آزیترومایسین؛ درمان عفونت‌های باکتریایی ( موارد مصرف+عوارض جانبی)

اشکال دارویی آزیترومایسین 

این محصول در اشکال دارویی زیر موجود است:

• قرص‌ و کپسول 250 و 500 میلی گرم
• پودر برای تهیه سوسپانسیون خوراکی 100 و 200 میلی گرم در 5 میلی لیتر(برای ترکیب با آب) 
• پودر زیترومکس  شرکت فایزر  با دوز های محتلف مانند 200 میلی گرم در 5 میلی لیتر و 300 میلی گرم در 7/5 میلی لیتر و…
• قطره چشمی آزیترومایسین 1 درصد (این قطره تا قبل از باز شدن، یخچالی است و از زمانی که باز میشود باید در دمای اتاق نگهداری شود)
• ویال تزریقی آزیترومایسین 500 میلی گرم(بیمارستانی)

موارد مصرف آزیترومایسین

آزیترومایسین نوعی آنتی بیوتیک است که در درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. این دارو با مهار کردن باکتری‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی در قسمت‌های مختلف بدن مانند لوزه‌ها، سینوس‌ها، گوش، بینی، گلو، پوست و بافت‌های نرم و ریه‌ها (پنومونی) استفاده می‌شود و به نسبت بقیه آنتی بیوتیک ها عوارض کمتری دارد.

مکانیسم اثر آزیترومایسین 

آزیترومایسین یک آنتی‌ بیوتیک از نوع ماکولید است که عملکرد آن از طریق توقف رشد باکتری‌ها می‌باشد؛ بدین صورت که با اتصال به باکتری، فرآیند سنتز پروتئین را مهار می‌کند. بنابراین مانع از تکثیر بی‌رویه‌ باکتری‌ها می‌شود. همه‌ آنتی‌ بیوتیک‌ها، بر همه‌ میکروب‌ها موثر نیستند و برای هر بیماری باید از داروی خاص جهت درمان و کنترل عفونت استفاده کرد. آزیترومایسین نیز مانند سایر آنتی بیوتیک‌ها فقط در صورتی می‌تواند عفونت‌ها را درمان کند که عامل آنها باکتری باشد. بنابراین آزیترومایسین برای درمان عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا و…  اثری ندارد.

نکات مهم قبل از مصرف آزیترومایسین

در تصمیم گیری برای استفاده از یک دارو، خطرات مصرف دارو باید در مقابل فواید آن سنجیده شود. این تصمیمی است که شما و پزشکتان خواهید گرفت. برای این دارو موارد زیر باید در نظر گرفته شود:

• آلرژی. اگر تا به حال هر گونه واکنش غیرعادی یا آلرژیک به این دارو یا هر داروی دیگری داشته اید، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر انواع دیگری از آلرژی مانند غذاها، رنگ‌های خوراکی، مواد نگهدارنده یا حیوانات دارید، به متخصص خود اطلاع دهید. برای محصولات بدون نسخه، برچسب محصول یا ترکیبات بسته را به دقت بخوانید.
• کودکان. مطالعات دقیقی در مورد ارتباط سن با اثرات آزیترومایسین برای درمان سینوزیت در کودکان یا درمان پنومونی در کودکان کمتر از 6 ماه انجام نشده است. ایمنی و اثربخشی دارو برای این رده سنی تایید نشده است. همچنین مطالعات تایید شده ای در مورد ارتباط سن با اثرات سوسپانسیون خوراکی آزیترومایسین و قرص برای درمان فارنژیت یا التهاب لوزه در کودکان کمتر از 2 سال انجام نشده است. بنابراین ایمنی و اثربخشی دارو تایید نشده است.
• سالمندان. مطالعات دقیقی که تا به امروز انجام شده، بروز مشکلات خاص و منع مصرفی برای سالمندان گزارش نشده است. با این حال، بیماران مسن بیشتر احتمال دارد که مشکلات ریتم قلب داشته باشند (مثلاً تورساد د پوینت) که ممکن است در بیمارانی که آزیترومایسین مصرف می‌کنند نیاز به احتیاط داشته باشند.
• شیردهی. به طور کلی تصور می ‌شود که مصرف آزیترومایسین در دوران بارداری در صورت ابتلا به عفونتی که نیاز به درمان دارد، مناسب است. با این حال، بسته به نوع عفونت شما، سایر آنتی بیوتیک‌ها ممکن است برای شما مناسب‌تر باشند .در مورد مصرف آزیترومایسین با پزشک خود مشورت کنید زیرا تنها در صورتی باید مصرف شود که فواید آن بیشتر از خطرات احتمالی باشد. قبل از مصرف این دارو در دوران شیردهی، فواید بالقوه را در مقابل خطرات احتمالی بسنجید.

