نیتروگلیسیرین Nitroglycerin
نام‌های تجاری دارو: سوستاک (Sustac)، نیتروکانتین (Nitrocantin)، دوروکانتین(Dorocontin)، نیتروژل(Nitrogel)، نیتروپرل(Nitropearl)، تریکانتین(Tricantin)
نام رایج دارو: نیتروگلیسرین–(Nitroglycerin)
معرفی محصول
نیتروگلیسیرین متعلق به گروهی از داروها به نام نیترات است که برای جلوگیری از آنژین (درد قفسه سینه) ناشی از بیماری عروق کرونرتجویز میشود. این دارو همچنین برای تسکین آنژین قلبی که در حال حاضر رخ داده است، استفاده میشود. نیتروگلیسیرین با شل کردن رگ‌های خونی و افزایش انتقال خون و اکسیژن به قلب و در عین حال کاهش بار کاری آن عمل می‌کند. این دارو هنگامی که به طور منظم، به صورت طولانی مدت یا درست قبل از ورزش یا یک رویداد استرس‌زا استفاده میشود، از بروز آنژین قلبی جلوگیری می‌کند. نیتروگلیسیرین فقط با تجویز پزشک در دسترس می‌باشد.
آنچه در این مقاله می‌خوانیم :
- اشکال دارویی نیتروگلیسیرین
- موارد مصرف نیتروگلیسیرین
- مکانیسم اثر نیتروگلیسیرین
- مقدار و نحوه صحیح مصرف نیتروگلیسیرین
- هشدار مصرف نیتروگلیسیرین
- موارد احتیاط
- عوارض جانبی نیتروگلیسیرین
- تداخلات دارویی نیتروگلیسیرین
- توصیه‌های دارویی نیتروگلیسیرین
- شرایط نگهداری نیتروگلیسیرین
- نتیجه گیری
- پرسش و پاسخ
اشکال دارویی نیتروگلیسیرین
- قرص پیوسته رهش نیتروگلیسیرین 6/4 و 2/6 میلی گرم
- کپسول ژلی زیر زبانی نیتروگلیسیرین 4/ میلی گرم
- اسپری زیر زبانی نیتروگلیسیرین نیترولینگوال(Nitrolingual)
- تزریقی نیتروگلیسیرین (داروی بیمارستانی ؛ بیش از یک سال است که تزریق وریدی این دارو در ایالات متحده متوقف شده است)
- پماد موضعی نیتروگلیسیرین 2 درصد
- پچ پوستی نیتروگلیسیرین (در ایران موجود نیست)
موارد مصرف نیتروگلیسیرین
- برای درمان و جلوگیری از سکته قلبی فوری (درد قفسه سینه) تجویز میشود. این درد معمولاً بدلیل کاهش جریان خون به قلب بوجود می‌آید.
- برای پیشگیری و درمان آنژین صدری حاد
- برای درمان آنژین صدری مزمن
- برای درمان نارسایی بطن چپ
نیتروگلیسرین با تاثیر بر رگ‌های خونی باعث بهبود جریان خون و اکسیژن‌رسانی به قلب میشود. افزایش جریان خون می‌تواند به کاهش یا از بین رفتن درد ناشی از آنژین کمک کند. این داروها معمولاً در زیر زبان قرار داده می‌شوند تا سریعتر جذب شوند و اثر خود را، به ویژه در مواقعی که فرد دچار حمله آنژین میشود، اعمال کنند.
مکانیسم اثر نیتروگلیسیرین
عملکرد نیتروگلیسیرین بدین صورت است که با آزاد کردن نیتروژن اکساید، باعث فعال سازی آنزیم گوانیلیل سیکلاز و متعاقبا گوانوزین تری فسفات به گوانوزین دی فسفات و سپس منوفسفات میشود که منجر به شل شدن عضلات صاف جدار عروق می‌گردد.
