کیست تخمدان؛ علائم و درمان

کیست تخمدان چیست؟

اکثر کیست‌های تخمدان به طور طبیعی ایجاد می‌شوند و در عرض چند ماه بدون نیاز به هیچ درمانی از بین می روند. تخمدان‌ها، دو اندام بادامی شکل هستند که بخشی از دستگاه تناسلی زنان را تشکیل می‌دهند و در هر طرف رحم، یک تخمدان قرا دارد. کیست  ممکن است هر دو تخمدان را به طور همزمان یا  فقط یک تخمدان را درگیر کند.

تخمدان‌ها 2 وظیفه اصلی دارند:

• به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی در خانم‌ها تقریباً هر 28 روز، یک تخمک آزاد می‌کند.
•   ترشح هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون در خانم‌ها، که نقش مهمی در تولید مثل دارند.

خرید بهترین دارو برای کیست تخمدان از داروخانه حاتم

علائم کیست تخمدان

اکثر کیست‌های تخمدان هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند و خود به خود از بین می‌روند. اما یک کیست تخمدان بزرگ می‌‍تواند باعث:

عوارض کیست تخمدان

عوارض کیست‌های تخمدان، بر اثر رشد بیش از اندازه تخمدان بروز می‌یابد که شامل موارد زیر می‌باشد:

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت داشتن موارد زیر فوراً پزشک خود را در جریان بگذارید:

• درد ناگهانی و شدید شکم یا لگن
• درد همراه با تب یا استفراغ
• علائم شوک شامل سرد شدن پوست، تنفس سریع و پی در پی و سبکی سر یا ضعف بدنی

انواع کیست‌ها

کیست‌های عملکردی

 کیست‌های عملکردی در اکثر کیست‌های تخمدان، در نتیجه چرخه قاعدگی شما ایجاد می‌شوند. انواع دیگر کیست‌ها کمتر رایج هستند.

• کیست عملکردی: این نوع کیست، نتیجه عملکرد تخمدان‌ها و در زمان آزاد شدن تخمک ایجاد می‌شود. کیست‌های عملکردی اغلب بدون درمان خاصی پس از گذشت یک ماه برطرف خواهند شد. در تخمدان‌های شما هر ماه کیست‌های کوچکی به نام فولیکول رشد می‌کنند. فولیکول‌ها، هورمون‌های استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند و در هنگام تخمک‌گذاری، تخمک را آزاد می‌کنند. هر فولیکول که ماهانه به رشد خود ادامه می‌دهد، به عنوان کیست عملکردی شناخته می‌شود. دو نوع کیست عملکردی وجود دارد:
• کیست فولیکولار: حدود نیمی از چرخه قاعدگی شما، یک تخمک از فولیکول خود آزاد می‌کند. سپس تخمک به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند. کیست فولیکولی زمانی تشکیل می‌شود که فولیکول پاره نشود و  تخمک، آزاد نشده و فولیکول به رشد خود ادامه می‌دهد.
• کیست جسم زرد: پس از اینکه فولیکول، تخمک را آزاد می‌کند، فولیکول کوچک شده و شروع به تولید استروژن و پروژسترون می‌کند. اکنون فولیکول جسم زرد نامیده می شود. گاهی اوقات، دهانه‌ ورودی تخمک، مسدود شده، مایع در داخل جسم زرد جمع می‌شود و باعث ایجاد کیست می‌شود.

کیست‌های غیرعملکردی

بعضی  از کیست‌ها بر اثر یک بیماری بروز می‌یابند و ارتباطی به چرخه قاعدگی ندارند.

• سیست‌ آدنوما: معمولا روی تخمدان‌ها ایجاد می‌شود که با مایعی رقیق، آبکی و مخاطی، پر خواهد شد.
• درموئید(تراتوم): کیست درموئید از سلول‌های تشکیل‌دهنده انواع بافت بدن انسان همچون مو، پوست، دندان یا بافت مغز ایجاد می‌شوند.
• آندومتریوم: کیست آندومتریوم از بافتی که هر ماه در طول چرخه قاعدگی خونریزی می‌کند، بافت آندومتر، پر می‌شود.
• سرطان تخمدان: کیست سرطانی، توده جامدی که از تومورها تشکیل شده است.