مقدار و نحوه صحیح مصرف آزیترومایسین

دوز این دارو برای بیماران مختلف متفاوت خواهد بود. دستورات پزشک یا دستورالعمل‌های روی برچسب را دنبال کنید. اطلاعات زیر فقط شامل دوزهای متوسط ​​این دارو است. اگر دوز شما متفاوت است، آن را تغییر ندهید، مگر اینکه پزشک به شما بگوید که این کار را انجام دهید. مقدار دارویی که مصرف می‌کنید به قدرت دارو بستگی دارد. همچنین، تعداد دوزهای مصرفی، زمان مجاز بین مصرف دوزها و مدت زمانی که دارو را مصرف می‌کنید به نوع مشکل پزشکی که دارو را برای درمان آن استفاده می‌کنید، بستگی دارد.

دوز مصرفی معمولا به این صورت است که:

و اما جزئیات دقیق تنظیم دوز برای

اشکال دوز خوراکی (سوسپانسیون با رهش طولانی):

برای درمان پنومونی:

برای درمان سینوزیت:

اشکال خوراکی (سوسپانسیون یا قرص):

برای درمان عفونت:

برای درمان فارنژیت یا التهاب لوزه:

نکته بسیار مهم:

عوارض جانبی آزیترومایسین

یک دارو در کنار داشتن اثرات مفید، ممکن است عوارض ناخواسته ای نیز ایجاد کند. اگرچه همه این عوارض جانبی ممکن است رخ ندهند، اما در صورت بروز ممکن است فرد بیمار به مراقبت‌های پزشکی نیاز داشته باشد.

در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی زیر فوراً با پزشک خود مشورت کنید:

عوارض جانبی رایج:

اسهال، شکم درد، تهوع، استفراغ، درد معده، سردرد

عوارض جانبی شدید:

تپش یا ضربان قلب نامنظم، غش یا سرگیجه، خارش، کهیر، بثورات پوستی ، زخم ‌ای پر از چرک، چشم‌های زرد یا چشم‌های صورتی و متورم، خس خس سینه یا مشکل در تنفس یا بلع، تورم صورت، گلو، زبان، لب‌ها، چشم‌ها، دست‌ها، پاها، مچ پا، ساق پا یا پوست، اسهال شدید (مدفوع آبکی یا خونی) و گرفتگی معده که تا دو ماه یا بیشتر پس از درمان رخ می‌دهد، خستگی شدید یا کمبود انرژی، خونریزی یا کبودی غیرمعمول، از دست دادن اشتها

عوارض جانبی نادر:

طولانی شدن فاصله‌ QT در تست نوار قلب، تغییر مدفوع به حالت کم‌ رنگ، ادرار تیره، مشکلات شنوایی، مشکلات بینایی، مشکلات در گفتار یا بلع، ضعف و خستگی عضلانی، مشکلات کبد(مانند خستگی غیرمعمول، حالت تهوع و استفراغ مداوم، درد شدید در قسمت شکم و معده، زرد شدن چشم یا پوست، واکنش‌های آلرژیک (مانند مشکل تنفسی، کهیر پوستی، واکنش‌های شدید پوستی مانند تاول یا پوسته پوسته شدن، متورم شدن صورت، لب‌ها، زبان و گلو )،