قرص کاردیوتون تقویت کننده قلب دینه 30 عدد
36,000 تومان
قرص آنتوم پایین آورنده چربی خون ایران داروک 100 عدد
80,000 تومان
قرص وستولوکس تچرا فارمد 30 عددی
385,000 تومان
خرید محصولات مرتبط با نیتروگلیسیرین [موارد مصرف + تداخل دارویی + عوارض جانبی]
مقدار و نحوه صحیح مصرف نیتروگلیسیرین
| قرص خوراکی 6/4 یا 2/6 میلی گرم |
پس اگر روزانه 2 عدد تجویز شد بهتر است: هر 12 ساعت یک عدد، دقیق سر ساعت مصرف شود و چنانچه روزانه 3 عدد تجویز شد بهتر است: 8 صبح و 5 ظهر و 1شب، دقیق سر ساعت مصرف شود.
|
| کپسول ژلاتینی زیر زبانی نیتروگلیسیرین 4/ میلی گرم |
کپسول----5 دقیقه----کپسول----5 دقیقه----کپسول
کپسول----20 دقیقه----کپسول
|
| اسپری زیر زبانی نیتروگلیسیرین |
|
| تزریقی نیتروگلیسیرین |
|
| پماد موضعی نیتروگلیسیرین 2 درصد |
|
هشدار مصرف نیتروگلیسیرین
قبل از مصرف داروی نیتروگلیسرین با دوزهای مختلف، سابقه پزشکی خود از جمله سابقه هرگونه صدمه و ضربه خوردن سر در سال‌های اخیر، یبوست، اسهال مکرر و شدید، عدم جذب مواد مغذی یا سوء جذب، کم‌خونی، فشار خون پایین، از دست دادن بیش از حد آب بدن و سایر مشکلات قلبی مانند سابقه سکته قلبی در سال‌های اخیر را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
- از اشتراک گذاری داروی خود با دیگران اجتناب کنید.
- تست‌های آزمایشگاهی مانند آزمایش فشار خون را به صورت دوره‌ای انجام دهید تا در صورت مشاهده عوارض جانبی و بررسی آنها، از وخامت عوارض جلوگیری شود. برای اطلاع یافتن از جزئیات بیشتر، با پزشک خود مشورت کنید.
- تغییر در سبک زندگی، مانند تغییر در برنامه غذایی، ورزش کردن و ترک سیگار به اثربخشی بهتر این دارو کمک می‌کند. با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.
- مصرف داروی نیتروگلیسرین ممکن است باعث گیجی، هوشیاری کم و تاری دید شما شود. مصرف الکل و ماری‌جوانا این حالات را تشدید میکنند، بنابراین از رانندگی و انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری دارند تا زمان رسیدن به هوشیاری کامل، اجتناب کنید.
- هنگام استفاده از داروی نیتروگلیسرین از مصرف الکل اجتناب کنید و در صورت مصرف ماری‌جوانا با پزشک خود صحبت کنید.
- قبل از هر گونه جراحی، انواع داروهای مصرفی خود را با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید.
- سالمندان ممکن است نسبت به سایرین، حساسیت بیشتری نسبت به عوارض جانبی این دارو نشان دهند. به ویژه علائمی مانند سرگیجه و سبکی سر که می‌توانند خطر زمین خوردن را افزایش دهند.
- برای استفاده از داروی نیتروگلیسرین در دوران شیردهی با پزشک خود مشورت کنید. در صورتی که باردار هستید، فقط در صورت نیاز ضروری داروی نیتروگلیسرین را مصرف کنید و در مورد فواید و مضرات آن از پزشک خود کمک بگیرید.
- فرم زیر زبانی داروی نیتروگلیسیرین را نمیتوان مانند داروهای دیگر از بلیستر خارج نمود و در قوطی داروی هفتگی( ظرف تقویم دارویی) نگهداری نمود چون نیتروگلیسیرین در معرض هوا اکسید شده و اثر دارو کاهش می یابد.
