عفونت قارچی ناخن چیست؟
قارچ ناخن یک بیماری شایع است که باعث شکنندگی و تغییر رنگ ناخنها شده و معمولاً روی انگشتان پا ایجاد میشود. این بیماری زمانی رخ میدهد که قارچ به ناخن دست، ناخن پا یا پوست زیر ناخن، که به آن بستر ناخن میگویند، حمله میکند. نام علمی آن «اونیکومیکوزیس» و بسیار شبیه به بیماری «پای ورزشکاران» است. اما به جای اینکه روی پوست کف پا یا بین انگشتان تأثیر بگذارد، به ناخنها حمله میکند. قارچها موجودات کوچکی هستند که فقط از طریق میکروسکوپ میتوانید آنها را ببینید. بسیاری از انواع مختلف قارچ میتوانند باعث ایجاد عفونت در ناخن شوند، گاهی اوقات روی پوست شما زندگی میکنند و هیچ مشکلی ایجاد نمیکنند. اما اگر تعداد زیادی قارچ در یک ناحیه وجود داشته باشد، ممکن است دچار عفونت شوید. اگر دچار عفونت قارچی ناخن پا یا ناخن دست شدهاید، نگران نباشید، این بیماری بسیار شایع است.
آنچه در این مقاله میخوانیم:
- انواع قارچ ناخن
- علائم عفونت قارچی ناخن
- علت قارچ ناخن
- درمان قارچ ناخن
- پیشگیری از عفونت قارچی ناخن
- عوارض عفونت قارچی ناخن
- نتیجهگیری
- پرسش و پاسخ
انواع قارچ ناخن
4 نوع اصلی عفونت قارچی ناخن وجود دارد که هر کدام کمی متفاوت به نظر میرسند:
- آنیکومیکوزیس دیستال یا جانبی زیرناخنی (Distal or lateral subungual onychomycosis). این مورد رایجترین نوع است که قارچی به نام درماتوفیت، عامل بروز این گونه از بیماری است. میتواند در ناخنهای دست یا پا اتفاق بیفتد. از بستر ناخن و زیر ناخن شروع میشود و یک ناحیه رنگی مایل به زرد را میبینید که از لبههای ناخن به مرکز و قسمتهایی که جدا از بستر ناخن است، گسترش مییابد.
- آنیکومیکوزیس سطحی سفید (White superficial onychomycosis). این گونه، کمتر رایج است و فقط روی سطح ناخن، و عمدتاً روی ناخنهای پا تأثیر میگذارد. به صورت لکههای سفید شروع میشود که به شکل پودری تبدیل شده و باعث خرد شدن ناخن میشوند.
- آنیکومیکوزیس زیرناخنی پروگزیمال (Proximal subungual onychomycosis). این مورد ابتدا به صورت لکههای سفید در مرکز بستر ناخن در کوتیکول ظاهر میشود و با رشد ناخن پا به سمت بیرون حرکت میکند. این نوع نادر است و معمولاً افرادی را تحت تأثیر قرار میدهد که مشکلات سیستم ایمنی مانند عفونت HIV دارند.
- آنیکومیکوزیس کاندیدایی (Candidal onychomycosis). این عفونت توسط مخمرها ایجاد میشود که معمولاً ناخنهای شما را تحت تأثیر قرار میدهد. ناحیه اطراف ناخن اغلب متورم و ملتهب است و ناخنها ممکن است به طور کامل جدا شوند. این نوع معمولاً برای ناخنهایی اتفاق میافتد که در اثر جراحت یا عفونت دیگری، دچار آسیب شدهاند.
علائم عفونت قارچی ناخن
با توجه به نوع عفونت قارچی ناخن، علائم متفاوت هستند. علائم معمولاً به طور خفیف شروع میشوند و رو به وخامت میروند.
- در ابتدا، ممکن است فقط یک لکه سفید یا زرد زیر ناخن خود ببینید. با گذشت زمان، این لکهها گسترش مییابد و میتواند کل ناخن شما را سفید، زرد، سبز یا سیاه کند.
- ناخن ممکن است ضخیم شده و به سختی کوتاه شود.
- ناخن ممکن است شروع به پیچیدن به سمت بالا یا پایین کند یا از بستر ناخن جدا شود.
- ناخن شما ممکن است شکننده شده و وقتی آن را لمس میکنید خرد شود.
- ناخن ممکن است بدشکل شود.