هشدار و منع مصرف آزیترومایسین

وجود سایر مشکلات پزشکی ممکن است بر استفاده از این دارو تأثیر بگذارد. در صورت داشتن هر گونه مشکل پزشکی دیگر، به خصوص موارد زیر، حتما پزشک خود را مطلع سازید:

• آلرژی به هر گونه آنتی بیوتیک ماکرولید به عنوان مثال کلاریترومایسین و اریترومایسین 
• بیماران کبدی با سابقه مصرف آزیترومایسین. این دارو در بیماران مبتلا به این عارضه نباید استفاده شود.
• باکتریمی (عفونت خون) 
• فیبروز کیستیک 
• عفونت‌های بیمارستانی
• سیستم ایمنی ضعیف 
• وضعیت فیزیکی ضعیف. در بیماران مبتلا به این وضعیت پزشکی برای درمان پنومونی نباید استفاده شود.
• برادی کاردی (ضربان قلب کند) 
• نارسایی احتقانی قلب 
• اسهال 
• بیماری قلبی 
• مشکلات ریتم قلب (به عنوان مثال، طولانی شدن QT، تورساد د پوینت، برادی آریتمی)
• هیپوکالمی (پتاسیم کم در خون)
• هیپومنیزیمی (کاهش منیزیم در خون)
• میاستنی گراویس (ضعف شدید عضلانی). با احتیاط استفاده شود. ممکن است مصرف این دارو  وضعیت بیمار را وخیم‌تر کند.
• بیماری کلیوی
• بیماری کبد. با احتیاط مصرف شود. این اثرات ممکن است به دلیل حذف کندتر دارو از بدن افزایش یابد.

موارد احتیاط

بسیار مهم است که پزشک روند پیشرفت درمانی شما یا فرزندتان را در ویزیت‌های منظم بررسی کند تا نحوه عملکرد دارو مشخص شود. برای بررسی اثرات ناخواسته ممکن است نیاز به آزمایش خون و ادرار باشد. اگر علائم شما یا فرزندتان در عرض چند روز بهبود نیافت، یا وخیم  شد، با پزشک خود مشورت کنید.

• این دارو ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک جدی از جمله آنافیلاکسی و آنژیوادم شود که می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. اگر شما یا فرزندتان بعد از مصرف این دارو دچار بثورات، خارش، کهیر، گرفتگی صدا، مشکل تنفسی، مشکل در بلع یا هر تورم در دست، صورت یا دهانتان شد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
• واکنش‌های جدی پوستی، از جمله سندرم استیونز-جانسون، پوسچولوز حاد ژنرالیزه اگزانتماتوز، نکرولیز سمی اپیدرمی، و واکنش دارویی همراه با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS) ممکن است با این دارو رخ دهد. اگر شما یا فرزندتان در حین مصرف این دارو علائمی مانند مدفوع سیاه، قیری، تاول، لایه برداری یا شل شدن پوست، درد قفسه سینه، لرز، سرفه، اسهال، خارش، درد مفاصل یا عضلانی، ادرار دردناک یا دشوار، چشم‌های تحریک شده قرمز، ضایعات پوستی قرمز اغلب با مرکز ارغوانی، گلودرد، زخم‌ها، زخم ها یا لکه‌های سفید در دهان یا روی لب‌ها، غدد متورم، خونریزی یا کبودی غیرمعمول یا خستگی یا ضعف غیر معمول دارید، فوراً با پزشک خود مشورت کنید. 
• اگر شما یا فرزندتان درد یا حساسیت در قسمت فوقانی معده، مدفوع رنگ پریده، ادرار تیره، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، خستگی یا ضعف غیرمعمول یا زردی چشم یا پوست دارید، فوراً با پزشک خود مشورت کنید. این علائم می‌توانند علائم یک مشکل جدی کبدی باشند.
• اگر کودک شما بعد از شیر خوردن احساس تحریک پذیری یا استفراغ کرد، فوراً به پزشک او اطلاع دهید. این نشانه‌ها ممکن است علائم بیماری به نام «تنگی پیلور هیپرتروفیک نوزادی» باشد.
• آزیترومایسین ممکن است باعث اسهال شود و در برخی موارد می‌تواند شدید باشد. ممکن است 2 ماه یا بیشتر پس از قطع مصرف این دارو رخ دهد. برای درمان اسهال بدون مشورت با پزشک خود هیچ دارویی مصرف نکنید. داروهای اسهال ممکن است اسهال را بدتر یا طولانی تر کنند. اگر شما یا فرزندتان در این مورد سوالی دارید یا در صورت تداوم یا وخامت اسهال خفیف، با پزشک خود مشورت کنید.
• این دارو می‌تواند باعث تغییراتی در ریتم قلب از جمله طولانی شدن QT شود. ممکن است نحوه ضربان قلب شما را تغییر دهد و باعث غش یا عوارض جانبی جدی در برخی از بیماران شود. اگر شما یا فرزندتان علائمی از مشکلات ریتم قلب، از جمله ضربان قلب تند، تپش، یا نامنظم را دارید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
• این دارو ممکن است خطر مشکلات جدی قلبی یا عروقی را افزایش دهد. اگر تاری دید، درد قفسه سینه، گیجی، سبکی سر، سرگیجه، غش، ضربان قلب تند یا نامنظم، مشکل در تنفس، یا خستگی یا ضعف غیرمعمول دارید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
• همزمان با مصرف این دارو، از مصرف داروهای دیگر خودداری کنید(مخصوصا داروی آنتی اسید معده و داروهای کنترل کننده چربی خون مثل آتورواستاتین و…)، مگر اینکه با پزشک خود مشورت کرده باشید که شامل داروهای تجویزی یا بدون نسخه (همانOTC) و مکمل‌های گیاهی یا ویتامینی است.