- محل استعمال پماد نیتروگلیسیرین باید تمیز و بدون مو باشد. این پماد را به محل مالیده و گسترش بدهید اما نباید ماساژ بدهید.
موارد احتیاط
- درموارد زير بايد با احتياط فراوان مصرف شود: كم خونی شديد، خونريزی مغزی، ضربه اخير به سر، گلوكوم، پركاری تيروئيد، سابقه انفاركتوس اخير قلبی، كاهش حجم خون و فشار پايين در مویرگ‌های ريوی.
- با مصرف طولانی مدت نيترات‌ها، ممكن است نسبت به اثر آنها تحمل شود و در نتيجه، نياز بيمار به دارو افزايش يابد. به منظور اطمينان از حفظ اثر مطلوب دارو، پيگيری دقيق وضع بيمار توصيه میشود.
- در صورت لزوم قطع مصرف دارو با توجه به مصرف مقادير زياد يا طولانی مدت، به منظور جلوگيری از بروز حمله آنژين ناشی از قطع مصرف دارو، مقدار مصرف بايد به تدريج كاهش داده شود.
- در صورت بروز تاری ديد يا خشكی دهان يا تشديد آن، مصرف دارو بايد قطع شود.
عوارض جانبی نیتروگلیسیرین
شایع‌ترین عوارض جانبی نیتروگلیسرین شامل موارد زیر می‌باشد:
- سردرد های نوسانی که هر از چند دقیقه درد دارد و دوباره آرام میشود و دوباره درد دارد و دوباره….
- سرگیجه
- سبکی سر
- حالت تهوع
- گُر گرفتگی
معمولا با مصرف این دارو، افراد دچار سردرد خواهند شد که نشانه این است که دارو در حال تاثیرگذاری است. ممکن است در این شرایط پزشک برای درمان سردرد، برخی داروهای مسکن مانند استامینوفن و آسپیرین را تجویز می‌کند. در صورت تداوم یا شدید شدن سردرد، به پزشک مراجعه کنید. برای کاهش خطر علائمی مانند سرگیجه و سبکی سر در هنگام مصرف داروی نیتروگلیسرین به آرامی از جایتان بلند شوید. ذکر این مورد لازم است که اکثر افرادی که این دارو را مصرف کرده‌اند عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده‌اند. در صورت مشاهده هر عوارض جدی مانند بی‌هوش شدن یا تپش سریع، نامنظم و شدید قلب، فورا به پزشک مراجعه کنید.
تداخلات دارویی نیتروگلیسیرین
مشخصات کلی تداخلات:
- تشدید مت هموگلوبینمی
- عامل گشادکننده عروق
تداخلات رده X (پرهیز):
برومپریدول، مشتقات ارگوت، مهارکننده‌های فسفودی استراز 5، ریوسیگوات
کاهش اثرات داروها توسط نیتروگلیسیرین:
آلتپلاز، هپارین
کاهش اثرات نیتروگلیسیرین توسط داروها:
داروهای آنتی کولینرژیک، مشتقات ارگوت
افزایش اثرات داروها توسط نیتروگلیسیرین:
داروهای ضد سایکوز (آتیپیکال] نسل دوم[)، برومپریدول، دولوکستین، مشتقات ارگوت، داروهای کاهنده فشارخون، فرآورده‌های حاوی لوودوپا، بی‌حس کننده‌های موضعی
افزایش اثرات نیتروگلیسیرین توسط داروها:
اتانول، باربیتورات ها، داروهای کاهنده فشارخون، بریمونیدین (موضعی)، داپوکستین، داپسون (موضعی)، گیاهان (با خاصیت کاهنده فشارخون)، نیکوراندیل، پنتوکسی فیلین
توصیه‌های دارویی نیتروگلیسیرین
1- قرص معمولی نيتروگليسرين بايد همراه با يک ليوان آب و با معده خالی مصرف کنید.
2- این دارو را با غذا مصرف نکنید.