- ممکن است بوی نامطبوعی را احساس کنید.
عدم توجه به عفونت قارچی در ناخن ابتدا آسان است، زیرا ممکن است هیچ دردی نداشته باشید. اما اگر آن را درمان نکنید، ایجاد هر گونه فشاری به آن ناحیه ممکن است باعث ایجاد آسیب شود. اگر میزان عفونت، از حد معمول بیشتر شود، حتی ممکن است راه رفتن هم دشوار شود.
علت قارچ ناخن
زمانی که یک شکاف در ناخن یا پوست اطراف آن، به قارچ اجازه ورود و رشد را بدهد، دچار عفونت میشوید. از آنجایی که قارچ در مکانهای تاریک و گرم به خوبی رشد میکند، احتمالاً ناخنهای پای شما بیشتر از ناخنهای دست آسیب میبینند. همچنین انگشتان پا، جریان خون کمتری نسبت به انگشتان دست دارند، که این امر باعث میشود تشخیص عفونت و پیشگیری از آن برای بدن سختتر باشد. احتمال بروز عفونت قارچی در ناخنها، با توجه به شرایط زیر افزایش میباید:
- احتمال بروز آن در آقایان بیشتر است.
- سنتان بالا باشد، زیرا با افزایش سن، ناخنها شکنندهتر میشوند و ممکن است ترک بخورند.
- سیستم ایمنی ضعیف یا مشکلات سلامتی مزمنی مانند دیابت داشته باشید.
- کفشهایی بپوشید که پاهایتان را گرم کند و باعث عرق شود.
- با پای برهنه در دوشهای باشگاه، استخرها و رختکنها راه بروید - مکانهایی که قارچ به راحتی گسترش مییابد.
- با کسی زندگی کنید که عفونت قارچی دارد.
- بیماری «پای ورزشکار» داشته باشید، زیرا قارچ عامل آن، میتواند به ناخنهای شما سرایت کند.
- اخیراً روی ناخن خود آسیب یا جراحی داشته باشید، یا قبلاً عفونتی ایجاد شده باشد.
- دستکشهای پلاستیکی بپوشید یا دستهایتان را برای مدت طولانی مرطوب نگه دارید.
ممکن است برای درمان قارچ ناخن نیاز به نسخه داشته باشید، این درمان ممکن است به معنای مصرف داروهای خوراکی یا استفاده از کرم مخصوص باشد. در موارد جدی، ممکن است نیاز به برداشتن ناخن شما باشد تا ناخن سالم جدیدی در جای آن رشد کند. پزشکان همچنین می توانند از لیزر برای درمان قارچ ناخن استفاده کنند.
درمان قارچ ناخن
اگر فکر میکنید دچار قارچ و عفونت ناخن شدهاید، به پزشک مراجعه کنید. رفع و درمان قارچ ناخن ممکن است سخت باشد و احتمال درمان شما با نسخه پزشک بیشتر است. روشهای درمان قارچ ناخن عبارتند از:
- ضد قارچ ناخن خوراکی. پزشک ممکن است قرصی برای از بین بردن قارچ در کل بدن، تجویز کند. این نوع ضد قارچ ناخن، معمولاً بهترین راه برای رفع عفونت ناخن است. درمان ممکن است ۲ ماه برای عفونت در ناخنهای دست، یا ۳ ماه برای عفونت در ناخنهای پا، طول بکشد.
- ضد قارچ ناخن موضعی. داروهای ضد قارچ ناخن را روی ناخنهایتان مالیده یا برس میکنید. این داروها ممکن است برای یک عفونت خفیف موثر باشند، اما به اندازه کافی، امکان نفوذ عمقی به ناخن و درمان عفونت، وجود ندارد. ممکن است از قرص برای درمان قارچ ناخن موضعی استفاده کنید.
- عمل جراحی. اگر درمانهای دیگر نتیجه بخش نباشد، ممکن است لازم باشد پزشک، ناخن شما را به طور کامل بردارد و اجازه دهد ناخن سالم در جای آن رشد کند. ناخن جدید نیز ممکن است عفونی شود.
- لیزر یا فتودینامیک تراپی. پزشکان در حال مطالعه درمانهای جدیدتری هستند که از نور خاص برای از بین بردن قارچ استفاده کنند.
