل دقیق بروز قوز قرنیه همچنان به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، محققان معتقدند که برخی افراد از بدو تولد مستعد ابتلا به این بیماری هستند. قوز قرنیه ممکن است با چندین عامل مرتبط باشد، از جمله:

سابقه خانوادگی

اگر فردی در خانواده شما به قوز قرنیه مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است. درصورتی‌که خودتان به این بیماری دچار هستید، توصیه می‌شود که از سن ۱۰ سالگی، معاینات چشمی منظم برای فرزندان خود انجام دهید.

سن

قوز قرنیه معمولاً در دوران نوجوانی آغاز می‌شود، اما ممکن است از کودکی ظاهر شود یا تا ۳۰ سالگی بروز نکند. در موارد نادر، افراد بالای ۴۰ سال نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.

بیماری‌های خاص

مطالعات نشان داده‌اند که برخی اختلالات سیستمیک با قوز قرنیه مرتبط هستند، از جمله:

• سندرم اهلرز-دانلوس
• استئوژنز ایمپرفکتا (Osteogenesis Imperfecta)
• رتینیت پیگمنتوزا

التهاب چشم

التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آلرژی‌ها، آسم یا بیماری‌های آتوپیک چشمی می‌تواند باعث تجزیه و تضعیف بافت قرنیه شود.

مالش شدید چشم‌ها

مالیدن مداوم و شدید چشم‌ها در طول زمان می‌تواند باعث تخریب قرنیه شود. همچنین، اگر فردی از قبل به قوز قرنیه مبتلا باشد، این عادت می‌تواند پیشرفت بیماری را تسریع کند.

نژاد

یک مطالعه روی بیش از ۱۶,۰۰۰ نفر مبتلا به قوز قرنیه نشان داد که افراد سیاه‌پوست یا لاتین‌تبار تقریباً ۵۰٪ بیشتر از سفیدپوستان در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

ارتباط قوز قرنیه و سندرم داون

تقریباً ۵٪ تا ۳۰٪ از کودکان مبتلا به سندرم داون به قوز قرنیه دچار می‌شوند. افرادی که با سندرم داون متولد می‌شوند، معمولاً قرنیه‌های نازک‌تر و با گردی کمتر نسبت به سایر افراد دارند که آن‌ها را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به قوز قرنیه قرار می‌دهد.

عوارض قوز قرنیه

در برخی موارد، قرنیه ممکن است به طور ناگهانی متورم شود و منجر به کاهش شدید بینایی و ایجاد زخم در قرنیه گردد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که غشای دسمه (Descemet's membrane) – که لایه داخلی قرنیه است – دچار آسیب شود. در نتیجه، مایع وارد قرنیه شده و هیدروپس قرنیه ایجاد می‌شود. هرچند که تورم معمولاً خودبه‌خود کاهش می‌یابد، اما ممکن است جای زخم باقی بماند و بر کیفیت بینایی تأثیر بگذارد.

در مراحل پیشرفته قوز قرنیه، قرنیه ممکن است به‌خصوص در ناحیه‌ای که بیشترین برآمدگی را دارد، دچار زخم شدید شود. قرنیه زخم شده منجر به بدتر شدن مشکلات بینایی شده و ممکن است بیمار را نیازمند جراحی پیوند قرنیه کند.

آیا قوز قرنیه می‌تواند باعث نابینایی شود؟

تغییرات ایجاد شده در قرنیه می‌تواند باعث شود که چشم شما بدون عینک یا لنزهای تماسی قادر به تمرکز نباشد. در موارد شدید، ممکن است برای بازیابی بینایی نیاز به پیوند قرنیه داشته باشید. بااین‌حال، قوز قرنیه به‌تنهایی معمولاً باعث نابینایی کامل نمی‌شود.

آیا تغییرات هورمونی بر قوز قرنیه تأثیر دارد؟

 تحقیقات نشان داده است که تغییرات هورمونی می‌توانند بر پیشرفت قوز قرنیه تأثیر بگذارند. به‌ویژه در دوران بارداری، بلوغ و حتی یائسگی، ممکن است نازک شدن قرنیه شدت یابد. این موضوع نشان می‌دهد که هورمون‌ها می‌توانند بر ساختار کلاژن قرنیه اثر بگذارند. به همین دلیل، زنان باردار مبتلا به قوز قرنیه باید به‌طور منظم تحت نظر چشم پزشک باشند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

قوز قرنیه و جراحی لیزیک (LASIK)

اگر به قوز قرنیه مبتلا هستید، جراحی اصلاح بینایی با لیزر (LASIK) خطرناک است. این روش می‌تواند قرنیه شما را بیشتر تضعیف کرده و وضعیت بینایی را بدتر کند. حتی اگر میزان قوز قرنیه شما خفیف باشد، انجام جراحی لیزیک توصیه نمی‌شود.