علائم دفع کیست تخمدان

خارج شدن فیزیکی کیست‌های تخمدان از بدن به منظور دفع کامل آن نیست، بلکه منظور از ترکیدن کیست، مشاهده علائمی است که با لک‌بینی و خونریزی همراه خواهد بود. از علائم کیست تخمدان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• درد شدید زیر شکم
• درد کمر
• خونریزی از واژن
• ورم شکم
• تب
• حالت تهوع
• احتمال استفراغ
• بی‌حسی در قسمت شکم
• سرگیجه
• حساس شدن به لمس شکم و لگن
• درد شانه و کتف
• زیاد شدن درد موقع نشستن
• سنگین بودن لگن

علت کیست تخمدان

علت اصلی بروز کیست، آزادسازی تخمک درچرخه قاعدگی است. برخی دیگر از عوامل تاثیرگذار عبارتند از:

•  کیست درموئید و سیست‌آدنوما که باعث تولید مثل غیر طبیعی سلولی می‌شود.
•  در مراحل پیشرفته، کیست‌های اندومتریوز روی تخمدان به وجود می‌آیند.
• بیماری التهابی لگن که شامل نوعی عفونت‌های شدید هستند، می‌توانند به تخمدان سرایت پیدا کنند و باعث بروز کیست شوند.

چه زمانی باید نگران کیست‌های تخمدان باشیم؟

کیست‌های تخمدان منجر به بروز علائمی می‌شوند که معمولا اندازه بزرگی دارند و باید با دقت بیشتری به آن‌ها توجه کرد. در این صورت، پزشک متخصص زنان با تعیین اندازه کیست، لزوم انجام عمل جراحی را بررسی می‌کند. در مورد میزان خطر کیست‌های تخمدان می‌توان گفت که کیست‌هایی بزرگتر از 50 تا 60 میلی‌متر هستند و نیاز به بررسی دقیق داشته و در اکثر مواقع نیاز به جراحی دارند.

رژیم غذایی برای کیست تخمدان

تغییر روش تغذیه، اولین قدم در درمان کیست است، زیرا خوراکی‌ها نقش بسیار مهمی در درمان این بیماری دارند. رژیم غذایی مناسب برای کیست‌های تخمدان شامل موارد زیر می‌باشند:

• دریافت کربوهیدرات (نان، برنج، ماکارونی و سیب‌زمینی) را به حداقل برسانید.
• کالری کمتری دریافت کنید.
• غذاهای فیبردار مانند میوه، سبزیجات و حبوبات مصرف کنید.
• از مصرف بیش از اندازه غذاهای کنسروی، فرآوری شده و نمک خودداری کنید.
• از مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع شده اجتناب کنید.
• نمک دریافتی را به حداقل برسانید.
• از خوردن همزمان ماست و سالاد همراه با غذا بپرهیزید.
• خوردن مواد غذایی همچون لبنیات مثل شیر، میوه و تنقلات با یکدیگر، به‌دلیل عدم توانایی معده برای هضم همزمان مشکل‌ساز می‌شود.

درمان کیست تخمدان

درمان کیست تخمدان بستگی به سن شما و نوع و اندازه کیست شما دارد. این به علائم شما نیز بستگی دارد. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است پیشنهاد دهد:

درمان کیست تخمدان از طریق معاینه ماهانه 

 در بسیاری از موارد می توانید منتظر بمانید و مجددا معاینه شوید تا ببینید آیا کیست پس از چند ماه از بین می رود یا خیر. اگر هیچ علامتی ندارید و سونوگرافی نشان می دهد که کیست کوچک و پر از مایع دارید، این یک گزینه است صرف نظر از سن شما ممکن است چندین سونوگرافی لگنی برای بررسی تغییر اندازه یا ظاهر کیست انجام دهید.

مکمل های تقویتی جهت تنظیم تخم گذاری و رفع تنبلی تخمدان و کیست تخمدان معمولا حاوی اجزا زیر می باشند:

• پروبیوتیک: فقط در ساشه فرتی بیوتیک بوده؛  برای سلامت واژن با حفظ تعادل میکروارگانیسم ها و ph واژن و جلوگیری از عفونت
• اینوزیتول: ملکول هایی شبیه گلوکز؛ تنظیم کننده هورمون ها مخصوصا انسولین، آنتی اکسیدان موجب افزایش تخمک گذاری و بهبود کیفیت تخمک
• فولیک اسید: سطح بالای فولیک اسید موجب افزایش شانس بارداری موفق خواهد شد.
• ملاتونین: یک آنتی اکسیدان است که باعث بلوغ تخمک میشود و پیری تخمدان را به تعویق می اندازد.
• ویتامین دی: سطح بالای ویتامین دی موجب درمان کیست تخمدان و افزایش باروری میشود.
• سلنیوم: سطح بالای سلنیوم موجب افزایش شانس بارداری موفق خواهد شد.
• کوآنزیم کیوتن: برای حفظ سلول‌های تخمک در برابر رادیکال های آزاد و کمک به سلول‌های تخمک برای فرآوری انرژی

- نکته: داروهای تقویتی تخمدان بهتر است با معده خالی مصرف شوند اما جهت جلوگیری از ناراحتی گوارشی، میتوان دارو را با معده پر استفاده نمود.

