علائم سرطان روده؛ [ علائم اولیه تا علائم هشداردهنده ]

سرطان روده چیست؟

سرطان روده (سرطان کولورکتال) یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها است ؛ در واقع تکثیر بی رویه سلول ها در هر قسمتی از روده بزرگ (شامل روده بزرگ و راست روده) ممکن است بروز یابد. مانند سایر قسمت‌های بدن، بافت روده نیز از سلول ساخته شده است. سرطان روده با رشد غیرطبیعی این سلول‌ها و تشکیل توده یا تومور شروع می‌شود؛ در واقع با رشد بی رویه سلول های بافت روده، توده هایی به نام پولیپ به وجود می آیند  که در دراز مدت ممکن است به سرطان تبدیل شوند(مخصوصا زمانی که پولیپ بزرگتر از 1 سانتی متر باشد و یا بیش از یک پولیپ وجود داشته باشد) و ممکن است تغییر نکنند. این سرطان، بسته به محل شروع رشد غیر طبیعی سلول‌های روده و تشکیل توده سرطانی، سرطان کولون (روده بزرگ) یا سرطان رکتوم (انتهای پایین روده بزرگ) نامیده می‌شود. 

اول با ساختار روده بزرگ آشنا شوید:

طول روده بزرگ 1.5 متر بوده و از 4 قسمت تشکیل میگردد که به ترتیب عبارتند از:

• کولون صعودی: سمت راست بدن از پایین به سمت بالا، که غذا از روده باریک وارد آن میشود.
• کولون عرضی: در عرض بدن از راست به سمت چپ
• کولون نزولی: سمت چپ بدن از بالا به سمت پایین
• کولون سیگموئید: کولون S شکل، محل اتصال انتهای روده بزرگ به راست روده؛

کولون و رکتوم بخش‌هایی از سیستم گوارش بدن هستند: کولون اولین و طولانی‌ترین قسمت روده بزرگ است که آب و برخی مواد مغذی را از غذاها جذب می‌کند. همچنین مواد زائد باقی مانده را به مدفوع تبدیل می‌کند. رکتوم (راست روده) قسمت پایینی روده بزرگ، محل ذخیره مدفوع است. توده سرطانی که از روده بزرگ شروع می‌شود سرطان روده بزرگ و توده سرطانی که از رکتوم شروع می‌شود سرطان رکتوم نامیده می‌شود. 

سرطان کولورکتال معمولا بصورت پولیپ‌های کوچک (رشد بیش از حد بافت) در روده بزرگ یا رکتوم شروع می‌شود و ممکن است در مراحل اولیه هیچ علامتی ایجاد نکنند. در مرحله بعد، این پولیپ‌ها به میزان بیشتری به دیواره روده بزرگ نفوذ کرده و حتی به غدد لنفاوی مجاور نیز گسترش می‌یابد و با پیشرفت بیماری، علائم بیشتری ممکن است ظاهر شود. در مراحل بعدی سرطان کولورکتال، پولیپ ممکن است به سایر قسمت‌های بدن مانند کبد، ریه‌ها یا مغز متاستاز دهد(گسترش یابد). بسته به محل گسترش سرطان، علائم دیگری می‌تواند بروز یابد. این علائم معمولاً به معنای ابتلا به سرطان کولورکتال نیست. با این حال، هر زمان که متوجه تغییرات ناگهانی در سیستم گوارشی و دفع شدید و بیش از دو هفته ادامه پیدا کرد، این علائم را جدی بگیرید و به متخصص مراجعه کنید.

مقایسه سرطان روده بزرگ و سرطان روده باریک:

علائم سرطان روده

علائم یا نشانه‌های سرطان روده ممکن است شامل موارد ذیل شود:

•  دفع همراه با خونریزی یا خون در مدفوع یا خونریزی از رکتوم یا مقعد
• تغییر در عادات طبیعی روده، مانند اندازه، شکل و تعداد دفعات عمل دفع
• تغییر ناگهانی در حرکات روده: افزایش تعداد دفعات، اسهال، یبوست یا احساس عدم تخلیه کامل روده
• احساس کاذب نیاز به دفع مدفوع یا احساس عدم دفع کامل مدفوع
• شکم درد، نفخ معده
• کاهش وزن بدون دلیل
• خستگی مفرط یا ضعف مخصوصا به دلیل از دست دادن خون از روده
• کم خونی
• باریک شدن مدفوع که میتواند نشانه انسداد جزئی روده باشد.
• تهوع و استفراغ: معمولا در مراحل حاد بیماری و یا انسداد روده اتفاق می افتد.