درعوض، گزینه‌های درمانی ایمن‌تری مانند لنزهای سخت، لنزهای اسکلرال یا روش اتصال متقاطع کلاژن قرنیه (CXL) برای متوقف کردن پیشرفت بیماری پیشنهاد می‌شود.

تفاوت قوز قرنیه و آستیگماتیسم

آستیگماتیسم منظم یک مشکل شایع بینایی است که معمولاً با عینک یا لنزهای تماسی اصلاح می‌شود. در این حالت، قرنیه شکل غیرعادی اما یکنواختی دارد که باعث می‌شود نور هنگام ورود به چشم به‌طور نامناسبی خم شود و تصاویر دچار اعوجاج شوند. علت دقیق آستیگماتیسم مشخص نیست.

در قوز قرنیه، تغییر شکل قرنیه نامنظم و غیر یکنواخت است. به همین دلیل، بینایی را نمی‌توان به‌طور کامل با عینک یا لنزهای معمولی اصلاح کرد.

تشخیص قوز قرنیه

برای تشخیص قوز قرنیه، چشم پزشک باید شکل قرنیه را اندازه‌گیری کند. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، توپوگرافی قرنیه است. در این روش، پزشک تصویری دقیق از قرنیه ثبت کرده و آن را بررسی می‌کند.

اگر یکی از والدین به قوز قرنیه مبتلا باشد، کودکان باید از سن ۱۰ سالگی، سالی یک‌بار معاینه توپوگرافی قرنیه انجام دهند تا در صورت وجود علائم اولیه، بیماری زودهنگام تشخیص داده شود.

درمان قوز قرنیه

در ابتدا، ممکن است با عینک‌های مناسب شروع کنید. اگر قوز قرنیه خفيف باشد، عینک‌ می‌تواند مشکل بینایی را رفع کند. اگر عینک‌ مؤثر نباشد، پزشک لنزهای تماسی را پیشنهاد خواهد کرد. معمولاً لنزهای سخت قابل نفوذ به گاز اولین انتخاب هستند. با گذشت زمان، ممکن است به درمان‌های دیگری نیاز داشته باشید تا قرنیه‌تان تقویت شده و دید شما بهبود یابد.

درمان دیگری به نام اتصال متقاطع کلاژن قرنیه (CXL) ممکن است پیشرفت بیماری را متوقف کند. همچنین، پزشک می‌تواند یک حلقه به نام اینتاکس (Intacs) زیر سطح قرنیه کاشت کند تا شکل مخروطی را صاف کرده و بینایی شما را بهبود بخشد.

اگر درمان‌های دیگر به بهبود بینایی کمک نکردند، پیوند قرنیه آخرین راه‌حل است. این جراحی بسیار ایمن است و در بیش از ۹۰٪ موارد موفقیت‌آمیز است. در این عمل، پزشک مرکز قرنیه را برداشته، آن را با قرنیه اهدا کننده جایگزین می‌کند و قرنیه جدید را بخیه می‌زند. پس از پیوند، ممکن است به لنزهای تماسی نیاز داشته باشید.

مراقبت‌های شخصی برای قوز قرنیه

اگر به قوز قرنیه مبتلا هستید، بسیار مهم است که از مالیدن چشم‌ها خودداری کنید. این کار می‌تواند باعث آسیب بیشتر به قرنیه شود. اگر چشمان شما دچار خارش می‌شود، با پزشک خود در مورد داروهای مناسب صحبت کنید. ممکن است آلرژی‌هایی داشته باشید که نیاز به درمان دارند.

نتیجه‌گیری

قوز قرنیه یک بیماری چشمی است که باعث نازک شدن و تغییر شکل قرنیه به صورت مخروطی می‌شود و می‌تواند منجر به تاری دید، حساسیت به نور و مشکلات بینایی شود. این بیماری معمولاً در نوجوانی آغاز شده و به‌تدریج پیشرفت می‌کند. تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح آن، از طریق روش‌هایی مانند استفاده از لنزهای سخت، درمان اتصال متقاطع کلاژن (CXL) و در موارد پیشرفته، پیوند قرنیه، می‌تواند به حفظ بینایی کمک کند. مراجعه منظم به چشم پزشک و پرهیز از مالش چشم‌ها نقش مهمی در پیشگیری از پیشرفت این بیماری دارد.