توصیه‌های دارویی

• این دارو را فقط طبق دستور پزشک مصرف کنید. از مصرف بیش از مقدار تجویزشده  اجتناب کنید. تعداد دفعات مصرف و مدت زمان استفاده از دارو طبق دستورالعمل پزشک باشد.
• این دارو همراه با بروشور اطلاعاتی بیمار ارائه می‌شود. دستورالعمل‌ها را به دقت بخوانید و دنبال کنید. اگر سوالی دارید از پزشک خود بپرسید.
• می‌توانید مایع یا قرص یا کپسول خوراکی  را همراه با یا بدون غذا مصرف کنید. برای جلوگیری از عوارض گوارشی میتوانید با معده پر استفاده کنید.
• قبل از هر بار مصرف، بطری مایع خوراکی را به خوبی تکان دهید. دوز خود را به درستی با اندازه گیری مشخص شده. مصرف کنید.
• سوسپانسیون خوراکی طولانی رهش را طبق دوز تجویز شده توسط پزشک مصرف کنید. شما یا فرزندتان باید این دارو را ظرف 12 ساعت پس از مخلوط شدن با آب مصرف کنید. بهتر است سوسپانسیون خوراکی طولانی رهش را با معده خالی یا حداقل 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از غذا مصرف کنید. اگر کودک شما از تمام داروی داخل شیشه استفاده نمی‌کند، پس از اتمام دوره مصرف آن، از مصرف مجدد خوددرای کنید. اما سوسپانسیون های معمولی موجود در بازار نیاز نیست که پس از  12 ساعت مخلوط شدن با آب دور ریخته شود.
• اگر شما یا فرزندتان ظرف یک ساعت پس از مصرف سوسپانسیون خوراکی طولانی رهش دچار استفراغ شدید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید تا ببینید آیا به داروی بیشتری نیاز است یا خیر.
• استفاده از این دارو را برای اتمام دوره درمان ادامه دهید، حتی اگر شما یا فرزندتان بعد از مصرف چند دوز اول احساس بهتری داشته باشید. اگر خیلی زود مصرف دارو را متوقف کنید، ممکن است عفونت شما برطرف نشود.
• اگر از آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم یا منیزیم استفاده می‌کنید(مانند شربت آلومینیوم ام اجی اس)، آنها را همزمان استفاده نکنید. این داروها ممکن است از عملکرد صحیح آزیترومایسین جلوگیری کنند. با این حال، می‌توانید با فاصله 2 ساعت از آنتی اسیدها استفاده کنید.
• اگر یک نوبت از این دارو را فراموش کردید، در اسرع وقت آن را مصرف کنید. با این حال، اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی نزدیک است، از مصرف دوز فراموش شده اجتناب نمائید و طبق برنامه دوز مصرفی معمول خود ادامه دهید. دوزها را دو برابر نکنید.
• آزیترومایسین در بارداری رده B میباشد. بنابراین با اجازه پزشک در بارداری و شیردهی قابل تجویز است.