سرطان روده در مراحل اولیه اغلب هیچ علامتی ندارد. داشتن این علائم به معنای ابتلا به سرطان کولورکتال نیست، اما بهتر است که هر گونه تغییر و بروز مشکلات در سیستم گوارش و دفع، با متخصص مشورت کنید.

علائم سرطان پیشرفته روده بزرگ

سرطان کولون در مراحل پایانی یا متاستاتیک ممکن است علائم بارزتر و شدیدتری ایجاد کند، مانند:

• درد شدید شکم
• کاهش وزن ناگهانی و بسیار شدید
• خستگی شدید مزمن به دلیل خونریزی های شدید از روده
• انسداد روده
• آسیت = آب آوردگی شکم = تورم بافت داخلی شکم
• زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان)
• بزرگ شدن کبد (اگر تومور به کبد گسترش یافته باشد)
• سرفه و تنگی نفس مداوم ( اگر تومور به ریه‌ها گسترش یافته باشد)
• سردرد و تشنج (اگر تومور به مغز سرایت کرده باشد)

چه عواملی باعث سرطان کولورکتال می‌شوند؟

مانند بسیاری از انواع سرطان‌ها، علت دقیق سرطان روده ناشناخته است، اما برخی شرایط و عوامل، خطر ابتلا را افزایش می‌دهند. عوامل خطر سرطان روده عبارتند از:

•  افزایش سن، بیشتر موارد در افراد بالای 50 سال دیده می‌شود
• استعمال سیگار
• داشتن اضافه وزن یا چاق بودن یا دیابت
• نوشیدن الکل و استعمال سیگار یا مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده و مصرف کم فیبر و میوه و سبزیجات
• بی تحرکی و عدم انجام فعالیت‌های ورزش
• ابتلا به بیماری التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو برای بیش از 10 سال
• سابقه سرطان روده در خانواده فرد یا در گذشته خود فرد
• اختلالات ژنتیکی نادر مانند سرطان کولورکتال غیر پولیپوز ارثی (HNPCC) و پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP)
• پولیپ روده = رشد غیر طبیعی بافت داخلی روده 
• سابقه پرتودرمانی برای درمان سرطان های دیگر

راه تشخیص سرطان روده

درمان سرطان روده

درمان سرطان روده بزرگ به این موارد بستگی دارد که بیماری تا چه حدی گسترش یافته و کدام قسمت از روده تحت تأثیر قرار گرفته است. معمولاً رایج‌ترین و اصلی‌ترین روش درمان سرطان روده، عمل جراحی است و با توجه به موارد خاص ممکن است سایر روش‌های شیمی درمانی، رادیوتراپی یا درمان‌های بیولوژیکی نیز توسط متخصص تجویز شود. بیماری سرطان اگر به موقع و در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان است و می‌توان از بازگشت مجدد آن پیشگیری کرد. بنابراین داروهای درمان سرطان روده عبارتند از:

• شیمی درمانی:
  • آمپول 5-فلوئورواوراسیل(5-FU): داروی ضد سرطان - به فرم کرم و آمپول وریدی - تجویز آمپول بعد از جراحی - معمولا تزریق وریدی هر 2 هفته یک بار تا 6 ماه
  • قرص کپسیتابین(زلودا): داروی ضد سرطان - قرص خوراکی 500 میلی گرم برای بعد از جراحی - معمولا هر 12 ساعت یک عدد با آب زیاد و معده پر تا دو هفته و سپس یک هفته استراحت و مجدد این بازه 3 هفته ای تکرار میگردد تا 6 ماه - اگر همراه با تزریق وریدی اکسالی پلاتین در روز اول باشد، دوز تجویز کاهش می یابد - پس از مصرف در بدن به 5 فلوئورواوراسیل تبدیل میشود .
  • ویال ایرینوتکان: داروی ضد سرطان - معمولا در ترکیب با 5-FU یا داروی هدفمند - معمولا تزریق وریدی 90 دقیقه هر دو هفته یک بار تا زمانی که دیگر رشد نکند.
  • ویال اگزالی پلاتین: داروی ضد سرطان - معمولا در ترکیب با 5-FU یا کپسیتابین - معمولا تزریق وریدی به صورت قطره ای در خون طی 2 تا 6 ساعت هر دو هفته یک بار تا 6 ماه
• درمان هدفمند: اغلب همزمان با شیمی درمانی
  • ویال ستوکسیماب: از دسته آنتی بادی های مونوکلونال که مانع رشد بی رویه سلول سرطانی میشود - معمولا تزریق وریدی طی 2 ساعت هر هفته یک بار یا هر دو هفته یک بار تا زمانی که علائم کنترل شود.
  • ویال پانیتوموماب: از دسته آنتی بادی های مونوکلونال که مانع رشد بی رویه سلول سرطانی میشود. - مشابه ستوکسیماب با واکنش حساسیتی کمتر و کاملا انسانی.
  • ویال بواسیزوماب:  از دسته آنتی بادی های مونوکلونال که از تشکیل رگ های خونی جدید برای سلول سرطانی جلوگیری میکند - معمولا تزریق وریدی هر 2 یا 3 هفته یک بار طی 90 دقیقه
  • ویال افلیبرسپت: ضد رگ زایی - مشابه بواسیزوماب به صورت قوی تر اما با عارضه گوارشی بیشتر
  • قرص رگورافنیب 40 میلی گرم: ضد رگ زایی - معمولا روزانه 4 عدد قرص همزمان با معده پر تا سه هفته و سپس یک هفته استراحت و ادامه تا زمانی که بیماری پیشرفت نکند
  • کپسول انکورافنیب 75 میلی گرم: ضد رگ زایی - معمولا روزانه 1 یا 2 عدد همزمان با معده پر تا زمانی که بیماری پیشرفت نکند
• ایمونوتراپی: تقویت سیستم ایمنی برای حمله به سلول سرطانی و معمولا قبل از شیمی درمانی
  • ویال پمبرولیزوماب: معمولا تزریق وریدی هر 3 یا 6 هفته یک بار طی 30 دقیقه حداکثر تا 2 سال
  • ویال نیوولوماب: معمولا تزریق وریدی هر 2 یا 4 هفته یک بار طی 30 دقیقه حداکثر تا 2 سال
  • ویال ایپلیموماب: معمولا تزریق وریدی هر 2 یا 3 هفته یک بار طی 30 دقیقه حداکثر تا 2 سال

باید بدانید در کنار داروهای نام برده شده، مصرف ویتامین D میتواند خطر بروز سرطان ها را به طور قابل توجهی کاهش داده و بهبود را بسیار سرعت ببخشد. این مطلب در مطالعات مختلفی ذکر شده است از جمله:

• مطالعه CALGB/SWOG 80405 (آلیانس)
• مطالعه در Dana-Farber Cancer Institute

انواع سرطان روده

رایج‌ترین سرطان کولورکتال، آدنوکارسینوم است که در سلول‌های غدد پوشش داخلی روده شروع می‌شود. انواع نادر این سرطان عبارتند از:

• mucinous tumours: آدنوکارسینوم موسینوس که از سلول های مخاطی موسین منشا میگیرد ، 10 تا 20 % کل سرطان های روده بزرگ را شامل میشود.
• signet ring: آدنوکارسینوم حلقه امضا از  سلول های مخاطی روده که به شکل حلقه امضا هستند منشا گرفته و نادر میباشد.
• squamous cell tumours: سرطان سلول سنگفرشی روده  از سلول های پوشش داخلی روده یا اپیتلیال منشا گرفته و نادر میباشد.
• carcinoid tumours (neuroendocrine tumours): تومورهای نورواندوکرین روده از سلول های غدد درون ریز روده منشا گرفته و بین 5 تا 10 % کل سرطان های روده بزرگ را شامل میشود.
• sarcomas (mostly leiomyosarcomas): سرطان لایومیوسارکوما از سلول های ماهیچه صاف منشا گرفته و نادر میباشد.
• lymphoma: سرطان لنفوم روده ای از لنفوم سلول T روده ای منشا گرفته و نادر میباشد.