این داروها قابل مصرف در بانوان(برای تقویت تخمدان) و هم در آقایان(برای تقویت اسپرم) می باشند.

گاها با تشخیص پزشک برای درمان کیست تخمدان نیاز است از داروهای جلوگیری از بارداری استفاده شود که انتخاب نوع دارو و مقدار مصرف به وضعیت فرد بستگی داشته و به تشخیص پزشک شماست. انواع داروهای OCP(جلوگیری از بارداری) که از  پروژسترون و استروژن تشکیل شده اند، عبارتند از

در کنار این داروها، داروهای دیگر نیز تجویز میشوند. مانند:

• قرص اسپیرون لاکتون: معمولا بعد از صبحانه یک عدد. دارویی است که با کاهش سطح هورمون مردانه، موجب تنظیم هورمون زنانه و تخمدان ها و تخمک گذاری میشود.از عوارض این دارو لکه بینی و خونریزی های پراکنده می باشد.
• قرص متفورمین: معمولا بعد از ناهار یک عدد. این دارو با تنظیم قند خون، تخمک گذاری را بهبود میبخشد.

نکته: همزمان با  مصرف این داروها، پیاده روی روزانه به مدت یک ساعت رمز موفقیت ما در بهبود خواهد بود.

درمان کیست تخمدان با عمل جراحی

ارائه دهنده شما ممکن است پیشنهاد کند کیستی را که بزرگ است، شبیه کیست عملکردی نیست، در حال رشد است یا درد ایجاد می کند، بردارید. برخی از کیست ها را می توان بدون برداشتن تخمدان برداشت (سیستکتومی). در برخی موارد، تخمدان با کیست برداشته می شود (اووفورکتومی). جراحی در درمان کیست تخمدان  اغلب می تواند با استفاده از جراحی کم تهاجمی (لاپاراسکوپی) با لاپاراسکوپ و ابزارهایی که از طریق بریدگی های کوچک در شکم شما وارد می شوند، انجام شود. اگر کیست بزرگ باشد یا سرطان نگران کننده باشد، ممکن است به یک روش باز با استفاده از برش بزرگتر نیاز باشد.

نکته

کیست تخمدانی که بعد از یائسگی ایجاد می شود گاهی سرطان است. در این صورت ممکن است نیاز باشد که به متخصص سرطان زنان مراجعه کنید. ممکن است برای برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله های فالوپ و تخمدان ها نیاز به جراحی داشته باشید. همچنین ممکن است به شیمی درمانی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشید.

نتیجه‌گیری

کیست تخمدان به طور کلی یک مشکل بی خطر است که با سونوگرافی یا معاینه لگن توسط پزشک، تشخیص داده می‌شود. اما در صورت بروز نشانه‌های آزاردهنده و یا عقب افتادن سیکل قاعدگی، باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. علائم کیست تخمدان میتواند نفخ و درد لگن نیز باشد. همچنین می‌توانید به راحتی و با یک کلیک، اقدام به مشاوره با دکتر زنان و کسب اطلاعات نمایید. کیست‎‌های تخمدان از نظر اندازه و محل قرارگیری در تخمدان بسیار متفاوت هستند. اکثر کیست‌ها خطر زیادی ندارند، ولی معمولا در موارد کم یاب سرطانی می‌شوند. در اغلب موارد وخیمی که کیست بسیار بزرگ و سنگین است، وزن نامتعادل آن می‌تواند باعث پیچش تخمدان یا پارگی تخمدان به شکل غیر طبیعی شود. این مشکل نادر، پیچیدگی تخمدان نام دارد و نتیجه آن، خو‌نریزی داخلی تخمدان است. بنابراین، می‌تواند به این اندام آسیب برساند.

پرسش و پاسخ

1. کیست تخمدان چقدر خطرناک است؟

این عارضه در بین زنان شایع بوده و در صورت نداشتن علائم، بی‌خطرخواهد بود و در طول چند ماه خودبه‌خود برطرف می‌شود.

2. علائم کیست‌ تخمدان چه مواردی هستند؟

هر فرد می‌تواند تجربه مختلفی داشته باشد، اما اکثر زنان دچار احساس سنگینی در لگن، درد خفیف، درد شدید و ناگهانی می‌شوند که شدت آن کم و زیاد می‌شود.

3-آیا کیست‌های تخمدان از بین می‌روند؟

در صورتی‌که این کیست‌ بر اثر تغییرات چرخه قاعدگی یا به‌طور طبیعی ایجاد شده باشد، از بین می‌رود اما اگر به‌دلیل بروز یک عارضه تشکیل شود، نیاز به درمان پزشکی دارد.

 منبع

New Researches About Ovarian Cysts