پرسش و پاسخ

1. آیا قوز قرنیه می‌تواند باعث دوبینی شود؟

بله، قوز قرنیه می‌تواند باعث دوبینی در یک یا هر دو چشم شود. این مشکل به دلیل تغییر نامنظم سطح قرنیه و شکست غیرطبیعی نور ایجاد می‌شود. در برخی موارد، افراد مبتلا ممکن است سایه‌هایی در اطراف اشیاء ببینند یا تصاویر چندگانه‌ای را تجربه کنند که با استفاده از عینک‌های معمولی اصلاح نمی‌شود. لنزهای تماسی سخت، لنزهای اسکلرال یا درمان‌هایی مانند اتصال متقاطع کلاژن (CXL) می‌توانند به بهبود بینایی کمک کنند.

2. آیا تغذیه و رژیم غذایی در کنترل قوز قرنیه نقش دارد؟

رژیم غذایی متعادل که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین C، ویتامین E، روی (Zinc) و مس باشد، می‌تواند به تقویت سلامت قرنیه کمک کند. مواد غذایی مانند سبزیجات برگ سبز، ماهی‌های چرب، آجیل، دانه‌ها و میوه‌هایی مانند پرتقال و کیوی دارای ترکیباتی هستند که از تخریب کلاژن قرنیه جلوگیری می‌کنند. همچنین، مصرف بیش از حد قند و غذاهای فرآوری شده ممکن است التهاب را افزایش داده و بر سلامت قرنیه تأثیر منفی بگذارد.

3. آیا استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر یا گوشی هوشمند بر قوز قرنیه تأثیر دارد؟

کار طولانی مدت با دستگاه‌های دیجیتال مستقیماً باعث قوز قرنیه نمی‌شود، اما می‌تواند علائم آن را تشدید کند. خیره شدن به صفحه نمایش برای مدت طولانی باعث خشکی چشم و افزایش حساسیت به نور می‌شود که در افراد مبتلا به قوز قرنیه مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند. توصیه می‌شود که قانون ۲۰-۲۰-۲۰ (هر ۲۰ دقیقه، ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای در ۲۰ فوتی (حدود 6 متری) نگاه کنید) رعایت شده و از اشک مصنوعی برای جلوگیری از خشکی چشم استفاده شود.

4. آیا افراد مبتلا به قوز قرنیه می‌توانند از لنزهای رنگی استفاده کنند؟

استفاده از لنزهای رنگی در افراد مبتلا به قوز قرنیه توصیه نمی‌شود، زیرا این لنزها معمولاً نرم بوده و نمی‌توانند سطح نامنظم قرنیه را اصلاح کنند. همچنین، لنزهای نرم ممکن است روی قرنیه ناپایدار باشند و باعث تحریک بیشتر شوند. درعوض، لنزهای سخت نفوذپذیر به گاز (RGP) یا لنزهای اسکلرال گزینه‌های بهتری برای افراد مبتلا به قوز قرنیه هستند.

5. آیا قوز قرنیه در کودکان هم بروز می‌کند؟

بله، هرچند که قوز قرنیه بیشتر در نوجوانی و اوایل بزرگسالی دیده می‌شود، اما می‌تواند در کودکان نیز ظاهر شود. کودکانی که علائم تاری دید، دوبینی یا حساسیت به نور دارند، باید از سنین پایین تحت معاینات چشمی قرار بگیرند. تشخیص زودهنگام این بیماری در کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا قوز قرنیه در این سنین ممکن است سریع‌تر پیشرفت کند.

6. آیا روش‌های درمانی جدیدی برای قوز قرنیه در حال توسعه است؟

بله، تحقیقات در زمینه درمان قوز قرنیه همچنان در حال پیشرفت است. برخی از روش‌های جدید شامل استفاده از نانوتکنولوژی برای تقویت کلاژن قرنیه، تزریق ژل‌های زیست سازگار برای تثبیت شکل قرنیه، و روش‌های بهبود یافته‌ای از پیوند قرنیه با حداقل تهاجم هستند. همچنین، مطالعاتی در مورد درمان‌های ژنتیکی برای پیشگیری از پیشرفت این بیماری در حال انجام است. این پیشرفت‌ها می‌توانند در آینده گزینه‌های درمانی بهتری را برای بیماران فراهم کنند.

منبع:

What Is Keratoconus