پیشگیری از عفونت قارچی ناخن
برای جلوگیری از عفونت، دستها و پاهای خود را مرتب بشویید. از صابون استفاده کنید و مطمئن شوید که بین انگشتان دست و پا شسته شده است. همچنین:
- ناخنهای دست و پای خود را کوتاه و صاف نگه دارید.
- جورابهایی بپوشید که رطوبت را از بین ببرند (جذب کنند). اگر پاهایتان زیاد عرق میکند، روزی یک یا دو بار جورابهایتان را عوض کنید یا کفشهایتان را در بیاورید و بگذارید پاهایتان خنک شوند.
- از پودر یا اسپری ضد قارچ ناخن، برای پاها و همچنین در کفشهای خود استفاده کنید. کفشهای تنگ و قدیمی را دور بیندازید زیرا ممکن است محل رشد قارچ باشند.
- اگر برای انجام مانیکور به سالنهای زیبایی مراجعه میکنید، فقط به مکانهایی مراجعه کنید که پس از هر مشتری، ابزارها را ضدعفونی میکنند. همچنین میتوانید سوهان و قیچی خود را از خانه بیاورید. بخواهید که کوتیکولهای ناخن شما بریده نشوند، زیرا این کار میتواند شکافهای کوچک در پوست ایجاد کند که باعث ورود میکروبها میشود.
- اگر فرد دیگری در خانواده شما درگیر عفونت قارچی در ناخن شده است، از حوله مشترک استفاده نکنید. این کار باعث گسترش عفونت خواهد شد.
عوارض عفونت قارچی ناخن
در صورتیکه دچار این بیماری شدهاید، ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد تا ناخنهای شما به شکلی اولیه، تبدیل شوند و همچنان مشکلات زیر را داشته باشید:
- قارچ ممکن است دوباره برگردد.
- ناخن های شما ممکن است برای همیشه تغییر رنگ داده یا بدشکل شوند.
- عفونت ممکن است به قسمتهای دیگری از بدن سرایت کند.
- اگر دیابت دارید مراقبت از عفونت قارچی ناخن بسیار مهم است. شما با احتمال بیشتری در معرض خطر ابتلا به یک عفونت جدی پوستی هستید.
نتیجهگیری
با توجه به مطالب مورد بررسی درباره عفونت قارچی ناخن، در مورد دوره درمان این بیماری میتوان گفت که ممکن است زمان زیادی برای بهبودی ناخنها نیاز داشته باشید و به شکل دائمی آثار آن بر رنگ و شکل ناخنها باقی بماند. همچنین، این عفونت میتواند به قسمتهای دیگری از بدن سرایت کند و در موارد خاصی، افراد دیابتی با خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت جدی پوستی روبرو هستند. بنابراین، از اهمیت ویژهای برخوردار است که افرادی با عفونت قارچی مواجه هستند، به دقت به درمان و پیگیری آن بپردازند. استفاده از درمانهای مناسب توسط پزشکان و رعایت دقیق دستورات پزشکی میتواند بهبودی ناخنها و پیشگیری از مشکلات بیشتر را تضمین کند. همچنین، پیشگیری از عفونت ناخن با رعایت موارد بهداشتی مانند شستشوی منظم دست و پا، استفاده از مواد ضد قارچ ناخن برای داخل کفش و عدم استفاده مشترک از وسایل شخصی میتواند مؤثر باشد.
پرسش و پاسخ
1. اگر عفونت قارچی در ناخن پا درمان نشود، چه اتفاقی میافتد؟
در صورت عدم درمان، میتواند به انگشتان دیگر پا یا سایر قسمتهای بدن سرایت کند و باعث بیماری «خارش پای ورزشکار» شود. اگر دیابت دارید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخمهایی هستید که بهبود نمییابند.
2. آیا روش درمان فوری برای عفونت قارچی ناخن پا وجود دارد؟
هیچ روش فوری برای درمان قارچ ناخن وجود ندارد. حداقل 6 ماه تا 18 ماه طول میکشد تا ناخنهای شما به حالت عادی برگردد.
3. موارد پیشرفته یا طولانی مدت عفونت قارچی ناخن، چه عوارضی بدنبال دارد؟
موارد پیشرفته یا طولانی مدت عفونت قارچی در ناخن میتواند باعث وخیم شدن علائم مانند ترک خوردگی ناخن و ضخیم شدن پوست اطراف ناخن شود. در موارد نادر، عوارضی مانند سلولیت و سپسیس ممکن است رخ دهد.