تداخلات دارویی آزیترومایسین

اگرچه برخی داروها به هیچ وجه نباید بصورت همزمان استفاده شوند، در موارد دیگر ممکن است دو داروی مختلف با هم استفاده شوند، حتی در صورتی که ممکن است تداخلی رخ دهد. در این موارد، پزشک شما ممکن است بخواهد دوز را تغییر دهد یا اقدامات احتیاطی دیگری لازم باشد. هنگامی که شما از این دارو استفاده می‌کنید، بسیار مهم است که متخصص شما بداند که آیا شما از داروهای ذکر شده در ادامه مطالب استفاده می‌کنید یا خیر. لیست داروهای نام‌برده بر اساس اهمیت بالقوه آنها انتخاب شده اند و لزوماً همه را شامل نمی‌شوند.

استفاده از آزیترومایسین با هر یک از داروهای زیر توصیه نمی‌شود. پزشک ممکن است برای درمان مشکل شما تصمیم بگیرد که این دارو را تجویز نکند یا برخی از داروهای مصرفی دیگر شما را تغییر دهد.

• سیزاپراید
• پیموزاید
• تیوریدازین
• زیپراسیدون

استفاده از این دارو با هر یک از داروهای زیر معمولاً توصیه نمی‌شود، اما ممکن است در برخی موارد مورد نیاز باشد. اگر هر دو دارو با هم تجویز شوند، پزشک ممکن است دوز یا تعداد دفعات مصرف یک یا هر دو دارو را تغییر دهد.

آمیودارون،آمی تریپتیلین،آپومورفین، آریپیپرازول، آرسنیک،بوپرنورفین، بوسرلین، کلروکین، کلرپرومازین، واکسن وبا، سیپروفلوکساسین، سیتالوپرام، کلاریترومایسین، کلومیپرامین، کلوزاپین، کریزوتینیب، سیکلوسپورین، دزیپرامین، دیگوکسین، دی هیدروارگوتامین، دومپریدون، دونپزیل، داکسپین، دوکسوروبیسین، ارگوتامین، اریترومایسین، اس سیتالوپرام،  فاموتیدین، فینگولیمود، فلکاینید، فلوکونازول، فلوکستین، فورموترول، گالانتامین، گنادورلین، گوسرلین، گرانیسترون، هالوپریدول، هیدروکسی کلروکین، هیدروکسی زین، ایمی پرامین، اینوتوزوماب، ایتراکونازول، ایوابرادین، کتوکونازول، لوپرولید، لووفلوکساسین، متادون، متوترکسات، مترونیدازول، میفپریستون، میرتازاپین، مورفین، موکسی فلوکساسین، نورتریپتیلین ،افلوکساسین اولانزاپین، اندانسترون، اورلیستات، پاپاورین، پاروکستین، پرفنازین، فنوباربیتال، پریمیدون، پروکلروپرازین، پرومتازین، پروپافنون، پروپوفول، کوئتیاپین، کینیدین، رانولازین، ریسپریدون، سرترالین، سیمواستاتین، سولیفناسین، تاکرولیموس، تاموکسیفن، تنوفوویر، تترابنازین، ترازودون، تری فلوپرازین، تریمیپرامین، تریپتورلین،  ونلافاکسین، وریکونازول، وارفارین

استفاده از این دارو با هر یک از داروهای زیر ممکن است باعث افزایش خطر عوارض جانبی خاص شود، اما استفاده از هر دو دارو ممکن است بهترین درمان برای شما باشد. اگر هر دو دارو با هم تجویز شوند، پزشک ممکن است دوز یا تعداد دفعات مصرف یک یا هر دو دارو را تغییر دهد.