مراقبت‌ها و راه‌کارهای پیشگیرانه بیماری

سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها شناخته شده است. بنابراین با رعایت برخی نکات و داشتن سبک زندگی سالم، می‌توانید از بروز این بیماری پیشگیری کنید. برخی از مهمترین نکات در ادامه مطالب آورده شده است.

• حفظ وزن سالم
• ترک سیگار و تنباکو
• ترک نوشیدنی‌های الکلی
• رژیم غذایی سالم حاوی مقادیر کافی میوه و سبزیجات
• پیگیری سابقه پزشکی خانوادگی و بیماری‌های ارثی در خانواده
• عمل به دستورالعمل‌های غربالگری سرطان روده بزرگ
• درمان بیماری های التهابی روده مانند کولیت و کرون و…
• افزایش مصرف کلسیم و ویتامین دی
• مصرف مکمل های مفید برای سلامت روده. مانند:
  • پودر بست گلوتامین: جهت عضله سازی و تقویت سیستم ایمنی و سلامت روده - روزانه یک پیمانه در یک لیوان آب
  • کپسول بایوفلورا: جهت سلامت گوارش و تقویت سیستم ایمنی - بعد از ناهار یک عدد
  • کپسول فمی لاکت توپلاس: جهت سلامت گوارش و تقویت سیستم ایمنی - بعد از ناهار یک عدد
  • قرص لاکتول: جهت سلامت روده و گوارش و رفع بوی بد دهان - بعد از هر وعده غذایی یک عدد
  • قرص ویتالاکت: جهت سلامت روده و تسریع دوه نقاهت - بعد از صبحانه یک عدد

نتیجه گیری

سرطان روده یکی از شایع‌ترین انواع سرطان است. این نوع سرطان با تشکیل پولیپ یا رشد غیر طبیعی پوشش داخلی روده شروع شده  ودر صورت عدم درمان، به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد .عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهند عبارت‌اند از: افزایش سن، استعمال سیگار، داشتن اضافه وزن، نوشیدن الکل و بی تحرکی. جهت پیشگیری از ابتلا به این سرطان، معاینات منظم روده از سن ۵۰ سال به بعد توصیه می‌شود. اگر علائمی مانند درد شکم، وجود خون در مدفوع، تغییرات مداوم در عادات دفع، نفخ معده، کاهش وزن غیرطبیعی یا استفراغ دوره‌ای دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید.

پرسش و پاسخ

1. مدت زمان بروز و تشخیص علائم در مرحله متاستاتیک سرطان کولون چقدر است؟

مانند بسیاری از انواع دیگر سرطان، سرطان روده بزرگ اغلب در مراحل اولیه خود هیچ علامتی ندارد. تا زمانی که سرطان به مرحله 4 (متاستاز) پیشرفت کند، بسته به اینکه سرطان در کجای بدن گسترش یافته است، ممکن است برخی از علائم بروز یابند. با این حال، همه بیماران علائم مشابهی را تجربه نمی‌کنند، زیرا تجربه هر بیمار منحصر به فرد است. سرطان روده بزرگ معمولاً به کندی رشد می‌کند و به صورت یک پولیپ خوش خیم شروع شده و در نهایت بدخیم می‌شود. این فرآیند ممکن است طی سالیان متمادی بدون ایجاد هیچ علامتی رخ دهد. زمانی که فرد به این سرطان مبتلا می‌شود، ممکن است حتی تا چندین سال تشخیص داده نشود. بنابراین، تخمین مدت زمان مرحله متاستاز سرطان کولون و بروز علائم، می‌تواند مشکل باشد.

2.  با مشاهده کدام علائم باید به پزشک مراجعه کنید؟

علائمی مانند وجود خون در مدفوع، درد شکم و تغییر در ریتم حرکت روده بدون هیچ دلیل موجهی به خصوص در افراد بالای 50 سال، مشکوک به سرطان روده بزرگ یا رکتوم است و باید به پزشک مراجعه کنید. 

3. چرا سرطان روده می گیریم؟

عواملی مانند رژیم غذایی کم فیبر و پرچرب، سبک زندگی بی تحرک، بیماری دیابت، چاقی و اضافه وزن، سیگار کشیدن، مصرف الکل و پرتودرمانی برای سرطان می‌تواند باعث بروز سرطان روده شوند.

منبع

Colon Cancer Symptoms