3- هنگام استفاده از قرص زيرزبانی، تا زمانی كه قرص حل نشده باشد، از خوردن يا نوشيدن بايد خودداری کنید.
4- از جويدن وتقسیم کردن قرص پيوسته رهش نيتروگليسرين خودداری كنید.
5- با بروز اولين علائم حمله آنژين، بايد به آرامی در جای خود بنشینید و از قرص زيرزبانی استفاده کنید و در صورت بروز سرگيجه يا از حال رفتن بايد احتياط كرد. قرص معمولاً مدت 5 دقيقه اثر خود را نشان می‌دهد.
6- قرص‌های زيرزبانی نيتروگليسرين نبايد در معرض هوا قرار گيرند زيرا ممكن است اثر آنها كاهش يابد.
7- به هنگام برخاستن از حالت خوابيده يا نشسته، بايد احتياط کنید.
8- هنگام ايستادن به مدت طولانی يا فعاليت بدنی و همچنين در آب و هوای گرم بايد احتياط کنید.
9- سردرد، عارضه معمولی نيترات‌ها است كه با ادامه درمان كاهش پیدا می‌کند. در صورت تداوم يا تشديد سردرد، مراجعه به پزشك ضروری است.
شرایط نگهداری نیتروگلیسیرین
قرص زیرزبانی را در دمای اتاق، دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم نگهداری کنید. قرص‌های زیر زبانی باید در بطری شیشه ای خود نگهداری شوند. بعد از هر بار استفاده، درپوش را محکم ببندید و بطری را در دمای اتاق، دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم نگهداری کنید.
نتیجه گیری
قرص‌های زیرزبانی نیتروگلیسیرین برای درمان آنژین قلبی (درد قفسه سینه) در افرادی که بیماری عروق کرونر دارند استفاده میشود. همچنین درست قبل از فعالیت هایی که ممکن است باعث بروز آنژین شوند به منظور جلوگیری از بروز آنژین استفاده می شود. این قرص‌ها معمولاً در زیر زبان قرار داده می‌شوند تا سریعتر جذب شوند و اثر خود را، به ویژه در مواقعی که فرد دچار آنژین قلبی میشود، اعمال کنند. شایع‌ترین عوارض جانبی نیتروگلیسرین شامل سردرد، سرگیجه، سبکی سر، حالت تهوع و گُر گرفتگی می‌باشد. در صورت مشاهده هر عوارض جدی مانند بی‌هوش شدن یا تپش سریع، نامنظم و شدید قلب، فورا به پزشک مراجعه کنید.
پرسش و پاسخ
1. افرادی که نیتروگلیسیرین مصرف میکنند، چه دستورات غذایی خاصی را باید رعایت کنند؟
رژیم غذایی روزانه خود را ادامه دهید، مگر اینکه پزشک برای شما دستور غذایی خاصی توصیه کند.
2. شایع‌ترین عوارض جانبی نیتروگلیسرین چیست؟
شایع ترین عارضه ی داروی نیترو گلیسیرین، سردرد های نوسانی که هر از چند دقیقه درد دارد و دوباره آرام میشود و دوباره درد دارد و دوباره….؛ که این عارضه نشانه این است که دارو در حال تاثیرگذاری است و با ادامه درمان كاهش پیدا می‌کند.
برخی از عوارض جانبی می‌تواند جدی باشد. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:
تاری دید، خشکی دهان، بثورات یا تاول پوستی، خارش، مشکل در تنفس یا بلع، حالت تهوع، استفراغ، ضعف، عرق کردن، پوست رنگ پریده.
3. مصرف بیش از حد نیتروگلیسیرین چه عوارضی دارد؟
عوارض جانبی شدیدی که پزشکان با مصرف بیش از حد نیتروگلیسیرین مرتبط می‌دانند عبارتند از:
افت ناگهانی فشار خون، افزایش ضربان قلب، افزایش جریان خون و فشار در مغز، سردردهای ضربان دار، گیجی، سرگیجه، اختلالات در بینایی.