• آتورواستاتین
• لوواستاتین
• تئوفیلین

سایر تداخلات: برخی از داروها را نباید در زمان خوردن انواع یا برخی از غذاها استفاده کرد، زیرا ممکن است تداخل ایجاد شود. استفاده از الکل یا تنباکو یا میوه گریپ فروت با برخی داروها از جمله آزیترومایسین نیز ممکن است باعث بروز تداخلات شود.

شرایط نگهداری آزیترومایسین

• دور از دسترس کودکان نگهداری شود.
• از نگهداری داروهای تاریخ گذشته یا داروهایی که دیگر مورد نیاز نیستند اجتناب کنید.
• دارو را در ظرف دربسته در دمای اتاق، دور از حرارت، رطوبت و نور مستقیم نگهداری کنید. دور از یخ زدگی نگهداری شود.
•  مایع خوراکی دارو  را  می‌توانید در دمای اتاق یا برای محیط‌های گرم در یخچال نگهداری کنید. بطری محتوی دارو را در فریز قرار ندهید. مایع خوراکی را فقط تا 10 روز می‌توانید نگهداری کنید. پس از اتمام دوره درمان، از مصرف مجدد مایعات استفاده نشده اجتناب کنید.

 نتیجه گیری

آزیترومایسین یک آنتی‌ بیوتیک از نوع ماکولید است که عملکرد آن از طریق توقف رشد باکتری‌ها می‌باشد. این دارو با مهار کردن باکتری‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی در قسمت‌های مختلف بدن مانند لوزه‌ها، سینوس‌ها، گوش، بینی، گلو، پوست و بافت‌های نرم و ریه‌ها استفاده می‌شود. دوز این دارو برای بیماران مختلف متفاوت خواهد بود. برای مصرف، دستورات پزشک یا دستورالعمل‌های روی برچسب را دنبال کنید. در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی مانند اسهال، تاول، پوسته پوسته شدن، تحریک، خارش یا قرمزی پوست پوست ترک خورده، خشک یا پوسته پوسته شده، تب و تورم به پزشک خود اطلاع دهید.

پرسش و پاسخ

1. برای درمان بیماری، چه مدت باید آزیترومایسین مصرف کرد؟

نوع عفونت، طول درمان را تعیین می‌کند. پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که چه مدت به مصرف آزیترومایسین نیاز دارید. ممکن است بعد از یک یا دو روز احساس بهتری داشته باشید. با این حال، مهم است که کل دوره درمان را برای جلوگیری از عفونت مقاوم به آنتی بیوتیک در آینده به پایان برسانید.

2. آیا مصرف آزیترومایسین برای درمان جوش موثر است؟

آزیترومایسین یکی از آنتی بیوتیک‌های موثر برای درمان جوش است. بسیاری از پزشکان با توجه به شرایط و بررسی دقیق پوست در صورت نیاز، در کنار سایر روش‌های درمانی ضدجوش، آنتی بیوتیک نیز تجویز می‌کنند. (مصرف آنتی بیوتیک برای درمان جوش فقط  با تشخیص متخصص پوست انجام می‌گیرد.)

3. چرا آزیترومایسین باعث اسهال میشود؟

آزیترومایسین می‌تواند در بیمار حالت اسهال ایجاد کند. اسهال یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله آزیترومایسین است. در اغلب موارد، بیمار دچار اسهال خفیف می‌شود و پس از پایان دوره درمان با دارو برطرف می‌شود. اگر بیمار دچار اسهال شدید یا مداوم باشد، یا اگر نشانه‌هایی مانند خون در مدفوع یا تب همراه با اسهال وجود داشته باشد، باید فوراً به پزشک اطلاع دهید، زیرا این ممکن است علائم  یک عارضه جدی‌تر باشد

4. آزیترومایسین کی بخوریم؟

کپسول آزیترومایسین بهتر است با معدۀ خالی (یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا) مصرف شود ولی در صورتی که دچار معده درد می‌شوید، می‌توان آن را با غذا مصرف کرد.

منبع

Azithromycin Uses,, Side Effects and Interactions